​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ်

၀့ၢ်စ့ၢ်ယး(၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်) အခါဖဲပှၤယူတရၣ်ဖိဟဲဒုးစီၤပၤတံသးဒ်အဖျါလၢလံာ်အံၤအဆၢ၄၀အသိးန့ၣ်,ကယဲၢ်မ့ၢ်သုးဖိဒီးသုးခိၣ်သုးနၢ်
တဖၣ်န့ၣ်အါတက့ၢ်မ့ၢ်ပှၤပှိၢ်ဒီးပအိၣ်“တီသူ”တဖၣ်လီၤ.အနီၢ်နီၢ်တခီန့ၣ်မ့ၢ်ကီၤလၤသူဟဲပၢပှၤကညီအကလုာ်
တဖၣ်ဒ်စီၤပၤအသိးလီၤ.တုၤယူၣ်တရၣ်အသုးဖိဃၣ်ဒီးစီၤပၤတံသးဒီးအသုးဖိတဖၣ်လူၤပိာ်ထွဲအခံတုၤလၢ
ကစၢၢ်ခီၣ်ထံးဒီးဖီၣ်န့ၢ်၀ဲဒီးဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢအကုၢ်အပှၤလီၤ.တၢ်လီၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲကစၢၢ်လူၢ်ခံဘိအကဆူးဒီးညီလၢ
ပှၤလဲၤတၢ်က့ၤတၢ်ခီဖျိကစၢၢ်အဂီၢ်လီၤ.အဃိစီၤပၤတံသးဒုးကဲထီၣ်၀့ၢ်,လၢပှၤပှိၢ်ဖိကိး၀ဲလၢစၢ်ဃးလၢခံကိး
က့ၤ၀ဲလၢပာ်တရီတူၢ်အခီပညီမ့ၢ်၀့ၢ်ပဲတရီ,ဒ်သိး၀့ၢ်အံၤကကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်လၢပှၤကခိးတၢ်လၢပှၤအၢပှၤသီလၢ
ယူၣ်တရၣ်အကီၢ်တခီအသုတဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်သထူၣ်အပူၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

၀့ၢ်အံၤအိၣ်လၢ၀့ၢ်ကီးကရ့းအကလံၤထံးမုၢ်ထီၣ်တခီ,စီၤစုာ်ဒီးမၠိးဟီယွာ်(ြမို့ေဟာင်းရွာ)သၢမံၤလးဃၣ်ဃၣ်
လီၤ.တုၤ၀့ၢ်အံၤတၢ်ဘှီထီၣ်အီၤ၀ံၤဒီးစီၤပၤတံသးမၢအသုးခိၣ်စီၤအံၣ်တးပှၤတနီၤနီၤကိး၀ဲလၢစီၤပၠးညၣ်အံၣ်
တး,လၢခံကိးက့ၤအမံၤလၢအတူးလၣ်ကဲတၢ်ထံတၢ်တီစကီၤ(မၠိးစါ)ပှၤအီၣ်၀့ၢ်ဒီးပၢတၢ်ဖဲန့ၣ်လၢစီၤပၤတံသး
အဖီလာ်လီၤ.ဒီးကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤလီဖိ,လ၀းဖိ,တလၢၤဖိဒီးပှၤကညီအိၣ်လၢကစၢၢ်ကလိအကျါန့ၣ်,ဒိးပၢဒိးဆှၢအ
သးလၢအီၤလီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၤတံသးသံဒီးစီၤအံၣ်တးကဲထီၣ်စီၤပၤလၢ၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်ဒီးတအိၣ်လၢၤလၢစီၤ
ပၤတံသးအတၢ်ပၢအဖီလာ်ဘၣ်.ဒီးကိးလီၤအမံၤ(ပွဲး)လၢစီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသ့ၣ်နးယၣ်စၢ်ဒီးအနီၢ်ပၤမုၣ်န့ၣ်
ကိး၀ဲအမံၤ(ပွဲး)လၢသၣ်မၣ်ဒ့ၣ်၀ံၣ်လီၤ.ပှၤတနီၤနီၤကိး၀ဲစီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသ့ၣ်နးယၣ်စၢ်လၢအတူးလၣ်
ဃၣ်စၢ်လီၤ. 

