ဆၢကတီၢ်လၢပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲကက့ၤမ့ၢ်တၢ်သးဒ့ဒီ
နးစၢဒ့ထူခ့ၣ် - ကွဲၤကလုၢ်
လါယူၤ ၉သီ , ၂၀၁၃နံၣ်
စး ထီၣ် လၢ ၂၀၁၃ နံၣ် လါ ယူၤ ထီၣ် အံၤ ပှၤဘၣ် ကီ ဘၣ် ခဲ လၢ အအိၣ် လၢ လီၢ် အိၣ် က ဒု ဒဲ က၀ီၤ တ ဖၣ် ဘၣ် တၢ် စး ထီၣ် သ မံ သမိး အီၤ လၢ တၢ် သံ ကွၢ် သၢ ဖျၢၣ် က က့ၤ ,က အိၣ်မ့တ မ့ၢ်ကလဲၤ ဒီး အ ၀ဲသ့ၣ် က ဘၣ် ဃု ထၢ စံးဆၢဒၣ် ထဲ တ ဖျၢၣ် န့ၣ် လီၤ. ဘၣ် ဆၣ် လၢ တၢ် သံ ကွၢ် တ ဖၣ် အံၤ အ လီၢ် ခံ န့ၣ် ပှၤ ဒဲ က၀ီၤ ဖိ အါ ဂၤ က အု က စွါ ၀ဲ ဒၣ် လၢ တ သ့ၣ် ညါ တၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤ ,တၢ် အိၣ် သး တံၢ် နီၢ် လၢ ပ ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ န့ၣ် မၤ အသး ဒ် လဲၣ် န့ၣ် လီၤ. အ၀ဲ သ့ၣ် က အု က စွါ စ့ၢ် ကီး လၢ မ့ၢ် ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် က ညီ ဒီ ကလုာ် စၢ ဖှိၣ် ကရၢ ဒီး ကီၢ် ပ ယီၤ ပ ဒိၣ် အ တၢ် တဲ သကိး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် , တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး အံၤ တုၤ အ ပ တီၢ် ဖဲ လဲၣ် လံ လဲၣ် အ ဂ့ၢ် န့ၣ် လီၤ. တၢ် ဘၣ် ယိၣ် ဘၣ် ဘှီ ဒီးတ ၢ် ပျံၤ တၢ် ဖုး လၢ တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ က စး ထီၣ် ဘၣ် ဖုး ကဒီး အသး အ သီ တ ဘျီ စ့ၢ် ကီး လုၢ် ဘၢ ဒံး အ၀ ဲ သ့ၣ် အ ဖၢ မုၢ် န့ၣ် လီၤ.
တၢ် က တိၤ ဒီးတ ၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤ တ ခါ ဃီ လၢ အ ၀ဲ သ့ၣ် အ မိၣ် န့ၢ် သး လီ နီၢ် နီၢ် န့ၣ်မ့ၢ် ၀ဲ ,တၢ်သးလီ နီၢ် နီၢ် တၢ် ကရၢ ကရိ တ ဖၣ် က ဟဲ ဒုး သ့ၣ် ညါ အ ၀ဲ သ့ၣ် တၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤ တ ဖၣ် တ ကး ဘၣ် အဲၣ် ဒိး ၀ဲလၢ ခိၣ် နၢ် က ရၤ လီၤ န့ၢ် အ ၀ဲ သ့ၣ် တၢ် ကစီၣ် မ့တ မ့ၢ် ဟဲ ဒုး သ့ၣ် ညါအ၀ဲသ့ၣ် လၢ အ နီၢ် ကစၢ် ဘၣ် ဃး ဒီးပ ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ ထံ ရူၢ် ကီၢ် သဲး တၢ် အိၣ် သး ဒီး တၢ် ဘံၣ် တၢ် ဘၢတၢ် အုၣ် ကီၤသး တ ကပၤ မ့ၢ် အ အိၣ် ဒ် လဲၣ် န့ၣ် လီၤ.
မှၢ် လါ လၢာ် ၅၀ နံၣ် ပူၤ ကွံာ် အိၣ် က ထီ နံၣ် သ ၀ီ ,ကစၢၢ် ဒိၣ် ကီၢ် ဆၣ် ကီၢ် ရ့ၣ် ဘျံး ဒ ၀ဲၢ် ဒီး ဟဲ နုာ်လ ီၤ အိၣ် ထါ မ ဟ့ၣ် ဒဲ က၀ီၤ ဖဲ ၁၉၉၇ နံၣ် လါ ဒံၣ် စဲ ဘၢၣ် အပူၤ အံၤ စံး ၀ဲ လၢ ,ယ က လဲၤ ဧါ က က့ၤ ဧါ က အိၣ် ဧါ န့ၣ် ယ ဆၢ တဲာ် တ ဘၣ် ဒံး ဘၣ်. လၢ သး လိၣ် ခီ ဒု ဘၣ် သး က့ၤ အိၣ် က ဒါ က့ၤ ခဲ ခဲ အံၤ လီၤ နာ် က့ ဘၣ် ယိၣ် တၢ်ဒုး က ကဲ ထီၣ် အသီ တ ဘျီ ဒီး ပ တ အဲၣ် ဒိး ဃ့ၢ် ခံ ဘျီ ဘၣ်. ၁၉၉၇ နံၣ် တၢ် ကဲ ထီၣ် သး ပ ဃ့ၢ် တ တၢ် တ ပၣ် ဒီး ပှၤ နီ မံၤ ,တၢ် အိၣ် သး အ ံၤနာ် အီၣ် တ ဘူၣ် ခဲ လၢာ် ဒံး ဘၣ်. ပှၤ မ့ၢ်က့ၤ ြပးြပး ဒု က့ၤ ဘူၣ် ,ထီ ရီၤ ပှၤ ပာ်ပှၤ တ ကျိၤ ကျိၤ လီၤ. တၢ် လၢ ယ ပျံၤ ဒိၣ် က တၢၢ် မ့ၢ် ကျိ ,မ့ၣ် ပိၢ် ,မ့ မ့ၢ် တၢ် ဂၤ န့ၣ် တၢ် ဂ့ၢ် ကီ တ အိၣ် ဘၣ်. မ့ၢ် ဘၣ် ဖံး မၤ အီ ၣ် ဒ် လၢ ည ါနာ် က့ တၢ် ဂ့ၢ် ကီ တ အိၣ် ဘၣ်. ယ အဲၣ် ဒိး လၢ ပှၤ က ညီခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ခိၣ် နၢ် အ နီၢ် ကစၢ် တ ဂၤ ဂၤက ဟဲ ဟ့ၣ် ဒုး သ့ၣ် ညါ ပှၤ တၢ် က စီၣ် တၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤလီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး တ ခါ ,မ့ၢ် ဆူ ညါ န့ၣ် တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ က အိၣ် ဒံး ဧါ. ပ အဲၣ် ဒိး အိၣ် မုာ် မုာ် ခုၣ် ခုၣ် ဒ် လၢ ညါ အသိး လီၤ. တၢ် မ့ၢ် ရှူး ထီၣ် အသီ တ ဘျီ ဃု ဃ့ၢ် တ ဘၣ် လၢၤ ဘၣ်. ပ ယီၤ သုး ထီၣ် အိၣ် လံ လၢ ကီၢ် ဆၢ ၀း ၀း လံ. ပှၤ လၢ ယ ခိၣ် ယ ဃၢၤ ၀း ၀း ဟံၣ် ဘူး ဃီ တံၢ် ဒီး ယၤ တ ဖၣ် လၢ အအိၣ် လီၤ တဲာ် အံၤ ယ နာ် လၢ အ၀ဲသ့ၣ် နာ် က့ အတၢ် အိၣ် သး ဒ် သိး ယၤ လီၤ.
မ့မ့ၢ် လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် သုးပှၤ ဘၣ် မူ ဘၣ်ဒါ လၢ ဟီၣ် က၀ီၤ ပူၤ တဂၤ ပာ်ဖျါ ထီၣ် အတၢ်ထံၣ် လၢ တၢ်အိၣ်သ း လီၢ်တံၤ လီၤ ဆဲးဒ် လဲၣ်န့ၣ် တၢ် တသ့ၣ်ညါ လီၤ တံၢ်အီၤဒ် ဘၣ်ဒီးအ၀ဲပာ်ဖျါ ထီၣ် အတၢ် ထံၣ်ဒ်အံၤ လီၤ.
သုး ခိၣ်စိ လ့ သ့ လၢ အ မ့ၢ် ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် နီၣ် ဂံၢ် ၄ သုး က့တၢ် သိၣ် လိ သုး ယဲၤ ခိၣ် စံး ၀ဲ ,ခိၣ် နၢ် က ဘၣ် ရဲၣ် ကျဲၤ လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး ,တၢ် အုၣ် ကီၤ သး က ဘၣ် အိၣ် လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး ဒ် သိး တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ သု တ အိၣ် ထီၣ် က့ၤ အဂီၢ်န့ၣ် လီၤ. ပှၤ လၢ အ က့ၤ အိၣ် တ ဖၣ် လၢ တၢ် ဒီ သ ဒၢ လီၤ က့ၤ ပ သး အဂီၢ် တၢ် ြကၢး ဟ့ၣ် အီၤ သုး တၢ် မၤ လိ တ မ့ၢ် လၢ ပ က ဒုး တၢ် အ ဂီၢ် ဘၣ်. တ ကး ဘၣ် ပှၤဂ့ၢ် ၀ီ တၢ် လိၣ် ဘၣ် ဒ် အမ့ၢ် တၢ် အိၣ် ဆူၣ် အိၣ် ချ့ ,တၢ် ကူၣ် ဘၣ် ကူၣ် သ့ အ ဂ့ၢ် အ၀ီတ ဖၣ် တၢ် ြကၢး ဆီ လီၤ ပာ်လီၤ အီၤ တ သ့ ဖဲ အသ့ လၢ ခ့ၣ်အ ဲၣ် ယူၣ် တၢ် တီ ခိၣ် ရိၣ် မဲ အ ဖီ လာ် န့ၣ် လီၤ.
အ ၀ဲ တဲ စ့ၢ် ကီး၀ဲ လၢ ,တဲ လၢ ပှၤ ဒဲ က ၀ီၤ ဖိ ပှၤ ထံ ဖိ ကီၢ် ဖိ တ ဂ့ၤ ယ နီၢ် ကစၢ် မး ယ ဖီၣ် တၢ် အ ခံ အ မဲာ် တ န့ၢ် လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး ဒံး ဘၣ်. ပ ခိၣ် နၢ် တ ဖၣ် တ ဟ့ၣ် ပှၤ တၢ် ကစီၣ် လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး န ီ တ မံၤ ဘၣ်. လဲၤ လၢ န့ၣ် တဒူၣ် တဲ တ မံၤ ,လဲၤ လၢ အံၤ တ ဒူၣ် တဲ တမၠိ အ ဃိ ကဲ ထီၣ်တ ၢ် လီၤသး ဒ့ ဒီ လၢ ယ ဂီၢ် ဒီး ထံ ဖိ ကီၢ် ဖိ အ ဂီၢ် ခီ ဖျိ ပ ခိၣ် ပ နၢ် အ ဂၤ ၁၀ ဒီး တဲ တၢ် အ မၠိ ၁၀ ကီး လီၤ. ယ အဲၣ် ဒိး ဟ့ၣ် ကူၣ် လၢ က ဘၣ် တၢၣ် ပီ ၣ် ကျဲ တ ဘိ ဃီ ,သုး မ့ၢ် ဂ့ၤ ,တၢ် ပၢ တၢ် ြပး တၢ် ဖံး တၢ် မၤ မ့ၢ် ဂ့ၤ ဒီး ဟ့ၣ် တၢ် ကစီၣ် ဆူ ပ က မျၢၢ် ဒ် သိး က မျၢၢ် ဆီၣ် ထွဲ မၤ သကိး နာ် န့ၢ် ပှၤ က သ့ အ ဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.
ကမျၢၢ် တဖၣ်အါဂၤ ပာ်ဖျါ ၀ဲလၢ အအဲၣ်ဒိးက့ၤ ကဒါက့ၤ၀ဲဘၣ်ဆၣ် အတၢ်သးဒ့ ဒီ အိၣ်ဒံး ၀ဲအဖၢ မုၢ်လၢ တၢ် အိၣ်သး လၢကီၢ်ပူၤ တကပၤ န့ၣ် လီၤ.
တံ ခိၣ် ဖး ဆိ လၢ အ ပူၤ ကွံာ် အိၣ် ဖဲ တ နီ သရံၣ် ထံ မိၢ် ပှၢ် ကျိနံၤ စံး ၀ဲ ,ယၤ ဒီး ဟံၣ် ဖိ ဃီ ဖိ ခဲ လၢာ် န့ၣ် ပ တ လဲၤ ကီၢ် ချၢ နီ တ ဂၤ ဘၣ်. ဘၣ် ဃး တၢ် က တိၤ တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် န့ၣ် ခဲအံၤ တၢ် လီၤ တံၢ် လီၤ မံ တ အိၣ် ဘၣ်. လၢ ပသ့ၣ် ညါ န့ၣ် တၢ် က တိၤ တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် အ၀ဲ အံၤ န့ၣ် အိၣ် ဒၣ် အ ၀ဲ သ့ၣ် အ ပ ဒိၣ် လီၤ. သုး န့ၣ် တ ပၣ် ထွ ဲ ဘၣ်. ပ အဲၣ် ဒိး လၢ ပ ယီၤ သုး န့ၣ် က က့ၤ အိၣ် က့ၤ လၢ အ တၢ် လီၢ် တၢ် ကျဲ န့ၣ် လီၤ. မ့ တမ့ၢ် ပ ဘၣ် ယိၣ် လၢ တၢ် ဒုး က ကဲ ထီၣ် အ သီ တ ဘျီ န့ၣ် လီၤ.တၢ် မ့ၢ် ဆှၢ က့ၤ ပှၤ န့ၣ် တၢ် တ ဘၣ် လဲၤ က ပါ် စ့ၢ် ကီး ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် ဘၣ်. ယ ဆၢ လၢ တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး အံၤ က ကဲ ထီၣ် တၢ် ဂၢၢ် တၢ် ကျၢၤ န့ၣ် လီၤ.ယ အဲၣ် ဒိး လၢ တၢ် တဲ သကိး အံၤ က မ့ၢ် တၢ် မ့ၢ် တၢ် တီ နီၢ် နီၢ် လၢ ခံ က ပၤ လိာ် ဒီး တၢ် သူၣ် ထီၣ် ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ တၢ်မုာ် တၢ် ခုၣ် နီၢ် နီၢ် န့ၣ် လီၤ. အ ဒိၣ် အ အါ ပ မ့ၢ် က့ၤ န့ၣ် ယ အဲ ၣ် ဒိး လၢ တၢ် က ရဲၣ် ကျဲၤ န့ၢ် ပှၤ လၢ အ ပူၤ ဖျဲး ဒီး တၢ် ဘၣ် ယိၣ် ,တၢ် ဖံး အီၣ် မၤ အီၣ် အ လီၢ် အိၣ် ၀ဲ ,တၢ် အိၣ် ဆူၣ် အိၣ် ချ့ ဒီး ကၠိ တ ဖၣ် က အိၣ် ၀ဲ အဂီၢ် န့ၣ် လီၤ.
