Archive for 09/01/2011 - 10/01/2011

တၢ်လုၢ်သွံၣ်လၢကလုာ်ဂီၢ်


ခံကထိဃီးဖ့ၤြဘူၤအါရံၤ, လာထီၣ်(၁၄) သီအနံၤ
ဘၣ်ဖဲမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤကဒု, ဟါလွံၢ်နၣ်ရံၣ်လွံၢ်ဆံဃု
လၢတၢ်တမုာ်လၢ်တိာ်ပာ်, ကျိပိၢ်သီၣ်သတူၢ်ကလာ်
ဖဲန့ၣ်မၤထူရၤသိၣ်ဒူ, ဘၣ်လုၢ်ထီၣ်ကွံာ်သးသမူ
မံၤအိၣ်တ့ၢ်လၢကညီကျါ, “မၤထူရၤမါရှၣ်လါဖါ”

ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်နဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်, မူဒါပူၤနဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်
တုၤနသးသမူကတၢၢ်, တီဒီးကလုာ်ဂၢၢ်တပၢၢ်
တၢ်မၤဂ့ၤနမၤတ့ၢ်နဲ, တၢ်စံၣ်စိၤကအိၣ်တ့ၢ်ဝဲ

တၢ်အိၣ်မူနလဲၤခီဖျိ, ပကွၢ်ကဒါတစဲးဖိ
တၢခွံလွံၢ်သၢတၢ်စူၤခါ, လါယူၤလံထီၣ် (၅)သီဟါ
အိၣ်ဖျဲၣ်လၢတီကီၠသဝီ, ဖဲအ့ၣ်ယၣ်ဝတံၣ်ကီၢ်ခီ
မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်ဝဲပှၤမိၢ်ထံး, မါဘးသီၢ်ဒီးဂါနးတ့ၣ်
စးထီၣ်အိၣ်ကၠိယ့တဲၣ်ကိ, တုၤဖျိထီၣ်တီၤခၢၣ်သးကၠိ
ဖျိဃိးတီၤလၢပါတနီၣ်, တကူၣ်ဖၠၣ်စိမိၤလဲၤထီၣ်
ဖျိထီၣ်ဝဲဒၣ်ဖၠၣ်စိမိၤ, တၢခွံဃုဃုန့ၣ်ဝ့စိၤ

ပကွၢ်ကဒီးတစဲးဖိ, တၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ခီဖျိ
တၢခွံဃုခံလါယူၤလံ, ပှၤကမျၢၢ်န့ၢ်ဝ့ခးသံ
ကမျၢၢ်ထီဒါပဒိၣ်ခါ, အဝဲနုာ်လီၤဃုာ်ပှၤကျါ

ဖဲတၢခွံခွံယဲၢ်နံၣ်လါ, ခီကရဲး (၁၁) ဝီအခါ
ကဲထီၣ်ဝဲပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ, ခ့ၣ်အဲၣ်န်ယူၣ်နဲၢ်ရွဲၢ်သဃဲၤ
ခရံာ်နံၣ် ၂၀၀၀ တဘျီ, တၢ်မၤခီကရဲး (၁၂)ဝီ
လၢတၢ်ဃုထၢပှၤပာ်ဂၢၢ်, ကဲထီၣ်ဝဲနဲၢ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်
ခီကရဲး (၁၃) ဝီတဝီ, ပှၤပာ်ထီၣ်ကဒီးတဘျီ
နွံနံၣ်ဘျဲၣ်မုၢ်နံၤမုၢ်နၤ, နဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်အတၢ်မၤ
ဘၣ်ခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဘၣ်ဆၣ်နတတ့ၢ်စၢ်နဲ

ဒုၣ်ဒါတၢ်ဟဲထီၣ်ဒုးပှၤ, လ့ၤတက့ၤတတူၢ်ဃၣ်သး
ဒုၣ်ဒါအတၢ်ကွဲတၢ်လွဲ, လ့ၤတက့ၤတလူၤပိာ်ထွဲ
ဒုၣ်ဒါအတၢ်ကူၣ်အၢသီ, ပာ်ဖျါဝဲတပယူာ်ဃီ
အထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပတီၢ်, ထီန့ၢ်ဒုၣ်ဒါသၢခီၣ်ယီၢ်

မၤထူရၤနဲဒၣ်နၤဧၢ....
နသးသမူတၢ်စံၣ်စိၤ, ကအိၣ်တ့ၢ်လၢတၢ်ကွဲးလိၤ
ဖိလံၤလၢခံကမၤလိ, ကဲထီၣ်တၢ်ကွၢ်လိမၤဒိး
နနီၢ်ကစၢ်သ့ဘၣ်ဆၣ်, နမံၤတသံဝဲဒၣ်ဘၣ်
တၢ်မၤလၢနမၤတဝံၤ, နပာ်တ့ၢ်ကွံာ်တဖၣ်အံၤ
ပအၢၣ်လီၤနၤတၢ်တမံၤ, ပကမၤက့ၤတုၤအဝံၤ
မၤထူရၤက့ၤပာ်နဝဲ, မံၤသၣ်ဂ့ၤနပာ်တ့ၢ်နဲ...
ကညီဒီကလုာ်ကိးဂၤ, တစိၤသးကသ့ၣ်နီၣ်နၤ.

လၢတံနိ (သဝီတါ)
၁၈.၂.၂၀၀၈
 

(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢထိၣ်ဃူဘၣ်က့ၤသပၢၤခီဒီးထါယီၤလဲထီရီၤတဖၣ်)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

“ထါ ဃူဖိး,ပှိၤပှီၢ်”


၁. ပဃူပပှိၤ, ပပှိၤပပှီၢ်

၂. ပမ့ၢ်ဒွးလၢခီၣ်ဒုၣ်ဒၢ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ်ခဲလၢာ်
လၢခီၣ်ဒုၣ်ဒၢပမ့ၢ်ဒွး, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ်ကိးဂၤ

၃. ဆီဖိၣ်ဃဲထိးဖှိၣ်နနိး, ဖိၣ်ဃဲအဲၣ်မူအဲၣ်သကိး
ဆီဖှိၣ်ဃဲထိးဖှိၣ်အသး, ဖိၣ်ဃဲအဲၣ်မူသကိးမး

၄. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါပမ့ၢ်ဟူ, မၤသံတၤသူဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါပမ့ၢ်ပှိၤ, မၤသံတၤသူဘျီၣ်ဒိၣ်လိၤ

၅. လံာ်လူာ်ကိၣ်ဒီးလံာ်လူာ်နီ, လံာ််လူာ်ပသးတဖျၢၣ်ဃီ
လံာ်လူာ်ကိၣ်ဒီးလံာ်လူာ်ကး, လံာ်လူာ်ပသးတဖျၢၣ်မး

၆. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဆီဟံၣ်မ့ၢ်ကျၢၤ, မူခိၣ်လီၤပှီၢ်ဆီၣ်ထီၣ်စၢၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဆီဟံၣ်မ့ၢ်ဝး, မူခိၣ်လီၤပှီၢ်ဆီၣ်ထီၣ်မး

ရ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပမ့ၢ်ဃူ, ပိာ်ထီၣ်ဃီလဲၤထီၣ်ဆူမူ
ပမ့ၢ်ဃူဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ, ပိာ်ထီၣ်ဃီလဲၤထီၣ်ဆူထး

၈. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမ့ၢ်တဃူ, တၤသူအ့ၣ်သံဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမ့ၢ်တပှိၤ, တၤသူအ့ၣ်သံဘျီၣ်ဒိၣ်လိၤ

၉. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်ဃူ, တၢ်ပှိၤအိၣ်လၢပစုပူၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်ပှိၤ, တၢ်ပှိၤအိၣ်လၢပစုလိၤ

၁၀. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်တီ, တၢ်ပှိၤအိၣ်လၢပစုတီၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်လိၤ, အိၣ်ပှဲၤပစုမ့ၢ်တၢ်ပှိၤ

၁၁. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဆီဟံၣ်မ့ၢ်သ့, မူခိၣ်လီၤပှီၢ်ဆီၣ်ထီၣ်က့ၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဆီဟံၣ်မ့ၢ်စး, မူခိၣ်လီၤပှီၢ်ဆီၣ်ထီၣ်မး

၁၂. ထိၣ်ဃူပသးယီၤဖုဒါ, သုတမၤမိၢ်ထါပၢ်ထါ
ယီၤဖုဒါထိၣ်ဃူပသး, စိၤပၤအပှၤထွၣ်တဝး

၁၃. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်တီ, တၤအုးကွၢ်အမဲာ်ထံလီၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်ဃူ, ဘၢၣ်ထီၣ်ဃီလဲၤထီၣ်ဆူမူ

၁၄. ဒ့ၣ်ဒိၣ်လီၤက့ၤဘုထွဲဘီ, ညၣ်ဒိၣ်လီၤဘုထွဲဘီ
သၣ်ပစုၢ်မံလဲၤဘီဘီ, သၣ်ကပၢၤမံလဲၤဘီဘီ
ကီၤဝ့ၤအီၣ်သူလ့ၤကွံၢ်လီၤ, သူလ့ၤအီၣ်ကီၤဝ့ၤကွံၢ်လီၤ
ကံွာ်န့ၢ်လိာ်အသးယၢ်ခီ, ကီၢ်မုာ်လီၤက့ၤမုာ်လီၤမီ

(စံး ဒ့ၣ်ညၣ်လဲၤဒ်သိးအီၣ်ဒံးသိး, ကီၤဝ့ၤသူလ့ၤလဲၤအီၣ်ညၣ်ပစူၢ်, သၣ်ကပၢၤအသၣ်တပူၤ
ဃီအသိး, ပမ့ၢ်အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးန့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ြပၢတၢ်ြပးကမုာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၅. ဒ့ၣ်သူၣ်ထီတဖုတဖု, ညၣ်သူၣ်ထီတဖုတဖု
မ့ၢ်ထီလၢကွံအီၣ်ဝီၤဃုာ်, မ့ၢ်ထီလၢစှဲၤအီၣ်ဝီၤဃုာ်
ဒီတခွါဟံးလိာ်ပစု, သဘုၣ်ဒ်သဲးကၢ်အလုၤ

၁၆. ဖိလံၤဧၢ, သုသးဘၣ်ဃူ, ဝံၣ်ထီၣ်သကိးဟံၣ်ထူၣ်ထူ
သုဆီဟံၣ်လၢၢ်ထူၣ်မ့ၢ်ကျၢၤ, မူခိၣ်လီၤပှီၢ်ဆီၣ်ထီၣ်နၢၤ
ဖိလံၤသးအံၤမ့ၢ်ဒ်သိး, ဘၢလၢၢ်မံဒ်နွဲၣ်အသိး

၁ရ. တဖုတဖုထိၣ်သံၣ်ပူၤ, တဒူၣ်တဒူၣ်ထိၣ်သံၣ်ပူၤ
မ့ၢ်ယူၤထီၣ်ယူၤထီၣ်သံြပူၤ, မ့ၢ်စီၢ်လီၤစီၢ်လီၤသံြပူၤ
မ့ၢ်စီၢ်လီၤစိးအီၣ်ပအူး, လံာ်မိၢ်လီၤအသးတကူာ်

၁၈. ၀ဲၢ်မ့ၢ်ခံပုၢ်ဒ့မ့ၢ်ပှၤ, ဝဲၢ်ကညီၤပုၢ်ဒ့ကိာ်ဃး
ပုၢ်ဒ့မ့ၢ်ခ့ဝဲၢ်မ့ၢ်လီ, ဝဲၢ်ကညီၤပုၢ်ဒ့ကိာ်လီၤ
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပသးမ့ၢ်ဃူ, တၢ်ပှိၤအိၣ်လၢပစုပူၤ.

(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ရံၣ်မဲဘၢၣ်” ရ့ၣ်ခိၣ်အ့-ဂံၢ်ခိၣ်အ့, လၢဖုချၢၣ်ဒိၣ်ထူလံာ်ပူၤ)
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

“စံၣ်ကျံၣ်အူမီ”

လဲၤစံၣ်ကျံၣ်ထံဝၣ်မံၤဒ့, လဲၤအူမီထံဝၣ်မံၤဒ့
စံၣ်ကျံၣ်ဒိးလီၤပှိၢ်ပှီၢ်လ့, အူမီဒိးလီၤပှိၢ်ပှီၢ်လ့
စံၣ်မ့ဆံးဖးမ့ဝီၤလ့ၤ, ခံဂၤပျ့ၣ်က့ၤလိာ်ပဆ့

လဲၤစံၣ်ကျံၣ်လၢြပ့ၣ်အူဒ့, လဲၤအူမီလၢြပ့ၣ်အူဒ့
စံၣ်ဒိးလိာ်ဒီးထိၣ်ချူၣ်ခ့, အူဒိးလီၤဒီးထိၣ်ချူၣ်ခ့
တၢ်မ့ယဲၢ်သူမ့ၢ်ယဲၢ်ဟ့, ထုးက့ၤဝၢ်က့ၤလိာ်ပဆ့.

(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ရံၣ်မဲဘၢၣ်” ရ့ၣ်ခိၣ်အ့-ဂံၢ်ခိၣ်အ့, လၢဖုချၢၣ်ဒိၣ်ထူလံာ်ပူၤ)
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

မုၢ်နံၤလီၤဆီလၢကညီဖိပာ်ဒိၣ်တဖၣ်


ကညီဒီကလုာ်နံၣ်ထီၣ်သီ    သလ့ၤလါထီၣ် ၁သီ
ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢမုၢ်နံၤ    ယနူၤအါရံၤ ၃၁သီ
ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢမုၢ်နံၤ     ယနူၤအါရံၤ ၅သီ
ကညီဒီကလုာ်မုၢ်နံၤ      ယနူၤအာရံၤ ၁၁သီ
ကညီပိာ်မုၣ်ကရၢမုၢ်နံၤ    အ့ြဖ့ၣ် ၅သီ
ကညီသးစၢ်ကရၢမုၢ်နံၤ       လါမ့ၤ ၂၃သီ
ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်နံၤ      လါယူၤ ၁၄သီ
ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ်မုၢ်နံၤ     လါယူၤလံ ၅သီ
ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကရၢမုၢ်နံၤ     လါယူၤလံ ၁၆သီ
ကညီမၤထူရၤမုၢ်နံၤ          အီကူာ်၁၂သီ

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

ထါဘၣ်ဃးမုၢ်ယဲၤဖဲအမိၢ်ဒၢထီၣ်အီၤအဂ့ၢ်

အိၣ်ဘၣ်လၢဖျးခိၣ်အဒီ            ဒိးန့ၣ်တၢ်ပှိၤခီဖျိလီ
တၢ်ပှိၤအိၣ် ဒီးကညီဖိ             လီၤမၢ်လၢယိၤဖိအဃိ
တၢ်ပှိၤအိၣ်သုတပာ်ဖျါ            ခဲကိာ်ကလီၤမၢ်န့ၢ်နၤ
ကညီဖိမၤမုၢ်မၤ၀ဲၤ                ကဘၣ်နးဆိမိၣ်တၢ်ဘျဲး
အိၣ်တီအိၣ်လိၤကညီဖိ           တၢ်ထံတၢ်တီကဒိၣ်စိ
မှံၤတုာ်ပှၢ်တီၤအိၣ်ခံဂၤ           မုၣ်နီၢ်နွဲၤဒီးစီၤသီမ့
ဆှိးဘဲလၢဖျးခိၣ်အဒီ              လီလီၤဖျးသူဘၣ်အတီၤ
လီလီၤဖျးသူလၢသံၣ်ပူၤ          မုၣ်နီၤနွဲၤအသွံၣ်လီၤလူ
နီၢ်နွဲၤဆှိးဘဲဒီးတခွါ               လီလီၤဖျးသံတယူာ်သး
ဖုးသ့ၣ်နိၣ်လၢမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤ         ထံၣ်တၢ်သွံၣ်က့ၤတဘျီဃီ
မုၣ်နီၢ်နွဲၤအဟုးတုၢ်လံ            ဒၢထီၣ်အသီကွၢ်မ့ထံ
ယတအီၣ်လီန့ၢ်ယ၀ၤ             ဒၢထီၣ်အသီတသ့ၣ်ညါ
မုၢ်နီၢ်နွဲၤဒၢထီၣ်အသီ              စီၤသီမၤဆိမိၢ်တၢ်ကီ
ပိာ်တံၢ်ပိာ်ခွါကိးတဟူ            ဒၢထီၣ်ယဖိလၢသံၣ်ပူၤ
တၢ်ကပီၤဟဲလၢ်မူဒီ               ဒၢထီၣ်ယဖိတခီၣ်ဃီ
စီၤသီမၤဆိမိၢ်တၢ်ဘျဲး            နီၢ်နွဲၤအဖိအိၣ်ဖျဲၣ်၀ဲ
နီၢ်နွဲၤအဖိအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤ            သွဲသၢဆံဖျါတဘ့ၣ်ဃီ
ဘိၣ်လၢယာ်၀ါနွံကြထၢ          ဆဲးကြပုၢ်ဖျါတလီၤဘၢ
တၢ်ကပီၤကျံးကပီၤကျူး        မုၢ်ယဲၤဖဲမံလၢစုာ်ပူၤ
မိၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤတိၣ်လီၤဆီ      ယုၢ်အမံၤစ့တိာ်လီၤဖီ
ဆဲးကြပုၢ်ဖျါဒံးတၢၢ်ကွဲၤ         ယုၢ်အမံၤလၢမုၢ်ယဲၤဖဲ
ဒုးလုၢ်ထံလၢမိၢ်ခီၣ်ထံး          ကပီၤတုၤယိိၤအလီၢ်မံ
ဒုးလုၢ်ထံလၢမိၢ်ခီၣ်တီၤ          ကပီၤတုၤယိၤကီၢ်တခီ
ဒုးလုၢ်နီၢ်ထ့ကွံဒိၣ်ပူၤ            ဒ်တညၣ်ထံကွံပူၤသူ
ဒုးလုၢ်နီၢ်ထံကွံဒိၣ်သး           ဒ်တညၣ်ထံကွံပူၤလါ
လီၤလုၢ်ထံလၢဖဲၣ်လဲၤကွံ      အဃံၣ် ဒုတုၤကနံၣ်အံၤ
တဘၣ် ဒိၣ်လၢဖျးခိၣ်ဒီ         မုၢ်ယဲၤဖဲဟံၣ်လီၢ်ဒ့လီ

(ဘၣ်တၢ်ကွဲးဟံးန့ၢ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤလၢ - ကုၤဒ့ဖျးခိၣ်လီအဖိမုၣ်နီၢ်မုၢ်ယဲၤဖဲဒီးထါအယုၢ်တဖၣ် -လူၤသီ
ဖီဒ့အဘ့ၣ်တၢ)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

ပှၤလၢအလီၤစၢၤထွဲဒီးမုၢ်ယဲၤဖဲတဖၣ်

စီၤသီမၤ,နီၢ်နွဲၤ - အဖိ၀ဲၢ်ကိ - တမုၢ်ထီၣ်
တမုၢ်ထီၣ် - စီၤခိၣ်ကိၤ
စီၤခိၣ်ကိၤ - တကၣ်မုၣ်
တကၣ်မုၣ် - တမၢစ့ၢ်
တမၢစ့ၢ် - တလီၤကျဲ
တလီၤကျဲ - သၣ်ကိးရဲၣ်
သၣ်ကိးရဲၣ်- နီၢ်ယိၤဖဲ
နီၢ်ယိၤဖဲ - ဘီဂ့ၤမုၢ်
ဘီဂ့ၤမုၢ် - နီၢ်ဒါထူ
နီၢ်ဒါထူ - နီၢ်အူးဖီ
နီၢ်အူးဖီ - တဖါသူ
တဖါသူ - နီၢ်ဘံၣ်၀ါ
နီၢ်ဘံၣ်၀ါ- နီၢ်ဖျၢၣ်ထူ
 

နီၢ်ဖျၢၣ်ထူအမိၢ်လၢအမ့ၢ်နီၢ်ဘံၣ်၀ါအံၤအိၣ် ဒံးတုၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်လၢထံကီၢ်တမုာ်တခုၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးတဂၢၢ်တကျၢၤအဃီ,အ၀ဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်
ထီၣ်ဃ့ၢ်လီၤဒီးခဲအံၤအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢကီၤမုၢ်ဒၢသ၀ီသုးက့သၢဟီၣ်က၀ီၤချၢၣ်လွံၣ်ထူၣ်တၢ်ပၢန့ၣ်
လီၤ.တနီၤအိၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲလူၤသီကီၢ်ဆၣ်ကုၤဒ့ဖျးခိၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤဒီးတနီၤဟဲလီၤအိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒၣ်ဖဲဒဲက၀ီၤ
ပူၤန့ၣ်လီၤ.

(ဘၣ်တၢ်ကွဲးဟံးန့ၢ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤလၢ - ကုၤဒ့ဖျးခိၣ်လီအဖိမုၣ်နီၢ်မုၢ်ယဲၤဖဲဒီးထါအယုၢ်တဖၣ် -လူၤသီ
ဖီဒ့အဘ့ၣ်တၢ)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

ခိၣ်ဆူၣ်၀ါလံ

နီၢ်၀ါ၀ါဒီးအမိၢ်ခံဂၤအိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤဒီးအဒီဖိမိၢ်ခံဂၤကတိၤသကိးတၢ်လၢဘျီၣ်ခိၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်နီၢ်၀ါ၀ါစံးဘၣ်အမိၢ် မိဧၢ,နခိၣ်ဆူၣ်ထီၣ်၀ါလံနီ. အမိတဲဆၢအီၤ,ဖိမုၣ်ဧၢ,နတဲတၢ်န့ၣ်ဘၣ်၀ဲ,ပဖိမုၣ်ဖိခွါသ့ၣ်တဖၣ်အနၢ်မ့ၢ်က့ၣ်ဒီးမ့ၢ်
တဒိကနၣ်မိၢ်ပၢ်အကလုၢ်န့ၣ်ပ၀ဲမိၢ်ပၢ်တဖၣ်ပခိၣ်ဆူၣ်ကထီၣ်၀ါခဲလၢာ်လီၤ.နီၢ်၀ါ၀ါကနၣ်အမိၢ်တဲတၢ်ဒီးကျၢၢ်
ကျာ်အခိၣ်ဒီးတဲထီၣ်၀ဲ,အီၤတၢ်အဃိန့ၣ်နဲး,ဖံဖံအခိၣ်ဆူၣ်တရၢ၀ါလၢာ်လံ.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ကျီမီၤ (ေကျာက်ေမှာ်) ထါဃိၣ်

မံမီၢ်ကလၤလဲၤအဆဲး, ပျီၢ်သီကလၤလဲၤအဆဲး
တနံၣ်နံၣ်ယိၤဖိဟဲဆဲး, တလါလါယိၤဖိဟဲဆဲး
ယိၤဖိဆဲးပှၤကီၢ်မ့ၢ်ဘျဲး ဃိၣ်လၢကျီမီၤကၢ်အီၣ်လဲး

မံမီၢ်ကလၤလဲၤကီၣ်လ့, ပျီၢ်သီကလၤလဲၤကီိၢ်လ့
လ့တဆီဆီတဟဲက့ၤ, လ့ခံဆီဆီတဟဲက့ၤ
လ့လ့ထီၣ်ဘးဝ့ၢ်ဒိၣ်စ့, ဃိၣ်ကျီမီၤဆှီသယုၢ်ယ့ၤ

မံမီၢ်ဃိၣ်ကျီမီၤကိၢ်ဃီာ်, ပျီၢ်သီဃိၣ်ကီျမီၤကိၢ်ဃီာ်
တနံၣ်နံၣ်ယိၤဖိဟဲပီာ်, တလါလါယိၤဖိဟဲပီာ်
ယိၤဖိပီာ်ပှၤကီၢ်မ့ၢ်ကီး, ဃိၣ်လၢကျီမီၤကၢ်တပျီာ်

ကစၢၢ်ဒိၣ်အနၢၤဖုၣ်ထီ, ကလိဒိၣ်အနၢၤဖုၣ်ထီ
ဘၢၣ်န့ၢ်အမဲကၢ်တခီ, စိးန့ၢ်အမဲကၢ်တခီ
ထီၣ်အူလၢသီသံၣ်ခိၣ်ဒီ, သယုၢ်လီၤတုၤလၢကျီမီၤ

ကသ့ၣ်ဟဲထီၣ်လၢကျီမီၤ, ကဆီဟဲထီၣ်လၢကျီမီၤ
ဟဲတဒုဒုအရုဂီၤ, ဟဲခံဒုဒုအရုဂီၤ
ဟဲထီၣ်ကးလၢလာ်တဆီ, အိၣ်ဒီးလီၢ်ခူလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ

ပုၤတကွဲၢ်အစုဒုၣ်ဘီ, ဖီတကွဲၢ်အစုဒုၣ်ဘီ
လီၤလုၣ်ထံလၢဂီၤလၢဂီၤ, လီၤပျၢ်မဲာ်လၢဂီၤလၢဂီၤ
လုၣ်စီကွံာ်အဃိၣ်ကျီမီၤ, ဟဲက့ၤထီၣ်လၢမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤ

တရ့ၣ်ခိၣ်ပၢၤလီၤတလူာ်, ဒီးဖဲခိၣ်ပၢၤလီၤတလူာ်
ထူလဲၤတၢ်ထူဆှၣ်လံာ်လူၣ်, ယွၤလဲၤတၢ်ယွၤဆှၣ်လံာ်လူာ်
တကွဲၢ်ကီၢ်ကျ့နးတိၢ်ထူ, ဃိၣ်လၢကျီမီၤကၢ်ဆံးနူး

တရ့ၣ်ထီၣ်ထီဒီးထီၣ်ထီ, ဒီးဖဲထီၣ်ထီဒီိးထီၣ်ထီ
ထီၣ်ထီသ့ၣ်ထီနီၣ်န့ၢ်အီၤ, ထီၣ်ထီ၀ၣ်ထီနီၣ်န့ၢ်အီၤ
အခိၣ်ကွံၢ်လီၤဆူကျီမီၤ, ကွံၢ်န့ၢ်နီၢ်ဂ့ၤထိၣ်ကံၣ်ဘီ