စီၤပၤတံသးသံ၀ံၤဒီးအလံၤခွါကဲထီၣ်က့ၤစီၤပၤဖဲအဖုအလီၢ်ဖဲဒူသတုာ်န့ၣ်ဒီးကိး၀ဲအမံၤ(ပွဲး)လၢတံသးတမး
သံၣ်ဟးယၣ်စၢ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးနၢ်ဟူလၢတံသးတမးသံၣ်ဟးဃၣ်စၢ်ကဲထီၣ်စီၤပၤလၢအဖုအ
လီၢ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်နီၤဖးအကီၢ်အဆၢတဘျီဃီဒီးလၢအ၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်၀းတရံးန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲ၀့ၢ်ဖိဃုဖျၢၣ်ဒ်သိးအ
ကကဲထီၣ်တတိာ်လၢတၢ်ြတီဆၢဒုၣ်ဒါအဂီၢ်ဒီးလၢ၀့ၢ်ဖိတဖျၢၣ်ဒီးတဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ထံတၢ်တီစ
ကီၤမၠိးစါဖိတဂၤလၢအ၀ဲအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအဖီလာ်လီၤ.ဒီးလၢအ၀ဲအထံအကီၢ်အတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ်၀့ၢ်အိၣ်၀ဲခဲ
လၢာ်နွံဖျၢၣ်ပာ်ဃုာ်၀့ၢ်လၢအ၀ဲအနီၢ်ကစၢ်အိၣ် ဒၣ်၀ဲလၢအပူၤ,၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိမၠိးစါလၢစီၤပၤတံသးအဖီလာ်ဖဲအနံၣ်အိၣ်၃၀အခါဒီးပၢတၢ်လၢစီၤပၤတံသး
အဖီလာ်ဒ်မၠိးစါတဂၤအသိးဖဲပာ်တရီတုာ်န့ၣ်၂၂နံၣ်ဒီးပၢဒၣ်၀ဲအထံအကီၢ်ဒ်စီၤပၤတဂၤဒၣ်၀ဲအသိး၃၈နံၣ်ဒီး
သံ၀ဲဖဲအနံၣ်အိၣ်၉၀အခါန့ၣ်လီီၤ.၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လၢခံဟးဂီၤ၀ဲဒီးကဲထီၣ်က့ၤလၢသ၀ီတဖျၢၣ်ဒီးခဲအံၤတ
အိၣ်လၢၤဘၣ်၀့ၢ်ဖိလၢအအိၣ်၀းတရံး၀့ၢ်ပာ်တရီတူၢ်န့ၣ်လၢမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်၀ဲမၠး၀တံၣ်,ကလံၤထံးမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်
၀ဲမဲကလီၢ်,ကလံၤထံးတခီမ့ၢ်၀ဲ“ကၠံး”ကိးစ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ“ကလ”ဒီး၀့ၢ်တီၢ်ဖိးကိးစ့ၢ်ကီး၀ဲဒူပပူၣ်,ကလံၤစိးမုၢ်နုာ်တ
ခီမ့ၢ်၀ဲ၀့ၢ်ပီၣ်ဒီးကလံၤစိးမုၢ်ထီၣ်တခီမ့ၢ်၀ဲ,ဒူမွ့ၣ်လီၤ.ကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤပၢဒိးအီၣ်၀့ၢ်ဖိတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤပှိၢ်ဖိခဲလၢာ်ဃၣ်
ဃၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ံၤဒီးပှၤပၢ၀့ၢ်တဖၣ်အံၤကဲထီၣ်က့ၤစီၤပၤလၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲဒီးပၢဒၣ်၀ဲအ
ခူအ၀့ၢ်တမၤဘၣ်ဃးအသးလၢပှၤကလုာ်ဂၤအစီၤပၤဘၣ်.မ့မ့ၢ်ဒူမွ့ၣ်ဒီးမဲကလီၢ်ခံ၀့ၢ်န့ၣ်ယူၣ်တရၣ်ဖိဟဲဒုးန့ၢ်
လၢခံဒီးအိၣ်ဒံးဒၣ်၀ဲလၢယူၣ်တရၣ်အတၢ်ပၢအပူၤတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. 

၀့ၢ်မၠး၀တံၣ် မၠး၀တံၣ်မ့ၢ်၀့ၢ်တဖျၢၣ်အိၣ်လၢကီးကရံးအကလံၤစိးမုၢ်ထီၣ်တခီဒီးအိၣ်လၢယူၣ်တရၣ်အကီၢ်ဆၢလီၤ.စကီပၢ
တၢ်လၢမၠး၀တံၣ်အပူၤတဂၤ၀ံၤတဂၤ,မ့ၢ်ဒ်အဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ. ၁.သူမနး,၂.အဖိခွါန့တီ,အခါဖဲန့တီပၢတၢ်န့ၣ်စီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးန့တီကဲထီၣ်စီၤပၤဖိလၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲ
ဒီးပၢတၢ်ဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.လၢခံပှၤပၢတၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်. 