သုး ခိၣ် လ့ သ့ စံး ၀ဲ လၢ ,တၢ် က တိၤ သကိး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် အ ၀ဲ အံၤ န့ၣ် ယ အဲၣ် ဒိး လၢ အ သု တ မ့ၢ် ထဲ တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး ပ ြတိာ် တ ဂ့ၤ ,ပ အဲၣ် ဒိး လၢ က မ့ၢ် တၢ် ဂၢၢ် တၢ် ကျၢၤ ဒီး ပ အဲၣ် ဒိး မၤ က တၢၢ် ကွံာ် တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ ဖဲ ပ စိၤ ပ ဆၢ ကတီၢ် အံၤ ,ပ အဲၣ် ဒိး သူၣ် ထီၣ် ပ ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ လၢ အ ပှဲၤ ဒီး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် တၢ် လဲၤ ထီၣ် လဲၤ ထီ လၢ အ ပှဲၤ ဒီး ပ က ညီ ကလုာ် တၢ် စံၣ် ညီၣ် ပၢ လီၤ သး ဒၣ် ၀ဲ ခွဲး ယာ် ဒ် ပှၤ တ ကလုာ် က သ့ အဂီၢ် လီၤ. ဘၣ် ဃး ဒီး တၢ် က ထုး ကွံာ် ပ ယီၤ သုး န့ၣ် ယ ထံၣ် လၢတ မ့ၢ် တၢ် အ ရ့ ဒိၣ် ဘၣ်ဒီး အ၀ဲ သ့ၣ် နာ် က့ တ မ့ၢ် အ ဃၣ် တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ အ ဃိ ဟ့ၣ် ၀ဲ မၤ ၀ဲ တ ကဲ ဘၣ်. ပ ယီၤ မ့ၢ် အိၣ် လၢ အ လီၢ် ပ ပှၤ စ့ၢ် ကီး မ့ၢ်အိၣ် လၢ အ လီၢ် ဒီး တၢ် မၤ ထီ ဒါ ထံ ဖိ ကီၢ် ဖိ မ့ၢ် တ အိၣ် လၢၤ န့ၣ် က ဂ့ၤ ဒိၣ် န့ၢ် ဒံး တၢ် လၢ ပ တ ြကၢး ဃ့ ဘၣ် ဒီး ပ ဃ့ တ န့ၢ် ဘၣ် တက့ၢ် လီၤ. တၢ် လၢ အ ရ့ ဒိၣ် တၢ် အံၤ အိၣ် ဒံး ၀ဲ ဒီး ပ ဘၣ် ဃ့ တၢ် လၢ အ ြကၢး က တၢၢ် ဒီး ပ တၢ် အိၣ် သး လၢအ ကဲထီၣ် သး သ့ တ သ့ ပှၤ ဟ့ၣ် ကဲ တ ကဲ အဂ့ၢ် ဖဲပ သူၣ် ထီၣ် တၢ် နၣ် ပၢၢ် လိာ် သး အ ဆၢ ကတီၢ် အံၤ န့ၣ်လီၤ.
တံ ဖီ သ့ၣ် ၄၅ နံၣ် ,ပူၤ ကွံာ် အိၣ် ထူၣ် လၢၢ် သ ၀ီ ,ကစၢၢ် ဒိၣ် ကီၢ် ဆၣ် ကီၢ် ရ့ၣ် ဘျံး ဒ ၀ဲၢ် အံၤ ,စံး ၀ဲ လၢ အ စး ထီၣ် က့ၤ နုာ် လီၤ ဖံး မၤ အီၣ် က့ၤ တၢ် လၢ ပ ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ ဖဲအ မျၢ် သ ၀ီ ခီ ဖျိ တၢ် ကွၢ် ပ နၢ် ဒီး သူၣ် လီၤ ရီ ဘၢး ထူၣ် တၢ် မၤ န့ၣ် လီၤ. အ ၀ဲ စး ထီၣ် က့ၤ မၤ အီၣ် က့ၤ တၢ် ဖဲ ၂၀၁၂ နံၣ် ထီၣ် ဖဲ တၢ် စး ထီၣ် က တိၤ တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် အ ကတီၢ် န့ၣ် လီၤ.
တံ ဖီ သ့ၣ် စံး ၀ဲ ,စး ထီၣ် လၢ တၢ် တဲ သကိး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် န့ၣ် တၢ် အိၣ် သး လီၤ ဆီ ထီၣ် လၢ တၢ် သံ ကွၢ် သံ ဒိး ပှၤ စှၤ လီၤ ဖး ဒိၣ် နာ် က့ တၢ် အိၣ် သး အံၤ ပ ပာ်ဂၢၢ် ပာ်ကျၢၤ မး တ သ့ ဒံး ဘၣ်.ပယီၤ သုး ဒု ယ နာ် လၢ တ မံ ခ့ ဘၣ်. တၢ် တဲ သကိး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် လံ အ ဃိတ ြကၢး လၢ အ ၀ဲ သ့ၣ် ဟူး ဂဲၤ ထဲ န့ၣ် ညါ ကီး လၢၤ ဘၣ်. က ဘၣ် အိၣ် တ ဂၤ လၢ အ လီၢ် အ ကျဲ သၢၣ်. ပှၤ ကညီ သုး တ ကပၤ ခီ န့ၣ် ယ ထံၣ် လၢ အအီ တၢ် န့ၣ် ဖး အါ ထီၣ် ညါမၤ သး ဒ် သိး ဒီး တ သ့ၣ် ညါ နၢ် ပၢၢ် တၢ် နီ တ မံၤ ,သုး ခိၣ် သုး နၢ် တဖၣ် အီတၢ် ဖး ဆူၣ် ညါအ ပျဲၢ် အ ဘီၣ် ဒု တဲ အ လီၢ် တ အိၣ် လၢၤ ဘၣ်.
အ ၀ဲ စံး စ့ၢ် ကီး ၀ဲ လၢ ,တၢ် လၢ ယ လိၣ် ဘၣ် အဒိၣ် က တၢၢ် မ့ၢ် ယ အဲၣ် ဒိး သ့ၣ် ညါ လီၤ တံၢ် တၢ် အိၣ် သး လၢ ပ ခိၣ် ပ နၢ် တ ဖၣ် အအိၣ်. ယ တၢ် ဘၣ် ယိၣ် ဒိၣ် က တၢၢ် မ့ၢ် ဒၣ် တၢ် ဘံၣ် တၢ် ဘၢ လီၤ. ယ ဖိ ယ မါ န့ၣ် ယ မ့ၢ် က့ၤ ကိး ခဲ အံၤ န့ၢ် ခဲ အံၤ ယ လုၢ် အီၣ် အ၀ဲ သ့ၣ် မူ ယၢာ်နာ် က့ လၢ တၢ် ဘံၣ် တၢ် ဘၢ တၢ် အုၣ် ကီၤ သး မ့ၢ် တ အိၣ် နီ တ မံၤ ဒု ဖး ဆူၣ် ညါပ အိၣ် လၢ ဒဲ က ၀ီၤ ပူၤ အ့ထ ၢၣ် နဲး တ အိၣ် ,ကွဲၤ ကလုၢ် ဧီၢ် ဟဲ တ တုၤ ,ပ အဲၣ် ဒိး လၢ ပ ခိၣ် ပ နၢ် တၢ် ကရၢ ကရိ က ရၤ လီၤ ဒုး သ့ၣ် ညါ ပှၤ လၢ တၢ် လၢ အ၀ဲ သ့ၣ် မၤ တ့ၢ် လဲၤ တ့ၢ် တ ဖၣ် အံၤ ခီ ဖျိ လံာ် ပ ရၢမ့ တမ့ၢ်စံၣ် ဒံၣ် န့ၣ် လီၤ. မ့ၢ် ပ က ဆၢ တဲာ် ပ သး ဒ် လဲၣ် အဂီၢ် ဒီး ပ မ့ၢ် သ့ၣ် ညါ တၢ် အိၣ် သး လီၤ တံၢ် န့ၣ် တ လိၣ် ပှၤ ဆှၢ ပှၤ ဘၣ်. ပ က က့ၤဒၣ် ပ ၀ဲအ ဂ့ၢ် လီၤ.
ပ ဒိၣ် ကွဲၤ ထူ ၀့ လၢ အ မ့ၢ် ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် က ညီ ဒီ ကလုာ် စၢ ဖှိၣ် ကရၢ အ နဲၣ် ရွဲၣ် ခိၣ် ကျၢၢ် စံး ၀ဲ , တၢ် ဆှၢ က ဒါ က့ၤ ပှၤ ဘၣ် ကီ ဘၣ် ခဲ တၢ် က့ၤ က ဒါ က့ၤ အ ဂီၢ် န့ၣ် က ဘၣ် အိၣ် ဒီး တၢ် ရဲၣ် တၢ် ကျဲၤ လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး ,က ဘၣ် ပူၤ ဖျဲး ဒီး တၢ် သ ဘံၣ် ဘုၣ် ,တၢ် သူၣ် ထီၣ် တၢ် အိၣ် မူ အဂီၢ် က ဘၣ် အိၣ် လီၤ တံၢ် လီၤတံၢ် ဆဲး ,က ဘၣ် သ့ၣ် ညါ တၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤ လီၤ တံၢ် လီၤ ဆဲး ၀ံၤ က ဘၣ် ဆၢ တဲာ် ၀ဲ လၢ အ နီၢ် ကစၢ် န့ၣ် ပ ဆီၣ် ထွဲ အီၤလီၤ. မ့ၢ် က့ၤ လၢ တ သ့ၣ် ညါ တၢ် နီ တ မံၤ ဒု တၢ် တ ဆီၣ် ထွဲ ဘၣ်. က ဘၣ် ဒိး န့ၢ် တၢ် ဂ့ၢ် တၢ် ကျိၤ ,စံၣ် ညီၣ် တဲာ် ၀ဲ လၢ အ ကစၢ် ,မ့ၢ် က့ၤ လၢ အ က စၢ် တၢ် စံၣ် ညီၣ်တဲာ် မး ပ တ ြတီ ဘၣ်. မ့ၢ် က့ၤ လၢ တ အိၣ် ဒီး တၢ် က တဲာ် က တီၤ ဒု ပ တ ဟ့ၣ် ဂံၢ် ဟ့ၣ် ဘါ ဘၣ်. ခဲ အံၤတ ြကၢး ဒံး ဘၣ်.
အ ၀ဲစံး စ့ၢ် ကီး ၀ဲ လၢ ,လၢ ခ့ၣ်အဲၣ် ယူၣ် အ တၢ် ပၢ တၢ် ဆှၢ အ ဟီၣ် က ၀ီၤ ပူၤ န့ၣ် ကီၢ် ပ ယီၤ ပ ဒိၣ် အ ပှၤ ဘၣ် မူ ဘၣ် ဒါ တ ဖၣ် ဆီ လီၤ ၀ဲအ တၢ် ပၢ တၢ် ြပး ဟီၣ် က ၀ီၤ သ့ၣ် တ ဖၣ် လၢ အ မၤ တံာ် တာ် ၀ဲ ဒၣ် တၢ် သူၣ် ထီၣ် ထံ လီၢ် ကီၢ် ပူၤ တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် အ ဂီၢ် ဖဲ အပ ခံ ခီ ဂုာ် ကျဲး စၢး သူၣ် ထီၣ် တၢ် နာ် န့ၢ် လိာ် သး အ ဆၢ က တီၢ် အံၤ ကဲ ထီၣ် တၢ် သး တ က ဆှီ ဒီး တၢ် မၤ လဲၢ် ထီၣ် ဟီၣ် က ၀ီၤဒ် အံၤကဲ ထီၣ် တၢ် သး ဒ့ ဒီ း ကဲ ထီၣ် တၢ် တ နာ် န့ၢ် လၢ ပ ပှၤ ကလုာ် ထံ ဖိ ကီၢ် ဖိ အ ကျါ န့ၣ်လီၤ.
ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် က ညီ ဒီ ကလုာ် စၢ ဖှိၣ် ကရၢ ဒီး ကီၢ် ပ ယီၤ ပ ဒိၣ် မၤ တၢ် စံး က တိၤ သကိး တၢ် မုာ် တၢ် ခုၣ် ပူၤ ထီၣ် ကွံာ် တ နံၣ် ဘျဲၣ် ၀ံၤ အ လီၢ် ခံ ,တၢ် မ့ၢ် တ မၤ န့ၢ် တၢ် ပ တုာ် တၢ် ခး လၢ အ ဂၢၢ် အကျၢၤ ဘၣ် ဆၣ် က မျၢၢ် ထံ ဖိ ကီၢ် ဖိ တ ဖၣ်အတၢ် လဲၤ ထီၣ် က့ၤ လီၤ အ ဂီၢ် တၢ် သ ဘျ့ အိၣ် အါ ထီၣ် ,လၢ က ဘၣ် ၀ံ က ဘၣ် မၤ န့ၢ် ပ ယီၤ သုး အ တၢ် တ အိၣ် လၢၤ ဘၣ် ခီ ဖျိ တၢ် ဒုး တၢ် ယၤ လၢ ပှၤ ခံ က ပၤ လိာ် တ အိၣ် လၢၤ ဘၣ် အ ဃိ န့ၣ် လီၤ. တ က တီၢ် ဃီအံၤ ခီၣ် ပ နံၣ် တ ဖၣ်ဟဲ နုာ် လီၤ ၀ဲၤ ဂီၢ် မုၢ် ဂီၢ် ပၤ ဘၣ်ဆၣ် တၢ် လီၢ် လၢ ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ် ပၢ န့ၢ် သါ တ့ၢ် ၀ဲတဘျီ အ လီၢ် တ ဖၣ် အိၣ် လၢ တၢ် ကၢၤဃာ် အီၤန့ၢ် ဒံး အဖၢ မုၢ် န့ၣ် လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီဒီကလုာ်မုၢ်နံၤလီၤဆီတဖၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢဖိအတၢ်ထံၣ်အတၢ်ပာ်ဖျါအကူာ် ၂
ယမ့ၢ်တ့ၢ် က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ခီဖျိလၢ ယသ့ၣ်ညါ တ့ၢ် က့ၣ်အဲယူၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တ့ၢ်
ကညီကရၢ တကရၢလၢ ကညီ ဒီကလုာ် အ ခၢၣ်စးလၢ အ၈ဲၤလိာ် တ့ၢ်တၢ် လၢ ကညီဖိ တဖၣ်
အ၈ီၢ်လၢ ကညီဖိ ကဒိးန့ၢ် ဘၣ် အတၢ်ပၢ န့ၣ်သါ ခွဲးယာ် ဒီး တၢ်ထဲသိး တုၤသိး
ဒီးပှၤ၈ၤ လၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်တဘ့ၣ် အံၤ အပူၤ န့ၣ်လီၤ. ယနုာ်လီၤ လၢ ကရၢအံၤ
အပူၤဒီး ဆီၣ်ထွဲ မၤစၢၤ တ့ၢ်ကရၢ အံၤ လ့ၢ်တုၤလ့ၢ်တီၤ လၢ စုလီၢ် ခီၣ်ခိၣ်
မ့ၢ်၈့ၤဒီး လၢ နီၢ်ခိ၈ံၢ်ဘါ မ့ၢ်၈့ၤ တဘိယူၢ် ဃီ တုၤလီၤ လၢခဲကနံာ် အံၤ,
ဖဲယအိၣ် တပူၤ၈့ၤ တပူၤ၈့ၤ ဒ် ယအၢၣ်လီၤ တ့ၢ်ယသး လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် အနီၣ်တ ယၢ်
အဖီလာ် အသိး န့ၣ်လီၤ. လၢ တၢ်အိၣ်သး တကတီၢ် အံၤ ယနၢ်ဟူ ဘၣ် ခိၣ်နၢ် တနီၤ
အတၢ်စံး တၢ်က တိၤ, တၢ်ပဲာ်အၢ ပဲာ်သီ လိာ်သး အိၣ်ထီၣ် အဃိ ယအဲၣ်ဒိး ပာ်
ဖျါထီၣ် ယတၢ်ထံၣ် တၢ်ပာ် သး တဖၣ် စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. ဒ် က့ၣ်အဲယူၣ် ဖိ တ၈ၤ
အိၣ်ဒီး အမူအဒါ လၢ ကဘၣ် ဆီၣ်ထွဲ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢ အသိး န့ၣ် အိၣ်စ့ၢ် ကီးဒီး
အတၢ် ခွဲး တၢ်ယာ် လၢ ကတဲ ဖျါထီၣ် အတၢ် ထံၣ် တၢ်ပာ် သး, ဟ့ၣ်ကူၣ် ဟ့ၣ်ဖး ဒီး
ဃုထၢ ခိၣ်နၢ်လၢ အြကၢး အဘၣ် ကတၢၢ် လၢ အကတီ ခိၣ် ရိၢ်မဲ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဒီး
သူၣ်ထီၣ် မၤလၢ ပှဲၤ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢ အတၢ် မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ အဖီတၢၣ် လၢ အပာ်
လီၤတ့ၢ်၀ဲ တဖၣ် န့ၣ် လ့ၢ်တုၤ လ့ၢ်တီၤ အ၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. ခိၣ်နၢ်လၢ အဘၣ်
ဃုထၢထီၣ် တဖၣ် န့ၣ် တဘၣ် မ့ၢ် ပှၤမၤ တၢ်ကဘျံး ကဘျၣ် ဘၣ်, တဘၣ်မ့ၢ် စ့ၢ်ကီး
ပှၤဟံး န့ၣ် တၢ်ခွဲး တၢ်ယာ် ဒီး ဃုအဘျုး ဒၣ်၀ဲ ဘၣ်. တဘၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး
ပှၤမၤ၀ံၤ အမူ အဒါ ဧိၤဒီး ဃုတၢ် ဖုၣ်ထံၣ် ဖုၣ်ထီလၢ ကဒဲ ကဒဲဒီး ၈ုာ်ကျဲး
စၢးသူၣ်ထီၣ် တၢ်ထီၣ် ရှ့ၣ် ၈ၤပူၤ ၈ၤကျိၤ န့ၣ်ဘၣ်. ယမ့ၢ် ဃုထၢ ခိၣ်နၢ်
ဒံးန့ၣ် တဖၣ် သၢပျၢၤ ယတမ့ၢ် က့ၢ်အဲယူၣ် ကရၢ ဖိလၢ အနၢ်ပၢၢ် အမူ အဒါ လၢ
ဘၣ်မၤ၀ဲ ဒ် ကရၢ အတၢ်နဲၣ် ကျဲ အသိး တ၈ၤ န့ၣ်ဘၣ်. ပှၤလၢ ယဘၣ် ဃုထၢ တဖၣ်န့ၣ်
ကဘၣ် မ့ၢ်ပှၤ လၢ အ၈ုာ် ဟံးဃာ် တၢ်ရူၢ်ဖှိၣ် ဃူဖိး လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် အနီၢ် တယၢ်
အဖီလာ် ဒီး ဟံး သကိး မူဒါဒံး အသနၢၣ် ဒၣ်၀ဲ အသိး ဒီး ဟ့ၣ်ကူၣ် ဟ့ၣ်ဖး
လိာ်သး သကိး သကိး တခီ န့ၣ်လီၤ. ဒ် ယနၢ်ဟူ ပှၤ တ၈ၤ ဒီး တ၈ၤ အတၢ် ကတိၤ တဖၣ်
လၢ အဟဲထီၣ် လၢ ပှၤ အနီၢ် ကစၢ် အထး ခိၣ် ဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် အထံ ရူၢ် ကီၢ်သဲး
ကျဲသနူ လၢ အပာ် လီၤ၀ဲ အသိး ယအဲၣ်ဒိး နီၤဖး ပဲာ်ဖး တၢ်ကတိၤ တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်
အြကၢး အဘၣ် ထဲလဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ် ယအဲၣ်ဒိး ဃုပှၤ တၢ်ကမၣ် န့ၣ်ဘၣ်, လၢ
တၢ်က၈့ၤ ထီၣ် အ၈ီၢ် တခီ န့ၣ်လီၤ.
ယနၢ်ဟူ ပသုး ခိၣ်ကျၢၢ် အတၢ်ကတိၤ ဖဲအလဲၤ အိးထီၣ် တၢ်ဆဲးကျိး ၀ဲၤဒၢး တတီၤအခါ ဆူးကါ၀ဲ တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ ကညီပယီၤ အတၢ် သူၣ်ဟ့ သးဟ့ လိာ်သး, တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ဒ်ယမ့ၢ် က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ တ၈ၤ အသိး ယထံၣ်လၢ မၤဘၣ်ဒိ ပ၀ဲက့ၣ်အဲယူၣ် ဖိ အသူးအသ့ၣ် အလၤ ကပီၤဒိၣ်မး န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ် က့ၤ က့ၣ်အဲယူၣ် ခိၣ်နၢ်လၢ အမ့ၢ်တ့ၢ် ကညီဖိ ခၢၣ်စး တဖၣ်အတၢ် ၈ဲၤလိာ် တ့ၢ်တၢ်လၢ အပှၤကလုာ် ကဒိးန့ၢ် တၢ်ထဲသိး တုၤသိး အ၈ီၢ် စးထီၣ်လၢ (၁၉၄၆ တုၤလၢ ၁၉၄၉) လါယနူၤ အါရံၣ် အပူၤ ဒီကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ် တၢ်ဃ့ ထီၣ်ဆူ ဘျီၣ်ဒိၣ် မုာ်မုာ် ခုၣ်ခုၣ် ဒ်သိး ကညီ ကလုာ် အသု တဘၣ် တၢ်ပာ် ဖုၣ်ထီ ကွၢ်တလီၤ အီၤတ၈့ၤ ဒီး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပာ် ပနီၣ် အတီၤ ပတီၢ်ဒ် ပှၤ၈ုၤ ပှၤ၈ၤအသိး ဒီး ကစံၣ်ညီၣ် ပၢလီၤ ဘၣ်က့ၤ အသးအ၈ီၢ် တခီ န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ်ဘၣ် လၢ အသူၣ်ဟ့ သးဟ့ တၢ်ဒီး ဆၢမၤနၢၤ မၤဃၣ် ပှၤ၈ုၤပှၤ၈ၤ န့ၣ်ဘၣ်. ခီဖျိလၢ ကလုာ်၈ၤ ဆီၣ်ဘံၣ် ဆီၣ်ဘၢ ကွၢ်တလီၤ ဆီၣ်အံၣ် ဆီၣ်ဆံးတ့ၢ် ပကညီဖိ တဖၣ် အဃိ တၢ်အိၣ်သး အံၤ ဘၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သး ဒံး အတၢ်ဆီၣ်အံၣ် ဆီၣ်ဆံး မ့ၢ်တအိၣ်ထီၣ် လၢ ပကညီဖိ အဖီခိၣ် ဘၣ်န့ၣ် က့ၣ်အဲယူၣ် အရၢ ဒၣ်လဲာ် တၢ်တသူၣ် ထီၣ်အီၤ သ့ၣ်သ့ၣ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ် ပကညီဖိ တဖၣ် သးဟ့သး ဆါ ပယီၤဒီး အဲၣ်တၢ်ဒုး တၢ်ယၤ န့ၣ်ဘၣ်. လၢ ဘၣ်ဒုးတၢ် ယၤတၢ် အတၢ်အိၣ်သး ဘၣ်ကဲထီၣ် အဖီခိၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်ဘၣ်ဒီ သဒၢလီၤ က့ၤအသး လၢ ပှၤ၈ၤဟဲဒုး အီၤအဃိ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ တမ့ၢ် ပကတိၤ၈့ၤ လီၤပသးဘၣ် , (ဖဆပလ) ကီၢ်ခိၣ် အူနူာ်ဒၣ်လဲာ် လၢ အတၢ်ကွဲး မၤနီၣ်အပူၤ စံး၀ဲလၢ ပယီၤ ကညီ တၢ်ဘၣ်၈ံာ် ၈ူာ်အံၤ မ့ၢ်လၢ ပှၤပယီၤဖိ န့ၣ် အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ် သကဲာ်ပ၀း လၢ အဆဲးတိ ဆဲးခွဲး မၤစိမၤစဲး တၢ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ပှၤကတိၤ တၢ်ဒ်သိး အံၤတ၈ၤ ယထံၣ် အလီၢ်အိၣ် လၢ ြကၢးမၤလိ ဃုသ့ၣ်ညါ က့ၤကညီဖိ အတၢ်၈ဲၤလိာ် လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အ၈ံၢ်ခီၣ်ထံး ဘျဲးဘျဲးဘျီးဘျီး ဒံးန့ၣ်လီၤ.
ဘျံးဒ၀ဲၢ် ကီၢ်ရ့ၢ်ခိၣ် ဖဲ တၢ်ကစီၣ် သန့ သံကွၢ်အီၤ ဘၣ်ဃး က့ၣ်အဲယူၣ် ခိၣ်နၢ် တၢ်အိၣ်သး အ၈့ၢ်န့ၣ် အ၀ဲစံး ဆၢတၢ် အါမံၤလၢ အတၢ် မ့ၢ်ဒ် တၢ်သံကွၢ် အတၢ်စံးဆၢ ဘၣ်. ဒီးလၢ အတၢ်စံးဆၢ အကျါ တနီၤ တမ့ၢ်တၢ် စံးဆၢလၢ အဒုး သးခု က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ တဖၣ် အသးန့ၣ် ဘၣ်လီၤ. ယအဲၣ်ဒိး ပာ် ဖျါ အတၢ်ကတိၤ စှၤဖျၢၣ် လၢ အစံး၀ဲ ပမၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ အံၤတမ့ၢ် ပဟဲဒိး လဲအီၣ်လီၤ ပသးဘၣ်. ပဘျံး ဒ၀ဲၢ်အံၤ ပှၤဟဲ ပၢပှၤ တသ့ဘၣ်. ပှၤမၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် မုာ်သး မၤကလီန့ၣ် ယတူၢ်လိာ် အီၤသ့ လီၤ. မ့မ့ၢ် တၢ်ကတိၤ လၢအစံး၀ဲ ပဘျံးဒ၀ဲၢ် အံၤ ပှၤဟဲပၢ ပှၤတသ့ ဘၣ်ဒု ယတူၢ်လိာ် အီၤတသ့ ဘၣ်. ယအၢၣ်လီၤ တူၢ်လိာ်ဒီး ပာ် ကဖၢလၢ ယသးလၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲး န့ၣ်မ့ၢ် ပှၤမၤမုာ်သး မၤကလီဒ် အသနၢၣ် ဒၣ်၀ဲ စုးစုးဒ်သိး ပတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ အဖီတၢၣ် ကလၢထီၣ် ပှဲၤထီၣ် အ၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲးန့ၣ် ယနာ်လၢ အတူၢ်လိာ် တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ တၢ်ရိၢ်ဖှိၣ် ဃူဖိးန့ၣ် မ့ၢ်၈ံၢ်ဘါ ဆူၢ် တခါဒီး တၢ်သးအိၣ် မၤသကိး တၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤ နၢၤအ၈ံၢ် မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ ပှၤဟဲပၢ ပှၤတသ့ ဘၣ်န့ၣ်, နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ လိာ်သး သကိးသကိး ဒီးသးအိၣ် သူၣ်ထီၣ် တၢ်ထီၣ်ဆှ့ၣ် တခီ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တထံၣ်အံၤ နဲၣ်ဖျါထီၣ်၀ဲလၢ အ၀ဲမ့ၢ် ပှၤတတီက့ၤ ဒီးက့ၣ်အဲယူၣ် အကျဲ သနူလၢ အအၢၣ်လီၤ တ့ၢ်၀ဲန့ၣ် လၢၤဘၣ်, မ့ၢ်ပှၤသးအိၣ် ထီဒါ တၢ်ရိၢ်ဖှိၣ် ဃူဖိး တခီန့ၣ်လီၤ.
လီၢ်ခၢၣ်သး ကမံတံာ် တ၈ၤဖဲ တၢ်ကစီၣ် သန့သံကွၢ်အီၤ တၢ်အခါ အ၀ဲ အတၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အယၢၤ ထီၣ်၀ဲ ခဲအံၤ ခဲအံၤ စံး၀ဲလၢ ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ် ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ပနၢ်ဟူ ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တဘျီလၢ ပဒိၣ် မါရှၣ်လါဖါန် တချုးသံဒံး ဘၣ်လၢ ပစံးလၢ ပှၤခိၣ်ကိၤ တ၈ၤ န့ၣ်လီၤ. တုၤအ၀ဲ သံ၀ံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် ပတနၢ်ဟူ လၢတၢ်က တိၤတဘီ အံၤလၢၤ ဘၣ်. ခဲအံၤ ပနၢ်ဟူ ကဒီး တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ် ကဒီးလံ န့ၣ်လီၤ. ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ်လၢ အ၀ဲယၢၤ ထီၣ်၀ဲန့ၣ် ယအဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါလၢ အခိၣ်ကိၤ လၢတၢ်၈့ၢ် မနုၤတမံၤ လဲၣ်, ပှၤတဒူၣ်လၢ အခိၣ်ကိၤ န့ၣ် မ့မ့ၢ်အခိၣ်ကိၤ လၢ ကမၤလၢ ပှဲၤ က့ၣ်အဲယူၣ် အတၢ်မုၢ် လၢ်ကွၢ်စိ လၢအ၈ဲၤ လီာ်တ့ၢ်၀ဲ ဒီး တူၢ်ဆါတူၢ်ဖှီၣ် အသးဒီး အပှၤကလုာ် အပှၤကမျၢၢ် ကဲအဃိ ဒုပှၤ တဒူၣ်န့ၣ် ယပာ် ပနီၣ်အီၤ လၢပှၤဒူပှၤ ဃိၤ လၢအပှၤ ကလုာ်အ၈ီၢ် သ့သပှၢ် ကတၢၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ဘၣ်ဖုးပှၤ တဒူၣ်လၢ အကွၢ် နီၢ်ကစၢ် အဘျုးဒီး တထံၣ်လၢၤ အပှၤကလုာ် အတၢ်နး တၢ်ဖှီၣ်ဘၣ်ဒီး မၤအီၣ် တၢ်ပၢၢ်ဆၢဧိၤ ဒု ယတူၢ်လိာ် အတၢ်ခိၣ်ကိၤ ဒ်န့ၣ် တကလုာ် တသ့နီတစဲး ဘၣ်. ယပာ် ပနီၣ်အီၤလၢ အမ့ၢ်ပှၤမၤ ကမၣ် က့ၣ်အဲယူၣ် အထံရူၢ် ကီၢ်သဲးဒီး မၤကမၣ် အကလုာ် ကမျၢၢ်တဖၣ် လံန့ၣ်လီၤ. ပှၤကတိၤ တၢ်တ၈ၤအံၤ မ့မ့ၢ် အအဲၣ်အပှၤ ကလုာ်ဒီး တီဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢသၢ ပျၢၤ တြကၢး ကတိၤြကီ တၢ်ကတိၤ ဒ်အံၤဆူ တၢ်ကစီၣ် သန့ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်ဘၣ်.