(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ရံၣ်မဲဘၢၣ်” ရ့ၣ်ခိၣ်အ့-ဂံၢ်ခိၣ်အ့, လၢဖုချၢၣ်ဒိၣ်ထူ
လံာ်ပူၤ)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

သံယူာ် (ကျိုက်ထံရိုး)

မံမီၢ်ခိၣ်သံယူာ်လိၤပှီၢ်, ပျီၢ်သီခိၣ်သံယူာ်လီၤပီှၢ်
ပှၤလၢလာ်သါကဟဲဘှီ, ပျၤလၢထးသါကဟဲဘှီ
ယဲယအိၣ်လၢတၢ်ဖးဖီ, ဃၣ်ယခိၣ်ကီယနၢ်ကီ

ဃိၣ်သံယူာ်ဆဲးလၢအဒီ, ဃိၣ်ကျီမီၤဆဲးလၢအဒီ
ဆဲးအနံၣ်တအဲၣ်အိၣ်စီ, ဆဲးအနၢၣ်တအဲၣ်အိၣ်စီ
ဆဲးဟီၣ်ခိၣ်သူဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ, ကျိၣ်သၣ်စ့ဖီလဲၤဘီဘီ

ဃိၣ်သံယူာ်စီကလဲၤဘါ, ဃိၣ်ကျီမီၤစီကလဲၤဘါ
အမိၢ်ဒုၣ်လီၤအပၢ်ညး, အပၢ်ဒုၣ်လီၤအမိၢ်ညး
အမိၢ်ဒီးအပၢ်မ့ၢ်ညး, ဃိၣ်သံယူာ်လီၤဖှၣ်ဒီးယၤ

မူခိၣ်ဟူးဟူးမူခိၣ်ဟူး, ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဟူးဟီၣ်ခိၣ်ဟူး
ဟူးဟူးဃိၣ်သံယူာ်ကၢ်တူၢ်, ဟူးဟူးဃိၣ်ကျီမီၤကၢ်တူၢ်
ယွၤဖိအိၣ်လၢယွဲၢ်အပူၤ, ဆၢထၢၣ်ဆ့ၣ်နီၤယွဲၢ်တဟူး

(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ရံၣ်မဲဘၢၣ်” ရ့ၣ်ခိၣ်အ့-ဂံၢ်ခိၣ်အ့, လၢဖုချၢၣ်ဒိၣ်ထူ
လံာ်ပူၤ)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

မဲာ်ထံကလၤ

ပှၤအမံၤလၢနီၢ်ငီငးတဂၤန့ၣ်ထီၣ်ပှၢ်၀ဲဒၣ်ဒီးစီၤအီရီၢ်ဖဲသ၀ီဖိတဖျၢၣ်အပူၤလၢအအိၣ်စီၤစုၤယံၤလိာ်သးဒိၣ်မး
ဒီး၀့ၢ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်တနၤစီၤအီရီၢ်ကလဲၤထီၣ်ဆါတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ၀့ၢ်ပူၤဒီးနီၢ်ငီငးမာ်လိာ်၀ဲသံၣ်တဘ့ၣ်လီၤ.
နီၢ်ငီငးအကစၢ်ဒၣ်၀ဲတထံၣ်ဘူ၀ဲသံၣ်နီတဘျီဘၣ်.သ့ၣ်ညါဒၣ်၀ဲလၢသံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ပီးတၢ်လီလၢအက့ၣ်က့ၣ်ဖိ
လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ, လါဖိတက့ဟဲဖျါထီၣ်၀ဲဒ်ပှၤမဲာ်တူၢ်ဖိအသိးလၢမူခိၣ်လီၤ.နီၢ်ငီငးစံး၀ဲ, စီၤအီရီၢ်ဧၢ, နအီပီ
နးလဲၣ်.သံၣ်န့ၣ်လီၤဂာ်ဒီးလါ၀ဲန့ၣ်ဒီးတိၢ်နီၣ်ဃာ်အီၤတယံာ်တမီၢ်ဘၣ်ဒီးစီၤအီရီၢ်လဲၤထီၣ်ဆူ၀့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
စီၤအီရီၢ်တချုးဟဲက့ၤဆူသ၀ီပူၤတနၤန့ၣ်အ၀ဲဆ့ၣ်နီၤဆိကမိၣ်သံၣ်တဘ့ၣ်လၢနီၢ်ငီငးမာ်လိာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
နၤ၀ဲန့ၣ်ဘၣ်လၢလါပှဲၤအနၤလီၤ.၀ဲသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်၀ဲအမါတဲအီၤလၢသံၣ်န့ၣ်လီၤဂာ်ဒီးလါအဃိ, လၢခံတနံၤ
စီၤအီရီၢ်ဆိကမိၣ်၀ဲမဲာ်ထံကလၤလၢသံၣ်ဒီးဟဲက့ၤပှ့ၤ၀ဲလၢဖၠါပူၤဒီးက့ၤက့ၤ၀ဲဆူအအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲ
အဟဲက့ၤတုၤသ၀ီပူၤအခါလၢတၢ်သူၣ်ခုသးခုအပူၤစီၤအီရီၢ်ဟ့ၣ်လီၤနီၢ်ငီငးဒီးမဲာ်ထံကလၤတဘ့ၣ်လၢ အဆိကမိၣ်၀ဲလၢသံၣ်န့ၣ်လီၤ.

နီၢ်ငီငးဆိကမိၣ်၀ဲမဲာ်ထံကလၤလၢသံၣ်ဒီးဟံးန့ၢ်ကွၢ်၀ဲလီၤ.အိ,မိၢ်ဧၢ,နမာ်ဟဲက့ၤစိာ်ပၠးယၤဒီးအမါဖိသၣ်အ

ဂီၤ,ဟူဟူနီၢ်ငီငးအမိၢ်ဟံးန့ၢ်ကွၢ်ကဒီးမဲာ်ထံကလၤဒီးစံး၀ဲအိ,အမ့ၢ်လီၤ.စီၤအီရီၢ်တဂၤဟံးန့ၢ်အမါဖိသၣ်ဒီ
ဘျီကွၢ်၀ဲလၢအသးပှၢ်န့ၢ်အီၤ. ကွၢ်တဘီပါဧၢ.နီၢ်ငီငးအပၢ်ဟံးန့ၢ်ကွၢ်ကဒီးမဲာ်ထံကလၤဒီးစံး၀ဲ တီး,တၢ်ပိာ်
ခွါတဂၤအံၤဟံးန့ၢ်အမါဖိသၣ်တဂၤတသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢအကဲအမုၣ်အခွါဧဲၢ်.အီပီငီငးဖးဆါညါ...
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

၀ၣ်ကဲဘျုးလၢမနုၤလဲၣ်

တနံၤတခီၣ်လၢတီၤဖုၣ်ကၠိတီၤဒၢးတဒၢးအပူၤကၠိသရၣ်မုၣ်ဒိးစဲးကၠိဖိလၢထးခိၣ်တၢ်ဒိးစဲးန့ၣ်လီၤ.ကိးထီၣ်၀ဲ
ကၠိဖိတဂၤဘၣ်တဂၤ၀ံၤသံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖျၢၣ်၀ံၤတဖျၢၣ်ဒ်အသိၣ်လိတ့ၢ်၀ဲအသိးန့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်သရၣ်မုၣ်
တဂၤကိးဃီၤကၠိဖိပိာ်ခွါဖိတဂၤဒီးသံကွၢ်၀ဲ, ကဲ, အဲၣ်ကျိၣ်ကွဲၤ,နသါရှဲပၠးယၤ၀ၣ်ကဲဘျုးလၢတၢ်မနုၤလဲၣ်အ
ဂ့ၢ်တဘီ. အဲၣ်ကျိၣ်ကွဲၤတခီစံးဆၢ၀ဲဒ်အံၤ, ၀ၣ်ကဲဘျုး၀ဲလၢပဃီန့ၢ်၀ၣ်က့ဖိဒီးတ့လံာ်ထိၣ်လၢပကတွံၢ်လိာ်
ကွဲအီၤအဂီၢ်လီၤ,သရၣ်မုၣ်.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

တၢ်အလွဲၢ်လါဒီးတၢ်အလွဲၢ်ဟ့

တနံၤတခီၣ်ပှၤဘျံးဒ၀ဲၢ်ဒီးပှၤထးခီ (ပှၤလၢအဟဲလၢကညီကီၢ်စဲၣ်ထးခီ) ခံဂၤတဲသကိးတၢ်ယံာ်ယံာ်တုၤ
လၢတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤထးခီတဂၤတဲဘၣ်ပှၤဘျံးဒ၀ဲၢ်,တၢ်အလါနကိးလၢတၢ်အဟ့, မ့မ့ၢ်ဂုၢ်သ့ၣ်လါန့ၣ်နကိးဒ်လဲၣ်. ပှၤဘျံးဒ၀ဲၢ်တခီတခီၣ်ဃၣ်အသးနီတစဲးဘၣ်ဒီးစံး၀ဲ, အၢၣ်,ပကိးလၢ ဂုၢ်သ့ၣ်ဟ့,ဂုၢ်သ့ၣ်ဟ့ပှၤထးခီတခီ, တၢ်န့ၣ်ပှၤကညီကိးလၢဂုၢ်သ့ၣ်လါလီၤ.ဂုၢ်သ့ၣ်ဟ့န့ၣ်မတၤသိၣ်လိ
ယုၤနၤလဲၣ်.အ၀ဲသ့ၣ်ဂ့ၢ်လိာ်လိာ်အသးဒ်ယံာ်အကလုၢ်ဒ်ဒိၣ်ထီၣ်, ဒီးဖဲန့ၣ်ပှၤဘျံးဒ၀ဲၢ်သးပှၢ်အိၣ်လၢ
တၢ်ဃၢၤတဂၤကနၣ်တကဲလၢၤဒီးတဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်, ပှၤတကိးလၢဂုၢ်သ့ၣ်လါ,ဂုၢ်သ့ၣ်ဟ့ဘၣ်.ပှၤကိး
လၢဂုၢ်သ့ၣ်လၣ်,တိၢ်နီၣ်.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

မတၤထံၣ်န့ၢ်ကီၢ်အမဲရကၤလဲၣ်

ဘၣ်တနံၤကၠိသရၣ်တဂၤလဲၤနုာ်လီၤဆူတီၤဒၢးတဒၢးအပူၤဒ်သိးကစးထီၣ်သိၣ်လိအါထီၣ်ကီၢ်အမဲရကၤ
တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအဂီၢ်လီၤ. တချုးအစးထီၣ်၀ဲဒ်ဘၣ်အခါအဲၣ်ဒိးမၤသပှ့ၤထီၣ်ကၠိဖိအမဲာ်, ဒီးမၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်
က့ၤတၢ်လၢအသိၣ်လိတ့ၢ်၀ဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်သရၣ်၀ဲန့ၣ်ကိးထီၣ်ကၠိဖိတဂၤ,စီၤဘိၣ်ထူဟဲထီၣ်လၢတၢ်
မဲာ်ညါလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဂီၤအိၣ်အလီၢ်န့ၣ်နဃုကွၢ်မ့ၢ်ကလံၤစိးအမဲရကၤအိၣ်တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်အိၣ်တစိၢ်ဖိ
စီၤဘိၣ်ထူဃု၀ဲဘၣ်လံအဃိတဲထီၣ်၀ဲ, လၢအံၤသရၣ်ဂ့ၤလံသရၣ်စံးဆၢက့ၤစီၤဘိၣ်ထူ၀ံၤပာ်လီၤသးလၢက
စးထီၣ်သိၣ်လိတၢ်လီၤ.

တချုးအသိၣ်လိကသံကွၢ်ဆိတၢ်သံကွၢ်တဖျၢၣ်ကဲကၠိဖိသ့ၣ်ခဲအံၤစံးဆၢယၤနီၣ်မ့ၢ်မတၤဃုထံၣ်န့ၢ်ကီၢ်အမဲ
ရကၤလဲၣ်.ကၠိဖိတဖၣ်ဆိကမိၣ်တၢ်တစိၢ်ဖိလၢအကျါကၠိဖိတဂၤစံးဆၢထီၣ်တၢ်ပှၤလၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ကီၢ်အ
မဲရကၤန့ၣ်မ့ၢ်စီၤဘိၣ်ထူလီၤသရၣ်
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

တယံၤဒ်ဧဲၣ်

တဘျီန့ၣ်ဖုသးပှၢ်လၢအအိၣ်လၢပှၤခလိးသ၀ီ, ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤတဂၤလဲၤဟးလိာ်ကွဲလၢ၀့ၢ်တကူၣ်အ
ပူၤလီၤ. ဟး၀့ၤဟး၀ီၤလၢ၀့ၢ်ပူၤအဆၢကတီၢ်အဟၢဖၢတခီဆါထီၣ်, မိၣ်ဟးအသးတၢ်လီၢ်ခံတုၤဒၣ်လဲာ်
အိၣ်တသ့အိၣ်တဘၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢအကလဲၤဟးတၢ်လီၢ်ခံအဂီၢ်ဃုတၢ်ဟးလီၢ် (ဟံၣ်ဖိ) တဘၣ်
စ့ၢ်ကီးဘၣ်. လၢခံကတၢၢ်အ၀ဲပျၢ်လီၤကွံာ်၀ဲလၢကျဲမုၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ်ပၢၤကီၢ်နဲၣ်
ကျဲတဂၤဟဲဃ့ၢ်ဃီၤလၢတၢ်ကရီကဒးအူၤဒီးဒူအလိၤ.ဟါဖုသးပှၢ်တဂၤန့ၣ်လၢကျဲမုၢ်အဖီခိၣ်နတပာ်လ့ၢ်

ပာ်ကါတၢ်,နမၤတၢ်ဒ်အံၤသ့ဒ်လဲၣ်. နလဲၤဟးကွၢ်တၢ်လီၢ်ခံလၢအယံၤတစဲးမီၣ်ဖုသးပှၢ်တခီတဲဆၢက့ၤအီၤ
ဒ်အံၤ,ယအိၣ်လၢကညီကီၢ်စဲၣ်ဒီးဘၣ်ဟဲဟးတၢ်လီၢ်ခံတုၤလၢ၀့ၢ်တကူၣ်အံၤညါတယံၤဒ်ဧဲၣ်
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ထါဒိတလ့ၤကညီလါ

တံနိ(သဝီတါ)

“လါသလ့ၤ”,ဆၣ်ပှဲၤမူဒီ, ကညီဖိမၤနံၣ်ထီၣ်သီ
ကဖဲးခုးကဖဲးသံၣ်ဂီၢ်, ဟးဃုသံၣ်လီၢ်ဆၢကတီၢ်

“ထ့ကူာ်”မ့ၢ်ပှၤဖဲးဃုးလါ, ကျ့ထီၣ်ဃဲာ်လဲၤဆူပှၢ်ကျါ
ဖီထ့ကူာ်ဖးလၢသ့ၣ်ခံ, လါမံၤပှၤယုၢ်ထွဲအခံ

“သွ့ကီ”မ့ၢ်ဝဲတၢ်ကိၢ်ခါ, ပှၤလိဃ့လီၤ“ကီ” အလါ

“လါချံ” တုၤခီၤပှၤဒွဲၣ်“ကီ”, မ့ၣ်အူအီၣ်လဲးကစၢၢ်ဒီ
မုၢ်ဆါခါသဝံသဝါ, မ့ၢ်ဝဲထံသံးနိသံးလါ

“ဒ့ၣ်ညါ” အလါမ့ၢ်တုၤဃီၤ, ဘူးထီၣ်လၢတၢ်ကစူၤလီၤ
ဖီဒ့ၣ်ညါဖးထီၣ်အလါ, အိၣ်ခိးသဂၢၢ်တၢ်စူၤခါ

“လါနွံ” မ့ၢ်တၢ်စူၤလီၤသီ, ဒ့ၣ်ဖိညၣ်ဖိစံၣ်ခွ့ခီ
လီဝၢ်အဒံးကလံၤဟဲ, ပိၢ်သြထုးလီသီၣ်ခီသဲ

“လါဃီး”မူခိၣ်ထံအကျါ, ဘုမာ်ဖိမဲထီၣ်လါလါ
ဖီထိၣ်ကံၣ်ဒီးဖီဒီယၢ်, ဘိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်သကုၤပှၢ်

“လါခူး”ပူၤထံဒိၣ်ဃိၣ်ယွၤ, လဲၤက့ၤတၢ်တမုာ်တလၤ
ဖီလါခူးဖးလၢပှၢ်ကျါ, မ့ၢ်ကညီဖိကံၢ်စုလါ

“ဆံးမုၢ်” တၢ်စူၤလီၤသကွ့ၤ, မုၢ်မဲာ်လါမဲာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ
သံဂိၢ်ခါွပှ့ၤလၢပှၢ်ကျါ, ဘၣ်ဖဲဘုဒၢထီၣ်အခါ

“ဆံးဆၣ်” တၢ်ယီၤထီၣ်က့ၤလံ, မူဒီဆၣ်လါဖျါဝါဆှံ
တကီဖီ,ဂီၤ,လုး,ဝါ,ဘီ, ကွဲကနဲယူၤအီၣ်အစီ

“လါနီ” နံၣ်သိဃ့ထီလံ, ပှၤဂံာ်အီၣ်နံၣ်သိအထံ
ကူးဘုပုာ်ဘုပျၢဘုခါ, ဘၣ်ဖဲြခဲၢ်ပူၤတၢ်မၤအါ

“လါပျုၤ” မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂိၢ်ခါ, ဘှ့ၣ်မုၢ်ပစီၤလီၤအလါ
ဖီသ့ၣ်ြတၢ်ဒီးဖီမုၢ်ဃါ, ဖးထီၣ်လၢပစီၤထံကျါ

တနံၣ်အိၣ်တဆံခံလါ, နံၣ်ဒိၣ်အိၣ်တဆံသၢလါ
လါပျုၤနံၣ်ကတၢၢ်တဘျီ, ခီဆူသလ့ၤနံၣ်ထီၣ်သီ

လွံၢ်တီၤကညီလံာ်ဖး (၂၀၀၅)
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢထိၣ်ဃူဘၣ်က့ၤသပၢၤခီဒီးထါယီၤလဲထီရီၤတဖၣ်)



ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ပှၤကညီနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤပူၤခံဘျီတဘျီ

ပမှံၤပပှၢ်စံး၀ဲ,ပှၤကညီဟဲက့ၤလီၤလၢတရူးကီၢ်(ကီၢ်ယူၢ်နါ)အခီၣ်ထံးတဘျီန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲပှၤခွံဆံခွံဒူၣ်လီၤ.ဒီးပှၤအိၣ်
တီၢ်ဒံးလၢကီၢ်ယူၢ်နါသၢဆံသၢဒူၣ်ဒီးပှၤသၢဆံသၢဒူၣ်အံၤတုၤမ့ၢ်အအိၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးအါထီၣ်ဂီၢ်၀ဲဒီးအိၣ်၀ဲဒီးအ
ထံအကီၢ်,အခူအ၀့ၢ်ဒီးအခိၣ်အနၢ်လီၤ.အခါဖဲမါကိစိလိၣ်လဲၤဆူကီၢ်ယူၢ်နါဖဲခရံာ်အနံၣ်၁၃၀၀အပူၤန့ၣ်,ထံၣ်
ဒံးပှၤကညီတဖၣ်အိၣ်ဒီးအထံအကီၢ်အခူအ၀့ၢ်အခိၣ်အနၢ်လၢအတၢ်ပၢဆှၢအီၤန့ၣ်လီၤ.အခါခဲအံၤပမ့ၢ်ကွၢ်
လၢလံာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအပူၤန့ၣ်,ပထံၣ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်လၢပှၤလိၤလိၤဖိ,ပှၤလ၀း,က၀ၣ်,လၢအမ့ၢ်
ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢတဖၣ်အိၣ် ဒံး၀ဲဒီးအထံကီၢ်ဖဲကီၢ်ယူနါအပူၤလီၤ. 

ဖဲချ.န.၁၁၂၂-၂၅၅နံၣ်အပူၤန့ၣ်,စီၤပၤပၢတၢ်လၢတရူးကီၢ်အပူူၤန့ၣ်ကိး၀ဲလၢခၠီစီၤပၤလီၤစိၤတ စိၤဘၣ်တစိၤ
(Chow Dynasty)ဒီးစးထီၣ်လၢစီၤပၤခၠီပၢတၢ်,လီၤစၢၤတဂၤဘၣ်တဂၤ,ခဲလၢာ် ၃၅ဂၤ,ဒီးစီၤပၤခဲလၢာ်အတၢ်
ပၢယံာ်၀ဲ၈၆၈နံၣ်လီၤ.ဖဲစီၤပၤတဖၣ်အံၤပၢတၢ်အခါန့ၣ်,ဘီမုၢ်ဖိအိၣ်၀ဲ၁၂၄ဘီမုၢ်လၢတရူးကီၢ်အပူၤလီၤ. ဘီ
မုၢ်ဖိတဖၣ်အံၤတဃူတဖိးဒုးလိာ်အသးခဲအံၤခဲအံၤလၢတၢ်ဂုာ်လိာ်ထံကီၢ်အဃိလီၤ.ဘီမုၢ်တနီၤနီၤဃၣ်ကွံာ်၀ဲ
ဒီးလၢအကတၢၢ်န့ၣ်,ဘီမုၢ်ဖိအိၣ်တီၢ်ဒၣ်ထဲ၇၂ဘီမုၢ်လီၤ.ဒီးမ့ၢ်ထံကီၢ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်ဒုးတၢ်ဒီးတဖံးတမၤဘၣ်
လၢတၢ်အဃိယဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်,တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢတရူးကီၢ်ပူၤန့ၣ်အိၣ်ကလီ၀ဲလၢအံၤတပူၤလၢန့ၣ်တပူၤလၢ
အနံၣ်အကယၤတဖၣ်အပူၤလီၤ.

ပှၤအိၣ်လၢခုးသံၣ်ဒီးစံာ်လီၢ်ပှဲၤလီၢ်အပူၤဒီးလၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတဖၣ်န့ၣ်တအဲၣ်ဒိးဒုးတၢ်နာ်သက့,တၢ်ခိၣ်တၢ်နၢ်
တဖၣ်ကိးန့ၢ်ဆူၣ်ဒီးမၢအီၤလၢအဒုးတၢ်ဒီးတၢ်သၣ်၀ံၤလီၤဒိဖးဒိၣ်အိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢကီၢ်ပူၤလီၤ.လၢတၢ်အံၤ
အဃီပှၤဟၢဖိ Huns ဒီးပှၤဟး၀့ၤ၀ီၤဖိ Nomadsလၢအသးဒူတဖၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်၀ဲဆူကလံၤစိးတ
ခီ,ပှၤတံဘ့ၣ်ဖိတဖၣ်ဟးထီၣ်၀ဲဆူမုၢ်နုာ်တခီဒီးပှၤအရၢၢ်အစၢၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဆိး၀ဲအါတက့ၢ်တၢ်လီၢ်ဖဲကီၢ်စံၣ်
(တရူးကီၢ်)အကလံၤထံးတခီ လီၤ. 

တၢ်မၤအသးဒ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဖဲတရူးအစီၤပၤပံ၀ဲၣ်(Ping Wang)ပၢတၢ်အခါလီၤ.စီၤပၤပံ၀ဲၣ်ထီၣ်နီဖဲချ.န.၇၇၀နံၣ်,
ဒီးပၢတၢ်အနံၣ်ယဲၢ်ဆံ(၅၀)၀ံၤသံ၀ဲဖဲချ.န.၇၂၀နံၣ်လီၤ.အခါဖဲအ၀ဲဒီၣ်ပၢတၢ်၂၂နံၣ်တနံၣ်အပူၤန့ၣ်,ဘီမုၢ်ဖိ၂၁
ဘီမုၢ်လၢအအိၣ်လၢတရူးအကီၢ်အပူၤန့ၣ်စံး၀ဲဖျါဖျါလၢသါပၢလီၤက့ၤသါသးဒီးသါတဒိးပၢလၢၤသါသးလၢ
အီၤဘၣ်.စီၤပၤပံ၀ဲၣ်တခီဂုာ်ကျဲးစၢးဒီးသိၣ်ဒီသီလီၤစီၤပၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်,နာ်သက့အတၢ်ဒီသိၣ်ဒီသီန့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်
ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤထီဘိဘၣ်.ဒီးမ့ၣ်လၢထံကစၢ်ကီၢ်ကစၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢဘီမုၢ်ဖိအါဘ့ၣ်အပူၤအဃိ,တၢ်
နးတၢ်ဖှီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲ လၢတရူးကီၢ်ပူၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လီၤ. 

(ကွၢ်လံာ်တရူးကီၢ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ၁၉၂၉နံၣ်,လၢအဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢမံးစထၢၣ်-တပယူၣ်-အံၣ်-ဆူတဟံကဘျံးပၤ၁၀-၁၂ A History of chinese Edition 1929,by W.E. Soothill, pages10 to12 ကွၢ်စ့ၢ်ကီး,လံာ်တရူးကီၢ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ,(ခါလၢပျၢၤဒီးခါခဲအံၤ)ကြတူၢ်-၁,-၁၈၃၄နံၣ်,လၢအဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ
လၢသရၣ်ခွလ်-ကၣ်စလးဖး A Sketch of Chinese History, ancient and Modern, Volume I, Edition 1848,by the Rev. Charles gutzlaff, pages 184-186.) 