၀့ၢ်ကၠံး(၀့ၢ်ကလံး) ၁.ကလၣ်ပူးပၢတၢ်ဒ်စကီၤအခါ,စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးကလၣ်ပူးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိတဂၤဒီးပၢတၢ်လၢ၀့ၢ်ကၠံး
အပူၤဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.၂.အဖိခွါ၀ါဘီညံၣ်,၃.လီပံၣ်,၄.နဲထီ,၅.သီတနး, ၆.၀စနၣ်,၇.၀လီပံၣ်,၈.သံဝလၣ်,၉.သ၀ံၣ်နံၣ်,၁၀.၀းပလံထီၣ်.ဖဲ၀းပလံထီၣ်ပၢတၢ်အခါ၀ၢ့်ဟးဂီၤကွံာ်ဒီးကဲထီၣ်
က့ၤသ၀ီတဖျၢၣ်လီၤ. 

၀့ၢ်ပီၣ် 
စကီၤပၢတၢ်လၢ၀့ၢ်ပီၣ်အပူၤတဂၤ၀ံၤတဂၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒ်အဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ. 
၁.တီၤဃဲၤ၂.လီပံၣ်,ဖဲလီပံၣ်ပၢတၢ်အခါစီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးလီပံၣ်ကဲထီၣ်စီၤပၤဖိဒီးပၢဒၣ်၀ဲအ၀့ၢ်ဒ်စီၤ
ပၤတဂၤအသိးလီၤ.၃.၀နး,၄.နံတီ,၅.ဖိထီၣ်,၆.ခနံၣ်,၇.ကနဲ,၈.ကကူလါ,၉.သ့ၣ်ကနံသံ၀ံၤအလီၢ်ခံ၀့ၢ်ဟးဂီၤ
ဒီးကဲထီၣ်က့ၤလၢသ၀ီဖိတဖျၢၣ်လီၤ. 

ဒူပပူၣ်
စွဲပၠမးပၢတၢ်ဒ်မၠိးစါဖိတဂၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ,ပတူးမးပၢတၢ်လၢအလီၢ်လီၤ.ဖဲပတူးမးပၢတၢ်အခါ,စီၤပၤပၠးညၣ်
အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးပတူးမးကဲထီၣ်စီၤပၤဖိတဂၤဒီးပၢတၢ်လၢအ၀့ၢ်ပူၤဒၣ်၀ဲဒ်စီၤပၤတဂၤအသိးလီၤ.၃.၀ၣ်ပၣ်နံၣ်,
၄.၀ံၣ်ဒး,၅.လီးသဲ,၆.ကရံၢ်,၇.၀တူၢ်,၈.ပာ်၀ူၢ်,၉.ပာ်အဲး,ပာ်အဲး,ပာ်၀ူၢ်ဒီးပာ်အဲးခံဂၤအံၤအပၢ်မ့ၢ်ပှၤယူၣ်တရၣ်ဖိ
လီၤ.၁၀.,၀ၢ်ရူၤ,၁၁.ပူၣ်သံၣ်,ပူၣ်သံၣ်မ့ၢ်ပှၤယူၢ်ဖိ”ဖဲအ၀ဲပၢတၢ်အခါ,ပှၤတလၢၤဖိတဖၣ်ဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤအဃိ,အ၀ဲ
ဃ့ၢ်နုာ်လီၤဆူယူၢ်ဖိအစီီၤပၤအတၢ်ပၢအပူၤလီၤ.၀ံၤအလီၢ်ခံဒူပပူၣ်အစီၤပၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်.ဒီးဟးဂီၤ၀ဲဒီးကဲ
ထီၣ်ဒ်သ၀ီတဖျၢၣ်အသိးလီၤ.လၢခံဟးဂီၤကဒီးကဲထီၣ်ပှၢ်လၢ်ကျါလီၤ. 