ယနၢ်ဟူ လၢခိၣ်နၢ် တနီၤစံး လၢသုးက့ ယဲၢ်အသုး က့ခိၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ပှၤ အဲၣ်တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်ဘၣ် မ့ၢ် ပှၤအဲၣ်တၢ်ဒုး တၢ်ယၤ တ၈ၤတခီ လီၤ. ယတသ့ၣ် ညါလိာ်သးဒီး သုးက့ယဲၢ်အ သုး က့ခိၣ်နီတဘျီ ဘၣ်ဒီး ယတသ့ၣ်ညါ စ့ၢ်ကီး အတၢ်ပာ် သူၣ်ပာ် သးဘၣ်အဃိ ယအၢၣ်လီၤ ထွဲတၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ တသ့လ့ၤတက့ၤ ဒံးကီးဘၣ်. ယနၢ်ပၢၢ်လၢ တၢ်ဒုး တၢ်ယၤန့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်လိာ်ကွဲြပၢ တၢ်တခါလၢ ပှၤကမၤ န့ၢ်ခိၣ်ဖး မံၤလၤ သၣ်ကပီၤ တခါဘၣ်ဒီး အါန့ၣ် အန့ၣ် ပှၤလၢ အဟဲအိၣ်ဖျဲၣ် ထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ခဲလၢာ် ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိး မၤ ကတၢၢ် အတၢ်အိၣ်မူ ကလီကလီ စ့ၢ်ကီး ဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် အဲၣ်ဒိး အိၣ်မူဘၣ် မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ် တစိၤသး တခီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတ၈ၤဒီး တ၈ၤန့ၣ် အမံၤဟူ ထီသါလီၤ ဒ်အတၢ်မၤ ဒၣ်၀ဲ စုာ်စုာ်အသိး န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢ တသးလီ တၢ်အိၣ်မူလၢ အမုာ်အခုၣ် အိၣ်ဒီးတံၤ ဒီးသကိး ဒီးဖိမါဖိလံၤ တဖၣ်န့ၣ် အါဒၣ်တၢ် တက့ၢ်မ့ၢ်ပှၤ လၢအဟး ၈ုာ်အီၣ် ၀ာ်အီၣ်ပှၤ၈ၤ အတၢ်ဒီး ဃုအတၢ် လၢတၢ်ပှဲၤ လၢ တၢ်မၤတၢ် ထီဒါထံကီၢ် သဲစးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်န့ၣ် ပစံးသ့လၢ ပှၤတအဲၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဘၣ်, မ့ၢ်ပှၤအဲၣ် တၢ်စုဆူၣ် ခီၣ်တကး ဒီး ပာ် လီၤဒၣ် အသးလၢ မ့ၢ်သံ၀ံၤ မူအီၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတနၢ်ဟူ ဘၣ်သုးက့ ခိၣ်တ၈ၤန့ၣ် မ့ၤပှၤဟး တမျာ်တၢ်, ပှၤဒီတံၤ ဒီသကိးဒီး ပှၤမၤဆါ အီၣ်တၢ်မူၤ တၢ်ဘှီးကရၢ တဖၣ်န့ၣ် စ့ၢ်ကီးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ် အဃိယနာ် လၢ သုးခိၣ်တ၈ၤ န့ၣ်ကမ့ၢ် ပှၤလၢ အအဲၣ် အသးသမူဒ် ပှၤ၈ၤအသိး န့ၣ်စ့ၢ်ကီး လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အကျဲလၢ အကကဲထီၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤ လၢအပှၤ ကလုာ်၈ီၢ်လၢ ကအိၣ်မုာ် အိၣ်ခုၣ်ဘၣ် အ၈ီၢ်မ့ၢ် တအိၣ်ဘၣ်ဒု သုးခိၣ်၀ဲန့ၣ် တတူၢ်လိာ် ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်မၤ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢ အဘၣ်ဘျုး ထဲအဒူၣ်ဖိ ထၢဖိအ၈ီၢ်ဒီး အပှၤကလုာ် တခီ ဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ် ဒံးန့ၣ် တသးမံ၀ဲ ဘၣ်အမဲာ် ညါ မ့ၢ်ဘၣ်သံလၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အကျဲဒ် န့ၣ်တကလုာ် အမဲာ်တဘံၣ် ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်အဃိ ကဃုထၢ၀ဲ ကျဲလၢ ဘၣ်မုာ်၈့ၤ ဘၣ်ဖှီၣ်၈့ၤ သံ၈့ၤမူ၈့ၤ ယပှၤကလုာ်ဒီး ယၤ, ယၤဒီး ယပှၤကလုာ် မ့ၢ်ဘၣ်ဖှီၣ် ယဘၣ်ဖှီၣ် မ့ၣ်ဘၣ်မုာ် ယဘၣ်မုာ် တခီလီၤ သၢၤ. အ၀ဲမ့ၢ် ဃုထၢကျဲလၢ အ၀ဲဒီး အပှၤကလုာ်, အပှၤကလုာ်ဒီး အ၀ဲ မ့ၢ်မူ, မူဃုာ်, သံ, သံဃုာ်သၢ ပျၢၤ ယပာ် ပနီၣ်အီၤလၢ အမ့ၢ် ပှၤတီဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဒီး အပှၤကလုာ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ် သၢပျၢၤ ယပာ် လုၢ်ပာ် ပှ့ၤအီၤ ဒီးဟ့ၣ်လၤ ဟ့ၣ်ကပီၤအီၤ လၢအမ့ၢ် ပှၤဒူပှၤဃိၤ တ၈ၤနီၢ်နီၢ်လံ န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ် ယလိၣ် ယမဲာ်သၣ် ဒီးစံးပြတၢၤ ပှၤဒ်သိး ကကဲထီၣ် တၢ်ဘၣ်ထွဲ လိာ်သး တၢ်ကရၢကရိ တခါဘၣ်, မ့ၢ်ယပာ် ဖျါထီၣ်ပှၤ တ၈ၤဒီး တ၈ၤအတၢ် ကတိၤ တၢ်ပာ် သးဒီးအ ရူၢ်အသဲး လၢအတဖိးမံ လိာ်သးဒီး ပက့ၣ်အဲယူၣ် အကျဲသနူ တဖၣ်ဒ် အမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤဟံးမူဒါ လၢက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢပူၤ တ၈ၤအ၈့ၢ် န့ၣ်လီၤ.
ယထံၣ်လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲးန့ၣ် ြကၢးဃုသ့ၣ် ညါက့ၤ အကရၢ အတၢ်ဖံး တၢ်မၤ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ အ၈့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ် တၢ်ပှၤလၢ အကဲခိၣ်နၢ် တဖၣ်န့ၣ် လီၤ. ပမ့ၢ် တသ့ၣ်ညါက့ၤ ပတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤဘၣ် သၢပျၢၤ ပကဆိကမိၣ် လၢ ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အံၤမ့ၢ်ဒၣ် တၢ်သူၣ်ဟ့ သးဟ့ တၢ်သူၣ်က့ၣ် သးကါလိာ် သး အတၢ်ထီဒုၣ် ထီဒါတခီ န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ် တသ့ၣ်ညါ ပတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်၈့ၤ, သ့ၣ်ညါ မ့ၢ်၈့ၤဒီး ပမ့ၢ်ကတိၤ တၢ်ဒ်အံၤ တဖၣ်သၢ ပျၢၤ မ့ၢ် ပကကတိၤ တရီတပါ လီၤက့ၤ ပတၢ်ဖံး တၢ်မၤ ပတၢ်၈ဲၤ လိာ်သ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဃု လိာ် ပတၢ်၈ံၢ်စၢ် ဘါစၢ်ဒီး ကတိၤတၢ် ဒ် ပှၤပိာ်မုၣ် အိၣ်လၢ ဖၣ်ကပူၤထံး တ၈ၤ ကတိၤြကီ ပှၤလၢ အဃၢၤတဖၣ် အ၈့ၢ် သၢပျၢၤန့ၣ် ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အနဲၣ်ဖျါ ထီၣ်က့ၤ ပရူၢ်ပသဲး ဒၣ်၀ဲဒီး မၤလီၤ သြထုး က့ၤ ပသူးပသ့ၣ် ဒၣ်ပ၀ဲ ဃုာ်ဒီး ပက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢအသူး အသ့ၣ်တခီ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲတၢ်လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢပူၤ အဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်တသး လီအသူး အသ့ၣ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ် ယတဆိ ကမိၣ် အ၈့ၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤမ့ၢ်မၤ ထီဒါ မၤလီၤသြထုး ပကရၢ အသူးအသ့ၣ် မ့ၢ်ပှၤမၤ ကမၣ် အပှၤကလုာ် နီၢ်နီၢ်အဃိ ယတူၢ်လိာ်အီၤ တသ့လ့ၤ တက့ၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ် ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲတၢ်လ ၢအ၈့ၤ တဖၣ်လီၤ, ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်တလုၢ် ဒုးဒိၣ်ထီၣ် ပစၢၤပသွဲၣ် အသီလၢ ကဖီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မၤလၢ ပမၤတ့ၢ် အီၤသၢပျၢၤ ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အမၢးလၢ အမၤကတၢၢ် က့ၤပစီး တခီန့ၣ်လီၤ. ပသးစၢ် လၢအသူၣ် ဆူၣ်သး၈ဲၤ လၢကဖီၣ်ထီၣ် က့ၤပလီၢ် မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါ လိၤလိၤလၢ အအဲၣ် ပှၤဒီး သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤတဖၣ် လီၤ. ပှၤသးပှၢ် န့ၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိ အါအဃိ သ့ၣ်ညါ တ့ၢ်တၢ်မၤ တ့ၢ်အသး ဒ်လဲၣ်ဒ်လီၣ် တဖၣ်အ၈့ၢ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ပှၤသးစၢ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါ ၀ဲထဲသိးဒီး ပှၤသးပှၢ် ဘၣ်သနာ်က့ မ့မ့ၢ် တၢ်အိၣ်သး လၢကဟဲ၀ဲ မ့ၢ်၈့ၤ ဘၣ်လူၤထီၣ် ခ့ခါဒ်လဲၣ် ဒ်လဲၣ်တခီ မ့ၢ်ပှၤလၢ အဃုမၤန့ၢ် တၢ်ညီဒီး ချ့န့ၣ်ဒံး ပှၤသးပှၢ် တဖၣ်တက့ၢ် လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တြကၢး လၢပဆိမိၣ် ဆံးဒီး ကွၢ်တလီၤ အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် ပြကၢး ဟ့ၣ်၈ံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အီၤဒီး ၈ဲၤလိာ် မၤဖျါထီၣ် ပတၢ်လဲၤ ခီဖျိ တၢ်နၢ်ပၢၢ် ဆူ ပစၢၤပသွဲၣ် သီတဖၣ် ဒ်သိး အ၀ဲသ့ၣ် ကကဲထီၣ် ပှၤချုးန့ၣ် ခ့ခါပူၤကွံာ် ဒီးခ့ခါသီ လၢကဟဲ တဖၣ်မ့ၢ်၈့ၤ တခီန့ၣ်လီၤ. ယနၢ်ဟူ ပှၤသးပှၢ်တနီၤ ကတိၤညီနုၢ် တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ ဖိသၣ်လၢ ပလီၢ်ခံ ကၠီပှၤ ကန့ၢ်ဧါ, န့ၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ. တၢ်ကတိၤ ဒ်အံၤသ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်၈ံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပဖိပလံၤ တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်, မ့ၢ်တၢ်မၤ ဘၣ်ဒိအ၀ဲသ့ၣ် အသးသဟီၣ် တခီ န့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ် သကဲာ် ပ၀းဒ်အံၤ သိး မ်အသု တအိၣ်လၢ ပပှၤသးပှၢ်, ပပှၤတ၀ၢ အကျါ, ပက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢကျါဒီး လၢပပှၤ ကလုာ်ဒီကလုာ် အကျါမ့ၢ်၈့ၤ န့ၣ်, မ့ၢ်ယတထံၣ် တၢ်ပာ် သး အတၢ်မုၢ်လၢ် န့ၣ်လီၤ.