မ့ၢ်လၢတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢတရူးကီၢ်ပူၤအါမံၤအါကလုာ်ဒ်အဖျါလၢအဖီခိၣ်အသိး,ပှၤက
ညီအဒူၣ်အထၢတနီၤနီၤလၢအလီၤစၢၤလၢပှၤအိၣ်တီၢ်သၢဆံသၢဒူၣ်လၢတရူးကီၢ်အပူၤန့ၣ်,အိၣ်လၢတရူးကီၢ်
အပူၤတကဲလၢၤဘၣ်အဃိ,စးထီၣ်ဖဲချ.န.၇၄၁နံၣ်န့ၣ်သုးလီၤအသးဆူတရူးကီၢ်အကလံၤထံးတခီတတီၤ
ဘၣ်တတီၤ၀ံၤဒီးဟးထီၣ်လၢတရူးအကီၢ်ပူၤဒီးလၢသၢနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်နုာ်လီၤ၀ဲဆူကီၢ်ပယီၤအပူၤဖဲချ.န.
၇၃၉နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤကညီနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်စီၤပၤပံ၀ဲၣ်သံ၀ဲဖဲ ချ.န.၇၂၀ နံၣ်ဒီးကလံၤ၀ၣ် ၀ဲၣ ်Hwan Wang ကဲထီၣ်စီၤပၤလၢအလီၢ်လီၤ.ဖဲစီၤပၤ၀ၣ်၀ဲၣ်တဂၤအံၤပၢတၢ်အခါန့ၣ်, စီၤပၤဖိတဂၤဒီး
တဂၤလၢအအိၣ်လၢအ၀ဲအတၢ်ပၢအဖီလာ်တဖၣ်ဒုးလိာ်အသးကဲထီၣ်တၢ်ဂၢ်သွံၣ်ဂၢ်စီၤအဒိၣ်အမုၢ်လီၤ. 

တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပှၤကညီသုးအလီၢ်တဘျီဒီးတဘျီတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပှၤကညီတဖၣ်သုးအလီၢ်အကျဲတဘျီ
ဘၣ်တဘျီစးထီၣ်လၢကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်ဒီးတုၤလီၤဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်,မ့ၢ်၀ဲဒ်အဖျါလၢအဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ. 

၁.ဟးထီၣ်ကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ် ချ.န.၂၂၃၄ 
တုၤကီၢ်မီၣ်ကိလံအၣ်,ချ.န.၂၁၉၇ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ
၃၇နံၣ်, (၂၂၃၄-၂၁၉၇-၃၇) 

၂.ဟးထီၣ်ကီၢ်မီၣ်ကိလံအၣ် ချ.န.၂၀၁၇ 
အိၣ်ဖဲကီၢ်မီၣ်ကိလံအၣ်၁၈၀နံၣ် (၂၁၉၇-၂၁၁၇-၁၈၀)
တုၤမုၢ်ထီၣ်တၢကံစတၣ် ချ.န.၂၀၁၃ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ​ ၄နံၣ် 
(၂၀၁၇-၂၀၁၃-၄) 

၃.ဟးထီၣ်လၢမုၢ်ထီၣ်တၢကံစတၣ်ချ.န. ၁၈၈၆, 
အိၣ်ဖဲမုၢ်ထီၣ်တၢကံစတၣ်၁၄၇နံၣ် (၂၀၁၃-၁၈၆၆-၁၄၉) 
တုၤကီၢ်တံဘ့ၣ် ချ.န.၁၈၆၄ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ၂နံၣ် 

၄.ဟးထီၣ်လၢကီၢ်တံဘ့ၣ် ချ.န.၁၃၈၀ 
အိၣ်ဖဲကီၢ်တံဘ့ၣ်၄၇၆နံၣ် (၁၈၆၄-၁၃၈၈-၄၇၆) 
တုၤလၢကီၢ်ယူနါ ချ.န.၁၃၈ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ​ ၃နံၣ်
(၁၃၈၈-၁၃၈၅-၃) 

၅.ဟးထီၣ်လၢကီၢ်ယူနါအခီၣ်ထံးတဘျီ ချ.န.၁၁၂၈ 
အိၣ်ဖဲကီၢ်ယူနါ၂၅၇နံၣ် (၁၃၈၅-၁၁၂၈-၂၅၇) 
တုၤကီၢ်ပယီၤအခီၣ်ထံးတဘျီ” ချ.န.၁၁၂၅ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ၃နံၣ်, 
(၁၁၂၈-၁၁၂၅-၃) 

၆.ဟးထီၣ်လၢကီၢ်ယူၢ်နါခံဘျီတဘျီ” ချ.န.၇၄၁ 
အိၣ်လၢကီၢ်ယူနါ၆၄၄နံၣ် (၁၃၈၅-၇၄၁-၆၄၄) 
တုၤကီၢ်ပယီၤခံဘျီတဘျီ ချ.န.၇၃၉ 
လဲၤတၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲ၂နံၣ် 
(၇၄၁-၇၃၉-၂) 

တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢပှၤကညီသုးအလီၢ်တဘျီဒီးတဘျီဒ်အဖျါလၢအဖီခိၣ်အသိးန့ၣ်,ပှၤကညီဟးထီၣ်ဟးထီၣ်
လၢကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်ဖဲချ.န.၂၂၃၄ နံၣ်ဒီးတုၤလီၤဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤအခီၣ်ထံးတဘျီ ဖဲချ.န.​ ၁၁၂၅နံၣ်, ဒီးခံဘျီတဘျီဖဲချ.န.​ ၇၃၉​ နံၣ်လီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးစးထီၣ်လၢပှၤကညီဟးထီၣ် လၢကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ် ဒီးတုၤလီၤလၢကီၢ်ပယီၤအံၤအခီၣ်ထံးတဖုယံာ်၀ဲ​ ၁၁၀၉နံၣ်​ ​ (၂၂၃၄-၁၁၂၅-၁၁၀၉) ဒီးခံဖုတဖုယံာ်၀ဲ​ ၁၄၉၅နံၣ်​ (၂၂၃၄-၁၁၂၅-၁၁၀၉) ဒီးခံဖုတဖုယံာ်၀ဲ၁၄၉၅နံၣ်(၂၂၃၄-၇၃၉-၁၄၉၅)လီၤ. 

မၤကဒီးဒ်အဖျါလၢပှၤကညီသုးအသးတဘျီဒီးတဘျီလၢအဖီခိၣ်အသိးန့ၣ်,ပှၤကညီအိၣ်လၢအကီၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢ
ကီၢ်ယူၢ်နါဒီးနုာ်လီၤဆူအကီၢ်အသီ (ခဲအံၤကီၢ်ပယီၤ) အပူၤအခီၣ်ထံးတဖုဖဲ​ ချ.န.၁၁၂၅​ နံၣ်ဒီးခံဖုတဖုဖဲ
ချ.န.၇၃၉နံၣ်လီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးဖဲခရံာ်အနံၣ် ၁၉၃၉နံၣ်န့ၣ်,ပှၤကညီတုၤလီၤဖဲအ ကီၢ်အသီအခီၣ်ထံးတဖု
အံၤယံာ်ဒီးအိၣ်လံ ၃၀၆၄နံၣ်(၁၁၂၅-၁၉၃၉၃၀၆၄) ဒီးခံဖုတဖုန့ၣ်ယံာ်ဒီး အိၣ်လံ၂၆၇၈နံၣ် (၇၃၉ဒီး၁၉၃၉-၂၆၇၈) လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးခရံာ်အနံၣ်၁၉၃၉နံၣ်န့ၣ်ပှဲၤသိးမ့တမ့ၢ် ထဲသိးပှၤကညီဟဲက့ၤခံဖု
တဖုအနံၣ်၂၆၇၈နံၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးနံၣ်အ၀ဲအံၤ(၂၆၇၈)မ့ၢ်ပှၤကညီဒီက လုာ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤလၢအမ့ၢ်ပှၤကညီ
အနံၣ်လီၤ. 

(ဟံး​န့ၢ်​အီၤလၢ​စီၤ​အီၣ်​လး​ကွဲး​က​ညီ​တၢ်​စံၣ်​စိၤ​တဲ​စိၤ​လံာ်​ပူၤ )
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

သ့ၣ်ညါစဲၤခံတစဲး

တနံၤဖါတံၢ်တဂၤဆိးက့နးမးဒီးဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလဲၤဟးအိၣ်သကိးအီၤ
လီၤ.တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်ဆ့ၣ်နီၤလၢအကပၤဒီးစးထီၣ်ကတိၤကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤလီၤ.ဖဲန့ၣ်ဖါတံၢ်တဂၤစး
ထီၣ်၀ံၢ်၀ၢ်ပၠးအီၤဒီးအစုလၢတၢ်သူၣ်လုးသးကၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်ပျံၤထီၣ်တၢ်ဒီးကိးန့ၢ်အီၤ
ကသံၣ်သရၣ်မုၣ်လီၤ.ဖဲကသံၣ်သရၣ်မုၣ်တချုးဟဲတုၤဖါတံၢ်တဂၤအံၤကွဲးန့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်အလံာ်တက့လီၤ.


တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်ဆိမိၣ်၀ဲလၢကဖး၀ဲလံာ်တက့အံၤလၢခံအဃိထၢနုာ်လီၤလံာ်အံၤလၢအဆ့ကၤခိးအထၢၣ်ပူၤ
လီၤ.ဖဲကသံၣ်သရၣ်မုၣ်တဂၤဟဲတုၤန့ၣ်ဖါတံၢ်တဂၤအံၤစူးကွံာ်အသးလံန့ၣ်လီၤ.ခံသီ၀ံၤအလီၢ်ခံတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်
သရၣ်တဂၤလဲၤခူၣ်လီၤပှၤသံအံၤန့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်မ့ၢ်လၢအ၀ဲကၤဆ့ကၤတဘ့ၣ်ဃီလၢအလဲၤဟးအိၣ်သကိး၀ဲပှၤ
တဂၤအံၤအဃိထုးထီၣ်၀ဲလံာ်က့လၢအထၢၣ်ပူၤဒီးတဲ၀ဲ, ဒီပုၢ်၀ဲၢ်တဂၤအံၤဟ့ၣ်ယၤလံာ်က့အံၤတချုးလၢက
သံအခါလီၤ.ဒီးအ၀ဲဖးထီၣ်၀ဲဖးဒိၣ်လီၤ.တၢ်လၢအဖးထီၣ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ,သရၣ်ဧၢ, နဆ့ၣ်နီၤဘၣ်လၢယအီးစံၣ်ကၠ့ၣ်

ကျိၤဘိလိၤလီၤ.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ကိညၢ်လၢယခိၣ်နူာ်ဂ့ၤအဃိ

တဘျီလၢသ၀ီတဖျၢၣ်အပူၤပှၤအိၣ်တဂၤလီၤ.အ၀ဲဟးဒိးလဲမၤတၢ်လၢပှၤဟံၣ်ဒီးဖဲပှၤမၢအီၤတမံၤလၢ်လၢ်
န့ၣ်မၤ၀ဲခဲလၢာ်လီၤ.ဘၣ်တနံၤပှၤဟဲငါအီၤလၢကကူာ်န့ၢ်သ့ၣ်အကျီခံဆံန့ၣ်လီၤ.လၢခံတနံၤမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ဂီၤ
ဂီၤန့ၣ်အ၀ဲလဲၤထီၣ်ဆူကစၢၢ်ခိၣ်ဒီးကူာ်လီၤ၀ဲသ့ၣ်တထူၣ်ဒီးယိးလီၤ၀ဲဆူကစၢၢ်ခီၣ်ထံး၀ံၤဟဲက့ၤထီၣ်ဆူက
စၢၢ်ခိၣ်ဒီးကူာ်လီၤကဒီးသ့ၣ်အသီတထူၣ်န့ၣ်လီၤ.


အ၀ဲကူာ်လီၤသ့ၣ်တထူၣ်၀ံၤယိးလီၤ၀ဲဒီးဟဲက့ၤထီၣ်ဆူကစၢၢ်ခိၣ်ဒီးကူာ်လီၤကဒီး၀ဲဒီးမၤ၀ဲဒ်န့ၣ်တုၤလၢအ

ပှဲၤထီၣ်အထူၣ်ခံဆံန့ၣ်လီၤ.ဖဲအကူာ်လီၤသ့ၣ်အကတၢၢ်တထူၣ်ဒီးယိးလီၤ၀ဲဆူကစၢၢ်ခီၣ်ထံးအခါအခီၣ်တ
လံာ်ဒီးသ့ၣ်န့ၣ်လီၤတလ့ၣ်ဒီးလီၤတဲာ်ဆူကစၢၢ်ခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အတၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲပၢၢ်ထီၣ်ဒီးစံး
၀ဲ, အၣ်လၣ်လၣ်.ယဃုကျဲလၢယကစိာ်လီၤသ့ၣ်ကျီဆူ ကစၢၢ်ဖီလာ်လၢအချ့ဘၣ်လံ.


ဒီးအ၀ဲလဲၤလီၤဆူကစၢၢ်ခီၣ်ထံးဒီးယိးထီၣ်ကဒါက့ၤအသ့ၣ်အကျီခံဆံလၢအအိၣ်လၢကစၢၢ်ဖီလာ်တဖၣ်တ

ကျီ၀ံၤတကျီဆူကစၢၢ်ခိၣ်ဒီးတလ့ၣ်လီၤကဒါ၀ဲဆူကစၢၢ်ခီၣ်ထံးတကျီ၀ံၤတကျီန့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲတလ့ၣ်လီၤ
သ့ၣ်တဖၣ်၀ံၤအခါန့ၣ်တၢ်ခံးလီၤလံ.အ၀ဲက့ၤယိးသ့ၣ်တဖၣ်ဆူသ၀ီပူၤ၀ံၤအခါတၢ်ခံးယိာ်မးလံန့ၣ်လီၤ.ဖဲ
ပှၤသံကွၢ်အီၤဘၣ်မနုၤလၢအ၀ဲဟဲက့ၤစဲၤခံလဲၣ်န့ၣ်, အ၀ဲပြတၢၤလီၤအသးဒီးတဲ၀ဲ,ကိညၢ်လၢယခိၣ်နူာ်

ဂ့ၤအဃိ, ယတလ့ၣ်လီၤဘၣ်ယသ့ၣ်ချ့ချ့တခီ, မ့တမ့ၢ်ယကဘၣ်မံလၢကစၢၢ်ခိၣ်တခီဒီးသူၣ်မံသးမံ၀ဲ
လီၤ.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

တၢ်ဘျၣ်လၢအတၢ်ဘူၣ်အၢတဂၤ

တၢ်ဘျၣ်တဂၤဟုၣ်န့ၢ်၀ဲပိာ်မုၣ်တဂၤအလဲးမးလၢကလဲၤကွၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ထူြပၢဖျၢၣ်ထူ(world cup) န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤဖဲအ၀ဲလဲၤဆ့ၣ်နီၣ်ကွၢ်ဖျၢၣ်ထူဖဲပိာ်မုၣ်၀ဲန့ၣ်အ၀ၤကပၤအခါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤ, ပိာ်မုၣ်အသးအိၣ် ၄၂နံၣ်လၢအမံၤမ့ၢ်၀ဲအံဘၣ်စတဲမဲတဂၤလဲၤ၀ဲဆူမၠူးန့းတၢ်လိာ်ကွဲ
လီၢ်ဒ်သိးကလဲၤကွၢ်တၢ်ထူြပၢဖျၢၣ်ထူန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအ၀ဲကွၢ်လီၤအထၢၣ်ပူၤအခါတထံၣ်က့ၤအလဲးမးအ
ဃိအ၀ဲကိးတဲလီၤ၀ဲအ၀ၤလၢအလဲၤပာ်စၢၤတဂၤလၢလီတဲစိန့ၣ်လီၤ.အဃိဖဲတၢ်ဘျၣ်တဂၤအံၤဟဲနုာ်ဆ့ၣ်
နီၤလီၤလၢအမါအလီၢ်အခါအ၀ၤလၢအမ့ၢ်ြဘဲးဒံ(၄၃)နံၣ်တဂၤကိးဃီၤ၀ဲပၢၤကီၢ်လၢကဟဲဖီၣ်ကွံာ်တၢ်ဘျၣ်အံၤ

န့ၣ်လီၤ.ပၢၤကီၢ်တဖၣ်တဲ၀ဲလၢဖဲတၢ်ဘျၣ်အံၤဟုၣ်န့ၢ်လဲးမး၀ံၤလဲၤကွၢ်တၢ်လိာ်ကွဲဘၣ်ဆၣ်တဆိကမိၣ်တ့ၢ်၀ဲ
လၢကထံၣ်ဘၣ်၀ဲပိာ်မုၣ်အံၤအ၀ၤဆ့ၣ်နီၤလၢအကပၤန့ၣ်ဘၣ်.
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ဖိသၣ်အထါကမဲၤအံၣ်အု

တဂၤခံဂၤ 
သၣ်မီၤကျ့ၤ 
ပှၤမ့ၢ်အ့ၣ်နၢ 
ပှၤခံဝ့

မိမိပါပါ 
တၤဟိကိး 
ဒ့ဒ့ဖိ 
အထ့ၣ်တီးနီး 

တၢ်ဘံၣ်မဲာ် 
တူတူနါ 
ယုၢ်လီၤဆီဖိ 
ဖၣ်ကပူၤ 
မ့ၤမံမ့ၤမံ 
ဖီအီၣ်မ့ၤ 
မၤတၤပံ 

ထီထီထ့ၣ် 
တဖျ့င့ 
နါလ့အီၣ် 
ပှၤအ့ၣ်ပှၤအ့ၣ် ဝာ်....

တပၠါနပၠါမုၢ်ထီၣ်ပၠါ 
ပဲလီၤကါကါပဲလီၤတ့ 
အ့အ့ဒီးမၠါမၠါ
ထါခၤထါခၤတိလ့မိလ့ 
ထါခၤထါခၤဆွဲၣ် 

ပီပီကုပီပီလၣ် 
ယိၤဖိအီၣ်မ့ၤဒီမိဝၤ 
သပၢၤဒံၣ်လီၤတဲာ်သ့ၣ်ဖး 
ဖံဒီးဖုဟဲက့ၤဝ့ၤပှၤ 
ကၢ်ဆူလဲၣ်ကၢ်ဆူလီၣ် 
ကၢ်ဆူဖုမီၤတ့ၢ်မီၤတီၤ

ဒဲဒဲစုပှီၢ်ပှီၢ်စု 
ထိၣ်အီၣ်မတၤလဲၣ်အဘု 
ထိၣ်အီၣ်နီၢ်ဘှဲမိၢ်အဘု 
နီၢ်ဘှဲမိၢ်လဲၤဆှ့ၣ်ဖီဖု 
ဟဲက့ၤလၢခုးသီသံၣ်ပူၤ 
ဟိဝၤဟိဝၤထိၣ်အီၣ်ဘု 
 
ပီာ်ပီာ်တိၤ 
ပှၤမ့ၢ်လီၤတဲာ် 
ပှၤဒံၣ်ဒိၣ် 

ဖံဧၢဆီအီၣ်နဘု 
ကိးဃါတဘီလံၤမုၣ်ဧၢ 
လံၤမုၣ်တခီကိးဃါရှုရှု 
ဆီဖါတခီကိးထီၣ် 
ကီးက့ရ့ကိး 
ထိၣ်ဒ့ၣ်တခီကိးထီၣ် 
ကၤကၤဧူကၤကၤဧူ 

မူခိၣ်ဧၢစူၤမ့ၢ်ဒိၣ်
စူၤလီၤန့ၢ်ဖီဝါအခိၣ် 
ဖီဝါလဲၤခးအီၣ်တၤဒိၣ် 
ဒုးအီၣ်ယၤသူၣ်တလိၢ် 
သးတလိၢ် 

လါဖိထီၣ်သီအနၢၤကွ့ 
ယဒ့ဒ့ဖိဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤ 
လါဖိထီၣ်သီအနၢၤကါ 
ယဒ့ဒ့ဖိအညၣ်ဝါ 

ဆီဆ့ဖိဧၢပုထီၣ်နဖိ 
ရှ့ၣ်နခီၣ် 
တၢ်စူၤကိးမး 
တၢ်ယီၤထီၣ် 

ဆီဖိပံဧၢမံမံ 
နမိၢ်နပၢ်လဲၤဆူယိၤ 
ဟဲက့ၤစိာ်သဲးသၣ်ဝါခိၣ် 
အီၣ်ဒီးပုၢ်ဂၤတိၣ်ဂၤတိၣ် 
မံနဲဧီၢ်ဆီဖိပံဧၢမံ 

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢပှၤကညီအလံာ်တၢ်ကွဲးအပူၤလၢဖုတၢ်မူ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ထိဃူဘၣ်က့ၤသပၢၤခီ

တံနိ(သဝီတါ) 

မံလၢမုၢ်နၤကီၤကိာ်ပှ့ၤ, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤကီၣ်သူလ့ၤ 
မိၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဒ့ပီၤလီၢ်ကျဲ, ဆံးယံာ်ကက့ၤဘၣ်က့ၤယဲ 

ဝါဃံဟဲထီၣ်ပသဝီ, ဖီၣ်အီၣ်ကျီၢ်ဒီးထိးဒီးဆီ 
မၢပိာ်ခွါလံၤဝံလဲၤယိး, ကညီမုၣ်မၤဆူၣ်မၤစိး 
တၢ်ဖိတၢ်လံၤဟံးကလီ, ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဃုာ်ပဟံၣ်ဃီ 

မ့ၢ်လၢဝါဃံတၢ်မၤအၢ, တူၢ်တကဲဃ့ၢ်ဆၣကီၢ်ချၢ 
ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်မုၢ်ဝဲၤဟံၣ်ဃီ, ဒူသဝီကဲထီၣ်ဒ့လီ 

ဖံဖုလၢပျၢၤတဲယုၤပှၤ, ပယီၤမီအတၢ်မၤနး 
ဒိတီၢ်မၤသံပှၤကညီ, ဖံဖုဘၣ်တူၢ်တခီလီ 
တူၢ်တကဲစံၣ်မုၢ်ဟးဖျီး, ဃ့ၢ်တုၤဆူကံၢ်မဲဘီကီး

တုၤလီၤလၢပစိၤတဘျီ, ဘၣ်တူၢ်တၢ်မ့ၢ်တမံၤဃီ 
ဖံဖုဃ့ၢ်ဆူကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်, ခဲအံၤပတုၤဖံဖုလီၢ် 
တၢ်အံၤတမ့ၢ်တၢ်လၢပျၢၤ, ပတူၢ်ဘၣ်ကိၢ်ကိၢ်လၢၤလၢၤ 

အိၣ်တမှံၤလၢယိၤဟံၣ်ဃီ, နံၣ်လါယံာ်မဲာ်ဆှးဒါခီ 
ယံာ်ယံာ်ပှၤဆိကမိၣ်ဆံးပှၤ, ပာ်မဲာ်ပာ်နါတဘၣ်ကး 
သိၣ်ယိၤဘှီထီၣ်အဟ့ၣ်ဃီ, တၢးတဖျၢၣ်ထီတဖျၢၣ်ထီ 
သိၣ်ယိၤဘှီကျဲမုၢ်ကျဲဘိ, ဖျိတုၤလၢထံနၢ်ကွာ်စိး 
သိၣ်ယိၤဖိဃုတၢ်မၤလိ, ဒ်ကကဲထီၣ်ပှၤဖျိးစိ 
ဖိလံၤနံၤဝဲၢ်ပျီၢ်ကဒီ, အိၣ်ဘၣ်လၢကၠိဒိၣ်ကၠိထီ 
ဆူသူမှဲဝၢ်ကွၢ်တကျ့, လီၢ်အိၣ်လီၢ်ဆိးကီၢ်ဖ့ရ့ 
တဘျီအိၣ်ဒီးဒူသဝီ, ခဲအံၤကဲထီၣ်က့ၤဒ့လီ 
တဘျီတၢ်လီၢ်မုာ်တသါ, ခဲအံၤကဲထီၣ်တီၣ်မုၢ်ကျါ 

ဖိလံၤသးစၢ်ခီဆူဝၢ်, လဲၤမၤန့ၢ်သိၣ်ယိၤအဝၢ် 
ကံၢ်မဲဘီကီးလဲၤရုၢ်ရုၢ်, လဲၤကဲန့ၢ်သိၣ်ယိၤအကုၢ် 
ဆိမိၣ်ဒိၣ်ယိၤဟံၣ်ယိၤဃီ, ဟဲက့ၤလိၤအစုယၢ်ခီ 
မံှၤပှၢ်အထါဟ့ၣ်ပလီၢ်, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤနဲဒၣ်မီၣ် 

ပြတၢၤအိၣ်ပှၤထံတဂ့ၤ, ပြတၢၤအိၣ်ပျၤကီၢ်တဂ့ၤ
ပှၤထံဂ့ၤပှၤထံဘၣ်ပှ့ၤ, ပှၤကီၢ်ဂ့ၤပှၤကီၢ်ဘၣ်ပှ့ၤ 
ကတီၤထီၣ်က့ၤကီၢ်သူလ့ၤ, ပှၤသိးအီၣ်မ့ၤပအီၣ်မ့ၤ 

ဖိဒံခဲအံၤသူၣ်သပ့ၤ, ဖိသၣ်ခဲအံၤသးသပ့ၤ 
တဂၤဂၤဃုကျိၣ်ဃုစ့, ခံဂၤဂၤဃုကျိၣ်ဃုစ့ 
သးပ့ၤနီၣ်ဃုတၢ်ကူၣ်သ့, ကဲပှၤကုၢ်အ့စိၢ်အ့န့ 

မှံၤပှၢ်လၢပျၢၤသိၣ်ယုၤဝဲ, တၢ်တမံၤစဲတမံၤစဲ 
မ့ၢ်တလူၤပိာ်ဒိကနၣ်, ခိၣ်ဘါမုၢ်ခံကဘါဆၣ်
မုာ်သးဖဲပှၤကီၢ်တဂ့ၤ, လီၤစိၤပှၤတဒုးအီၣ်မ့ၤ 
သပၢၤခီလၢအလီၤဖး, ထိၣ်ဃူထိၣ်ဘၣ်လိာ်က့ၤသး 
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးတဖျၢၣ်ဃီ, ပိာ်ထီၣ်ကျဲဆူမူအဒီ 

ခွံတီၤကညီလံာ်ဖး (၂၉.၅.၁၉၉၅) 
ဟံးန့ၢ်အီၤလၢထိၣ်ဃူဘၣ်က့ၤသပၢၤခီဒီးထါယီၤလဲထီရီၤတဖၣ်
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :

ဒူစယး(ဝ့ၢ်စွဲၢ်ယဲၤ)

တုၤသမ့ၣ်နူးကူၣ်မ့ၣ်ကဲထီၣ်စီၤပၤလၢအပၢ်အလီၢ်ဝံၤန့ၣ်တၢ်ကိးက့ၤအမံၤ(ပွဲး)လၢ“အံၣ်ဒးဒ့ၢ်ဝးပၣ်လးယၣ်
စၢ်“လီၤ.ဖဲအဝဲကဲစီၤပၤအခါန့ၣ်စံးဝဲလၢဝ့ၢ်လၢပာ်တရီတူၢ်လၢအပၢ်ကဲစီၤပၤတဖျၢၣ်အံၤအိၣ်လၢကစၢၢ်ခိၣ်အ
ဃိ,လ့ၣ်ဧိၤလီဧိၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဒီးပှၤကညီလဲၤတၢ်ကီဒိၣ်မးလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးတၢၣ်ပီၣ်ဝဲဒီးအပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်မူ
မးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးစံးဝဲဖဲသါတကဲဒ်ဘၣ်စီၤပၤအခါန့ၣ်တၢ်လီၢ်လၢသါဖဲးခုးန့ၣ်အိၣ်လၢထံကျိကၢၢ်ခိၣ်ဒီးတၢ်ဖဲးခုး
ဖဲးသံၣ်အဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ,တၢ်ထူစံာ််အဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ,အိၣ်ဝဲလၢလၢလီၢ်လီၢ်ဒီးတၢ်လီၢ်န့ၣ််ဂ့ၤဝဲလၢတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်အ
ဃိ,ပကသုးဝ့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်ဆူတၢ်လီၢ်အသီတပူၤဖဲသါကူာ်ခုးဖဲခုးဖဲးသံၣ်အလီၢ်န့ၣ်အတဂ့ၤဘၣ်ဧါ. 

ပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်မူမးသ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲလၢအဂ့ၤကစီဒီဒီးဘှီထီၣ်ဝဲဝ့ၢ်အသီတဖျၢၣ်ဒီးကိးဝဲအမံၤလၢဒူစယးလီၤ.
ဝ့ၢ်န့ၣ်လၢခံကတၢၢ်ကိးက့ၤလၢဒူစဲၤယဲၤဒီးခဲအံၤတၢ်ကိးက့ၤလၢစဲွၤယဲၤဒီးထံကျိလၢဝ့ၢ်အိၣ်သူၣ်လီၤအသး
လၢအဖီခိၣ်န့ၣ်တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးလၢစဲွၤယဲၤကျိလီၤ.စီၤပၤတဂၤအံၤမ့ၢ်ပှၤလၢအသူၣ်ဂ့ၤသးဝါဒီးမ့ၢ်ပှၤလၢအကျိၣ်
ဖိအသူအပှိၤအိၣ်တဖျၢၣ်အဃိအကဟုကညီၢ်,အလၤကပီၤဒိၣ်ဝဲဒီးပှၤထံဖိကီၢ်ဖိအဲၣ်အီၤဒိၣ်မးလီၤ.တၢ်ဟုၣ်
တၢ်ဘျၣ်ပှၤအၢပှၤသီတအိၣ်လၢကီၢ်ပူၤဘၣ်ဒ်အမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအတအဲၣ်ဒိးကဲစီၤပၤဒီးအိၣ်ဒၣ်ဝဲကစုဒုထဲတ
ဂၤဃီအသိးန့ၣ်အတၢ်သးလီသးကွံတအိၣ်နီတစဲးလၢအပူၤဘၣ်. 

ဝ့ၢ်ဖိဃုဖျၢၣ်လၢဖဲအပၢ်သံဒီးတဒိးပၢလၢၤအသးလၢအဖီလာ်န့ၣ်တသးလီဝဲဒီးတဟံးန့ၢ်က့ၤစ့ၢ်ကီးဝဲဘၣ်. ပၢဒၣ်ထဲအဝ့ၢ်ဒူစယးတဖျၢၣ်ဒီးအသူၣ်မံသးမံဝဲလီၤ. သံဝဲဖဲအသးအိၣ်၉ဝအခါဒီးအဖိခွါကၢ်ဘးကံၢ်ရံးယၣ်စၢ် ထီၣ်က့ၤအလီၢ်လီၤ. ဝံၤဒီး စွဲၤယးပနးယၣ်စၢ်, ဝံၤဒီးသမံၣ်လဝး,ဝံၤဒီးမၢ်လံကလယၢ်နးယၣ်စၢ်,ဝံၤဒီးလီပံၣ်, ဝံၤဒီး လပံးတလူး, ဝံၤဒီးဝးပူၣ်, ဝံၤဒီးစီၤညံၣ်, ဝံၤဒီးအထူပထၣ်ရး, ဝံၤဒီး ဝနးယၣ်စၢ်,ဝံၤဒီးပနးနီၤ,ဝံၤဒီးဝၢ်
လကံၢ်, ဝံၤဒီးအူဒံၣ်ပယး, ဝံၤဒီးအူတရးယၣ်စၢ်, ဝံၤဒီးပီၣ်ဆၣ်, ဝံၤဒီးကလံး, ဝံၤဒီးဝကူၢ်ဟး, ဝံၤဒီးဝးပနံၣ်, ဝံၤဒီးဝးလီၤကံၣ်, ဝံၤဒီးသံဘရး, ဝံၤဒီးသံၣ်ဝးပလံး, ဝံၤဒီးဝစကး, ဝံၤဒီးဝသံၣ်ဟး, ဝံၤဒီးဟၣ်ကၣ်မၣ်, ဝံၤဒီးဝစနၣ်, ဝံၤဒီးသံၣ်ရးပၣ်ကံၣ်, ခဲလၢာ် ၂၇ ဂၤ, ဒီးမ့ၢ်ပာ်ဃုာ်ဒီးစီၤပၤစီၤပၠညၣ်အံၣ်တးန့ၣ်အိၣ်၂၈ ဂၤလီၤ.ဝံၤအလီၢ်ခံဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤရၢၢ်ဒီးကဲထီၣ်က့ၤသဝီဖိတဖျၢၣ်လီၤ. 

ဖဲဒူစယးအံၤကဲဒိၣ်ကဲထီဒီးအိၣ်လၢအလိၣ်အပၤအခါန့ၣ်ဝ့ၢ်အဂၤလၢအအိၣ်ဒီးအလိၣ်အပၤဒၣ်ဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝ့ၢ်လၢ
အဖီလာ်တဖၣ်အံၤလီၤ. 
 ၁.​ ​မၠး​ဝ​တံၣ်-​ ​ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​၇.ဝ့ၢ်​ကွဲၤ- ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ
​၂.ဝ့ၢ်​ကၠံ- ပှၤ​က​ညီ​စၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ဂ.ဝ့ၢ်​ဒါ​ကၠဲ(တၢ်​ြကဲၢ်)-​ ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ
​၃.လူၣ်​ပီၣ်- ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​၉.သီ​ခိၣ်​ပှၤပှိၢ်​ဝ့ၢ်-​ ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ
​၄.ဒူ​ပ​ပူၣ်- ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ၁ဝ.ဝ့ၢ်​ကီး​ပံၣ်(ခီ​ဖဲ)-​ ​ယိၤ​စီၤ​ပၤ
​၅.ဒူ​ယီၣ်-​ ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​၁၁.ဝ့ၢ်​လဲ​စွဲ- လဝး​စီၤ​ပၤ
​၆.ဝ့ၢ်​သ​စဲၤ-​ ​ပှၤ​က​ညီ​စီၤ​ပၤ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​၁၂.ဒူ​သ​တုၢ်-​ ​တ​လၢၤ​စီၤ​ပၤ

ဟံး​န့ၢ်​အီၤ​လၢ​စီၤအီၣ်​လး​ကွဲး​က​ညီ​တၢ်​စံၣ်​စိၤ​တဲ​စိၤ​လံာ်​ပူၤ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

ဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ် (ဝ့ၢ်မီၣ်လမၠဲၣ်)

လၢပျၢၤတချုးတလၢၤဒီးပယီၤပၢတၢ်အစိၤန့ၣ်မီၣ်လမၠဲၣ်အံၤမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤကညီအခူအဝ့ၢ်တဖျၢၣ်လီၤ. ဒီးအထံဆၢကီၢ်ဆၢလၢကလံၤစိးတခီ,မ့ၢ်ဝဲဒူသတူၢ်,လၢကလံၤထံးတခီမ့ၢ်ဝဲဝ့ၢ်ဝၣ်ကရူး,လၢမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်ဝဲ
ယူၣ်တရၣ်ကီၢ်,ဒီးလၢမုၢ်နုာ်တခီမ့ၢ်ဝဲမိးတမၣ်ပီၣ်လဲၣ်က့ၣ်ကျီၤလီၤဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢဃိၣ်
လိာ်ကျိအကၢၢ်ခိၣ်,လၢစုစ့ၣ်တကပၤ ဖဲထံၣ်ကျိအထၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဒ်န့ၢ်အသိးတၢ်အိၣ်တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်တပူၤအံၤကိးဝဲလၢဃိၣ်ထၣ်ဒၢဒီးလၢခံကဲထီၣ်က့ၤလၢဝ့ၢ်ဒီးကိးက့ၤ
ဝဲလၢဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်လီၤ. ပှၤကညီအစီၤပၤအိၣ်ဆိးဒီးပၢတၢ်လၢဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤအပူၤတစိၤဘၣ်တစိၤ တဘျုးဒံတဘျုးဂၤလီၤ.လၢအကျါန့ၣ်စီၤပၤတဂၤအမံၤမ့ၢ်ဖုဒူရး,အမဲာ်ချံအိၣ်သၢတိၣ်လီၤ.လၢအမဲာ်ချံဒ်အိၣ်
ညီနုၢ်ဒီးအီၤခံတိၣ်အမဲာ်ညါန့ၣ်,အမဲချံသၢတိၣ်တတိၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲလၢအမဲာ်ခိၣ်ထးအခၢၣ်သးလိၤလိၤလီၤ.ဖဲစီၤ
ပၤတဂၤအံၤပၢတၢ်အစိၤန့ၣ်အဒုၣ်အဒါလၢအမ့ၢ်ပှၤတလၢၤဖိတဖၣ်အိၣ်လၢဒူသတူၢ်လၢကလံၤစိးတခီဒီးပှၤ
ယူတရၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်လၢမုၢ်ထီၣ််တခီဟဲဒုးအီၤတနၢၤတဃၣ်နီတဘျီဘၣ်ဒီးအစိအကမီၤဒိၣ်နီၢ်မးလီၤ. 

အဒုၣ်အဒါဟဲဒုးအီၤတနၢၤတဃၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ချံသၢတိၣ်တတိၣ်လၢအအိၣ်လၢအမဲာ်ခိၣ်ထးန့ၣ်
ထံၣ်စိပာ်စၢၤဝဲဃဲးဃဲးတၢတမံၤလၢ်လၢ်လၢအဒုၣ်အဒါကူၣ်အၢကူၣ်သီဒီးရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဝဲတဖၣ်တချုးပှၤ
ဂၤထံၣ်သ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.အဃိဖဲအဒုၣ်အဒါကဟဲဒုးအီၤတဘျီလၢ်လၢ်န့ၣ်အဝဲဒၣ်သ့ၣ်ညါဆိပာ်စၢၤဝဲ
ဒီးအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤအသးမူၢ်မူၢ်နီၢ်နီၢ်လၢအကဒုးဆၢအီၤဒီးအဒုၣ်အဒါဒုးအီၤတနၢၤတဃၣ်နီတ
ဘျီဘၣ်. 

စီၤပၤပၢတၢ်လၢထံကီၢ်အဂၤလၢအအိၣ်ဘူးကတၢၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲယူၣ်တရၣ်ဒီးမ့ၢ်အဝဲဒၣ်အဒုၣ်အဒါအဒိၣ်က
တၢၢ်တဂၤဃီလီၤ.အဂ့ၢ်ဒ်အံၤယူတရၣ်စီၤပၤသးလီသးကံွအခူအဝ့ၢ်လၢအဃံအလၤတဖျၢၣ်ဒီးအတၢ်ဟဲဒုး
အီၤတလီၢ်လီၢ်လီၤ.နာ်သက့ဒုးဝဲတနၢၤဘၣ်.ဒ်န့ၣ်အသိးယူၣ်တရၣ်အစီၤပၤအနၢ်တပၢၢ်ဘၣ်လၢပှၤကညီစီၤ
ပၤတဂၤအံၤဘၣ်ဘၣ်မနုၤလၢအအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးထီဘိလၢအကဒုးဆၢသါဖဲသါဟဲဒုးအီၤတဘျီ
လၢ်လၢ်န့ၣ်လဲၣ်. 

တနံၤတခီၣ်ပှၤယူၣ်တရၣ်သုးဖိလၢပှၤကညီဖီၣ်န့ၢ်အီၤလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအပူၤအကျါတဂၤ,ထူၣ်ဖျဲးကွံာ်ဒီး
က့ၤဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးဆူယူတရၣ်အကီၢ်ဒီးတဲဘၣ်အစီၤပၤလၢတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးပှၤကညီစီၤပၤအမဲာ်ချံသၢ
တိၣ်တတိၣ်အဂ့ၢ်ဒီးယူတရၣ်အစီၤပၤသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢပှၤကညီစီၤပၤအံီၤသါဒုးတနၢၤဘၣ်န့ၣ်မ့ၢ်လၢအမဲာ်
ချံသၢတိၣ်တတိၣ်ထံၣ်စိတၢ်လၢညါအဃိအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤအသးဒီးသါဒုးအီၤတနၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤနုၤတစုယူၣ်တရၣ်အစီၤပၤအဲၣ်ဒိးမၤဟးဂီၤကွံာ်ပှၤကညီစီၤပၤအဃိ,ကိးန့ၢ်အဖိမုၣ်ခံဂၤတဂၤဒီးတဲဖျါ
ထီၣ်အတၢ်ကူၣ်အၢကူၣ်သီလၢအကမၤနၢၤပှၤကညီစီၤပၤအဂီၢ်ဒီးစံးအဖိမုၣ်,ဖိမုၣ်ဧၢ,နမ့ၢ်မၤစၢၤယၤလၢယ
တၢ်ကူၣ်တမံၤအံၤန့ၣ်နကပၢဘၣ်ပှၤကညီဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်တဂၤအသိးလီၤ. 

စီၤပၤဖိမုၣ်ခံဂၤတဂၤအံၤမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပိာ်မုၣ်လၢအပ့ၢ်အဆှါဒီးအတၢ်သးလီသးကွံအိၣ်တဂၤဒီးအဲၣ်ဒိးပၢစ့ၢ်ကီး
တၢ်ဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်တဂၤအသိးဖဲကီၢ်တကီၢ်ဂ့ၤတကီၢ်ဂ့ၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.အပၢ်စီၤပၤတဲအီၤလၢယကဖျီနၤဒီးပှၤက
ညီအစီၤပၤလီၤ.ဒီးယကဟ့ၣ်လီၤနၤယခ့ယပှၤအါဒံအါဂၤဒီးလၢအကျါန့ၣ်လီၤဆီဒၣ်တၢ်ကမ့ၢ်ဝဲပှၤလၢအပိာ်
ညီနုၢ်ယခံတဂၤလၢအကကဲပှၤပၢၤနသးသမူအဂီၢ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်နအိၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤကညီစီၤပၤန့ၣ်ကွၢ်ဖဲအဝဲနာ်
န့ၢ်နၤမူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်တဘျီန့ၣ်မၢပှၤပၢၤနသးသမူတဂၤမၤဂီၤထးလူဘိတဘိဒီးဆဲးပၢၢ်သံးကွံာ်အမဲာ်ချံသၢတိၣ်
တတိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.တုၤမ့ၢ်ပှၤပၢၤနသးသမူတဂၤမၤတၢ်ဒ်န့ၣ်ဝံၤဒီးပာ်သးဒိၣ်သးဖျိးနသးဒီးနီၢ်ထီၣ်ကံွအီၤဆူ
ယူတရၢ်ကီၢ်ပူၤတက့ၢ်.ဒီးပှၤပၢၤသးသမူတဂၤကဟဲက့ၤတဲဘၣ်ယၤလၢပှၤကညီစီၤပၤမၤတရီတပါမၤနးမၤ
ဖှီၣ်နၤဒီးယဲဒၣ်နပၢ်စီၤပၤအံၤကမၤအသးဒ်ပှၤသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအသိးကလဲၤဒုးဒီးဖီၣ်အဝံၤကမၢနပၢက့ၤပှၤက
ညီအဘီအမုၢ်လၢအဝဲဒၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ပှၤကညီစီၤပၤတခီသးခုဝဲလၢယူၣ်တရၣ်စီၤပၤလၢအမ့ၢ်အဒုၣ်အဒါဖးဒိၣ်တဂၤ,ကဒုးန့ၢ်အီၤလၢအဖိမုၣ်ဒီးက
ကဲထီၣ်ဘၣ်က့ၤအတံၤသကိးလၢအဂ့ၤတဂၤဒီးတူၢ်လိာ်ယူတရၣ်စီၤပၤအတၢ်ဟ့ၣ်ဒီးအၢၣ်လီၤအီလီၤဝဲလၢအ
ကဖျီအသးဒီးယူတရၣ်စီၤပၤအဖိမုၣ်န့ၣ်လီၤ.ကဖျီအသးဒီးယူတရၣ်စီၤပၤဖိမုၣ်တဂၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ်,အဝဲဒၣ်က
ပာ်မၢ်ကွံာ်အမါပှၤကညီမုၣ်နီၢ်ပၤမုၣ်တဂၤဒီးကမၤတၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤတမံၤလၢအဒုးကဲထီၣ်က့ၤပှၤ
ကညီဖိလၢအပှၤကလုာ်ဒၣ်ဝဲအါဒံအါဂၤလၢအဒုၣ်အဒါလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးယူတရၣ်စီၤပၤအဖိမုၣ်န့ၣ်တၢ်ညီလၢ
အဂီၢ်လၢအကမၤဟးဂီၤကွံာ်အပၢ်အဒုၣ်အဒါပှၤကညီစီၤပၤတဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ. 

တုၤနုၤတဘျီယူတရၣ်စီၤပၤအဖိမုၣ်တဝံခိၣ်ဒိၣ်ခံဃၢဒီးမၤလၢာ်ကံွာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်.အဝဲဒၣ်ဟံးန့ၢ်ပှၤက
ညီစီၤပၤမၤဟးဂီၤကံွာ်ဝဲအမဲာ်ချံသၢတိၣ်တတိၣ်ဒ်အပၢ်သိၣ်လိမၤယုၤအီၤအသိးလီၤ.ပှၤကညီစီၤပၤတခီတုၤ
အမဲာ်ချံသၢတိၣ်တတိၣ်ဘၣ်တၢ်ဆဲးပၢၢ်သံးကံာ်အီၤဒီးသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢအသူအသ့ၣ်အစိကမီၤတအိၣ်
လၢၤဘၣ်ဒီးမၤသံလီၤအသးဒီးတခီၣ်ဖီၣ်ဒီးဟ့ၣ်လီၤအသးဆူယူတရၣ်စီၤပၤအစုပူၤဘၣ်. 

တုၤမ့ၢ်ပှၤကညီစီၤပၤသံဝံၤဒီးယူၣ်တရၣ်စီၤပၤဖိမုၣ်ဟံးန့ၢ်က့ၤစီၤပၤဖိခွါလၢအပၢ်စီၤပၤအဒူၣ်အထၢအစၢၤအ
သွဲၣ်ဒၣ်ဝဲအကျါတဂၤဒီးပၢက့ၤတၢ်ဖဲပှၤကညီစီၤပၤလီၢ်ဖဲဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.နာ်သက့တပၢဘၣ်တၢ်ယံာ်ယံာ်
ဘၣ်.တလၢၤဖိတဖၣ်ဟဲဒုးဝဲ,မၤနၢၤတၢ်ဒီးနီၢ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤဒီးပၢက့ၤတၢ်လၢအလီၢ်လီၤ.ဒီးဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤတ
လၢၤဖိယုၢ်က့ၤအမံၤလၢ“မိမွးလိၤ”အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ“ဘျီၣ်မဲာ်ချံ”မ့တမ့ၢ်“မဲာ်ချံဟးဂီၤတဖျၢၣ်”လီၤ.အအံၤမ့ၢ်အစံးဝဲ
လၢဝ့ၢ်အံၤပှၤကညီစီၤပၤလၢအမဲာ်ချံအိၣ်သၢတိၣ်လၢတၢ်မၤဟးဂီၤကံွာ်တတိၣ်တဂၤပၢဘၣ်ဝဲလၢညါန့ၣ်လီၤ. လၢပျၢၤဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လီၢ်တပူၤလၢပှၤကညီလီၤဆီဒၣ်တၢ်မိၢ်ထံးတဖၣ်အိၣ်ဝဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ.

တၢ်မၤအသးဖဲ ချ.န၃ဝဝအပူၤန့ၣ်,ကီၤလၤသူတလၢၤဖိမၤပနံၣ်တၢ်ကၤဒီးမၤအီၣ်ညၣ်လၢအဟဲအိၣ်ဆိးဝဲဒူ
သတူၢ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤလၢပှၤကညီအဖီခိၣ်ဒီးဂူာ်ဒုးလိာ်အသးဒီးပှၤကညီဒီးပှၤကညီလၢတၢ်ဂုာ်
လိာ်ထံကီၢ်လၢအကဒုးအိၣ်ထီၣ်အဘီအမုၢ်အဂီၢ်လီၤ.အခါဖဲန့ၣ်ပှၤကညီအိၣ်လၢဒူသတူၢ်,ဝ့ၢ်လၤလၤ,ဒူယီၢ််,
မိတမး,ဃိၣ်ဝ့ၢ်ဒီးတၢ်လီၢ်အဂၤလၢတၢ်ကပိာ်ကပၤအဂီၢ်န့ၣ်,ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လိာ်အသးစ့ၢ်ကီးအသးဒီးပှၤယူတရၣ်
ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ဒုးအပူၤခဲအံၤခဲအံၤလီၤ.အဃိပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣန့ၣ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်လၢတ
လၢၤဖိအိၣ်လၢဒူသတူၢ်တဖၣ်မၤတံာ်တာ်အီၤတကပၤ,ဒီးယူတရၣ်ဖိမၤတံာ်တာ်အီၤတကပၤလီၤ.ဒ်ပစံးတၢ်
အသိးအိၣ်လၢဒုၣ်ဒါခံဂၤ,မ့ၣ်အူကိၢ်ကဲၤခံပူၣ်အကဆူးဒီးကဲတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤလၢပှၤကညီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒိၣ်မး
လီၤ.တၢ်ဂံာ်ဂူာ်လိာ်သးဒ်အံၤတုၤမ့ၢ်အယံာ်ထီၣ်ဒီးတလၢၤဖိတဖၣ်မၤန့ၢ်ဒူသတူၢ်ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်အဘီအမုၢ်ဖဲဒူ
သတူၢ်ဖဲချ.န ၃ဝဝ အပူၤဃာ်ဃာ်လီၤ.

ဝံၤအလီၢ်ခံတယံာ်ဘၣ်ဒီးယူတရၢ်ဟံးန့ၢ်စ့ၢ်ကီးဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်လီၤ.ဝံၤကဒီးတယံာ်ဘၣ်လီၢ်ခံတလၢၤတဖၣ်ဒုးယူၣ်
တရၣ်မၤနၢၤဝဲဒီးဟံးန့ၢ်ပၢက့ၤဝဲဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.အခါဖဲန့ၣ်တလၢၤအတၢ်ပၢမ့ၢ်ဝဲဒူသတူၢ်,မိးတမာ်,ဒီးဃိၣ်
ထၣ်ဝ့ၢ်လီၤ.တလၢၤစီၤပၤပၢတၢ်လၢဒူသတူၢ်ဖးယံာ်အလီၢ်ခံမၤလဲၢ်ထီၣ်အဘီအမုၢ်ဆူဝ့ၢ်ပကိလီၤ.တၢ်လီၢ်တ
ဖၣ်အံၤပှၤတလၢၤဖိတဖၣ်အိၣ်အါတက့ၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤမၤပနံၣ်တၢ်ကၤဒီးပှၤမၤအီၣ်ညၣ်ဖိဒီးအိၣ်
ဝဲအါတက့ၢ်လၢထံနံၤဒီးထံထၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒ်တၢ်ညီလၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤဒီးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အဂီၢ်
လီၤ. 