စီၤပၤပၠးညၣ်အံၣ်တးအဖိခွါသမ့ၣ်နူးကူၣ်မၣ်အဂ့ၢ် စီၤပၤစီၤပၠးွညၣ်အံၣ်တးအမါသၣ်မၣ်တၣ်၀ံၣ်ထီၣ်ဖိအဖိခွါတဂၤဒီးအမံၤမ့ၢ်၀ဲသမ့ၣ်နူးကူၣ်မၣ်လီၤ.စီၤပၤဖိတဂၤ
အံၤမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအတအဲၣ်ဒိးကဲစီၤလိၣ်စီၤပၤ,တၢ်ခိၣ်တၢ်နၢ်ဒီးတသးလီသးကွံတၢ်လၤကပီၤဒီးတမၤတံာ်
တာ်အသးလၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးထံကီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.အ၀ဲဒၣ်ကူာ်အီၣ်ဖဲးအီၣ်ဒၣ်၀ဲခုးသံၣ်လၢပှၢ်လၢ်ကျါဒီးအဲၣ်ဒိးအိၣ်၀ဲ
ဒၣ်၀ဲကစုဒုထဲတဂၤဃီလီၤ.ဖဲအမိၢ်သံ၀ဲအလီၢ်ခံ,ဃ့အပၢ်လၢအတၢ်ကဟ့ၣ်လီၤအဟီၣ်ခိၣ်လၢအကဖဲးခုးသံၣ်
အဂီၢ်လၢပှၢ်လၢ်ကျါဒီးအပၢ်ဟ့ၣ်အခွဲး ဒီးလဲၤအိၣ်၀ဲလၢပှၢ်လၢ်ကျါထဲတဂၤဧိၤလီၤ. 

ဖဲအဖဲးအီၣ်ခုးလၢပှၢ်လၢ်ကျါအခါ,တၤအုးဟဲအီၣ်အဘုအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးအသးတမုာ်အါအါဘၣ်.ဒီးတဘျီဖဲအမံ
လၢမုၢ်ဆါခီတရ့အဂီၢ်အခါန့ၣ်တၤအုးဟဲအီၣ်ကဒီးအဘုလၢအကထိဃၣ်ဃၣ်ဒီးစံးလီၤအသး,တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢ
ယတသးလီသးကွံစီၤလိၣ်စီၤပၤအလီၢ်အလၤအဃိယဟဲအိၣ်လၢပှၢ်ကျါလီၤ.နာ်သက့ယထံၣ်လိာ်ယသးလၢ
တၤအုးတဖုအံၤဟဲမၤတံာ်တာ်ယၤအံၤမ့ၢ်ယတၢ်မၤလၢထံးလၢသီတဂ့ၤအဃိတၢ်ြတီမၤတံာ်တာ်ယၤဒီးယ
သးဘၣ်ဖှီၣ်ဒၣ်ဒ်အံၤလီၤ.ယမ့ၢ်မၤတၢ်ဂ့ၤလၢထံးလၢသီန့ၣ်တမ့ၢ်လၢယသးကဘၣ်ဖှီၣ်ထဲအံၤဘၣ်.တုၤနုၤတ
စုမုၢ်ဃါနၢ်ဟူအတၢ်ကတိၤဒီးမုၢ်ဃါဟဲဟ့ၣ်လီၤအကျိၣ်ဖိတဖျၢၣ်လၢအကပိာ်၀ဲဖဲအသးဆိကမိၣ်လၢအအဲၣ်ဒီး
တၢ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအဂီၢ်ဒီးအတၢ်ကအိၣ်ထီၣ်န့ၢ်အီၤလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးဖဲတၤအုးဟဲအီၣ်အဘုဒီးပိာ်ထီၣ်၀ဲ
ကျိၣ်ဒီးတၤအုးဟးဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲလီၤ.ဒီးအ၀ဲအိၣ်ဒၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လၢအဒဲပူၤဖဲပှၢ်လၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲအိၣ်လၢ
ပှၢ်ပူၤမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အခါန့ၣ်အပၢ်စီၤပၤစီၤပၠးညၣ်အံၣ်တးသံ၀ဲဒီးပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်မူတီၣ်မးတီၣ်တဖၣ်လဲၤဘိး
ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤဒီးဃ့ကညးအီၤလၢအကကဲစီၤပၤလၢအပၢ်အလီၢ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်တအဲၣ်ဒိးကဲစီၤပၤနာ်သက့,မ့ၢ်
လၢပှၤထံဖိကီဖိဘၣ်အသးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ,ဘၣ်ကဲက့ၤစီၤပၤလၢအပၢ်အလီၢ်လီၤ. 

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစီၤအီၣ်လးကွဲးကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအလံာ်ပူၤ