http://akoqld.blogspot.se/2012/11/blog-post_18.html
ယနၢ်ဟူ ပသုး ခိၣ်ကျၢၢ် အတၢ်ကတိၤ ဖဲအလဲၤ အိးထီၣ် တၢ်ဆဲးကျိး ၀ဲၤဒၢး တတီၤအခါ ဆူးကါ၀ဲ တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ ကညီပယီၤ အတၢ် သူၣ်ဟ့ သးဟ့ လိာ်သး, တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ဒ်ယမ့ၢ် က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ တ၈ၤ အသိး ယထံၣ်လၢ မၤဘၣ်ဒိ ပ၀ဲက့ၣ်အဲယူၣ် ဖိ အသူးအသ့ၣ် အလၤ ကပီၤဒိၣ်မး န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ် က့ၤ က့ၣ်အဲယူၣ် ခိၣ်နၢ်လၢ အမ့ၢ်တ့ၢ် ကညီဖိ ခၢၣ်စး တဖၣ်အတၢ် ၈ဲၤလိာ် တ့ၢ်တၢ်လၢ အပှၤကလုာ် ကဒိးန့ၢ် တၢ်ထဲသိး တုၤသိး အ၈ီၢ် စးထီၣ်လၢ (၁၉၄၆ တုၤလၢ ၁၉၄၉) လါယနူၤ အါရံၣ် အပူၤ ဒီကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ် တၢ်ဃ့ ထီၣ်ဆူ ဘျီၣ်ဒိၣ် မုာ်မုာ် ခုၣ်ခုၣ် ဒ်သိး ကညီ ကလုာ် အသု တဘၣ် တၢ်ပာ် ဖုၣ်ထီ ကွၢ်တလီၤ အီၤတ၈့ၤ ဒီး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပာ် ပနီၣ် အတီၤ ပတီၢ်ဒ် ပှၤ၈ုၤ ပှၤ၈ၤအသိး ဒီး ကစံၣ်ညီၣ် ပၢလီၤ ဘၣ်က့ၤ အသးအ၈ီၢ် တခီ န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ်ဘၣ် လၢ အသူၣ်ဟ့ သးဟ့ တၢ်ဒီး ဆၢမၤနၢၤ မၤဃၣ် ပှၤ၈ုၤပှၤ၈ၤ န့ၣ်ဘၣ်. ခီဖျိလၢ ကလုာ်၈ၤ ဆီၣ်ဘံၣ် ဆီၣ်ဘၢ ကွၢ်တလီၤ ဆီၣ်အံၣ် ဆီၣ်ဆံးတ့ၢ် ပကညီဖိ တဖၣ် အဃိ တၢ်အိၣ်သး အံၤ ဘၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သး ဒံး အတၢ်ဆီၣ်အံၣ် ဆီၣ်ဆံး မ့ၢ်တအိၣ်ထီၣ် လၢ ပကညီဖိ အဖီခိၣ် ဘၣ်န့ၣ် က့ၣ်အဲယူၣ် အရၢ ဒၣ်လဲာ် တၢ်တသူၣ် ထီၣ်အီၤ သ့ၣ်သ့ၣ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ် ပကညီဖိ တဖၣ် သးဟ့သး ဆါ ပယီၤဒီး အဲၣ်တၢ်ဒုး တၢ်ယၤ န့ၣ်ဘၣ်. လၢ ဘၣ်ဒုးတၢ် ယၤတၢ် အတၢ်အိၣ်သး ဘၣ်ကဲထီၣ် အဖီခိၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်ဘၣ်ဒီ သဒၢလီၤ က့ၤအသး လၢ ပှၤ၈ၤဟဲဒုး အီၤအဃိ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ တမ့ၢ် ပကတိၤ၈့ၤ လီၤပသးဘၣ် , (ဖဆပလ) ကီၢ်ခိၣ် အူနူာ်ဒၣ်လဲာ် လၢ အတၢ်ကွဲး မၤနီၣ်အပူၤ စံး၀ဲလၢ ပယီၤ ကညီ တၢ်ဘၣ်၈ံာ် ၈ူာ်အံၤ မ့ၢ်လၢ ပှၤပယီၤဖိ န့ၣ် အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ် သကဲာ်ပ၀း လၢ အဆဲးတိ ဆဲးခွဲး မၤစိမၤစဲး တၢ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ပှၤကတိၤ တၢ်ဒ်သိး အံၤတ၈ၤ ယထံၣ် အလီၢ်အိၣ် လၢ ြကၢးမၤလိ ဃုသ့ၣ်ညါ က့ၤကညီဖိ အတၢ်၈ဲၤလိာ် လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အ၈ံၢ်ခီၣ်ထံး ဘျဲးဘျဲးဘျီးဘျီး ဒံးန့ၣ်လီၤ.
ဘျံးဒ၀ဲၢ် ကီၢ်ရ့ၢ်ခိၣ် ဖဲ တၢ်ကစီၣ် သန့ သံကွၢ်အီၤ ဘၣ်ဃး က့ၣ်အဲယူၣ် ခိၣ်နၢ် တၢ်အိၣ်သး အ၈့ၢ်န့ၣ် အ၀ဲစံး ဆၢတၢ် အါမံၤလၢ အတၢ် မ့ၢ်ဒ် တၢ်သံကွၢ် အတၢ်စံးဆၢ ဘၣ်. ဒီးလၢ အတၢ်စံးဆၢ အကျါ တနီၤ တမ့ၢ်တၢ် စံးဆၢလၢ အဒုး သးခု က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ တဖၣ် အသးန့ၣ် ဘၣ်လီၤ. ယအဲၣ်ဒိး ပာ် ဖျါ အတၢ်ကတိၤ စှၤဖျၢၣ် လၢ အစံး၀ဲ ပမၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ အံၤတမ့ၢ် ပဟဲဒိး လဲအီၣ်လီၤ ပသးဘၣ်. ပဘျံး ဒ၀ဲၢ်အံၤ ပှၤဟဲ ပၢပှၤ တသ့ဘၣ်. ပှၤမၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် မုာ်သး မၤကလီန့ၣ် ယတူၢ်လိာ် အီၤသ့ လီၤ. မ့မ့ၢ် တၢ်ကတိၤ လၢအစံး၀ဲ ပဘျံးဒ၀ဲၢ် အံၤ ပှၤဟဲပၢ ပှၤတသ့ ဘၣ်ဒု ယတူၢ်လိာ် အီၤတသ့ ဘၣ်. ယအၢၣ်လီၤ တူၢ်လိာ်ဒီး ပာ် ကဖၢလၢ ယသးလၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲး န့ၣ်မ့ၢ် ပှၤမၤမုာ်သး မၤကလီဒ် အသနၢၣ် ဒၣ်၀ဲ စုးစုးဒ်သိး ပတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ အဖီတၢၣ် ကလၢထီၣ် ပှဲၤထီၣ် အ၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲးန့ၣ် ယနာ်လၢ အတူၢ်လိာ် တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ တၢ်ရိၢ်ဖှိၣ် ဃူဖိးန့ၣ် မ့ၢ်၈ံၢ်ဘါ ဆူၢ် တခါဒီး တၢ်သးအိၣ် မၤသကိး တၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤ နၢၤအ၈ံၢ် မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ ပှၤဟဲပၢ ပှၤတသ့ ဘၣ်န့ၣ်, နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ လိာ်သး သကိးသကိး ဒီးသးအိၣ် သူၣ်ထီၣ် တၢ်ထီၣ်ဆှ့ၣ် တခီ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တထံၣ်အံၤ နဲၣ်ဖျါထီၣ်၀ဲလၢ အ၀ဲမ့ၢ် ပှၤတတီက့ၤ ဒီးက့ၣ်အဲယူၣ် အကျဲ သနူလၢ အအၢၣ်လီၤ တ့ၢ်၀ဲန့ၣ် လၢၤဘၣ်, မ့ၢ်ပှၤသးအိၣ် ထီဒါ တၢ်ရိၢ်ဖှိၣ် ဃူဖိး တခီန့ၣ်လီၤ.
လီၢ်ခၢၣ်သး ကမံတံာ် တ၈ၤဖဲ တၢ်ကစီၣ် သန့သံကွၢ်အီၤ တၢ်အခါ အ၀ဲ အတၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အယၢၤ ထီၣ်၀ဲ ခဲအံၤ ခဲအံၤ စံး၀ဲလၢ ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ် ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ပနၢ်ဟူ ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တဘျီလၢ ပဒိၣ် မါရှၣ်လါဖါန် တချုးသံဒံး ဘၣ်လၢ ပစံးလၢ ပှၤခိၣ်ကိၤ တ၈ၤ န့ၣ်လီၤ. တုၤအ၀ဲ သံ၀ံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် ပတနၢ်ဟူ လၢတၢ်က တိၤတဘီ အံၤလၢၤ ဘၣ်. ခဲအံၤ ပနၢ်ဟူ ကဒီး တၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ် ကဒီးလံ န့ၣ်လီၤ. ပှၤခိၣ်ကိၤ တဒူၣ်လၢ အ၀ဲယၢၤ ထီၣ်၀ဲန့ၣ် ယအဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါလၢ အခိၣ်ကိၤ လၢတၢ်၈့ၢ် မနုၤတမံၤ လဲၣ်, ပှၤတဒူၣ်လၢ အခိၣ်ကိၤ န့ၣ် မ့မ့ၢ်အခိၣ်ကိၤ လၢ ကမၤလၢ ပှဲၤ က့ၣ်အဲယူၣ် အတၢ်မုၢ် လၢ်ကွၢ်စိ လၢအ၈ဲၤ လီာ်တ့ၢ်၀ဲ ဒီး တူၢ်ဆါတူၢ်ဖှီၣ် အသးဒီး အပှၤကလုာ် အပှၤကမျၢၢ် ကဲအဃိ ဒုပှၤ တဒူၣ်န့ၣ် ယပာ် ပနီၣ်အီၤ လၢပှၤဒူပှၤ ဃိၤ လၢအပှၤ ကလုာ်အ၈ီၢ် သ့သပှၢ် ကတၢၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ဘၣ်ဖုးပှၤ တဒူၣ်လၢ အကွၢ် နီၢ်ကစၢ် အဘျုးဒီး တထံၣ်လၢၤ အပှၤကလုာ် အတၢ်နး တၢ်ဖှီၣ်ဘၣ်ဒီး မၤအီၣ် တၢ်ပၢၢ်ဆၢဧိၤ ဒု ယတူၢ်လိာ် အတၢ်ခိၣ်ကိၤ ဒ်န့ၣ် တကလုာ် တသ့နီတစဲး ဘၣ်. ယပာ် ပနီၣ်အီၤလၢ အမ့ၢ်ပှၤမၤ ကမၣ် က့ၣ်အဲယူၣ် အထံရူၢ် ကီၢ်သဲးဒီး မၤကမၣ် အကလုာ် ကမျၢၢ်တဖၣ် လံန့ၣ်လီၤ. ပှၤကတိၤ တၢ်တ၈ၤအံၤ မ့မ့ၢ် အအဲၣ်အပှၤ ကလုာ်ဒီး တီဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢသၢ ပျၢၤ တြကၢး ကတိၤြကီ တၢ်ကတိၤ ဒ်အံၤဆူ တၢ်ကစီၣ် သန့ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်ဘၣ်.
ယနၢ်ဟူ လၢခိၣ်နၢ် တနီၤစံး လၢသုးက့ ယဲၢ်အသုး က့ခိၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ပှၤ အဲၣ်တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်ဘၣ် မ့ၢ် ပှၤအဲၣ်တၢ်ဒုး တၢ်ယၤ တ၈ၤတခီ လီၤ. ယတသ့ၣ် ညါလိာ်သးဒီး သုးက့ယဲၢ်အ သုး က့ခိၣ်နီတဘျီ ဘၣ်ဒီး ယတသ့ၣ်ညါ စ့ၢ်ကီး အတၢ်ပာ် သူၣ်ပာ် သးဘၣ်အဃိ ယအၢၣ်လီၤ ထွဲတၢ်ကတိၤ တဘီအံၤ တသ့လ့ၤတက့ၤ ဒံးကီးဘၣ်. ယနၢ်ပၢၢ်လၢ တၢ်ဒုး တၢ်ယၤန့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်လိာ်ကွဲြပၢ တၢ်တခါလၢ ပှၤကမၤ န့ၢ်ခိၣ်ဖး မံၤလၤ သၣ်ကပီၤ တခါဘၣ်ဒီး အါန့ၣ် အန့ၣ် ပှၤလၢ အဟဲအိၣ်ဖျဲၣ် ထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ခဲလၢာ် ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် တအဲၣ်ဒိး မၤ ကတၢၢ် အတၢ်အိၣ်မူ ကလီကလီ စ့ၢ်ကီး ဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် အဲၣ်ဒိး အိၣ်မူဘၣ် မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ် တစိၤသး တခီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤတ၈ၤဒီး တ၈ၤန့ၣ် အမံၤဟူ ထီသါလီၤ ဒ်အတၢ်မၤ ဒၣ်၀ဲ စုာ်စုာ်အသိး န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢ တသးလီ တၢ်အိၣ်မူလၢ အမုာ်အခုၣ် အိၣ်ဒီးတံၤ ဒီးသကိး ဒီးဖိမါဖိလံၤ တဖၣ်န့ၣ် အါဒၣ်တၢ် တက့ၢ်မ့ၢ်ပှၤ လၢအဟး ၈ုာ်အီၣ် ၀ာ်အီၣ်ပှၤ၈ၤ အတၢ်ဒီး ဃုအတၢ် လၢတၢ်ပှဲၤ လၢ တၢ်မၤတၢ် ထီဒါထံကီၢ် သဲစးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်န့ၣ် ပစံးသ့လၢ ပှၤတအဲၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဘၣ်, မ့ၢ်ပှၤအဲၣ် တၢ်စုဆူၣ် ခီၣ်တကး ဒီး ပာ် လီၤဒၣ် အသးလၢ မ့ၢ်သံ၀ံၤ မူအီၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတနၢ်ဟူ ဘၣ်သုးက့ ခိၣ်တ၈ၤန့ၣ် မ့ၤပှၤဟး တမျာ်တၢ်, ပှၤဒီတံၤ ဒီသကိးဒီး ပှၤမၤဆါ အီၣ်တၢ်မူၤ တၢ်ဘှီးကရၢ တဖၣ်န့ၣ် စ့ၢ်ကီးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ် အဃိယနာ် လၢ သုးခိၣ်တ၈ၤ န့ၣ်ကမ့ၢ် ပှၤလၢ အအဲၣ် အသးသမူဒ် ပှၤ၈ၤအသိး န့ၣ်စ့ၢ်ကီး လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အကျဲလၢ အကကဲထီၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤ လၢအပှၤ ကလုာ်၈ီၢ်လၢ ကအိၣ်မုာ် အိၣ်ခုၣ်ဘၣ် အ၈ီၢ်မ့ၢ် တအိၣ်ဘၣ်ဒု သုးခိၣ်၀ဲန့ၣ် တတူၢ်လိာ် ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်မၤ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢ အဘၣ်ဘျုး ထဲအဒူၣ်ဖိ ထၢဖိအ၈ီၢ်ဒီး အပှၤကလုာ် တခီ ဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ် ဒံးန့ၣ် တသးမံ၀ဲ ဘၣ်အမဲာ် ညါ မ့ၢ်ဘၣ်သံလၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အကျဲဒ် န့ၣ်တကလုာ် အမဲာ်တဘံၣ် ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်အဃိ ကဃုထၢ၀ဲ ကျဲလၢ ဘၣ်မုာ်၈့ၤ ဘၣ်ဖှီၣ်၈့ၤ သံ၈့ၤမူ၈့ၤ ယပှၤကလုာ်ဒီး ယၤ, ယၤဒီး ယပှၤကလုာ် မ့ၢ်ဘၣ်ဖှီၣ် ယဘၣ်ဖှီၣ် မ့ၣ်ဘၣ်မုာ် ယဘၣ်မုာ် တခီလီၤ သၢၤ. အ၀ဲမ့ၢ် ဃုထၢကျဲလၢ အ၀ဲဒီး အပှၤကလုာ်, အပှၤကလုာ်ဒီး အ၀ဲ မ့ၢ်မူ, မူဃုာ်, သံ, သံဃုာ်သၢ ပျၢၤ ယပာ် ပနီၣ်အီၤလၢ အမ့ၢ် ပှၤတီဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဒီး အပှၤကလုာ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ် သၢပျၢၤ ယပာ် လုၢ်ပာ် ပှ့ၤအီၤ ဒီးဟ့ၣ်လၤ ဟ့ၣ်ကပီၤအီၤ လၢအမ့ၢ် ပှၤဒူပှၤဃိၤ တ၈ၤနီၢ်နီၢ်လံ န့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ် ယလိၣ် ယမဲာ်သၣ် ဒီးစံးပြတၢၤ ပှၤဒ်သိး ကကဲထီၣ် တၢ်ဘၣ်ထွဲ လိာ်သး တၢ်ကရၢကရိ တခါဘၣ်, မ့ၢ်ယပာ် ဖျါထီၣ်ပှၤ တ၈ၤဒီး တ၈ၤအတၢ် ကတိၤ တၢ်ပာ် သးဒီးအ ရူၢ်အသဲး လၢအတဖိးမံ လိာ်သးဒီး ပက့ၣ်အဲယူၣ် အကျဲသနူ တဖၣ်ဒ် အမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤဟံးမူဒါ လၢက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢပူၤ တ၈ၤအ၈့ၢ် န့ၣ်လီၤ.