မၤကဒီးmဖဲခ.န.၁ဝ၁ဝန့ၣ်ပယီၤအစီၤပၤအနီၢ်ရထၣ်ကဲထီၣ်စီၤပၤဖဲဝ့ၢ်ပကၣ်ဒီးဖဲခ.န.၁ဝ၅ဝအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်လၢ
အဝဲဒၣ်သးလီပံတကးသးကြတူၢ်လၢအအိၣ်လၢတလၢၤစီၤပၤမနူၣ်ဟၣ်အစုပူၤသတးဒီးဟဲဒုးတလၢၤ,မၤ
နၢၤဒီးဟံးန့ၢ်ဝဲပကိ,ဒူသတူၢ်,မိးတမးဒီးဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်ဒီးပာ်လီၤဝဲအမၠိအစါပှၤအီၣ်ဝ့ၢ်တဂၤတဂၤ
လၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤအပူၤလီၤ. ဖဲခ.န.၁၈၂၈၇ န့ၣ်ပှၤကညီယိၤကးြပါအမံၤမ့ၢ်မးကဒူးတဂၤအိၣ်လၢ်ဒူဧူၤ “(အိၣ်ဘူးဒီးမိးတမး)ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒုးကယဲၢ်မ့ၢ်မၠိးစါပှၤအီၣ်ဝ့ၢ်လၢမိးတမး,ဒူသတူၢ်,ဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်,ဒီးပကိတဖၣ်,မၤ
သံဝဲဝံၤဒီးကဲထီၣ်စီၤပၤလၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤဒီးပာ်လီၤအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအရူအတ့ဖဲမိးတမၣ်လီၤ.မးကဒူးန့ၣ်
တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢဝၣ်ရံၣ်ရူဒီးတနီၤနီၤဝၣ်ကရူလီၤ.အဝဲဒၣ်ဒီးအစၢၤအသွဲၣ်တဖၣ်သုးအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအရူ
အတ့ဆူပကိဒီးစီၤပၤပၢတၢ်လၢခံကတၢၢ်တဂၤ အမံၤမ့ၢ်ဝဲတကရူပံန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲခ.န.၁၅၃၉န့ၣ်တီအူအစီၤပၤတပ့ၢ်ရွှ့ၣ်ထံဟဲဒုးပကိစီၤပၤနုကရူပံ,မၤနၢၤဒီးဟံးန့ၢ်ပၢပကိ,ဒူသတူၢ်,မိးတမး,
ဒီးဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်လီၤ.တပ့ၢ်ရွှ့ၣ်ထံသုးစ့ၢ်ကီးအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအရူအတံဆူပကိဒီးအစၢၤအသွဲၣ်ပၢတၢ်တုၤလီၤ
ဖဲခ.န.၁၇၅၇ဝံၤဒီးပယီၤအစီၤပၤအလီမံဖယါဟဲဒုးအီၤဒီးပၢက့ၤတၢ်လၢအလီၢ်ဖဲတလၢၤအကီၢ်ပူၤတုၤလီၤ
လၢ ခ.န.၁၈၂၄နံၣ်မုၢ်တနံၤလၢပှၤအဲကလံးဖိဟဲဒုးပယီၤဒီးဟံးန့ၢ်နတကူၣ်,တညီၢ်,တဝဲၢ်,ဘျံး,မိးတမးဒီးပ
ကိလီၤ.ဒီးဖဲ ခ.န ၁၈၅၂ န.ၣ်ပှၤအဲကလံးဖိဟဲဒုးကဒီးတၢ်ခံဘျီတဘျီဒီးပၢဘၣ်က့ၤကီၢ်ပယီၤလာ်ခီတုၤလၢ
ဝ့ၢ်ပၠ့ၣ်ဒီးတီအူလီၤ.မၤကဒီးဖဲခ.န၁၈၈၅န့ၣ်ပှှၤအဲကလံးဖိဟဲဒုးကဒီးတၢ်သၢဘျီတဘီျဒီးဟံးန့ၢ်ပၢကီၢ်ပယီၤ
ထးခီခဲလၢာ်ဒီးပၢဘၣ်ကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ်ညါလီၤ. 

ဖဲတီအူအစီၤပၤတပ့ၣ်ရှွၣ်ထံဒီးအစၢၤအသွဲၣ်ပၢတၢ်အစိၤအခါန့ၣ်ဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤဃီဒီးကဲထီၣ်က့ၤဝဲလၢ
ပှၤမၤအီၣ်ညၣ်သဝီလီၤ.လၢခံသဝီန့ၣ်လီၤဃီကဒီးဝဲဒီးတၢ်လီၢ်န့ၣ်ကဲထီၣ်က့ၤဝဲလၢပှၢ်လာ်ကျါဘူးထီၣ်အနံၣ်
လၢအကယၤဃၣ်ဃၣ်လီၤ. အခါဖဲန့ၣ်ပှှၤအိၣ်လၢဒူယီၣ်အပူၤတနီၤနီၤတၢ်ကီဘၣ်အီၤလၢအတၢ်ဖံးအီၣ်မၤ
အီၣ်အလီၢ်အကျဲတလၢတပှဲၤဘၣ်ဒီးကွၢ်ဃုဝဲတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအသီလၢအကအိၣ်ကဆိးဒီးဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အဂီၢ်
ဒီးထံၣ်န့ၢ်ဝဲဃၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်အလီၢ်,လီၢ်လံၤလၢညါန့ၣ်ဂ့ၤတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အဂီၢ်လီၤ. 

တုၤနုၤတစုပှၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါမီၢ်လါမှဲ,မီၢ်လါမူဒီးမီၢ်လါခူသၢဂၤအကိးထီၣ်အပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီးအတံၤသကိးအဂၤ
တနီၤ,ဟးထီၣ်လၢဒူယီၣ်ဒီးလဲၤသူၣ်လီၤအဒူသဝီဖဲအိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်အလီၢ်လၢပျၢၤန့ၣ်လီၤ.မီၢ်လါမှဲဒ်အမ့ၢ်ပှၤအခိၣ်
တဂၤလၢဆှၢပှၤတဖုန့ၣ်အသိးကဲတၢ်ဒိၣ်စကီၤလၢသဝီန့ၣ်အပူၤဒီးတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်အဝဲအံၤန့ၣ်ကိးဝဲ
လၢအသဝီမီၢ်လါမှဲလီၤ.မီၢ်လါမှဲသံဝံၤအပုၢ်မီၢ်လါခူကဲက့ၤတၢ်ဒိၣ်စကီၤလၢအလီၢ်လီၤ.ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤအဆိက
တၢၢ်ပှၤကညီကိးဝဲလၢဃိၣ်ထၣ်ဝ့ၢ်လီၤ. ဖဲတလၢၤပၢအခါန့ၣ်ကိးဝဲလၢ“မိးမွၤလိၤ”လီၤ. 

လၢခံဝ့ၢ်န့ၣ်ဟးဂီၤဒီးကဲထီၣ်က့ၤလၢပှၢ်လာ်ကျါလီၤ.ပှၤကညီသူၣ်ထီၣ်ကဒီးသဝီးဒီးကိးဝဲလၢမီၢ်လါမှဲအံၤကိးဝဲ
တထံတဆးအဃိ,မီၢ်လါမှဲန့ၣ်ကိးလၢမီၣ်လမၠဲၣ်ဒီးပှၤအဲကလံးဖိတဖၣ်ကိးထွဲအခံလီၤ.အခါခဲအံၤပှၤအဲကလံး
ဖိတဖၣ်ကိးဝ့ၢ်အမံၤလၢ“မီၢ်လမ့ၤ”လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပှၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဖိ,တလၢၤ,ပယီၤဒီးပှၤကညီဖိတဖၣ်ကိးဒၣ်
ဝဲလၢမီၣ်လမၠဲၣ််လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအချုးန့ၢ်ဝ့ၢ်အံၤအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဖၣ်ကိးဝဲလၢမီၢ်လါမှဲလီၤ. ပှၤအဲကလံးဖိတဖၣ်ဖဲအဟဲဒုးန့ၢ်ကီၢ်ပယီၤလၢအဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်ပာ်လီၤဝဲအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးဒီးအတၢ်ပၢ
တၢ်ြပးအရူအတ့ဖဲကၠဲးခမံၣ်(တနီသရံၣ်)လီၤ. 

ဘၣ်ဆၣ်တၢ်လီၢ်ဖဲကၠဲခမံၣ်န့ၣ်တြကၢးဒီးတဂ့ၤလၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးအဂီၢ်ဘၣ်ဒီးသုးဝဲလၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးအရူအတ့
ဆူမီၢ်လမၠဲၣ်လၢအခါ ဖဲ“ခ.န ၁၈၂၄”န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်သဝီဖိတဖျၢၣ်လၢပှၤမၤအီၣ်ညၣ်အိၣ်လၢအပူၤလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီး
စးထီၣ်လၢပှၤအဲကလံးဖိအရူအတ့အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဝံၤအလီၢ်ခံ,မီၢ်လမၠဲၣ်အံၤဘၣ်တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်
အီၤတဘျီဘၣ်တဘီျဒီးအခါခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်သၢဖျၢၣ်တဖျၢၣ်လၢကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ်ညါအပူၤဒီးအိၣ်စ့ၢ်ကီး
ဝဲဒီးကဘီဒီးလ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့လီၤ. 

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစီၤအီၣ်လးကွဲးကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလံာ်ပူၤ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

စီၤမီၢ်ပှဲၤကဲထီၣ်စီၤပၤဖဲတကီအဂ့ၢ်

ဖဲချ.န.၆၀၀ ၀ံၤအလီၢ်ခံကိၤလၤသူလၢယိၤဒီးပှၤကညီနီၣ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်,နုာ်လီၤကဒီး ဆူကီၢ်ပယီၤအပူၤ,မၤနၢၤဒီးနီၣ်ထီၣ်ကွံာ်ယိၤတဖၣ်၀ံၤဒုးကဲထီၣ်ကဒီးအ၀့ၢ်ကိး၀ဲလၢပကၣ်ပကၣ်လီၢ်လံၤ”
အိၣ်ဘူးဒီး၀့ၢ်တကီလၢအမ့ၢ်၀့ၢ်တဖျၢၣ်လၢကီၤလၤသူပၢဘၣ်က့ၤလၢခံဒီးသူၣ်လီၤအနူၢ်အစီၤလၢအပူၤလီၤ.
ကီၤလၤသူစီၤပၤပၢတၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤအမံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲတစးဃၣ်စၣ်(ပယီၤစံး၀ဲလၢအမ့ၢ်သါစီၤပၤအဆိက
တၢၢ်တဂၤ)လီၤ.ကီၤလၤသူအစီၤပၤပၢတၢ်စးထီၣ်လၢတစးယၣ်စၣ်ဒီးတုၤလီၤလၢသတိရှွ့ၣ်မ့(သတုိးေရွမင်း)
န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲခဲလၢာ်ဃုဂၤဒီးကီၤလၤသူအစီၤပၤအစၢၤကတၢၢ်၀ဲဒၣ်လီၤ.ဖဲစီၤပၤသတိရှွ့ၣ်မ့ပၢတၢ်အခါန့ၣ်ပှၤနၢ်
ကးဖိတဂၤဟဲရ့ဒီးအိၣ်ဃုာ်စီၤပၤအမါအမံၤ(ပွဲး)မ့ၢ်၀ဲက့ၣ်နရဒ့ၣ်၀ံၣ်(ကိနရေဒ၀ီ)ဒီးမၤသံကွံာ်သတိရွ့ၣ်မ့ဒီး
ကယဲၢ်မ့ၢ်စီၤပၤလၢအထီၣ်နီလၢခံတဂၤလၢ်လၢ်ဖဲစီၤပၤမံသပ့ၤဘၣ်အသးလၢမုၢ်နၤခီအခါန့ၣ်လီၤ. 

အဃိကိၤလၤသူအစီၤပၤပၢတၢ်တဂၢၢ်တကျၢၤဘၣ်.စီၤပၤပၢတၢ်လၢတကီ(၁၇)ဂၤအကျါလၢညါကတၢၢ်-၅ဂၤန့ၣ်ပၢဘၣ်တၢ်ယံာ်တစဲးလီၤ.မ့မ့ၢ်စးထီၣ်လၢ ၆ဂၤတဂၤဒီးတုၤလီၤလၢ၁၆ဂၤတဂၤန့ၣ်,တဂၤဒီးတဂၤ
ပဘၣ်ဒၣ်တၢ်မီကိာ်ဖိ၀ံၤပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤမၤသံကွံာ်ဒၣ်အီၤဖဲအမံသပ့ၤဘၣ်အသးလၢမုၢ်နၤခီန့ၣ်လီၤ.ဒ်န့ၣ်
အသိးတၢ်မၤအသးလၢပှၤကကဲစီၤပၤဖဲတကီန့ၣ်တအိၣ်ဒၣ်လဲာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တနံၤတခီၣ်ပှၤကညီတဂၤအ
မံၤမ့ၢ်စီၤမီၢ်ပှဲၤ(ပယီၤကိးလၢမီၣ်ပီးကၠဲ)န့ၣ်အိၣ်လၢ၀့ၢ်တထံဖူး(ပယီၤကိးလၢမီၣ်ပီးကၠဲး)န့ၣ်အိၣ်လၢ၀့ၢ်တထံဖူး
(Talifu)ကီၢ်ယူၤနါအပူၤန့ၣ်လဲၤ၀ဲဆူ၀့ၢ်တကီဒီးနၢ်ဟူ၀ဲလၢပှၤဃဲၤအီၤလၢစီၤပၤတအိၣ်ဘၣ်လၢကီၢ်တဘ့ၣ်
အံၤအပူၤဘၣ်,ဒီးစံးဆၢ၀ဲပှၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢသါကကဲစီၤပၤလီၤ.ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်တဲဘၣ်အီၤလၢတၢ်
ဂ့ၢ်လၢပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤမၤသံစီၤပၤတဘျုးဂၤလံဒီးြတီအကျဲလၢအသုတကဲစီၤပၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤမီၣ်ပှဲၤတခီစံးဆၢအီၤလၢအတွးတအိၣ်ဘၣ်.သါကမၤနၢၤဒၣ်ပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်ဃါမနၤလီၤ.အဃိပှၤထံ
ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤလၢအမ့ၢ်ပှၤလၢအဒူဒီးကမၤနၢၤပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်အဃိ,ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ
စီၤပၤဖဲတကီန့ၣ်လီၤ(၀့ၢ်တလံဖူစီၤစုၤဒီး၀့ၢ်တကီ၃၃၀မံၤလးဃၣ်ဃၣ်ဒီးတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤလၢ၀့ၢ်ခံဖျၢၣ်အဘၢၣ်
စၢၤမ့ၢ်၀ဲ,၁၁သီကျဲလီၤ.အဆိကတၢၢ်စီၤမီၣ်ပှဲၤသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢအကဘၣ်ခိးပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်လၢအကမၤသံ
၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးမၢ၀ဲပှၤမၤန့ၢ်အီၤလၢချိအဖူအထီဒီးအတ၀ီထဲသိးဒီးပှၤကညီတဂၤ၀ံၤဒီးပာ်လီၤ၀ဲ
လၢစီၤပၤမံအလီၢ်,ကျၢၢ်ဘၢ၀ဲလၢယၣ်လုးဒ်ပှၤမံသပ့ၤဘၣ်အသးအသိး၀ံၤ,အ၀ဲတခီနုာ်လီၤဖဲတၢ်သနၢၣ်လၢ
ဒၢးပူၤဒီးခိးခူသူၣ်၀ဲပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤလၢတၢ်ခံးကျါလီၤ.

တုၤပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤဟဲနုာ်လီၤ၀ဲဆူစီၤပၤအနီပူၤဖဲဖးဖီမုၢ်လၢအကဟဲမံဃုာ်နီၢ်ပၤမုၣ်အဂီၢ်ဒီးဖဲအနုာ်လီၤ၀ဲ
ဆူလီၢ်မံပူၤအခါန့ၣ်ဆိကမိၣ်၀ဲလၢစီၤပၤထီၣ်ကဒီးနီအသီတဂၤလံ,ဒီးမံသပ့ၤဘၣ်အသးဒီးဒ်သိးအကမၤသံ
၀ဲန့ၣ်ဆဲး၀ဲလၢဘီသက့ၤတကီၢ်ခါဒီးအဘီနုာ်လီၤဆူချိဖူအအိပူၤဒီးဘီအသက့ၤဘၣ်ကွးတီၢ်ဃာ်အသးဒီးဖဲ
အထုးထီၣ်က့ၤ၀ဲအဘီတန့ၢ်ဒံးဘၣ်ချ့သဒံးအခါန့ၣ်စီၤမီၣ်ပှဲၤကျီတဲာ်ပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်အခိၣ်သၣ်ဃံလီၤ.
တုၤနုၤတဘျီစီၤမီၣ်ပှဲၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်အမံၤ(ပွဲး)လၢသတိၤမဟၣ်ဃၣ်စၣ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအကဲထီၣ်ဘၣ်စီၤပၤ
လၢတကီ(၁၉)ဂၤတဂၤလီၤ. 

တိၢ်နီၣ်-လၢပယီၤအဃၣ်စ၀့ၣ်အပူၤန့ၣ်,ပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်ကိး၀ဲလၢပယိၤဒီးစံး၀ဲလၢပယိၤန့ၣ်လိၣ်ထီၣ်အသးလၢပှၤ
ကညီဒီးလဲၤမံဃုာ်နီၢ်ပၤမုၣ်လီၤ.တၢ်န့ၣ်မၤအသးတသ့ဘၣ်ပှၤအိၣ်တကလုာ်ဖဲကီၢ်ပနံးပူၣ်ရးအကလံၤစိးတ
ခီ,ဒီးတၢ်ကိးအီၤလၢပှၤနၢ်ကးဖိမ့တမ့ၢ်နကၤလီၤ.ပှၤနၢ်ကးဖိအသးန့ၣ်မၤအသးဒ်တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤအသိး,ဒီးအ
ပိာ်ခွါလၢအကျီတဲာ်ပှၤအခိၣ်အအါကတၢၢ်တဂၤကဲဘၣ်ထံခိၣ်ကီၢ်ခိၣ်လီၤ.အကီၢ်န့ၣ်ကိး၀ဲလၢကီၢ်နၢ်ကးလီၤ. နီၢ်ပၤမုၣ်က့ၣ်နရးဒ့ၣ်၀ံၣ်တခီမ့ၢ်လၢပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤဟဲမံဃုာ်အီၤအိၣ်လံဖးယံာ်အဃိအသးတလၢာ်ပှၤနၢ်ကး
ဖိဘၣ်.အဲၣ်၀ဲပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးအအဲၣ်စီၤမီၣ်ပှဲၤလၢအကဲထီၣ်ဘၣ်စီၤပၤတဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ.ဖဲစီၤမီၣ်
ပှဲၤမၤသံပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤ၀ံၤန့ၣ်အ၀ဲဒၣ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤဒီးမ့ၢ်လၢအအဲၣ်၀ဲပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤဒိၣ်အဃိ,ဟ့ၣ်ခူသူၣ်
၀ဲပှၤအစ့ဒီးမၢအတၢ်မၤန့ၢ်ခူသူၣ်ပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤန့ၣ်အကူအကၤအမူာ်အနီၢ်တဖၣ်၀ံၤ,ဟ့ၣ်ခူသူၣ်ကဒီး၀ဲပှၤ
အစ့ဒ်သိးတၢ်ကဆးန့ၢ်ပှၤနၢ်ကးဖိတဂၤအကူအကၤတဖၣ်လၢခူတခၢၣ်အဒၢကစီဒီအဂီၢ်,ဒီးမၤန့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤ
နၢ်ကးဖိတဂၤအစုခံီအဃံဒီးဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢအခိၣ်ဆှိးလီၤ.အသးတမုာ်ဘၣ်စီိၤမီၣ်ပှဲၤအဃိ,ကူၣ်မၤသံ၀ဲဒီးမၢ
အတၢ်ဖးအတၢ်ပှိၤပှီၢ်ဒီးစံး၀ဲ,စီၤမီၣ်ပှဲၤဖးသါတၢ်ပှိၤပှီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်ဒီးသါကခီၣ်သံသါသး,ဒီးစီၤမီၣ်ပှဲၤဖးမ့ၢ်တဘၣ်
ဘၣ်ဒီးက ဘၣ်ခီၣ်သံအသးလီၤ.နီၢ်ပၤမုၣ်အတၢ်ပှိၤပှီၢ်မ့ၢ်ဒ်အံၤ,- 

တၢ်အံၤယပှိၤပှီၢ်န့ၢ်နၤ, အုၣ်ဖံးလၢာ်လၢအကယၤ, ဆးဖံးလၢာ်လၢအကထိ, တၢ်အဲၣ်အဃံမၤခိၣ်ဆှိး, နဖးမ့ၢ်ဘၣ်ယခီၣ်သံ, ဖးမ့ၢ်တဘၣ်နခီၣ်သံ. စံး၀ဲ-ယပှိၤပှီၢ်န့ၢ်နတၢ်မ့ၢ်ဒ်အံၤ,အုၣ်ဖံးဆးဖံး,တၢ်အဲၣ်အဃံစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.နဖးမ့ၢ်ဘၣ်ဒီးနမၤသံယၤ,ဒီးနဖး
မ့ၢ်တဘၣ် ဒီးယကမၤသံနၤလီၤ. စီၤမီၢ်ပှဲၤဖးတၢ်ပှိၤပှီၢ်အခီပညီ နတၢ်ပှိၤပှီၢ်ဖးန့ၢ်နၤ, နၢ်ကးကူကၤဟ့ၣ်ကယၤ, ဆးခၢၣ်ကူကၤဟ့ၣ်ကထိ, နၢ်ကးစုဃံမၤခိၣ်ဆှိး, နမုၢ်နံၤထီနအိၣ်မူ, ယမုၢ်နံၤထီယအိၣ်မူ. 

စံး၀ဲ-ယဖးနတၢ်ပှိၤပှီၢ်ဒ်အံၤ,နမၤပှၤမၤန့ၢ်နၢ်ကးအကူအကၤနဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤစ့တကယၤ,နမၢကဒီးအဆးနၢ်ကးအ
ကူအကၤလၢခူတခၢၣ်လၢနတခၢၣ်အီၤန့ၣ်နဘၣ်ဟ့ၣ်စ့တကထိဒီးနမၤနၢ်ကးအစုခံခီအဃံလၢခိၣ်ဆှိးလီၤ.
ယဖးနတၢ်ပှိၤပှီၢ်ဘၣ်သနာ်က့ယတမၤသံနၤဘၣ်.ကွၢ်ဖဲပမုၢ်နံၤမုၢ်သီအိၣ် ဒီးပှၤန့ၣ်ပကအိၣ်မူသကိးလီၤ. တုၤစီၤမီၣ်ပှဲၤထီၣ်နီဒီးဒဒ်အမါ,က့ၣ်နရဒ့ၣ်၀ံၣ်အဲၣ်ဒိးဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤအသိးမၢ၀ဲအဒံကိး (အမါအ ပုၢ်ပိာ်ခွါ)ကိး၀ဲအမံၤလၢ,“ခ့ၣ်ပတူၣ်တး”ပၢတၢ်လၢအဖီလာ်ဒ်အခၢၣ်စးစီၤပၤဖိတဂၤအသိးလီၤ.ဖဲစီၤမီၢ်ပှဲၤပၢ
တၢ်အခါထိးတံၢ်ဖးဒိၣ်တဒုပၢၢ်ထီၣ်လၢတကီအကပိာ်ကပၤဒီးမၤတံာ်တာ်ဒီးမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးပှၤအတၢ်မုၢ်တၢ်
ဘိဒီးပှၤအသးသမူအဃိ,စီၤမီၣ်ပှဲၤမၢလီၤ၀ဲအဒံကိခ့ၣ်ပတူာ်တးလၢအတၢ်ကလဲၤလူၤမၤသံကွံာ်ထိးတံၢ်တဒု
န့ၣ်လီၤ.

ခ့ၣ်ပတူၣ်တးကိးထီၣ်အခ့အပှၤ,ကတဲာ်ကတီၤထီၣ်အစုက၀ဲၤ,တၢ်အီၣ်တၢ်အီ၀ံၤ,လူၤ၀ဲထိးတံၢ်တဒုန့ၣ်တ
တီၤဘၣ်တတီၤ,လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံာ်အပူၤ,တုၤလီၤဃၣ်ဃၣ်ဖဲပျ့ၣ်ထံကျိအထၣ်ဒီးဆဲးသံ၀ဲဖဲန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢတၢ်ဘၢၣ်စၢၤယံၤဒီးတထံၣ်က့ၤဘၣ်ကျဲလၢကက့ၤကဒါက့ၤဆူတကီအဃိ,ခ့ၣ်ပတူၣ်တးတက့ၤက့ၤ
လၢၤဘၣ်.ဒီးအိၣ်တ့ၢ်၀ဲဖဲတၢ်လီၢ်လၢအမၤသံထိးတံၢ်န့ၣ်လီၤ.တနံၤတခီၣ်ဘၣ်န့ၢ်အတီၤလၢပှၤအိၣ်လၢပှိၢ်၀့ၢ်
တဖၣ်ဟးဃုအီၣ်ဃုအီဒီးထံၣ်လိာ်အသးဒီးခ့ၣ်ပတူၣ်တးဒီးခ့ၣ်ပတူၣ်တးဒီးအခ့အပှၤတဖၣ်လဲၤပိာ်ပှၤအိၣ်
လၢပှိၢ်၀့ၢ်တဖၣ်အခံဆူပှိၢ်၀့ၢ်ဒီးခ့ၣ်ပတူၣ်တးအိၣ်ဖဲပှိၢ်၀့ၢ်န့ၣ်၁၂နံၣ်၀ံၤဒီးကဲထီၣ်အံသံၣ်ဖဲန့ၣ် ဖဲ ချ.န.၅၀၄
နံၣ်လီၤ.ဒီးမ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲယိၤတဖၣ်နုာ်လီၤမၤဟးဂီၤတကီအဘီအမုၢ်အခါဒီးစီၤမီၢ်ပှဲၤလၢအမ့ၢ်ပှၤကညီ
ဒီးပၢတၢ်ဖဲတကီလၢခံကတၢၢ ်၁၇ဂၤတဂၤန့ၣ်ဘၣ်ဟးထီၣ်လၢတကီဒီးဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲဆူပှၢ်လာ်ကျါဒီးယိၤစီၤပၤ
ပၢက့ၤတၢ်ဖဲတကီန့ၣ်လီၤ. 