ယထံၣ်လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢဖိ ကိး၈ၤဒဲးန့ၣ် ြကၢးဃုသ့ၣ် ညါက့ၤ အကရၢ အတၢ်ဖံး တၢ်မၤ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ အ၈့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ် တၢ်ပှၤလၢ အကဲခိၣ်နၢ် တဖၣ်န့ၣ် လီၤ. ပမ့ၢ် တသ့ၣ်ညါက့ၤ ပတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤဘၣ် သၢပျၢၤ ပကဆိကမိၣ် လၢ ပတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အံၤမ့ၢ်ဒၣ် တၢ်သူၣ်ဟ့ သးဟ့ တၢ်သူၣ်က့ၣ် သးကါလိာ် သး အတၢ်ထီဒုၣ် ထီဒါတခီ န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ် တသ့ၣ်ညါ ပတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်၈့ၤ, သ့ၣ်ညါ မ့ၢ်၈့ၤဒီး ပမ့ၢ်ကတိၤ တၢ်ဒ်အံၤ တဖၣ်သၢ ပျၢၤ မ့ၢ် ပကကတိၤ တရီတပါ လီၤက့ၤ ပတၢ်ဖံး တၢ်မၤ ပတၢ်၈ဲၤ လိာ်သ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဃု လိာ် ပတၢ်၈ံၢ်စၢ် ဘါစၢ်ဒီး ကတိၤတၢ် ဒ် ပှၤပိာ်မုၣ် အိၣ်လၢ ဖၣ်ကပူၤထံး တ၈ၤ ကတိၤြကီ ပှၤလၢ အဃၢၤတဖၣ် အ၈့ၢ် သၢပျၢၤန့ၣ် ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အနဲၣ်ဖျါ ထီၣ်က့ၤ ပရူၢ်ပသဲး ဒၣ်၀ဲဒီး မၤလီၤ သြထုး က့ၤ ပသူးပသ့ၣ် ဒၣ်ပ၀ဲ ဃုာ်ဒီး ပက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢအသူး အသ့ၣ်တခီ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲတၢ်လၢ က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢပူၤ အဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်တသး လီအသူး အသ့ၣ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ် ယတဆိ ကမိၣ် အ၈့ၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤမ့ၢ်မၤ ထီဒါ မၤလီၤသြထုး ပကရၢ အသူးအသ့ၣ် မ့ၢ်ပှၤမၤ ကမၣ် အပှၤကလုာ် နီၢ်နီၢ်အဃိ ယတူၢ်လိာ်အီၤ တသ့လ့ၤ တက့ၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ် ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲတၢ်လ ၢအ၈့ၤ တဖၣ်လီၤ, ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်တလုၢ် ဒုးဒိၣ်ထီၣ် ပစၢၤပသွဲၣ် အသီလၢ ကဖီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မၤလၢ ပမၤတ့ၢ် အီၤသၢပျၢၤ ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အမၢးလၢ အမၤကတၢၢ် က့ၤပစီး တခီန့ၣ်လီၤ. ပသးစၢ် လၢအသူၣ် ဆူၣ်သး၈ဲၤ လၢကဖီၣ်ထီၣ် က့ၤပလီၢ် မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါ လိၤလိၤလၢ အအဲၣ် ပှၤဒီး သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤတဖၣ် လီၤ. ပှၤသးပှၢ် န့ၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိ အါအဃိ သ့ၣ်ညါ တ့ၢ်တၢ်မၤ တ့ၢ်အသး ဒ်လဲၣ်ဒ်လီၣ် တဖၣ်အ၈့ၢ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ပှၤသးစၢ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါ ၀ဲထဲသိးဒီး ပှၤသးပှၢ် ဘၣ်သနာ်က့ မ့မ့ၢ် တၢ်အိၣ်သး လၢကဟဲ၀ဲ မ့ၢ်၈့ၤ ဘၣ်လူၤထီၣ် ခ့ခါဒ်လဲၣ် ဒ်လဲၣ်တခီ မ့ၢ်ပှၤလၢ အဃုမၤန့ၢ် တၢ်ညီဒီး ချ့န့ၣ်ဒံး ပှၤသးပှၢ် တဖၣ်တက့ၢ် လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တြကၢး လၢပဆိမိၣ် ဆံးဒီး ကွၢ်တလီၤ အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် ပြကၢး ဟ့ၣ်၈ံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အီၤဒီး ၈ဲၤလိာ် မၤဖျါထီၣ် ပတၢ်လဲၤ ခီဖျိ တၢ်နၢ်ပၢၢ် ဆူ ပစၢၤပသွဲၣ် သီတဖၣ် ဒ်သိး အ၀ဲသ့ၣ် ကကဲထီၣ် ပှၤချုးန့ၣ် ခ့ခါပူၤကွံာ် ဒီးခ့ခါသီ လၢကဟဲ တဖၣ်မ့ၢ်၈့ၤ တခီန့ၣ်လီၤ. ယနၢ်ဟူ ပှၤသးပှၢ်တနီၤ ကတိၤညီနုၢ် တၢ်ကတိၤ တဘီလၢ အစံး၀ဲ ဖိသၣ်လၢ ပလီၢ်ခံ ကၠီပှၤ ကန့ၢ်ဧါ, န့ၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ. တၢ်ကတိၤ ဒ်အံၤသ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်၈ံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပဖိပလံၤ တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်, မ့ၢ်တၢ်မၤ ဘၣ်ဒိအ၀ဲသ့ၣ် အသးသဟီၣ် တခီ န့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ် သကဲာ် ပ၀းဒ်အံၤ သိး မ်အသု တအိၣ်လၢ ပပှၤသးပှၢ်, ပပှၤတ၀ၢ အကျါ, ပက့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢကျါဒီး လၢပပှၤ ကလုာ်ဒီကလုာ် အကျါမ့ၢ်၈့ၤ န့ၣ်, မ့ၢ်ယတထံၣ် တၢ်ပာ် သး အတၢ်မုၢ်လၢ် န့ၣ်လီၤ.
http://akoqld.blogspot.se/2012/11/blog-post_18.html
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢဖိအတၢ်ထံၣ်အတၢ်ပာ်ဖျါအကူာ် ၁
မတၤ ဘၣ်ဘျူးလၢ ကညီဖိ တဖၣ် ထုးလီၤဖး အသး လၢ ကရၢ မိၢ်ပှၢ်ဒီး မၤ တၢ်မုာ်
တၢ်ခုၣ်လၢ ပယီၤ ပဒိၣ် န့ၣ်လဲၣ်
ကညီဖိ အတၢ် စံၣ်စိၤ တဲစိၤ လၢပျၢၤ ပကီ မၤအၢ ပကညီ ဖိ အၢအၢ သီသီ နးနး ကျံၤကျံၤ လီၤ. ဘၣ် တၢ် ကတိၤ ဒိ စံၣ်ဃဲၤ စ့ၢ်ကီး အီၤဒ် ပူ အသိး အိၣ် အါမး, ဒ်ပစံးတၢ် အသိး တၢ်ဃဲၤ ဒိချၢၣ်, ပဒဲ, ခ့ယုၢ် ကီၤကျဲၣ်ဒီး အ၈ုၤအ၈ၤ အိၣ်ဒံး အါမး ဒ်န့ၣ် အသိး စံးစ့ၢ်ကီး ၀ဲလၢ တၢ်အနံၣ် ဖးချဲ, ထဲဖးချဲ, အပျ့ၤ အိၣ်နွံကဘျံး, အထ့ၣ်အိၣ် နွံကမိာ်, ယီၢ်ဘၣ်နအ့ၣ် အီၣ်လိးနၤ, နယီၢ်ဘၣ် အအ့ၣ် အီၣ်လီးနၤ, မၤဘူး တ၈့ၤ ဖိသ့ၣ်လံၤ သ့ၣ်ဧၢ. တၢ်စံးဃဲၤ ဒ်အံၤအသိး ပနၢ်ဟူ ဘၣ်လၢ ကညီဖိကျါ သကုၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတထံၣ်လၢ တၢ်ကွဲး နီၣ်ပာ် ကီၤအီၤ ဘၣ်. မ့မ့ၢ် စးထီၣ်ဖဲ (၁၈၂၄) အလီၢ်ခံန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် ဖးဘၣ် တဆံးတက့ၢ် လၢစီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး အပူၤလၢ အမိၢ်အဖံ ဒီး သးပှၢ်တနီၤ စံးဃဲအီၤ ဖဲတၢ်ဆၢ ကတီၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ် ချုးန့ၣ်အီၤ အကတီၢ်တၢ် ဘၣ်မၤ အသးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲကိၤလၤ ဟဲနုာ်ဒုး ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီ ရခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ် အခါန့ၣ် ပယီၤသုး ခိၣ်ကျၢၢ် (ဘၢ်ဒူလး) မၢ၀ဲ ကညီဖိတဖၣ် ဘှီန့ၣ် အတိာ်လၢ ကခီၣ်ဒုး ကိၤလၤသုး အ၈ီၢ်န့ၣ် ကညီဖိ ဘၣ်မၤ အတၢ် နးနးကျံၤကျံၤ ဖှီၣ်ဖှီၣ်ယာ်ယာ် န့ၣ်လီၤ. အါန့ၣ် အန့ၣ်လၢ တၢ်ဒုး အကတီၢ်န့ၣ် ကညီဖိ တဖၣ် ဘၣ်ကဲထီၣ်တိာ်, တၢ်ဒီသဒၢ လၢအ၀ဲသ့ၣ် အ၈ီၢ်ဖဲ ကိၤလၤခး မျိာ်သၣ်ဒ် သိး အသုတဘၣ် သံ အသုးဖိ သံၣ်ဖိ တ၈့ၤအ၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. တုၤ အ၀ဲသ့ၣ် ဃၣ်လၢ ကိၤလၤသုး န့ၣ် အသုးဖိ တဖၣ် ဃ့ၢ်လီၤ ြပံလီၤြပါ သကုၤ ကစၢၢ်ခိၣ် ပှၢ်ကျါဒီး မၤကိၢ်မၤ၈ီၤ ပကညီဖိ အါမးန့ၣ် ပသးပှၢ် တဖၣ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ၀ဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်ဖဲ (၁၈၂၈) ဒီးဆူအလီၢ်ခံ ကညီဖိ တူၢ်လိာ်က့ၤ ခရံာ်၀ံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် ကညီဖိလၢ အတူၢ်လိာ် ခရံာ်တဖၣ် န့ၣ်စံး၀ဲ လၢ အကဲကိၤလၤ အပျဲၢ်အဃိ လူၤမၤအၢ မၤသီ မၤဖှီၣ်မၤယာ် ၀ဲ ကညီခရံာ်ဖိ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အဃိဖဲ (၁၈၅၂- ၅၃) န့ၣ် ကညီ ခရံာ်ဖိ တဖၣ် ပာ် ဖှိၣ်ထီၣ် အသးဒီး ခိးဒုး၀ဲ အဆိကတၢၢ် တဘျီဖဲ ကၠူၣ်လၣ်ထံ ကျိနံၤဒီး စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် လံၤလံၤ တၢ်ဒုးလၢ ကညီဒီး ပယီၤအဘၢၣ်စၢၤ အိၣ်ထီၣ်တုၤ ကိၤလၤ မၤန့ၢ် ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီတစု န့ၣ်လီၤ. (၁၈၅၆) ကိၤလၤမၤန့ၢ် ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီ အခါန့ၣ် ပယီၤသုး လၢ ဃ့ၢ်ဖျိတဖၣ် န့ၣ် ဟးမၤဆူၣ် မၤစိး ကညီဖိလၢ ကျဲအဘိဘိ အကျါ ဟးကိးမၢ ပကညီဖိ တဖၣ်လၢ ဘၣ်ဟး တမျာ်တၢ် အဃိ ပယီၤခိၣ်နၢ် လၢအအိၣ်လၢ ကိၤလၤ တၢ်ပၢ ပူၤတဖၣ် ဆှိးပကညီဖိ အဃိ ပကညီဖိ ဘၣ်လီၤ လၢဃိာ်ပူၤ အါမးန့ၣ် ကိၤလၤလၢ အလဲၤဘါ ယုၤ ပှၤဃိာ်ဖိ အတၢ်တဖၣ် န့ၣ်အုၣ်အသး န့ၣ်လီၤ.
တုၤကညီဖိ မၤလိ မၤဒိဘၣ်က့ၤ တၢ်တစုန့ၣ် သ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ တၢ်အရၢ ကရိအိၣ်ဒီး အလုၢ်အပှ့ၤ လံန့ၣ် ကရၢကရိထီၣ် အသး၀ံၤ ကျဲးစၢး မၤန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ဒီး သူၣ်ထီၣ်က့ၤ ကၠိကီၣ် လၢကညီဖိ အ၈ီၢ်ဒီး မၤဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်ဆဲး တၢ်လၤ အဃိ ကညီဖိ အသူးသ့ၣ် အိၣ်ဖျါထီၣ် တဒိးကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ (၁၉၄၁- ၄၂) န့ၣ် ပယီၤ ကရၢကရိထီၣ် အသုး ဘံၢ်အၣ်အ့ၣ် ဒီးဟဲက့ၤ ကိးဖုၣ်ခီၣ် သုးလၢ ကဒုးဖျိး ကွံာ်ကိၤလၤ အသုးဒီး မၤစၢၤ ဖုၣ်ခီၣ်သုး အဃိ ဖုၣ်ခီၣ် မၤနၢၤတၢ် ချ့မးဒီး ကိၤလၤ ဘၣ်သုးအသး ဆူကီၢ်အ့ဒံၢ်ယါ ဃုာ်ဒီး ပကညီသုး လၢ အမၤသကိး တၢ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ပယီၤ သုး ဘံၢ်အၣ်အ့ၣ် တဖၣ် မၤတရီတပါ မၤသံ မၤဖှီၣ်မၤယာ် ပကညီဖိ လၢ တၢ်လီၢ် သကုၤဆးဒး န့ၣ် လီၤဆီဒၣ် တၢ်မၠီမၠး၀့ၢ်ပူၤ န့ၣ်မၤသံ ပကညီဖိ အါတီၤ လီၤဆီဒၣ် တၢ် ကညီ (အရ်စံၣ်) လၢအလဲၤဘါ တၢ်လၢ သရိာ်ပူၤ တတီၤအခါ န့ၣ် အါအါ၈ီၢ်၈ီၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး လၢ ဘျံးဒွဲၣ်ဒီး လၢကီၢ်ဖၣ်ပူၣ် စ့ၢ်ကီး တၢ်မၤသံ ပကညီဖိ ဒီဖုဒီဂီၢ် ဒ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ အိၣ်စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ.
လၢ ပယီၤ အတၢ်သကဲာ် ပ၀း လၢအမၤ အၢမၤနး မၤသံ ပကညီဖိ အံၤအိၣ်စး ထီၣ်လံလၢ အပူၤကွံာ် အနံၣ်လၢ အကယၤ တဖၣ် အကယၤလံ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တဆိကတီၢ် ၀ဲနီတဘျီ ဘၣ် အဃိ ကညီဖိ တဖၣ်ထံၣ်လၢ ကဘၣ်အိၣ် ဒီး အကီၢ်စဲၣ် ဒၣ်၀ဲဒီး တၢ်ပၢန့ၢ်သါ ခွဲး ယာ်လၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ် အမ့ၢ်အတီ အပူၤ အိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲး တၢ် ယာ်ထဲသိး တုၤသိး အဃိ, စးထီၣ် ၈ဲၤလိာ်၀ဲလၢ ကိၤလၤ ပဒိၣ်ပပှၢ် သုးခိၣ် သုးနၢ် အစိၤဒီး တုၤလၢ (ပဆဖလ) အစိၤဒၣ်လဲာ် န့ၣ်လီၤ. ၁၉၄၇ မ့ၢ်ဆၢကတီၢ် အကါဒိၣ် လၢ ကညီဖိ အတၢ်၈ဲၤ လိာ်လၢ ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပၢန့ၢ်သါ ခွဲးယာ် အခါ ခိၣ်နၢ်သၢ ဆံဃု၈ၤ အကျါ ပှၤနွံ၈ၤဒ် ပစံးတၢ် အသိး စီၤစၣ်စံၣ်ဖိ, မါဘးခဲၣ် ဒီးသးစၢ် ကရၢခိၣ်နၢ် တဖၣ် ထီဒါခိၣ်နၢ် အ၈ၤတဖၣ် အတၢ်၈ဲၤလိာ် ဒီးဆီၣ်ထွဲ ပယီၤပဒိၣ် အတၢ်ဘၣ်သး အဃိ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် တဖၣ် လဲၤပူၤကွံာ် ဖဲ တၢ်အကတီၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်လၢ အလီၤသူၣ်မံ သးမံ တမံၤလၢ ပကညီဖိ လိၣ်ဘၣ်အီၤ အံၤ တအိၣ်ဖျါထီၣ် ဒံးဘၣ်အဃိ ပခိၣ်ပနၢ် အါ၈ၤ၈ဲၤလိာ် ဒံး၀ဲ ဆူၣ်ဆူၣ်ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဒံး န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်လၢ အထံၣ်၀ဲလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ကျဲလၢ အမုာ်အခုၣ် တဖၣ် အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤအုၣ်သံ ကျၣ်သံ လီၤမၢ်ကွံာ်ဒီး တၢ်ဘျုးလၢ ကညီဖိ အ၈ီၢ် တအိၣ်ဖျါလၢၤ နီတမံၤဘၣ်. ပှၤန့ၢ်ဘျုး တခီ မ့ၢ်ပဒုၣ်ပဒါ တခီဧိၤ န့ၣ်လီၤ. လၢ ပှၤစှၤ၈ၤ အတၢ်ထံၣ် တၢ်ကွၢ်စိ ဖုၣ်ဖုၣ်ညီညီ ဘံစကု အဃိ ကညီကရၢ ဘၣ်တၢ်ရၤ လီၤအီၤလၢ ကရၢတဖိး သဲစး ဒီးဘၣ်တၢ် စးထီၣ်ဒုး ဖျိးကွံာ်အီၤဖဲ (၁၉၄၉) လါယနူၤအါရံၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ (၁၉၆၃) သနူသီလၢ ဟၢထၢၣ်သၣ်မွှ့ ကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် အီၤန့ၣ် ခိၣ်နၢ်အ၈ၤ တတူၢ်လိာ် အတၢ်ဘၣ် အဃိ အ၀ဲဒီး အသကိးစှၤ ၈ၤ ဟးထီၣ်ကွံာ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ပူၤဒီး ထုးလီၤဖး ကွံာ်အသးဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢမိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. (၁၉၆၄) အ၀ဲဒီး အသကိး တဖၣ် က့ၤမၤ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး န့ၢ်၀့ပဒိၣ်, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကဲဘျုး လၢကညီဖိ အ၈ီၢ် တအိၣ်ဖျါ ထီၣ်နီတမံၤ ဘၣ်. အမဲာ်ညါ ကဲထီၣ်ဒၣ် တၢ်လီၤဆံး လီၤစှၤလၢ ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဖှီၣ် တၢ်ယာ် တၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိ လၢ ပကညီ ကမျၢၢ်ဖိ တဖၣ်အ၈ီၢ် တခီ န့ၣ်လီၤ. (၁၉၇၃) (ခ့ၣ်အဲယူၣ်ဖံၣ်) လီၤဖးဒီး (ခ့ၣ်အဲယူၣ်) လၢ တၢ်ဃုထၢ ကျဲ တဒံးသိး လိာ်သးအဃိ (ခ့ၣ်အဲယူၣ်ဖံၣ်) ထုးလီၤဖး အသးဒီး (ခ့ၣ်အဲယူၣ်) ဒီးလဲၤဃု တံၤဃုသကိး ဒီးပှၤ တရူး ခီၣ်မၠူၢ်နံး, ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၣ် တၢ်သးမံ ဘၣ်အဃိ ဘၣ်ဟဲက့ၤ ပာ် ဖှိၣ်က့ၤ အသးဒီး ကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တချုးဖဲ အဟဲက့ၤ ဒံးဘၣ်အခါ န့ၣ် ကညီဖိလၢ ထံထၣ်စွ့ မ့ၢ်၈့ၤဒီး လၢၢ် ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် တဖၣ်မ့ၢ်၈့ၤ ဒိး န့ၣ်ဘၣ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ် တၢ်မဲာ်ထံ မဲာ်နိ တဒိးကွဲဘၣ် အမဲာ်ညါ တၢ်လီၤဆံး လီၤစှၤလၢ ပကရၢ မိၢ်ပှၢ်တခီ ဘၣ်ဒိတဒီး ကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢ အန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ် ဒီး အိၣ်၈ၢၢ်အိၣ်ခၢၣ် ဘၣ်တခီ မ့ၢ်ဒၣ် ပဒုၣ်ပဒါ ပှၤလၢအဆၢ မၤအၢမၤလီၤ မၢ်ပှၤ တခီဧိၤ န့ၣ်လီၤ.
(၁၉၉၄) ကညီဘူးဒး ထုးလီၤဖး အသးဒီး ခ့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဒီးက့ၤမၤ တၢ်နၢ်ပၢၢ်ဒီး (န၀တ) ဒီးသူၣ်ထီၣ် ကညီဘူးဒး တၢ်သဘျ့ ကရၢ, ဒီးဟဲက့ၤ ထီၣ်ဒုးက့ၤ ကညီဒီ ကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ အဃိ ကညီသုးမုၢ်ဒိၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ကွံာ် တၢ်လီၢ် တၢ်ကျဲအါတီၤ ခီဖျိလၢ ပမ့ၢ်က ညီဖိဒ် သိးသိး ဃိ တအဲဲၣ်ဒိး တၢ်သံတၢ်ပှၢ် လၢ ပကလုာ် ကဒဲကဒဲ ဘၣ်အဃိ လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ (၂၀၁၀) ကညီဘူးဒး သုးဘၣ် ကဲထီၣ်က့ၤ ပယီၤသုးခိး ကီၢ်ဆၢဒီး ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲအီၤ တခီမ့ၢ်ဒၣ် ပယီၤသုးခိၣ် နၢ်အဃိ, တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၤ ဆံးလီၤစှၤ လၢပကညီ ကလုာ် အ၈ီၢ်လၢ တၢ်အကပၤ ကပၤဒီး မၤယံၤထီၣ် ပကညီ အတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ တခီမးလဲၣ်. အခိၣ်တလိာ် ပကညီဖိ အသးသမူ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် ဘၣ်လုၢ်ထီၣ် အသးလၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်ဒီး ကညီဟီၣ်ခိၣ် တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လီၤကွံာ်ဆူ ပဒုၣ်ပဒါ အစုပူၤ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် တခီမးန့ၣ် လီၤ. တၢ်ဘၣ်မၤ အသးတဖၣ် အံၤမ့ၢ် တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤလၢ ပကညီကလုာ် အ၈ီၢ်, မ့မ့ၢ် တၢ်ကဲဘျုး ကဲဖှိၣ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်တခီ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢ တတူၢ်လိာ် (၂၀၁၀) ပဒိၣ်တၢ်ဃုထၢ တဲာ်တဲာ်ဖျုဖျု ဒ်သုးခိၣ် စီၤလါပှဲၤ အသိးန့ၣ် ကဲထီၣ် တၢ်မဲာ်ရှး ဒီးဘၣ်ဒိ ပယီၤပဒိၣ် အသူးသ့ၣ် လၤကပီၤ တဒိးကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ အ၀ဲတ ပာ် ဖှိၣ်က့ၤ အသးဒီး ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဘၣ်ဒီး မၤဒၣ် အထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ဒၣ်၀ဲဒီး တအိၣ်ဒီး ထံရူၢ် ကီၢ်သဲး အတၢ်အုၣ်ကီၤ သး တၢ်ပာ် ဖျါလၢ ကညီဖိ ခဲလၢာ်ကထံၣ် ဘၣ်၀ဲ ထံထံ ဆှဲဆှဲ အ၈ီၢ်ဘၣ် အဃိ အထံရူၢ် ကီၢ်သဲး ကလဲၤသး ဆူညါဒ်လဲၣ် န့ၣ်အိၣ်ဒၣ် ပကညီဖိ တဖၣ် ဘၣ်ခိး ကွၢ်လၢ်အီၤ လၢ တၢ်သူၣ်အုး သးအုး တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘှီ အပူၤတခီ ဧိၤန့ၣ်လီၤ.
ဖုထ့ၣ်မီၢ် ဒ်အမ့ၢ် ကညီ သုးခိၣ် လုၢ်ဒိၣ် ပှ့ၤဒိၣ်တ၈ၤ အသိး ဘၣ်တၢ်ပာ် ကဲပာ် လုၢ်ပာ် ပှ့ၤ အီၤလၢ ပကညီက လုာ်ဒီး မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အီၤဒိၣ်မး တ၈ၤစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ (၂၀၀၇) န့ၣ် ထုးဖးကွံာ် အသးဒီး ကရၢမိၢ်ပှၢ်, သူၣ်ထီၣ် အကရၢဒၣ်၀ဲ ဒီးမၤ တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ် သးဒီး (နအဖ) ယံာ်တ့ၢ်လံ လွံၢ်နံၣ်ယဲၢ်နံၣ် လံ, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တဟူထီၣ် သါလီၤ လၢ တၢ်ကဲဘျုး လၢကညီ ကလုာ် အ၈ီၢ်နီ တမံၤဒံး ဘၣ်. မ့မ့ၢ်တခီ တၢ်ဘၣ်ဘျုး ကအိၣ်ထဲနီၢ် တ၈ၤ နီၢ်တဒူၣ် ကအီၣ်ဘၣ် အီဘၣ် ဃုာ်ဒီး ပှၤမၤသကိး တၢ်ဒီးအီၤ စှၤ၈ၤဧိၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ဘျုး အအါ ကတၢၢ်ကမ့ၢ်ဒၣ် ပဒုၣ်ပဒါ ဒီး တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤတခီ မ့ၢ်ဒၣ် လၢပကရၢ မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဖး အတၢ်၈ဲၤ လိာ်ဒ် အတၢ်ထံၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါ ဒၣ်၀ဲအသိး တဖၣ်အံၤ တဒုး အိၣ်ဖျါထီၣ် ကညီဖိ လၢ အကလီၢ်ကလီၢ် ဒီး ပပှၤကလုာ် လၢအလုၢ် ထီၣ်တ့ၢ် အသးသမူ ဒီး နီၢ်ခိက့ၢ်၈ီၤ တဖၣ် အတၢ်မိၢ်န့ၣ် သးလီဒံးဘၣ် အမဲာ် ညါ တၢ်မုၢ်လၢ် ကအိၣ်ဖျါထီၣ် ဒ် တၢ်ကပီၤ ဆံးဆံးဖိ ထဲထးဆး တၢ်တဘိ အတၢ်ထူၣ်ဖျိ အတၢ်ကပီၤ ဧိၤမး ပတထံၣ် အတၢ်အိၣ်ဖျါ ထီးဒံးဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် တၢ်ကဲဘျုး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်ဒီး တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢပကညီ ကလုာ်၈ီၢ် ဒ် ပစံးတၢ် အသိး တၢ်မၤနၢၤ မၤဃၣ် တၢ်ဖှီၣ် တၢ်ယာ် တၢ်သံတၢ်ပှၢ် တၢ်မဲာ်ထံ မဲာ်နိ တၢ်သူၣ် ဘၣ်ဒိ သးဘၣ်ဒိဒီး တၢ်ဘၣ်စူး ကွံာ်ဒူသ၀ီ စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်, မိၢ်ခိၣ်အဲ, ပၢ်ခိၣ်အဲ တဖၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဒိၣ်ဘၢ သံပှၤ တခီမးလဲၣ်.
ကီၢ်ခိၣ် စီၤဘးအူကၠံ စံး ပာ် ၀ဲ ကညီဖိ အတၢ်ပၢၢ်ဆၢ မ့ၢ်အခီၣ်ထံး တဘျီဒီး ကမ့ၢ် အကတၢၢ် တဘျီ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ (၁၉၉၁-၉၂) ကညီဖိ စှၤ၈ၤ ပာ် ဖှိၣ်ထီၣ်အသး လၢကက့ၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ လၢထံထၣ်စွ့ တခီ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်နၢ ဘၣ်အစိ တစုန့ၣ် တၢ်မၤသံ ကညီဖိဖဲန့ၣ် တဖၣ် အၢအၢသီသီ သအုၣ်သပှီၤ စးထီၣ် လၢ ဖိသၣ် တသ့ၣ်ညါ တၢ်နီတမံၤ တုၤလၢ သးပှၢ် ခိၣ်၀ါ န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး သရၣ်သမါ သူၣ်က့ သးပှၢ်လၢ အသးအိၣ် အါန့ၣ် အနံၣ်နွံဆံ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် တ့ၢ်လီၤလၢ ဃိာ်ပူၤ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးပှၢ် တနီၤမၤ တ့ၢ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢ ဒီးပာ် တ့ၢ်ကွံာ်၀ဲ မၤတၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်ဒီး သုးပဒိၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံ ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် ဖၢနုာ်အီၤ လၢဃိာ်ပူၤ အါ၈ၤ စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤ အသးအံၤ ဒုးထံၣ်မှံက့ၤ မးပှၤလၢ ကီၢ်ခိၣ်စီၤဘး အူကၠံ အတၢ်ကတိၤ ဖိတဘီ မးလဲၣ်.