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစီၤအီၣ်လးကွဲးကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလံာ်အပူၤ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

က​ညီ​အ​ခူ​အ​ဝ့ၢ်​တ​ဖၣ်

၀့ၢ်စ့ၢ်ယး(၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်) အခါဖဲပှၤယူတရၣ်ဖိဟဲဒုးစီၤပၤတံသးဒ်အဖျါလၢလံာ်အံၤအဆၢ၄၀အသိးန့ၣ်,ကယဲၢ်မ့ၢ်သုးဖိဒီးသုးခိၣ်သုးနၢ်
တဖၣ်န့ၣ်အါတက့ၢ်မ့ၢ်ပှၤပှိၢ်ဒီးပအိၣ်“တီသူ”တဖၣ်လီၤ.အနီၢ်နီၢ်တခီန့ၣ်မ့ၢ်ကီၤလၤသူဟဲပၢပှၤကညီအကလုာ်
တဖၣ်ဒ်စီၤပၤအသိးလီၤ.တုၤယူၣ်တရၣ်အသုးဖိဃၣ်ဒီးစီၤပၤတံသးဒီးအသုးဖိတဖၣ်လူၤပိာ်ထွဲအခံတုၤလၢ
ကစၢၢ်ခီၣ်ထံးဒီးဖီၣ်န့ၢ်၀ဲဒီးဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢအကုၢ်အပှၤလီၤ.တၢ်လီၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲကစၢၢ်လူၢ်ခံဘိအကဆူးဒီးညီလၢ
ပှၤလဲၤတၢ်က့ၤတၢ်ခီဖျိကစၢၢ်အဂီၢ်လီၤ.အဃိစီၤပၤတံသးဒုးကဲထီၣ်၀့ၢ်,လၢပှၤပှိၢ်ဖိကိး၀ဲလၢစၢ်ဃးလၢခံကိး
က့ၤ၀ဲလၢပာ်တရီတူၢ်အခီပညီမ့ၢ်၀့ၢ်ပဲတရီ,ဒ်သိး၀့ၢ်အံၤကကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်လၢပှၤကခိးတၢ်လၢပှၤအၢပှၤသီလၢ
ယူၣ်တရၣ်အကီၢ်တခီအသုတဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်သထူၣ်အပူၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

၀့ၢ်အံၤအိၣ်လၢ၀့ၢ်ကီးကရ့းအကလံၤထံးမုၢ်ထီၣ်တခီ,စီၤစုာ်ဒီးမၠိးဟီယွာ်(ြမို့ေဟာင်းရွာ)သၢမံၤလးဃၣ်ဃၣ်
လီၤ.တုၤ၀့ၢ်အံၤတၢ်ဘှီထီၣ်အီၤ၀ံၤဒီးစီၤပၤတံသးမၢအသုးခိၣ်စီၤအံၣ်တးပှၤတနီၤနီၤကိး၀ဲလၢစီၤပၠးညၣ်အံၣ်
တး,လၢခံကိးက့ၤအမံၤလၢအတူးလၣ်ကဲတၢ်ထံတၢ်တီစကီၤ(မၠိးစါ)ပှၤအီၣ်၀့ၢ်ဒီးပၢတၢ်ဖဲန့ၣ်လၢစီၤပၤတံသး
အဖီလာ်လီၤ.ဒီးကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤလီဖိ,လ၀းဖိ,တလၢၤဖိဒီးပှၤကညီအိၣ်လၢကစၢၢ်ကလိအကျါန့ၣ်,ဒိးပၢဒိးဆှၢအ
သးလၢအီၤလီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၤတံသးသံဒီးစီၤအံၣ်တးကဲထီၣ်စီၤပၤလၢ၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်ဒီးတအိၣ်လၢၤလၢစီၤ
ပၤတံသးအတၢ်ပၢအဖီလာ်ဘၣ်.ဒီးကိးလီၤအမံၤ(ပွဲး)လၢစီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသ့ၣ်နးယၣ်စၢ်ဒီးအနီၢ်ပၤမုၣ်န့ၣ်
ကိး၀ဲအမံၤ(ပွဲး)လၢသၣ်မၣ်ဒ့ၣ်၀ံၣ်လီၤ.ပှၤတနီၤနီၤကိး၀ဲစီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသ့ၣ်နးယၣ်စၢ်လၢအတူးလၣ်
ဃၣ်စၢ်လီၤ. 

စီၤပၤတံသးသံ၀ံၤဒီးအလံၤခွါကဲထီၣ်က့ၤစီၤပၤဖဲအဖုအလီၢ်ဖဲဒူသတုာ်န့ၣ်ဒီးကိး၀ဲအမံၤ(ပွဲး)လၢတံသးတမး
သံၣ်ဟးယၣ်စၢ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးနၢ်ဟူလၢတံသးတမးသံၣ်ဟးဃၣ်စၢ်ကဲထီၣ်စီၤပၤလၢအဖုအ
လီၢ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်နီၤဖးအကီၢ်အဆၢတဘျီဃီဒီးလၢအ၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်၀းတရံးန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲ၀့ၢ်ဖိဃုဖျၢၣ်ဒ်သိးအ
ကကဲထီၣ်တတိာ်လၢတၢ်ြတီဆၢဒုၣ်ဒါအဂီၢ်ဒီးလၢ၀့ၢ်ဖိတဖျၢၣ်ဒီးတဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ထံတၢ်တီစ
ကီၤမၠိးစါဖိတဂၤလၢအ၀ဲအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအဖီလာ်လီၤ.ဒီးလၢအ၀ဲအထံအကီၢ်အတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ်၀့ၢ်အိၣ်၀ဲခဲ
လၢာ်နွံဖျၢၣ်ပာ်ဃုာ်၀့ၢ်လၢအ၀ဲအနီၢ်ကစၢ်အိၣ် ဒၣ်၀ဲလၢအပူၤ,၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိမၠိးစါလၢစီၤပၤတံသးအဖီလာ်ဖဲအနံၣ်အိၣ်၃၀အခါဒီးပၢတၢ်လၢစီၤပၤတံသး
အဖီလာ်ဒ်မၠိးစါတဂၤအသိးဖဲပာ်တရီတုာ်န့ၣ်၂၂နံၣ်ဒီးပၢဒၣ်၀ဲအထံအကီၢ်ဒ်စီၤပၤတဂၤဒၣ်၀ဲအသိး၃၈နံၣ်ဒီး
သံ၀ဲဖဲအနံၣ်အိၣ်၉၀အခါန့ၣ်လီီၤ.၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လၢခံဟးဂီၤ၀ဲဒီးကဲထီၣ်က့ၤလၢသ၀ီတဖျၢၣ်ဒီးခဲအံၤတ
အိၣ်လၢၤဘၣ်၀့ၢ်ဖိလၢအအိၣ်၀းတရံး၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လၢမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်၀ဲမၠး၀တံၣ်,ကလံၤထံးမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်
၀ဲမဲကလီၢ်,ကလံၤထံးတခီမ့ၢ်၀ဲ“ကၠံး”ကိးစ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ“ကလ”ဒီး၀့ၢ်တီၢ်ဖိးကိးစ့ၢ်ကီး၀ဲဒူပပူၣ်,ကလံၤစိးမုၢ်နုာ်တ
ခီမ့ၢ်၀ဲ၀့ၢ်ပီၣ်ဒီးကလံၤစိးမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်၀ဲ,ဒူမွ့ၣ်လီၤ.ကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤပၢဒိးအီၣ်၀့ၢ်ဖိတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤပှိၢ်ဖိခဲလၢာ်ဃၣ်
ဃၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ံၤဒီးပှၤပၢ၀့ၢ်တဖၣ်အံၤကဲထီၣ်က့ၤစီၤပၤလၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲဒီးပၢဒၣ်၀ဲအ
ခူအ၀့ၢ်တမၤဘၣ်ဃးအသးလၢပှၤကလုာ်ဂၤအစီၤပၤဘၣ်.မ့မ့ၢ်ဒူမွ့ၣ်ဒီးမဲကလီၢ်ခံ၀့ၢ်န့ၣ်ယူၣ်တရၣ်ဖိဟဲဒုးန့ၢ်
လၢခံဒီးအိၣ်ဒံးဒၣ်၀ဲလၢယူၣ်တရၣ်အတၢ်ပၢအပူၤတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. 

၀့ၢ်မၠး၀တံၣ် မၠး၀တံၣ်မ့ၢ်၀့ၢ်တဖျၢၣ်အိၣ်လၢကီးကရံးအကလံၤစိးမုၢ်ထီၣ်တခီဒီးအိၣ်လၢယူၣ်တရၣ်အကီၢ်ဆၢလီၤ.စကီပၢ
တၢ်လၢမၠး၀တံၣ်အပူၤတဂၤ၀ံၤတဂၤ,မ့ၢ်ဒ်အဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ. ၁.သူမနး,၂.အဖိခွါန့တီ,အခါဖဲန့တီပၢတၢ်န့ၣ်စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးန့တီကဲထီၣ်စီၤပၤဖိလၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲ
ဒီးပၢတၢ်ဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.လၢခံပှၤပၢတၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. 

၀့ၢ်ကၠံး(၀့ၢ်ကလံး) ၁.ကလၣ်ပူးပၢတၢ်ဒ်စကီၤအခါ,စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးကလၣ်ပူးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိတဂၤဒီးပၢတၢ်လၢ၀့ၢ်ကၠံး
အပူၤဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.၂.အဖိခွါ၀ါဘီညံၣ်,၃.လီပံၣ်,၄.နဲထီ,၅.သီတနး, ၆.၀စနၣ်,၇.၀လီပံၣ်,၈.သံဝလၣ်,၉.သ၀ံၣ်နံၣ်,၁၀.၀းပလံထီၣ်.ဖဲ၀းပလံထီၣ်ပၢတၢ်အခါ၀ၢ့်ဟးဂီၤကွံာ်ဒီးကဲထီၣ်
က့ၤသ၀ီတဖျၢၣ်လီၤ. 

၀့ၢ်ပီၣ် 
စကီၤပၢတၢ်လၢ၀့ၢ်ပီၣ်အပူၤတဂၤ၀ံၤတဂၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒ်အဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ. 
၁.တီၤဃဲၤ၂.လီပံၣ်,ဖဲလီပံၣ်ပၢတၢ်အခါစီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးလီပံၣ်ကဲထီၣ်စီၤပၤဖိဒီးပၢဒၣ်၀ဲအ၀့ၢ်ဒ်စီၤ
ပၤတဂၤအသိးလီၤ.၃.၀နး,၄.နံတီ,၅.ဖိထီၣ်,၆.ခနံၣ်,၇.ကနဲ,၈.ကကူလါ,၉.သ့ၣ်ကနံသံ၀ံၤအလီၢ်ခံ၀့ၢ်ဟးဂီၤ
ဒီးကဲထီၣ်က့ၤလၢသ၀ီဖိတဖျၢၣ်လီၤ. 

ဒူပပူၣ်
စွဲပၠမးပၢတၢ်ဒ်မၠိးစါဖိတဂၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ,ပတူးမးပၢတၢ်လၢအလီၢ်လီၤ.ဖဲပတူးမးပၢတၢ်အခါ,စီၤပၤပၠးညၣ်
အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးပတူးမးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိတဂၤဒီးပၢတၢ်လၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.၃.၀ၣ်ပၣ်နံၣ်,
၄.၀ံၣ်ဒး,၅.လီးသဲ,၆.ကရံၢ်,၇.၀တူၢ်,၈.ပာ်၀ူၢ်,၉.ပာ်အဲး,ပာ်အဲး,ပာ်၀ူၢ်ဒီးပာ်အဲးခံဂၤအံၤအပၢ်မ့ၢ်ပှၤယူၣ်တရၣ်ဖိ
လီၤ.၁၀.,၀ၢ်ရူၤ,၁၁.ပူၣ်သံၣ်,ပူၣ်သံၣ်မ့ၢ်ပှၤယူၢ်ဖိ”ဖဲအ၀ဲပၢတၢ်အခါ,ပှၤတလၢၤဖိတဖၣ်ဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤအဃိ,အ၀ဲ
ဃ့ၢ်နုာ်လီၤဆူယူၢ်ဖိအစီီၤပၤအတၢ်ပၢအပူၤလီၤ.၀ံၤအလီၢ်ခံဒူပပူၣ်အစီၤပၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်.ဒီးဟးဂီၤ၀ဲဒီးကဲ
ထီၣ်ဒ်သ၀ီတဖျၢၣ်အသိးလီၤ.လၢခံဟးဂီၤကဒီးကဲထီၣ်ပှၢ်လၢ်ကျါလီၤ. 

စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးအဖိခွါသမ့ၣ်နူးကူၣ်မၣ်အဂ့ၢ် စီၤပၤစီၤပၠးွညၣ်အံၣ်တးအမါသၣ်မၣ်တၣ်၀ံၣ်ထီၣ်ဖိအဖိခွါတဂၤဒီးအမံၤမ့ၢ်၀ဲသမ့ၣ်နူးကူၣ်မၣ်လီၤ.စီၤပၤဖိတဂၤ
အံၤမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအတအဲၣ်ဒိးကဲစီၤလိၣ်စီၤပၤ,တၢ်ခိၣ်တၢ်နၢ်ဒီးတသးလီသးကွံတၢ်လၤကပီၤဒီးတမၤတံာ်
တာ်အသးလၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးထံကီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.အ၀ဲဒၣ်ကူာ်အီၣ်ဖဲးအီၣ်ဒၣ်၀ဲခုးသံၣ်လၢပှၢ်လၢ်ကျါဒီးအဲၣ်ဒိးအိၣ်၀ဲ
ဒၣ်၀ဲကစုဒုထဲတဂၤဃီလီၤ.ဖဲအမိၢ်သံ၀ဲအလီၢ်ခံ,ဃ့အပၢ်လၢအတၢ်ကဟ့ၣ်လီၤအဟီၣ်ခိၣ်လၢအကဖဲးခုးသံၣ်
အဂီၢ်လၢပှၢ်လၢ်ကျါဒီးအပၢ်ဟ့ၣ်အခွဲး ဒီးလဲၤအိၣ်၀ဲလၢပှၢ်လၢ်ကျါထဲတဂၤဧိၤလီၤ. 

ဖဲအဖဲးအီၣ်ခုးလၢပှၢ်လၢ်ကျါအခါ,တၤအုးဟဲအီၣ်အဘုအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးအသးတမုာ်အါအါဘၣ်.ဒီးတဘျီဖဲအမံ
လၢမုၢ်ဆါခီတရ့အဂီၢ်အခါန့ၣ်တၤအုးဟဲအီၣ်ကဒီးအဘုလၢအကထိဃၣ်ဃၣ်ဒီးစံးလီၤအသး,တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢ
ယတသးလီသးကွံစီၤလိၣ်စီၤပၤအလီၢ်အလၤအဃိယဟဲအိၣ်လၢပှၢ်ကျါလီၤ.နာ်သက့ယထံၣ်လိာ်ယသးလၢ
တၤအုးတဖုအံၤဟဲမၤတံာ်တာ်ယၤအံၤမ့ၢ်ယတၢ်မၤလၢထံးလၢသီတဂ့ၤအဃိတၢ်ြတီမၤတံာ်တာ်ယၤဒီးယ
သးဘၣ်ဖှီၣ်ဒၣ်ဒ်အံၤလီၤ.ယမ့ၢ်မၤတၢ်ဂ့ၤလၢထံးလၢသီန့ၣ်တမ့ၢ်လၢယသးကဘၣ်ဖှီၣ်ထဲအံၤဘၣ်.တုၤနုၤတ
စုမုၢ်ဃါနၢ်ဟူအတၢ်ကတိၤဒီးမုၢ်ဃါဟဲဟ့ၣ်လီၤအကျိၣ်ဖိတဖျၢၣ်လၢအကပိာ်၀ဲဖဲအသးဆိကမိၣ်လၢအအဲၣ်ဒီး
တၢ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအဂီၢ်ဒီးအတၢ်ကအိၣ်ထီၣ်န့ၢ်အီၤလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးဖဲတၤအုးဟဲအီၣ်အဘုဒီးပိာ်ထီၣ်၀ဲ
ကျိၣ်ဒီးတၤအုးဟးဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲလီၤ.ဒီးအ၀ဲအိၣ်ဒၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လၢအဒဲပူၤဖဲပှၢ်လၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲအိၣ်လၢ
ပှၢ်ပူၤမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အခါန့ၣ်အပၢ်စီၤပၤစီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်မူတီၣ်မးတီၣ်တဖၣ်လဲၤဘိး
ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤဒီးဃ့ကညးအီၤလၢအကကဲစီၤပၤလၢအပၢ်အလီၢ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်တအဲၣ်ဒိးကဲစီၤပၤနာ်သက့,မ့ၢ်
လၢပှၤထံဖိကီဖိဘၣ်အသးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ,ဘၣ်ကဲက့ၤစီၤပၤလၢအပၢ်အလီၢ်လီၤ. 

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစီၤအီၣ်လးကွဲးကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအလံာ်ပူၤ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

စီၤ​ခိၣ်​ဆံး​အ​ဂ့ၢ်

ပှၤကညီဖိလၢအမ့ၢ်ဖါကၠီၣ်တဲၣ်အဒူၣ်အထၢလၢအအိၣ်တ့ၢ်ဒီးသုးထီၣ်အသးလၢတၢလီၢ်ထီၣ်ထီဒီးအိၣ်ဝဲဆိးဝဲ
ဖဲၣ်ဒၣ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ် ကစၢၢ်ကလိတဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲခီဖျိ ယိၤကလုာ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ်ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအစီၤပၤတအိၣ်ဒံးဘၣ်ႉအိၣ်ဒံးဒၣ်ဖဲဝီသးပှၢ်အပတီၢ်ဒီးပၢဘၣ်ဝဲဒၣ်ကီၢ်ကၠီၣ်
တဲၣ်အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢဖါကၠီၣ်တဲၣ်အခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤႉယိၤအခိၣ်အံၤမ့မ့ၢ်ပှၤလၢအဒီဒိၣ်ဒီးပှၤကညီ ဖျီအဖိခွါဒီးပှၤကညီစီၤပၤဖါကၠီၣ်တဲၣ်အဖိမုၣ်ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအအၢအသီဒိၣ်မးလၢပှၤကညီဖီခိၣ်ဒီးကွၢ်တ
လီၤဝဲဒၣ်ပှၤကညီဖိ ဒူဒူဟ့ဟ့န့ၣ်လီၤႉ

အကတီၢ်ဖဲန့ၣ်လၢဖါကၠီၣ်တဲၣ်အဒူၣ်အထၢကျါလၢအအိၣ်လၢယိၤကလုာ်ဒိၣ်တၢပၢဖီလာ်အဆၢကတီၢ် မိၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ်တဂၤအမံၤမ့ၢ်လၢနီၢ်ဃီၤဃီန့ၣ်လီၤႉနီၢ်ဃီၤဃီဒၢထီၣ်ဝဲအဖိတဒၢအံၤန့ၣ်တလီၤဂာ်လၢအဒၢအဖိ
လၢအဂၤတဖၣ်ဘၣ်ႉဒၢတဒၢအံၤအလၢပှဲၤထီၣ်လံဘၣ်ဆၣ်တအိၣ်ဖျဲၣ်ဒံးဘၣ်ဒီးဆိမိၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤကီလၢအဂီၢ်
ဒိၣ်မးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကဘၣ်ကမ့ၢ်ပှၤကညီဧါန့ၣ်အသးဒ့ဒီဝဲဒၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤႉဒၢ၀ဲဒၣ်အိၣ်တနံၣ်ဘျဲၣ်ဘူးကထီၣ်
ဘးလၢခံနံၣ်ဃၣ်ဃၣ်ဒီးဖိသၣ်အံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉဒ်ပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်အသိးမိၢ်ပၢ်ဖံဖုလၢပျၢၤတဖၣ်အိၣ်ဒီး
တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢအဂၢၢ်အကျၢၤဒီးတၢ်ဒုၣ်တၢ်ထုလၢအဆူၣ်အကိၤအဃိ,တၢ်မ့မၤအသးလၢနၢ်ဝဲတပၢၢ်လၢၤ
ဘၣ်န့ၣ်ပျံၤဝဲဒီးဒုၣ်ဝဲထုဝဲန့ၣ်လီၤႉ 

တုၤဖိသၣ်အံၤ အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤတဘျီဃီ အဖံတဂၤကွၢ်ထံဝဲဒၣ်ဒီတဂၤညါဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢဖိသၣ်အံၤအခိၣ်ထံဘီ တအိၣ်ဘၣ်ႉ အခိၣ်ထံဒီဖျၢၣ်မးဝဲဒၣ်ခဲလၢာ်အဃိ,အဖံအံၤဆိမိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဝံတၢ်နါ, တၢ်အၢတၢ်သီ ဟဲလိာ်ထီၣ် လၢပှၤကညီအဟၢဖၢပူၤအဃိ,​ ပျံၤဝဲဖိသၣ်အံၤဒိၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤႉ နာ်သက့ဖိသၣ်အံၤလီၤ ဂာ်ဒၣ် ပှၤကညီလၢပှဲၤဒီး အဒုၣ်အဒ့လၢအဂ့ၤဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိဖံတဂၤဆိကမိၣ်ပျံၤလီၤအသးအဃိ, ဘိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဖိသၣ်အံၤလၢတၢ်ကံးညၣ်ဝါတဘ့ၣ်ဒီးလဲၤပာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်လၢလၢၢ်တဖျၢၣ်အပူၤလၢသဝီချၢန့ၣ်လီၤႉ နွံသီပှဲၤထီၣ် လၢတၢ်မံမီၢ်အပူၤဖံအံၤမံမီၢ်ထံၣ်ဝဲပှၤသးပှၢ်တဂၤ ဟဲဆူအအိၣ်ဒီးစံးဘၣ်အီၤ လဲၤဟံးက့ၤနလံၤခွါဒီး ဟဲက့ၤ အံးထွဲကွၢ်ထွဲက့ၤအီၤဂ့ၤဂ့ၤတက့ၢ်ႉ မုၢ်တနံၤကကဲထီၣ်ပှၤကညီအခိၣ်အနၢ် ဒီးကမၤနၢၤကွံာ်သုဒုၣ်သုဒါယိၤ ကလုာ်ဒိၣ်ဒီး သုကအိၣ်မုာ်အိၣ်ခုၣ်ဘၣ်က့ၤသုဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖံအံၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အသးလၢတၢ်မံပူၤတဘျီဃီ တမၤယံာ်မၤနီၢ်အသးဘၣ်ႉ တကတီၢ်ဃီဂဲၤဆၢထၢၣ်တဘျီဃီ လဲၤဝဲဆူတၢ်လီၢ်လၢ အလဲၤပာ်ကွံာ်အလံၤခွါ အံၤန့ၣ်လီၤႉ ဖံအံၤလဲၤတုၤတဘျီဃီ,​ ဟံထီၣ်အလံၤခွါဒီးဘှၣ်လီၤကွၢ်ဝဲဒၣ်တဘျီဃီ ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢဖိသၣ်အံၤ တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ် မ့မ့ၢ်ဂ့ၤထီၣ်ဒၣ်တခီန့ၣ်လီၤႉ ဖံအံၤဘှၣ်လီၤကွၢ်အလံၤခွါဝံၤဘိၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲဒီး ဟဲက့ၤ စိာ်ဝဲဒၣ်ဆူအဟံၣ်န့ၣ်လီၤႉ စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဖံတဂၤအံၤတၢ်သူၣ်ပျံၤသးဖုးလၢအပူၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး မၢဝဲဖိသၣ် အမိၢ်ကွၢ်ထွဲအဖိဂ့ၤဂ့ၤဒီး ဖံစ့ၢ်ကီးအဲၣ်အလံၤခွါဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤႉ ဖံအံၤဆိမိၣ်ထံက့ၤဖိသၣ်အဂ့ၢ် လၢအပူၤကွံာ် ဒီးတုၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ် ထံၣ်ဒီးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်လၢ ဖိသၣ်အံၤတမ့ၢ်ပှၤနါစိၤဘၣ် ကမ့ၢ်မးတၢ်သူတၢ်ပှိၤတဂၤန့ၣ် လီၤႉ ဒ်ယတၢ်မံမီၣ်အသိးကမ့ၢ်စဲဃဲၤ ပှၤတဂၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ, တၢ်သူၣ်ပ့ၢ်သးဆှါ,​ တၢ်သူၣ် ဒူသးဒူ, တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤဆီလၢပဝဲကညီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ အကဒုးနၢၤကွံာ်ယိၤကလုာ်ဒိၣ်လၢ အမၤ နၢၤမၤ ဃာ်ပှၤတဖုအံၤဒီး ကမ့ၢ်စဲဃဲၤပှၤကညီအခိၣ်ဒ်ယတၢ်မံမီၢ်အသိးန့ၣ်လီၤႉ 

 ဖံအံၤနာ်ဝဲဒၣ်လၢအလံၤတဂၤအံၤ ကကဲထီၣ်ပှၤလၢအဆံလၢအကယၤအခိၣ်တကးဘၣ် လၢပှၤအခိၣ်လၢ အဆံလၢအကယၤအခိၣ်ဒံးအဃိယုၢ် န့ၢ်ဝဲဒၣ်အလံၤခွါအံၤအမံၤလၢ စီၤခိၣ်ဆံန့ၣ်လီၤ
            တုၤစီၤခိၣ်ဆံအံၤဒိၣ်ထီၣ်ဒီး ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢပှၤကညီတဖၣ်ဘၣ်အိၣ်လၢကစၢၢ်ခိၣ်ကလိကျါဒီးဘၣ်ဖံး အီၣ်မၤအီၣ်နးနးကျံၤကျံၤ တကးဘၣ်အမဲာ်ညါယိၤကလုာ်တဖၣ်မၤနးမၤကျံၤပှၤကညီတဖၣ်လၢကျဲအဘိဘိ အဃိ, မ့ၢ်အဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤမ့ၢ်လၢစီၤခိၣ်ဆံကွၢ်တၢ်မၤအသးဒီး ပှၤကညီဖိတဖၣ်အံၤ တမုာ်ဘၣ်အသးအဃိ, သံကွၢ်အဖံဒ်အဆိကမိၣ်ဝဲလၢအသးပူၤအသိးန့ၣ်လီၤဖံတခီ တအဲၣ်ဒိးတဲဘၣ်ဆၣ်အိၣ်ဝဲတသ့အဃိ, တဲဘၣ်ဝဲဒၣ်အလံၤခွါစီၤခိၣ်ဆံဆဲၣ်အံၤဒီးစံးဝဲဒၣ် လံၤခွါဧၢ, လၢညါ န့ၣ်ယိၤတဖၣ်တအိၣ်ဆိးဖဲအံၤဘၣ် အိၣ်ဒၣ်လၢတၢ်လီၢ်အယံၤတခီန့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်မၤလဲၣ်မၤကၤဒီး ဟဲ ထံၣ်လိာ်ဒီးနဖုဖးဒိၣ်ဖါကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးဃ့ဖျီဝဲ အဖိခွါဒီးနဖုဖးဒိၣ်ဖါကၠီၣ်တဲၣ်အဖိမုၣ်န့ၣ်လီၤမ့ၢ်လၢယိၤသ့ၣ်တဖၣ် သးလီဝဲနဖုဖါကၠီၣ်တဲၣ်အကီၢ်အဃိ,​ ကူၣ်သံလီသံဝဲနဖုတကးဘၣ် တုၤနဖုသံဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် မၤသံကွံာ်ဝဲဒၣ် နဖုအဖိအလံၤလၢအမ့ၢ် ပှၤကညီအခိၣ်အနၢ်ဒီးသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဘျုးဂၤညါန့ၣ်လီၤႉ 
 
စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ယိၤကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်ပှၤကလုာ်ဒိၣ်စိထီၣ်ပၢတၢ်ဒီးမၤနးမၤဖှီၣ်ပှၤကညီတကးဘၣ်မၢကုၢ်
မၢဃာ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်ပှၤကညီတဖၣ်တုၤမုၢ်မဆါတနံၤန့ၣ်လီၤမ့မ့ၢ်နဖုဖါကၠီၣ်တဲၣ်အပုၢ်လၢအမ့ၢ်ဖါတံၢ်ကဝၣ်တ ဂၤန့ၣ်တူၢ်ဝဲတကဲလၢၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်အဃိ, ဟးထီၣ်ဝဲဒီး လဲၤဝဲဆူမုၢ်နုာ်တခီဖးယံာ်လံမ့ၢ်အလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါလၢၤနၢ်ဟူလၢၤအကစီၣ်စ့ၢ် ကီးဘၣ်စီၤခိၣ်ဆံနၢ်ဟူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဘျီဃီ အသးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးစံးဝဲဒၣ် ယိၤကလုာ်ဒိၣ်တဖုအံၤမၤအၢမၤနး ပှၤကညီ တဘၢဘၢအံၤ ယကမၤကၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤစီၤခိၣ်ဆံအဖံစံး အီၤလံၤခွါဧၢ,တၢ်လၢယိၤတဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဒီးအခိၣ်အနၢ်အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ တဘၣ်တဲတၢ်ဒ်အံၤတဂ့ၤ ခဲကိာ်ကမၤ သံကလီဘၣ်ဖုးနၤဒ်သိးနဖုအဖိအလံၤလၢပျၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ စီၤခိၣ်ဆံအံၤသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲၣ် ဒီးစံးဘၣ်အဖံ ယတပျံၤ ဘၣ်ယကလဲၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤႉ တဘျီဃီ စီၤခိၣ်ဆံအံၤ တခွ့လီၤဒီးလဲၤလီၤဝဲဒၣ်ဆူ ယိၤစီၤပၤ အကရၢၢ် ကပၤဒီး ကိးပသူထီၣ်လၢအကလုၢ်ဖးဒိၣ်ဒီးစံးဝဲ ယိၤစီၤပၤဧၢ, နသုမၤသံယဖုဖးဒိၣ်အဖိ အလံၤတဖၣ်ဝံၤ သုမၤနးမၤဖှီၣ်ဒံးပှၤကညီတဖၣ်တုၤခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်အဘၣ်မနုၤလဲၣ် သုမ့ၢ်ပှၤအၢပှၤသီန့ၣ်လီၤႉ အဃိ, သုမ့ၢ်ဘူၣ်ယၤန့ၣ်ဟဲလီၤ ယကဒုးတၢ်ဒီးသုခဲအံၤတဘျီဃီန့ၣ်လီၤႉ 

 
စီၤပၤအံၤနၢ်ဟူစီၤခိၣ်ဆံကိးတၢ်သီၣ်ဒ်အံၤအဃိ,အသးထီၣ်ဒီးကိးထီၣ်အပျဲၣ်တဖၣ်လၢကလဲၤမၤသံကွံာ်စီၤ

ခိၣ်ဆံအံၤန့ၣ်လီၤႉစီၤပၤအပျဲၣ်တဖၣ်ဟံးထီၣ်တၢ်စုကဝဲၤဒ်အမ့ၢ်ချံၣ်,နး,ဘီတဖၣ်ဒီးစံၣ်သဖှိလီၤဝဲဆူကရၢၢ်အ
ခီၣ်ထံးတဘျီဃီြပူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤႉယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဖ့ၣ်ထီၣ်အချံၣ်ဒီးခးဝဲစီၤခိၣ်ဆံအံၤတဘျီဃီပျၢ်လဲၤဘၣ်အီၤ
ဘၢဒီဂၤညါဘၣ်ဆၣ်တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်ႉစီၤခိၣ်ဆံဟံးထီၣ်ပျၢ်လၢအလီၤတဲာ်လၢအခီၣ်ထံးတဖၣ်ကွံာ်ဆဲး
ကဒါက့ၤယိၤအပျဲၢ်တဖၣ်လီၤဃံၢ်သံကွံာ်ဝဲဒၣ်တနီၤဒီးတနီၤက့ၤစံၣ်ကဒါက့ၤဆူစီၤပၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ 

ယိၤစီၤပၤအံၤထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢပှၤတဂၤအံၤတမ့ၢ်ပှၤနါစိၤဘၣ်အဃိ,ပျံၤဝဲဒၣ်စီၤခိၣ်ဆံဒိၣ်မးဒီးဃ့ဝံသးစူၤ
က့ၤစီၤခိၣ်ဆံဒီးအၢၣ် လီၤစီၤခိၣ်ဆံလၢ သာတမၤအၢလၢၤပှၤကညီနီတဘျီလၢၤဘၣ်ႉ
ပကအိၣ်က့ၤဃူဃူဖိးဖိးဒီးဖံးသကိးမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒ်သိးသိးန့ၣ်လီၤႉစးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ပှၤကညီတဖၣ်အိၣ်ဆိး

လဲၤက့ၤဖံးမၤသဘျ့ထီၣ်က့ၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉပှၤကညီလၢအအိၣ်တ့ၢ်လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤတဖၣ်အိၣ်ဘၣ်က့ၤမုာ်
မုာ်ခုၣ်ခုၣ်န့ၣ်လီၤႉတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးဖါကဝၣ်အဖိအလံၤလၢအလဲၤဃ့ၢအိၣ်လၢဃိၣ်ဝၢ်တဖၣ်နၢ်ဟူဝဲ
လၢယိၤကလုာ်ဒိၣ်တဖၣ်တမၤအၢမၤသီလၢၤပှၤကညီဘၣ်အဃိ,အဝဲသ့ၣ်တနီၤဟဲက့ၤခီဃီၤက့ၤဃိၣ်လိၣ်
ကျိဒီးဟဲက့ၤအိၣ်ဆိးက့ၤဝဲဒၣ်ဖဲယိၤကီၢ်မုၢ်ယုၢ်ဟီၣ်ကဝီၤ အကပိာ်ကပၤန့ၣ်လီၤႉ တနီၤအိၣ်တ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်ဖဲ မုာ်ြတီၤဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤႉပှၤကညီလၢအအိၣ်ထူလံၤဖဲတၢ်လီၢ်မုာ်ြတီၤဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံက့ၤ
အီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပှၤကညီဖိလၢအဟးထီၣ်လၢတရူးကီၢ်သၢဒူၣ်တဒူၣ်ဒီးပှၤကညီဖိလၢအဟဲခီဃီၤလၢကီၠၣ်တဲၣ်
ကီၢ်တခီအဒူၣ်အထၢန့ၣ်ပစံးသ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤႉ 

အဘူးကတၢၢ်သဝီလၢအအိၣ်ဆီလီၤထူလံၤတ့ၢ်အသးဖဲလူၤသီကီၢ်ဆၣ်တနီၤမ့မ့ၢ်သဝီလၢအအိၣ်ဆီလီၤတ့ၢ်
အသးလၢဟီၣ်ကဝီၤတကဝီၤဃီတကးဘၣ်,အိၣ်ဆီလီၤဘူးလိာ်တံၢ်လိာ်အသးဘၣ်ဆၣ်,လၢသဝီတဖျၢၣ်ဒီးတ
ဖျၢၣ်,ပှၤအဒူၣ်ဖိထၢဖိတခီဒီးတခီအတၢ်စံးတၢ်ကတိၤအသီၣ်တဖၣ်လီၤဆီလိာ်အသးလၢထံဒီးလၢသိန့ၣ်အိၣ်
ဝဲဒၣ်အါမးန့ၣ်လီၤႉ
 

ယိၤကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လၢအထးခိၣ်မ့ၢ်အၢၣ်လီၤစီၤခိၣ်ဆံလၢ ပကအိၣ်သကိးဒ်သိးသိ်းလၢ တၢ်အဲၣ် တၢ်ကွံဘၣ်ဆၣ်လၢ အသးပူၤတခီကူၣ်ထီၣ်တၢ်အၢလၢစီၤခိၣ်ဆံအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်တနံၤလၢတၢ်ဖံး သကိ်းမၤသ ကိးအပူၤအိၣ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီးယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒုးအီစီၤခိၣ်ဆံအံၤလၢသံး တုၤအမူၤဆါတနီၣ် သူၣ်နီၣ်သးလၢၤဘၣ်ဒီး ထၢနုာ်ဝဲစီၤခိၣ်ဆံအံၤလၢ တၢ်ပူၤဃိာ်လီၤဘၢဝဲ အခံဒီးသ့ၣ် ဖူဖးဒိၣ်တဖူဝံၤဝၢ်တံာ်ဘၢဝဲ ဒၣ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ


 စီၤခိၣ်ဆံအံၤအိၣ်လၢတၢ်ပူၤယံာ်ထီၣ်တစဲးအမဲာ်သပှ့ၤထီၣ်နီၣ်ထီၣ်အသးဒီးသ့ၣ်ညါဝဲလၢပှၤကူၣ်သံအီၤပှၤ
ဖၢဘၢအီၤလၢတၢ်ပူၤအဃိ,အသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီးဂဲၤပျုၢ်ဝဲလၢတၢ်ပူၤဆူၣ်ဆူၣ်ကလဲၣ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်သ့ၣ်ဖးထီၣ်ကွံာ်
ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉစီၤခိၣ်ဆံဖျိးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်လၢဟီၣ်ခီၣ်အဖီခိၣ်ဒီးသံကွၢ်ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်သုမၤယၤဒ်အံၤဘၣ်မနုၤ
လဲၣ်ႉသုအဲၣ်ဒိးလၢသုခူသုဝ့ၢ်လီၤပှီၢ်ကံွာ်ဧါႉယိၤသ့ၣ်တဖၣ်တခီလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤထုးထီၣ်အခိၣ်နူာ်ဒီးစံး
ဝဲဒၣ်မ့ၢ်လၢနမူၤသံးအါဒီးနဂဲၤပျုၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤအဃိ,ပဖီၣ်ဃာ်နၤတန့ၢ်ဘၣ်ဒီးပထၢနုာ်နၤလၢတၢ်ပူၤန့ၣ်
လီၤႉ 

တဘၣ်မၤကီပှၤတၢ်နီတမံၤတဂ့ၤပဃ့ဝံသးစူၤနၤနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်လီၤႉဖဲန့ၣ်စီၤခိၣ်ဆံစံးဘၣ်ယိၤသ့ၣ်သုအၢၣ်လီၤ
ယၤလၢ သုက အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိး သုတမၤအၢမၤသီလၢၤပှၤကညီဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်သု အဲၣ်ဒိးမၤအၢဒံးဒၣ်တၢ်လီၤႉ


  သုမ့ၢ်တတီဒီးသုတၢ်အၢၣ်လီၤသုမ့မၤသံမၤဆါဒံးပှၤကညီန့ၣ်သုခူသုဝ့ၢ်အိၣ်ဂၢၢ်အိၣ်ကျၢၤတသ့နီတဘျီဘၣ်ႉ သုမ့ၢ်ကျဲးစၢးဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်လၢ သုထံသုကီၢ်ကဂ့ၤထီၣ်ဘၣ်ဆၣ် သ့ၣ်ညါလီၤသုသး လၢမ့တမ့ၢ်လၢပှၤကညီ ကဲန့ၢ်သုစီၤပၤဒီးပၢတၢ်လၢသုထံသုကီၢ်အံၤဘၣ်န့ၣ် လ့ၤတက့ၤသုကီၢ်အံၤတၢ်အမုာ် အိၣ်တသ့ဘၣ်ဒီး အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤတသ့လ့ၤတက့ၤနီတဘျီဘၣ်လီၤ



ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်တုၤမ့ၢ်ထံၣ်ဒီးနၢ်ဟူဘၣ်စီၤခိၣ်ဆံစံးတၢ်အံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, အဲၣ် ဒိးမၤသံဒၣ်စီၤခိၣ်ဆံတဂၤအံၤလၢ အသးပူၤထီဘိန့ၣ်လီၤဆၢကတီၢ်ဖဲယိၤသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်သကိးလိာ် အသးက ဒဲကဒဲအခါ စံးလိာ်အသးပှၤတဂၤအံၤမ့ၢ်ပကဘၣ်မၤသံအီၤဒ်လဲၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဖဲအံၤယံာ်ယံာ်ဒီး ပကဘၣ်ကဲအ ကုၢ်လီၤအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လိာ်အသးဒီးစံးဝဲ ပမၤလၢပတၢ်ကူၣ်တၢ်ဆးဒၣ်ပဝဲဒုတညီဘၣ် ပကဘၣ်လဲၤဒွး ကွၢ်လၢပဝံဖးဒိၣ် မ့ၢ်ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လိာ်အသးဝံၤ လဲၤဒွးကွၢ်ဝဲလၢဝံ ဒီးဝံစံးဘၣ်အီၤ သုဘၣ်ဒုးအီမူၤအီၤလၢသံးဆါဆါ ဆီၣ်လီၤသုသးလၢအဖီလာ်ဝံၤ သံကွၢ်အီၤလၢအဂ့ၢ်အကျိၤ န့ၣ်ဒီး ကတဲဘၣ်သုခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ


 မ့မ့ၢ်တုၤသုသ့ၣ်ညါအဂ့ၢ် အကျိၤလံ န့ၣ်ဒီး သုမၤသံအီၤကသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤယိၤကလုာ်ဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တုၤမ့ၢ်အသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်န့ၣ်တဖၣ်ဝံၤ က့ၤတဲဘၣ်အစီၤပၤဒ်ဝံစံးဘၣ်အီၤအသိးန့ၣ် လီၤလၢခံကဒီးတဘျီလၢ တၢ်ဖံးသကိးမၤသကိးအဂီၢ် ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီ, သံးဖိ မ့ၤဖိလၢလၢပှဲၤပှဲၤဝံၤ ကွဲမုာ်ဝဲဒၣ်စီၤခိၣ်ဆံအံၤ န့ၣ်လီၤႉ 

 ဖဲမုၢ်ဆါခီပှၤအိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအီၣ်သကိးအီသကိးဝဲသံး အခါယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒုးအီဝဲစီၤခိၣ်ဆံအံၤလၢ သံးအါအါဒ်သိးကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤစီၤခိၣ်ဆံအံၤအီသံးအါဒီးမူၤထီၣ်လံန့ၣ်
ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်သံကွၢ်အီၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် တတဲဝဲ ဒံးဘၣ်ခီဖျိသ့ၣ်နီၣ်ဒံးအသးအဃိန့ၣ်လီၤတုၤသံးစုာ်ထီၣ်အါထီၣ်မူၤဆါထီၣ်တနီၣ်လၢၤအသးဘၣ်ဒီးယိၤစံးအီၤတဘၣ်ကိၢ်တဂ့ၤပကအံးထွဲကွဲၢ်ထွဲနၤ
ဂ့ၤဂ့ၤလီၤဖဲန့ၣ်ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်သံကွၢ်အီၤစီၤခိၣ်ဆံဧၢ,တၢ်လၢနၤတဂၤအံၤမ့ၢ်နအိၣ်ဒီးနဂံၢ်နဘါလီၤဆီတ
ဘၢအံၤညါမ့ၢ်အဟဲခီဖျိဖဲလဲၣ်ႉႉႉ တဲဘၣ်ပှၤစ့ၢ်မီၣ်ပအဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ



ခီဖျိစီၤခိၣ်ဆံ တနီၣ်ပၢၤအသးလၢၤဘၣ်ဒီး စံးဘၣ်ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အဂံၢ်အဘါန့ၣ်အိၣ်ဒၣ်ဖဲယခိၣ်ထံတက ဝီၤအံၤဒီး ပှၤမၤသံယၤသ့ဒၣ်ထဲယခိၣ်ထံအံၤန့ၣ်လီၤဒ်န့ၣ်တဘျီဃီယိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တုၤမ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ် ညါဘၣ်ဝဲစီၤခိၣ်ဆံအဂ့ၢ်အကျိၤလံန့ၣ်တမၤယံာ်မၤနီၣ်အသးဘၣ်ထုးထီၣ်အပျၢ်ဒီးခးဝဲတီတီဖဲ စီၤခိၣ်ဆံအ ခိၣ်ထံန့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် စီၤခိၣ်ဆံအံၤတသံတဘျီဃီဘၣ်ယိၤသ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်ဝဲလၢ စီၤခိၣ်ဆံအံၤတသံဒံးဘၣ်အ ဃိပျံၤဝဲဒီးလဲၤထၢနုာ်ဝဲလၢတၢ်ပူၤဝံၤဃိာ်တံာ်ဝဲအခံလၢသ့ၣ်ဖူဖးဒိၣ်ဒီး ဝၢ်ဘၢထွဲဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ


 မုၢ်နံၤဝဲ န့ၣ်မ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢစီၤခိၣ်ဆံအံၤဘၣ်တၢ်မၤသံကွံာ်အီၤလၢယိၤကလုာ်လၢ အဒိၣ်စိက့ၤဝဲလၢ ပှၤကညီအဖီခိၣ်သ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤစီၤခိၣ်ဆံအံၤအသွၣ်ခိၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ကံၢ်မဲအဟီၣ်ကဝီၤပူၤဘၣ်ဆၣ် ကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်ပ သ့ၣ်ညါက့ၤအီၤတသ့ညီညီလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤပှၤအါဂၤလၢ အတသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်ဒီး ဃဲၤသ ကိးဝဲတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးခိၣ်ဆံဆဲၣ်အဂ့ၢ်တဂၤတမံၤတဂၤတမၠိန့ၣ် ယနာ်လၢ ခိၣ်ဆံဆဲၣ်တဂၤစ့ၢ်ကီးကမၤဒၣ်အ သးဒ်စီၤခိၣ်ဆံအသိးလၢ အခိၣ်သၣ်ဃိအိၣ်ဒၣ်ထဲတဖျၢၣ်ဘၣ်ဆၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အါန့ၢ်ဒံး ပှၤအဂၤသ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ 


ဘၣ်တၢ်ကွဲးဟံးန့ၢ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤလၢ - ကုၤဒ့ဖျးခိၣ်လီအဖိမုၣ်နီၢ်မုၢ်ယဲၤဖဲဒီးထါအယုၢ်တဖၣ် -လူၤသီ
ဖီဒ့အဘ့ၣ်တၢ

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : sawdoh

ဝံ​မီ​လ့​က​စၢ်​မုၢ်​ထီၣ်​အ​ဂ့ၢ်

ဖဲတလၢၤပယီၤပၢတၢ်အစိၤန့ၣ်ပှၤကညီအ၀ံသါထီၣ်၀ဲတဘျူးဒံတဘျူးဂၤ,ဒီး၀ံမီလ့န့ၣ်မ့ၢ်၀ံလၢအ၀ဲသ့ၣ်အ
ကျါတဂၤလီၤ.၀ံတဂၤအံၤကတိၤတၢ်ဘၣ်ဃးဒီးပှၤကညီအတၢ်ကွၢ်လၢ်ဘၣ်ဃးဒီးလံာ်ထူလံာ်စ့လၢပှၤကညီ
ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ၀ဲလၢအပုၢ်ဒ့၀ါအအိၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤလီၤ.၀ံတဂၤအံၤပှၤကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢကစၢ်မုၢ်ထီၣ်ဒီးပှၤ
တနီၤနီၤကိး၀ဲလၢကစၢ်တၢ်ဘူၣ်ဖိလီၤ.၀ံမီလ့န့ၢ်သါထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢမုၢ်ြတီၤတခီဖဲ.န.၁၈၁၇ဖဲကီၤလၤ၀ါတချုး
ဟဲဒံးဘၣ်ဆူကီၢ်ပယီၤနွံန့ၢ်န့ၣ်လီၤ.၀ံတဂၤအံၤမ့ၢ်စကီၤအဖိမုၣ်,မုၣ်လိၣ်ဘိတဂၤဒၢသမူန့ၢ်အီၤလီၤ.ဖဲပိာ်မုၢ်
တဂၤအံၤဒၢအခါန့ၣ်အဖုသံကွၢ်အီၤလၢမ့ၢ်အလီၤကမၣ်ဒီးမတၤပိာ်ခွါတဂၤလဲၣ်,ဒီးအလံၤမုၣ်စံးဆၢအီၤဒ်
အံၤ,-

၁.တၢ်သရူးတၢ်ကမၣ်ယိာ်, ​  လၢစိၤခိၣ်လၢယလီၢ်မံ,
မ့ၢ်ယတၢ်ဟဲ၀ံဟဲစိာ်,          တသ့ၣ်ညါဟဲအိၣ်ဟဲမံ့
ယမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်မ့ၢ်ပိာ်မၢၤ,         ၃.သုမ့ၢ်ထုးခိၣ်ဒဲယမဲာ်,
ယအိၣ်လၢယလီၢ်ယဒၢး       ယတူၢ်ဘၣ်ယဲခီၣ်ဘၣ်ယဲ,
၂.ယအိၣ်နံၣ်ဆံအလါယၤ, ​  မ့ၢ်တုၤလၢတၢ်ထံတၢ်တီ,
ပိာ်တံၢ်ပိာ်ခွါတသ့ၣ်ညါ,       တတူၢ်ဘၣ်ယဲနီတဘျီ.

မ့ၢ်လၢအတပီၤထီၣ်ဘၣ်ပှၤပိာ်ခွါအမံၤနီတဂၤအဃိ,အဖုစံး၀ဲလၢကဘၣ်မၤတၢ်ထံတၢ်တီဒီးပှၤတဘျံးဒူချၢအ
လံၤမုၣ်အစုလၢပျံၤကျၢၤကျၢၤဒီးဒိးလီၤမၢနွံကထၢ၀ံၤထွၣ်တလ့ၣ်လီၤကွံာ်အလံၤမုၣ်ဆူြတီၤပူၤလီၤ.နာ်သက့
အလံၤမုၣ်တဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနီတမံၤဘၣ်,အခိၣ်တလိာ်မၢဆဲးတဲာ်ကွံာ်ပျံၤလၢပှၤစၢသံတံၢ်ဃာ်အစုဒီးဟဲက့ၤ
ထီၣ်က့ၤဆူသ၀ီပူၤလီၤ.အဖုစံး၀ဲတၢ်မီၣ်တၢ်တီသၢဘျီအဃိ,ပှၤစၢအီၤလၢပျံၤဒီးထွၣ်လီၤတဲာ်ကွံာ်ကဒီးအီၤ
တုၤအပှဲၤထီၣ်သၢဘျီသနာ်က့,တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်.ဒီးပှၤမၤလၢအဂၤတသ့ဘၣ်အဃိ,ပှၤဟီထီၣ်ကွံာ်အီၤ
လၢသ၀ီပူၤလီၤ.လၢခံအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဖိပိာ်ခွါတဂၤလၢလထၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ်တဘ့ၣ်အဖီခိၣ်ဒီးဖဲအအိၣ်ဖျဲၣ်၀ံၤန့ၣ်ပာ်
တ့ၢ်၀ဲအဖိဆံးန့ၣ်လၢလၢၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အဖီခိၣ်ဒီးက့ၤက့ၤ၀ဲဆူသ၀ီပူၤဒီးတုၤအပှဲၤထီၣ်နွံသီန့ၣ်လဲၤကွၢ်က့ၤ၀ဲဖိ
သၣ်န့ၣ်,ဘၣ်ဆၣ်ဒီးဖိသၣ်န့ၣ်တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်.အိၣ်ဒၣ်၀ဲအတၢ်ဒ်အမိၢ်ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢညါအသိးလီၤ.တုၤနုၤ
တဘျီပှၤဆိကမိၣ်၀ဲလၢဖိသၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤသူပှၤပှိၤ,တၢ်ထံတၢ်တီဟဲလိၣ်ထီၣ်အသးလၢမုၣ်ကနီၤတဂၤအဟၢဖၢ
ပူၤလီၤ.ဖိသၣ်တဂၤအံၤယုၢ်၀ဲအမံၤလၢစီၤဘံၣ်ခိၣ်ဒီးလၢခံက့ၤကိးက့ၤ၀ဲအမံၤလၢမီလ့ဒီးတၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်
ဖျဲၣ်န့ၣ်ကိး၀ဲလၢဃိၣ်ပၤဃိၣ်ဘ့ၣ်လီၤ.

ဖိၣ်သၣ်တဂၤအံၤတုၤအဒိၣ်ထီၣ်,ဃ့ၢ်သ့ဟးသ့,လိာ်ကွဲသ့ထီၣ်ဒီးကၢလိာ်ကွဲဟီၣ်ခိၣ်,မၤန့ၢ်၀ၣ်တ့ထီၣ်ဃိၣ်စီၤ
တဖၣ်,လုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ်တၢ်လၢမ့ၤလၢထံဒ်န့ၣ်ထီဘိလီၤ.အဖုစကီၤဒိၣ်နၢ်ဟူဘၣ်အဂ့ၢ်ဒီးဖဲအလဲၤကွၢ်၀ဲအခါ
န့ၣ်ဖိသၣ်တဂၤအံၤတဲဘၣ်အမိၢ်လၢအကဃ့န့ၢ်အဖုလၢလုၣ်တတီၢ်လၢအကမၢပှၤထါဆ့တဘ့ၣ်လၢအဂီၢ်
လီၤ.အဖုဟ့ၣ်လီၤအီၤဒီးအမိၢ်ထါန့ၢ်အီၤလၢဆ့ဖိတဘ့ၣ်,ဒီးလၢခံမၢကဒီးအမိၢ်လၢအကဃ့န့ၢ်အဖုလၢသဒၢ
မုၢ်တဘ့ၣ်ဒီးအဖုဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီး၀ဲလီၤ.တဘျီအဖါတံၢ်တဂၤလိၢ်ဘၣ်ပယီၤအစ့,လိးက့ၤ၀ဲတတုာ်ဘၣ်အဃိ,
ပယီၤမၢကဲကုၢ်အီၤလီၤ.အ၀ဲဒၣ်လဲၤဆူပယီၤအအိၣ်ဒီးမၢအတၢ်ပျဲလီၤက့မအဖါတံၢ်,နာ်သက့ပယီၤတပျဲလီၤ
ဘၣ်စံး၀ဲပယီၤန့ၣ်လၢနမ့ၢ်တပျဲလီၤယဖါတံၢ်ဘၣ်ဒီးနကသ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤ.က့ၤက့ၤ၀ဲဆူအဟံၣ်၀ံၤမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်
တုၤမုၢ်ထူၣ်ဒီးတၢ်အၢၣ်ထီၣ်ခံးလီၤ,သူၣ်ပိၤလီဖျး,ဃဲမုၢ်ကလံၤလီၤ,သ့ၣ်ကၢ်၀ၣ်ကၢ်,ဟံၣ်တကူၢ်ဃီတကူၢ်,တုၤ
ဒၣ်လဲာ်အိၣ်တသ့ဆိးတဘၣ်လၢၤသတးဒီးပယီၤပျံၤထီၣ်တၢ်ဒီးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢဖိသၣ်တဂၤတဲအတၢ်လၢမ
ဟါတနံၤန့ၣ်ဒီးပျဲလီၤက့ၤဖိသၣ်အဖါတံၢ်၀ံၤတၢ်ကဆှဲကဆှီထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်လီၤ.

မၤကဒီးတဘျီဖဲသွ့ကီလါအပူၤန့ၣ်စီၤဘံၣ်ခိၣ်မၢပှၤကျီန့ၢ်အသ့ၣ်မုၣ်ဃိၣ်၀ၣ်ဒီးပါ်ပူၣ်၀ဲနီဂၢၤတဂၢၤ၀ံၤကွၢ်၀ဲ
တုၤမုၢ်ထူၣ်ဒီးလဲၤဒွဲၣ်ထီၣ်၀ဲ၀းတရံးတုၤမ့ၣ်အူကဲၤကပျီၤထီၣ်မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်တုၤလၢမူဖးဖီဒီးစံၣ်နုာ်၀ဲဒၣ်ဆူမ့ၣ်အူ
ကျါ,လဲၤထီၣ်ယီၢ်မး၀ဲတုၤမ့ၣ်အူလီၤပံာ်သံလၢာ်တစုဒီးဟဲက့ၤထီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.မ့ၣ်အူတအီၣ်အီၤဘၣ်,နာ်သက့
ထံၣ်၀ဲလၢမ့ၣ်အူအီၣ်အဆ့တစဲးဒီးစံး၀ဲလၢအဆၢအိၣ်ဒံးလီၤ.

(အခီပညီကိးဖှိၣ်ပှၤကမျၢၢ်ဒီးထိၣ်သြတီၤကွၢ်က့ၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤ.)ဒီးဘှီထီၣ်စ့ၢ်ကီးသရိာ်တဖျၢၣ်လၢက
စၢၢ်အဒီခိၣ်လီၤ.အ၀ဲဒၣ်အိၣ်၀ဲဖဲန့ၣ်တယံာ်တမီၢ်ဘၣ်ဒီးလဲၤထီၣ်ကဒီးဆူဃိၣ်ခံကိၤခံဒီးထံၣ်ပှၤဖိသၣ်တဖၣ်
ကွၢ်ပနၢ်ဒီးလိာ်ကွဲဒီးအတံၤသကိးတဖၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးမၢအတံၤသကိးတဖၣ်ဟဲစိာ်ဖ့ဒီးတ့ထီၣ်၀ဲဃိၣ်ဖ့ဒီးမၢကဒီး
အဟဲစိာ်မ့ၤဒီးတ့ထီၣ်၀ဲဃိၣ်မ့ၤဃ့လီၤ.

လၢခံစီၤဘံၣ်ခိၣ်ကိးန့ၢ်၀ဲအတံၤသကိးတဖၣ်ဒီးတ့ထီၣ်၀ဲဃိၣ်မဲၢ်ကံၢ်စီၤဖဲက့ဒိၣ်ဃိၣ်လိာ်ကျိလီၤ.ဒီးဖဲအတ့ဃိၣ်
တဖျၢၣ်အံၤအခါဆၣ်ဖးဒိၣ်၀ံၢ်ထီၣ်တဖျၢၣ်ကပီၤဆဲးလီၤလိၤလိၤမးဃိၣ်တဖျၢၣ်,လီၤလိၢ်လီၤလးမးလၢပှၤထံၣ်
ဘၣ်အီၤတဖၣ်လီၤ.တုၤယိၤတဖၣ်ထံၣ်ဘၣ်,ဆၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ဒီးဟဲလူၤထီၣ်၀ဲဒီးကသ့ၣ်ကဆီ,တၢ်ထူးတၢ်တီၤဒီး
ချံထူချံစ့,ယီၢ်တကွီၤထူယီၢ်တကွီၢ်စ့,ထိၣ်ချုၣ်မဲၢ်စ့,လီၤဂီၤမဲၢ်စ့,တၢ်ကူဂ့ၤတၢ်ကၤဂ့ၤ,ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီအက
လုာ်ကလုာ်,ဒ်သိးအကမၤဘူၣ်မၤဘါ၀ဲလီၤ.နာ်သက့စီၤဘံၣ်ခိၣ်တအဲၣ်ဘၣ်ဒီးစံးယိၤတဖၣ်န့ၣ်သုဘၣ်၀ၢ်ြပၢသု
ချံဒီးယချံခံဘျီဒီးသုမ့ၢ်နၢၤဒီးမၤဘူၣ်မၤဘါယဃိၣ်အံၤတက့ၢ်.သုမ့ၢ်တနၢၤဘၣ်ဒီးကယဲၢ်တၢ်အိၣ်ဒီးသုန့ၣ်,သု
ဘၣ်ဟ့ၣ်ယၤခဲလၢာ်လီၤ.ယိၤတဖၣ်အၢၣ်လီၤ၀ဲဒီး၀ဲဒီးတုၤအြပၢချံန့ၣ်,  ယိၤဃၣ်ကွံာ်ခံဘျီလၢာ်အဃိယိၤဘၣ်
ဟ့ၣ်လီၤအတၢ်တူးတၢ်တီၤခဲလၢာ်ဆူစီၤဘံၣ်ခိၣ်အစုပူၤလီၤ.ဒီးယိၤတဖၣ်တမၤဘူၣ်မၤဘါဘၣ်လၢၤတၢ်ဒီးက့ၤ
က့ၤ၀ဲလၢအစုယၢ်ခီလီၤ.တုၤယိၤက့ၤဒီးစီၤဘံၣ်ခိၣ်ဒီးအသကိးကွၢ်ပနၢ်တဖၣ်မၤဘူၣ်မၤဘါတၢ်ဖဲန့ၣ်ဒီးမၢအသ
ကိးတဖၣ်ကိးက့ၤအမံၤလၢကစၢ်မီလ့လီၤ.

လၢခံကစၢ်မီလ့က့ၤအိၣ်က့ၤလၢမုၢ်ြတီၤပူၤဘုသိၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲဒၣ်မၤထီၣ်ကၠဧိၤကီၣ်ဧိၤဒီးမၤဘူၣ်မၤဘါ,မၤ
ဘူၣ်မၤတီၢ်ဒီးပှၤလူၤအီၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်,ဒီးပှၤကိးအီၤလၢပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ပှၤအပှိၤတဂၤလီၤ.ပှၤကမျၢၢ်လူၤ
အီၤဒီးလဲၤထီၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤဒီးဃ့၀ဲအလီၢ်အကျဲ,အလီၢ်အလၤလၢအီၤလီၤ.အဂ့ၢ်ဒ်အံၤဒ်တၢ်စံးပာ်အိၣ်
၀ဲအသိး,နာ်၀ဲလၢဘူၣ်ခိၣ် ဒီးပှၤပၢထံကီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ပှၤတဂၤ
ဃီလီၤ.​

တုၤပှၤဃ့တၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးမီလ့စံးဆၢ၀ဲ,ဖိသ့ၣ်လံၤသ့ၣ်ဧၢ,ခိၣ်ကုာ်ဒီးထံဃဲန့ၣ်အဆၢယံၤဒံးမးလီၤ.ပှၤအီၣ်ထံအီၣ်
ကီၢ်အိၣ်ဒံးဆူညါလီၤ.ပလီၢ်သုသးလၢမုၢ်ကီၤလံၢ်အတၢ်လီတၢ်၀့ၤတက့ၢ်.တၢ်လီတၢ်၀့ၤကအိၣ်န့ၢ်ပှၤနွံမံၤနွံက
စၢၤ,သ့ၣ်ကူးကျီၣ်ကကတိၤတၢ်,၀ၣ်ကူးလာ်ကကတိၤတၢ်,သ့ၣ်ခိၣ်ဆၢၣ်ကကမီၤထီၣ်,၀ၣ်ခိၣ်ဆၢၣ်ကကမီၤထီ,
သ့ၣ်ပိၢ်လူၤတဂ့ၤ,၀ၣ်ပိၢ်လူၤတဂ့ၤ,ကလံၤကဟဲဖးဒိၣ်,သ့ၣ်ကကၢ်နွံကူာ်,ဘျၢၣ်ကကၢ်နွံတီၤ,ဖိသ့ၣ်လံၤသ့ၣ်ဧၢ,
ဟံးဃာ်လီၢ်ခိၣ်ဆၢၣ်ကျၢၤကျၢၤတက့ၢ်.ကျဲသူပိာ်တဂ့ၤ,ကျဲဂီၤပိာ်တဂ့ၤ,ကျဲ၀ါန့ၣ်ပိာ်ကစၢ်တက့ၢ်.ခဲကနံၣ်အံၤ
တၢ်မံခံဃၣ်,တၢ်ကလာ်ခံ၀ီ,ကသ့ၣ်အီၣ်ကသ့ၣ်ပျုၢ်,ကဆီအီၣ်ကဆီပျုၢ်,ပှၤဟးဂီၤအီၣ်ဆှါထီၣ်,ပှၤဆှါအီၣ်န့ၢ်
အမံၤ,စူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤတက့ၢ်မ့ၢ်လၢသုတစူးကွံာ်ဘၣ်အဃိ,ဒုၣ်ဒါမၤနၢၤကွံာ်သု,သုခူလူၤသု၀့ၢ်လူၤ,သုဘၣ်
ဃ့ၢ်ဘၣ်ဟး,အိၣ်က့ၤလၢမံၤသိၣ်ပှၢ်ကျါ,ကစၢၢ်ခိၣ်ကလိကျါ,သုဘၣ်လီၤမုၢ်ြပံြပါသကုၤဆးဒး,သုလီၤမံၤဒီးကဲ
ထီၣ်က့ၤပှၤမံၤစကုၣ်ဖိ,တသ့ၣ်ညါက့ၤထူတသ့ၣ်ညါက့ၤယွၤလၢၤဘၣ်.လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတခီ,
ကစၢ်မီလံမၢပှၤဒုသံး ဒုၣ်မ့ၤ,ဒုၣ်သဒီၣ်,ဆွဲၣ်,ညၣ်လံၣ်,ဟီၣ်တူၢ်,သွ့ဘိ,ဒးဘီ,ခွံၣ်ယဲၤ,လၢ
အမ့ၢ်တၢ်၀ံၣ်တၢ်ပံာ်တဖၣ်န့ၣ်ျဒီးမၤ၀ဲလၢထါဒ်အံၤ,-

ကစၢ်ဟဲက့ၤလၢမီလ့, ကစၢ်စံး၀ဲအီၣ်တဂ့ၤ,
စံးပှၤဒုၣ်သံးပှၤဒုၣ်မ့ၤ, ဟီၣ်တူၢ်သွ့ဘိအီၣ်တဂ့ၤ့
သဒီၣ်ဘီတ့ၤဆွဲၣ်ဘီတ့ၤ, မ့ၢ်ကသ့ၣ်ယူၤအနီၣ်ဖျ့,
ကစၢ်စံး၀ဲအီၣ်တဂ့ၤ, ဒးဘီခွံၣ်ယဲၤအီၣ်တဂ့ၤ,
ညၣ်လံၣ်ထီၣ်ဘါဃိၣ်မီလ့, တၢ်၀ံၣ်တၢ်ပံာ်အီၣ်တဂ့ၤ့

ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤဟဲဆူမီလ့အအိၣ်ဒီးတုၤမ့ၢ်အတၢ်မၤဘူၣ်မၤတီၢ်အီၤဒီးစံး၀ဲလၢသါကဆီၣ်ထီၣ်တၢ်
ဘူၣ်ဖးဒိၣ်ဒီးသါကဘုၣ်သူခိၣ်မုၢ်ဃါအဆူအဆၣ်ဒီးပှၤကူးထိၣ်ဒ့ၣ်ဖါအကိာ်ဒီးတၢၢ်ကွဲၤလီၤအီထံလီၤ.ဒီးစံး၀ဲ
ဆူညါအ၀ဲသ့ၣ်ကပူၤဒီးပယီၤတလၢၤလီၤ.ဒီးတၢ်မၤအသးဆူညါနွံနံၣ်ပူၤကွံာ်ဒီးကိၤလၤ၀ါဟဲထီၣ်ဒီးမၤန့ၢ်
ကီၢ်မိတမးလီၤ.ဒီးမၤ၀ဲလၢထါဒ်အံၤ,-

မၤဘူၣ်ဃိၣ်၀ံသ့ၣ်တရ့,
ခူကပုာ်ဖျ့၀့ၢ်ပုာ်ဖျ့့

တုၤတၢၢ်ကွဲၤလီၤအိထံဒီးကစၢ်မီလ့အဖါတံၢ်တဂၤစံး၀ဲလၢပှၤတဂၤအံၤတမ့ၢ်ပှၤမုာ်ပှၤနီၢ်ဘၣ်.ကမၤတၢထီၣ်
တၢလီၤတၢ်,ကမၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤပှၤဒီးသါကမၤသံအီၤလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးတုၤပှၤလဲၤထီၣ်ဆူကစၢ်မီလ့အအိၣ်
လၢအကမၤသံအီၤအဂီၢ်ဒီးတၢ်အၢၣ်ထီၣ်ခံးလီၤနွံနံၤနွံနၤဒီးတၢ်တကပီၤဘၣ်.တၢ်ကပီၤဒၣ်ထဲကျဲဖိတဘိလၢ
ကစၢ်မီလ့ကစၢ်မီလ့ကဟးဖျဲၣ်ကွံာ်သးန့ၣ်လီၤ.တုၤကစၢ်မီလ့ဒိးထီၣ်ချံဒီးစံးဘၣ်တဲဘၣ်အခ့အပှၤလၢသါဘၣ်
က့ၤဆူသါသရၣ်အအိၣ်သတးဒီးအခ့အပှၤတဖၣ်တပျဲအက့ၤဘၣ့်နာ်သက့ကစၢ်မီလ့ဃ့ကညးအခ့အပှၤတ
ဖၣ်ဒီးအစံးအီၤလၢသါကဟဲက့ၤတဘျီဒံးလီၤ.ထဲန့ၣ်မးဒီးအပျဲၢ်အဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ပျဲအီၤဒီးက့ၤ၀ဲဒၣ်လီၤ.ဘၣ်
ဆၣ်တဟဲက့ၤလၢၤ၀ဲနီတဘျီတုၤခဲအံၤဒၣ်လဲာ်လီၤ့အိၣ်တ့ၢ်ဒၣ်၀ဲအတၢ်မၤလိာ်မၤလီၤဒီးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်
ဧိၤလီၤ.ဒီးလၢခံကတၢၢ်မၤလိာ်ထွဲအခ့အပှၤအခံဒ်အံၤ,-

ပဟီၣ်သ့ပအီၣ်ဘၣ်နုၢ်,ပဒီၣ်မာ်တၢ်အီၣ်ပဃ့မာ်တၢ်န့ၢ်,ပကိးမာ်ဒီးပပၢ်ဟဲက့ၤလီၤ,ဖိသ့ၣ်လံၤသ့ၣ်ဧၢ,ပၢ်တစူး
ကွံၣ်သုဘၣ်.စူးကွံာ်ပၢ်တဂ့ၤ.”

၀ံမီလ့တဂၤအံၤအဂ့ၢ်ဒီးအတၢ်သိၣ်တသီတဖၣ်အိၣ်အါမးဒီးပမ့ၢ်ကွဲးအီၤလၢလံာ်အံၤအပူၤလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့
တၢ်လီၢ်တလၢတပှဲၤမ့တမ့ၢ်ကလၢာ်စးခိအါကဲၣ်ဆိးလီၤ.မ့ၢ်လၢ၀ံတဂၤအံၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ,ပ၀ဲပပှၤ
ကညီဖိတကလုာ်အံၤစူးကွံာ်ညိကွံာ်ဃိၣ်ဧိၤ၀ၣ်ဧိၤ,ဃၣ်ဃီၤက့ၤအသးဒီးမၤက့ၤမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်,ကွၢ်လၢ်က့ၤ
ကစၢ်ယွၤအကျဲ,ဒ်တၢ်စံးပါ်အိၣ်၀ဲအသိးလီၤ.တုၤကစၢ်မီလ့သါထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံတယံာ်တမီၢ်ဘၣ်ဒီးဖဲပှၤက
ညီတဖၣ်အိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်တၢ်ဒ်တၢ်စံးပါ်အိၣ်၀ဲအသိးအဖၢမုၢ်ဒီးဖဲအဆိလၢတၢ်ဖှီၣ်တၢ်နးအဖၢမုၢ်,ကိၤလၤဖး
ဒိၣ်ဟဲသတူၢ်ကလာ်,စိာ်ဃုာ်ဒီးခရံာ်အတၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ.လၢပ၀ဲပှၤကညီဖိအကျါကိၣ်သၣ်ဖၠူၣ်မ့ၢ်၀ဲပှၤ
လၢအဒိးဘျၢထံဒီးကဲက့ၤခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်ဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤလီၤ.အ၀ဲဒၣ်မ့ၢ်ပှၤပသံၣ်ဖိတဂၤလီၤ.နာ်
သက့လဲၤကဲထီၣ်ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်ဖိဖဲကီၢ်တ၀ဲၣ်၀ံၤဟဲက့ၤဆူအထံအကီၢ်ပသံၣ်ဒီးလၢအဟဲက့ၤ၀ဲတၢ်
ဘၢၣ်စၢၤကျဲဒီဘိညါန့ၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤခရံာ်အတၢ်သးခုကစီၣ်လၢအပှၤကလုာ်အကျါဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ
ကစၢ်ယွၤဒီးဘူၣ်က့ၤဘါက့ၤယွၤအါမးလီၤ.၀ံၤအလီၢ်ခံသရၣ်၀ံးလဲၤဆူဒူယီၢ်ဒီးသူၣ်က့သးပှၢ်တဖၣ်တဲအီၤ
လၢပှၤကညီအိၣ်ဒီးအလံာ်တၢ်ဖံးတဘျီလၢကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤအီၤဒီးမ့ၢ်လၢပှၤကညီဖိတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤ
နၢၤမၤဃၣ်အီၤလၢအဒုၣ်အဒါတလၢၤပယီၤအဃိ,အလံာ်တဖၣ်လီၤမၢ်ကွံာ်၀ဲ,ဒီးစးထီၣ်လၢန့ၣ်လံၤလံၤ
ပဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဃီၣ်ဒီးပဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ်ဒီးပလံာ်ပလဲၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်.နာ်သက့ပ၀ံတဲဘၣ်ပှၤလၢကိၤလၤ
၀ါကဟဲဆှၢန့ၢ်က့ၤဒံးပလံာ်တဘျီလီၤ.ပှၤသးပှၢ်တဂၤလၢအသံကွၢ်သရၣ်၀ံန့ၣ်,အခါဖဲန့ၣ်အနံၣ်အိၣ်၉၀
လံလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးသရၣ်၀ံးဂုာ်ကျဲးစၢးမၤကဲထီၣ်ကဒီးန့ၢ်က့ၤပှၤကညီအလံာ်ဖဲလါဖ့ြဘူးအါရံၤ၁၈၃၂
နံၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်မီလ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခီၣ်ထံးမ့ၢ်၀ဲ,
၁.ဒ်သိးပှၤကညီကအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးက့ၤဒ်လၢပျၢၤအသိး ဒီးသုတဆဲဆူၣ်မၤဘၢလၢၤတဂ့ၤ

၂.စီၤအီလယၣ်ဆှၢကမၣ်ပှၤဒ်သိးပကဘါဃိၣ်ဧိၤ၀ၣ်ဧိၤလီၤမ်ပသုတလူၤထွဲစီၤအီလယၣ်အခံတဂ့ၤ

၃.ဘၣ်ဘူၤက့ၤမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်,ဘၣ်အီၣ်က့ၤဘှး ဒီးဘၣ်ဘုၢ်တၢ်ပာ်တၢ်

၄.ဘၣ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယွၤလၢအတ့လီၤတၢ်တဂၤ

၅.ဘၣ်ကွၢ်လၢ်က့ၤလံာ်ထူလံာ်စ့အကျဲလၢပုၢ်ဒ့၀ါကဟဲဆှၢက့ၤအီၤ

၆.ပှၤကဟဲကဒီးလၢခံတဂၤဒီးကခီၣ်တၢ်ဘူၣ်ချုးလိာ်အခံတုၤဒၣ်လဲာ်အဖိအလံၤတဖၣ်အသူၣ်ကဟးဂီၤအ
သးကဟးဂီၤလီၤ.

၇.ပှၤလၢခံကတၢၢ်န့ၣ်ကဟဲဒိးကသ့ၣ်၀ါကဆီ၀ါလီၤ.
တုၤကီၤလၤ၀ါဟဲဒီးစိာ်ခုာ်လံာ်ထူလံာ်စ့ဒီးပှၤကညီတဖၣ်လၢအတိၢ်နီၣ်ဒီးကွၢ်လၢ်ယွၤအကျဲဒ်သူၣ်က့သးပှၢ်
တဖၣ်မၤလိာ်တ့ၢ်၀ဲအသိးန့ၣ်,ဘူၣ်က့ၤဘါက့ၤယွၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအိၣ်တ့ၢ်ဒံး၀ဲဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤလၢအတနာ်
ဒံး၀ဲတဖၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်ကွၢ်လၢ်ဒံးဒၣ်တၢ်ဆူညါတခီလီၤ.အဂ့ၢ်ဒ်အံၤစံး၀ဲဒၣ်လၢလံစ့လၢကိၤလၤ၀ါဟဲဆှၢခဲ
အံၤန့ၣ်တမ့ၢ်ဒံးဘၣ်အလံာ်နီၢ်နီၢ်ဘၣ့်အဃိတနာ်၀ဲဘၣ်.လံာ်လၢအဟါမၢ်န့ၣ်ကဘၣ်ပၢၢ်ထီၣ်က့ၤဒံးတဘျီသ
ပှၢ်တၢၢ်လီၤ.မိၢ်ထံးတခီစံး၀ဲ,-

လံာ်(ဆီမံၤ၀ဲး)မ့မ့ၢ်ပၢ်ထံးတခီစံး၀ဲလံာ်(ထိၣ်ဂံာ်ဒံး)လီၤ.လံာ်တဖၣ်အံၤခဲအံၤလၢကီၢ်သထူၣ်အပူၤ
န့ၣ်ပှၤလဲၢ်ကဲဖိတဖၣ်ကွဲး၀ဲဒီးဖး၀ဲသ့မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်လီၤ.

(ထုးထီၣ်ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစီၤအီၣ်လးကွဲးပှၤကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ”လံာ်အပူၤ)

ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး : ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး

ဖးတၢ်ကွဲးအသီခီဖျိအံမ့

နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဖးတၢ်ကွဲးအသီဖၢနုာ်လီၤနအံမ့လၢလာ်အံၤ:

ကညီဒီကလုာ်နီၢ်တယၢ်

Ayar Font

ပ​ယီၤ​လံာ်​နံၣ်​လံာ်​လါ

ယေန့သည် ြဖစ်​သည်​။​

တၢ်ကွဲးခိၣ်တီတဖၣ်

နီၢ်ဂံၢ်ရဲၣ်တဖၣ်

နုာ်လီၤကဲကရၢဖိ

တ​မှံၤ​ထံ​ကီၢ်​တ​ဖၣ်

free counters

ပှၤဟဲကွၢ်ခဲလၢာ်

Copyright ©All Rights Reserved: ​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ် ပှာ်ယဲၤသန့တဘ့ၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၁၄.၀၂.၂၀၁၁ လၢစီၤကွဲၤကညီ.