ဆၢကတီၢ် ခဲအံၤ မ့ၢ်ဆၢကတီၢ် အကါဒိၣ် လၢ တၢ်ဘၣ်စံး ဘၣ်ကတိၤ တၢ်လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ကျဲသနူအဃိ မ့ၢ်တၢ်ခွဲး ယာ်၈့ၤ စ့ၢ်ကီးလၢ ပ၈ီၢ် ဒ်န့ၣ်အသိး မ့ၢ်ကတီၢ် တကတီၢ်လၢ ပဘၣ်ပလီၢ် ပသးဒိၣ်မး လၢတၢ်ခဲၣ်သူ ခဲၣ်လါ, တၢ်လွဲတၢ်လဲး ဒီး တၢ်ကလံာ် န့ၢ်တၢ်, တၢ်မၤသ့ၣ် ဖး ပှၤတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်၈့ၤ ဒ်လဲၣ်၈့ၤ လၢပပှၤ ကလုာ် မိၢ်န့ၣ်သးလီ အဘူၣ်အတီၢ် ကလၢပှဲၤအ၈ီၢ် န့ၣ်ပ ြကၢး ဆၢထၢၣ်လၢ ကျဲသနူလၢ ပဒါလီၤ ပာ် လီၤအီၤ လၢအအိၣ်လၢ ပှဲၤဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိလၢ ပပှၤကလုာ် မိၢ်န့ၢ်သး လီတ့ၢ်၀ဲ တဖၣ်အပူၤ န့ၣ်လီၤ. ပဒုၣ်ပဒါလၢ အမၤအၢ တ့ၢ်ပပှၤ ကလုာ်ဒီး မၤဒံး၀ဲဒီး တအၢၣ်လီၤ ဆၢတဲာ်ဒံးဘၣ် အသးလၢ ယတမၤ နၢၤမၤဃၣ် မၤအၢမၤသီ လၢၤဘၣ် တၢ်ဘၣ် တဖုအံၤ ပပျၢ်အတၢ်ကမၣ် ဒီး အိၣ်ဃူ အိၣ်ဖိးလိာ်သး ဒီးအီၤ မးကဲဒံး သၢပျၢၤ ပပှၤကလုာ် ကဒဲကဒဲ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် တမံၤဃီ ပတၢ်ဖံး တၢ်မၤ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိ တမံၤဃီ ဒု တၢ်ကွၢ်ကပာ် လိာ်သး တၢ်၈ံၢ်ဆံး ဘါစၢ်တမ့ၢ် တၢ်ကီဘၣ် လဲၣ်. မ့ကီန့ၣ် ဟဲလၢ တၢ်ပာ် ကဖၢလၢသး, တၢ်ပာ် ထီၣ်ထီသး ဒီးတၢ်ပာ် ဆံးလိာ်သး တခီ န့ၣ်လီၤ.
ပကညီ ဖိအံၤ ပမ့ၢ်ကွၢ်ဆိ ကမိၣ် ပမၤကိၢ် မၤ၈ီၤလီၤ ပသးဒီး ပမၤကိၢ်မၤ၈ီၤ မၤဖှီၣ်မၤယာ် မၤအၢမၤသီက့ၤ ပပှၤကလုာ်အံၤ အါမးလံ. အခိၣ်တလိာ် ပမၤဘျုး မၤဖှိၣ် ပဒုၣ်ပဒါ တခီ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပပှၤကလုာ် ကိးဒူၣ်ကိး ဖုဒဲးသ့ၣ်ဧၢ ပာ် တ့ၢ်ကွံာ် ကျဲလၢ အတမၤဘျူး မၤဖှိၣ် ပပှၤကလုာ် တဖၣ်ဒီး ကွံာ်တ့ၢ် ကွံာ် တၢ်သးထီၣ်ထီ, တၢ်အဲၣ်ထီၣ် ဆှ့ၣ်တဖၣ် ခဲလၢာ်ဒီး သူၣ်ထီၣ်သကိး က့ၤတၢ်ဃူ တၢ်ဖိးလၢ တၢ်သူၣ်ဒူ သးဒူအပူၤ ဒီး၈ုာ်မၤန့ၢ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး တဖၣ်တဘီ မီၤ. သုပှၤကလုာ် လၢအအိၣ်လၢ လီၢ်သကုၤ ဆးဒး မ့ၢ်နၢ်ဟူလၢ သုသူၣ်ထီၣ် က့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိး လံတစုန့ၣ် ကသးခု ဆံးဒိၣ်လဲၣ်, ကကိး သြတီထီၣ်လၢ တၢ်သး တဖျၢၣ်ဃီလၢ တၢ်မၤန့ၢ် က့ၤဘူၣ်တီၢ် လၢပှဲၤအ၈ီၢ် လၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ် သးဆူၣ်အပူၤ သပှၢ်ကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ. မ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး အိၣ်ဒီး ပပှၤကလုာ် ထီဘိန့ၣ် တက့ၢ်.
ဃူဃူဆူပတၢ်မၤနၢၤအဖီ တၢၣ်
http://akoqld.blogspot.se/2012/11/blog-post.html
ကညီဖိ အတၢ် စံၣ်စိၤ တဲစိၤ လၢပျၢၤ ပကီ မၤအၢ ပကညီ ဖိ အၢအၢ သီသီ နးနး ကျံၤကျံၤ လီၤ. ဘၣ် တၢ် ကတိၤ ဒိ စံၣ်ဃဲၤ စ့ၢ်ကီး အီၤဒ် ပူ အသိး အိၣ် အါမး, ဒ်ပစံးတၢ် အသိး တၢ်ဃဲၤ ဒိချၢၣ်, ပဒဲ, ခ့ယုၢ် ကီၤကျဲၣ်ဒီး အ၈ုၤအ၈ၤ အိၣ်ဒံး အါမး ဒ်န့ၣ် အသိး စံးစ့ၢ်ကီး ၀ဲလၢ တၢ်အနံၣ် ဖးချဲ, ထဲဖးချဲ, အပျ့ၤ အိၣ်နွံကဘျံး, အထ့ၣ်အိၣ် နွံကမိာ်, ယီၢ်ဘၣ်နအ့ၣ် အီၣ်လိးနၤ, နယီၢ်ဘၣ် အအ့ၣ် အီၣ်လီးနၤ, မၤဘူး တ၈့ၤ ဖိသ့ၣ်လံၤ သ့ၣ်ဧၢ. တၢ်စံးဃဲၤ ဒ်အံၤအသိး ပနၢ်ဟူ ဘၣ်လၢ ကညီဖိကျါ သကုၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတထံၣ်လၢ တၢ်ကွဲး နီၣ်ပာ် ကီၤအီၤ ဘၣ်. မ့မ့ၢ် စးထီၣ်ဖဲ (၁၈၂၄) အလီၢ်ခံန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် ဖးဘၣ် တဆံးတက့ၢ် လၢစီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး အပူၤလၢ အမိၢ်အဖံ ဒီး သးပှၢ်တနီၤ စံးဃဲအီၤ ဖဲတၢ်ဆၢ ကတီၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ် ချုးန့ၣ်အီၤ အကတီၢ်တၢ် ဘၣ်မၤ အသးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲကိၤလၤ ဟဲနုာ်ဒုး ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီ ရခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ် အခါန့ၣ် ပယီၤသုး ခိၣ်ကျၢၢ် (ဘၢ်ဒူလး) မၢ၀ဲ ကညီဖိတဖၣ် ဘှီန့ၣ် အတိာ်လၢ ကခီၣ်ဒုး ကိၤလၤသုး အ၈ီၢ်န့ၣ် ကညီဖိ ဘၣ်မၤ အတၢ် နးနးကျံၤကျံၤ ဖှီၣ်ဖှီၣ်ယာ်ယာ် န့ၣ်လီၤ. အါန့ၣ် အန့ၣ်လၢ တၢ်ဒုး အကတီၢ်န့ၣ် ကညီဖိ တဖၣ် ဘၣ်ကဲထီၣ်တိာ်, တၢ်ဒီသဒၢ လၢအ၀ဲသ့ၣ် အ၈ီၢ်ဖဲ ကိၤလၤခး မျိာ်သၣ်ဒ် သိး အသုတဘၣ် သံ အသုးဖိ သံၣ်ဖိ တ၈့ၤအ၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. တုၤ အ၀ဲသ့ၣ် ဃၣ်လၢ ကိၤလၤသုး န့ၣ် အသုးဖိ တဖၣ် ဃ့ၢ်လီၤ ြပံလီၤြပါ သကုၤ ကစၢၢ်ခိၣ် ပှၢ်ကျါဒီး မၤကိၢ်မၤ၈ီၤ ပကညီဖိ အါမးန့ၣ် ပသးပှၢ် တဖၣ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ၀ဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်ဖဲ (၁၈၂၈) ဒီးဆူအလီၢ်ခံ ကညီဖိ တူၢ်လိာ်က့ၤ ခရံာ်၀ံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် ကညီဖိလၢ အတူၢ်လိာ် ခရံာ်တဖၣ် န့ၣ်စံး၀ဲ လၢ အကဲကိၤလၤ အပျဲၢ်အဃိ လူၤမၤအၢ မၤသီ မၤဖှီၣ်မၤယာ် ၀ဲ ကညီခရံာ်ဖိ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အဃိဖဲ (၁၈၅၂- ၅၃) န့ၣ် ကညီ ခရံာ်ဖိ တဖၣ် ပာ် ဖှိၣ်ထီၣ် အသးဒီး ခိးဒုး၀ဲ အဆိကတၢၢ် တဘျီဖဲ ကၠူၣ်လၣ်ထံ ကျိနံၤဒီး စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် လံၤလံၤ တၢ်ဒုးလၢ ကညီဒီး ပယီၤအဘၢၣ်စၢၤ အိၣ်ထီၣ်တုၤ ကိၤလၤ မၤန့ၢ် ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီတစု န့ၣ်လီၤ. (၁၈၅၆) ကိၤလၤမၤန့ၢ် ကီၢ်ပယီၤ လာ်ခီ အခါန့ၣ် ပယီၤသုး လၢ ဃ့ၢ်ဖျိတဖၣ် န့ၣ် ဟးမၤဆူၣ် မၤစိး ကညီဖိလၢ ကျဲအဘိဘိ အကျါ ဟးကိးမၢ ပကညီဖိ တဖၣ်လၢ ဘၣ်ဟး တမျာ်တၢ် အဃိ ပယီၤခိၣ်နၢ် လၢအအိၣ်လၢ ကိၤလၤ တၢ်ပၢ ပူၤတဖၣ် ဆှိးပကညီဖိ အဃိ ပကညီဖိ ဘၣ်လီၤ လၢဃိာ်ပူၤ အါမးန့ၣ် ကိၤလၤလၢ အလဲၤဘါ ယုၤ ပှၤဃိာ်ဖိ အတၢ်တဖၣ် န့ၣ်အုၣ်အသး န့ၣ်လီၤ.
တုၤကညီဖိ မၤလိ မၤဒိဘၣ်က့ၤ တၢ်တစုန့ၣ် သ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ တၢ်အရၢ ကရိအိၣ်ဒီး အလုၢ်အပှ့ၤ လံန့ၣ် ကရၢကရိထီၣ် အသး၀ံၤ ကျဲးစၢး မၤန့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ဒီး သူၣ်ထီၣ်က့ၤ ကၠိကီၣ် လၢကညီဖိ အ၈ီၢ်ဒီး မၤဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်ဆဲး တၢ်လၤ အဃိ ကညီဖိ အသူးသ့ၣ် အိၣ်ဖျါထီၣ် တဒိးကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ (၁၉၄၁- ၄၂) န့ၣ် ပယီၤ ကရၢကရိထီၣ် အသုး ဘံၢ်အၣ်အ့ၣ် ဒီးဟဲက့ၤ ကိးဖုၣ်ခီၣ် သုးလၢ ကဒုးဖျိး ကွံာ်ကိၤလၤ အသုးဒီး မၤစၢၤ ဖုၣ်ခီၣ်သုး အဃိ ဖုၣ်ခီၣ် မၤနၢၤတၢ် ချ့မးဒီး ကိၤလၤ ဘၣ်သုးအသး ဆူကီၢ်အ့ဒံၢ်ယါ ဃုာ်ဒီး ပကညီသုး လၢ အမၤသကိး တၢ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ပယီၤ သုး ဘံၢ်အၣ်အ့ၣ် တဖၣ် မၤတရီတပါ မၤသံ မၤဖှီၣ်မၤယာ် ပကညီဖိ လၢ တၢ်လီၢ် သကုၤဆးဒး န့ၣ် လီၤဆီဒၣ် တၢ်မၠီမၠး၀့ၢ်ပူၤ န့ၣ်မၤသံ ပကညီဖိ အါတီၤ လီၤဆီဒၣ် တၢ် ကညီ (အရ်စံၣ်) လၢအလဲၤဘါ တၢ်လၢ သရိာ်ပူၤ တတီၤအခါ န့ၣ် အါအါ၈ီၢ်၈ီၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး လၢ ဘျံးဒွဲၣ်ဒီး လၢကီၢ်ဖၣ်ပူၣ် စ့ၢ်ကီး တၢ်မၤသံ ပကညီဖိ ဒီဖုဒီဂီၢ် ဒ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ အိၣ်စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ.
လၢ ပယီၤ အတၢ်သကဲာ် ပ၀း လၢအမၤ အၢမၤနး မၤသံ ပကညီဖိ အံၤအိၣ်စး ထီၣ်လံလၢ အပူၤကွံာ် အနံၣ်လၢ အကယၤ တဖၣ် အကယၤလံ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တဆိကတီၢ် ၀ဲနီတဘျီ ဘၣ် အဃိ ကညီဖိ တဖၣ်ထံၣ်လၢ ကဘၣ်အိၣ် ဒီး အကီၢ်စဲၣ် ဒၣ်၀ဲဒီး တၢ်ပၢန့ၢ်သါ ခွဲး ယာ်လၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ် အမ့ၢ်အတီ အပူၤ အိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲး တၢ် ယာ်ထဲသိး တုၤသိး အဃိ, စးထီၣ် ၈ဲၤလိာ်၀ဲလၢ ကိၤလၤ ပဒိၣ်ပပှၢ် သုးခိၣ် သုးနၢ် အစိၤဒီး တုၤလၢ (ပဆဖလ) အစိၤဒၣ်လဲာ် န့ၣ်လီၤ. ၁၉၄၇ မ့ၢ်ဆၢကတီၢ် အကါဒိၣ် လၢ ကညီဖိ အတၢ်၈ဲၤ လိာ်လၢ ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပၢန့ၢ်သါ ခွဲးယာ် အခါ ခိၣ်နၢ်သၢ ဆံဃု၈ၤ အကျါ ပှၤနွံ၈ၤဒ် ပစံးတၢ် အသိး စီၤစၣ်စံၣ်ဖိ, မါဘးခဲၣ် ဒီးသးစၢ် ကရၢခိၣ်နၢ် တဖၣ် ထီဒါခိၣ်နၢ် အ၈ၤတဖၣ် အတၢ်၈ဲၤလိာ် ဒီးဆီၣ်ထွဲ ပယီၤပဒိၣ် အတၢ်ဘၣ်သး အဃိ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် တဖၣ် လဲၤပူၤကွံာ် ဖဲ တၢ်အကတီၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်လၢ အလီၤသူၣ်မံ သးမံ တမံၤလၢ ပကညီဖိ လိၣ်ဘၣ်အီၤ အံၤ တအိၣ်ဖျါထီၣ် ဒံးဘၣ်အဃိ ပခိၣ်ပနၢ် အါ၈ၤ၈ဲၤလိာ် ဒံး၀ဲ ဆူၣ်ဆူၣ်ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဒံး န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်လၢ အထံၣ်၀ဲလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ကျဲလၢ အမုာ်အခုၣ် တဖၣ် အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤအုၣ်သံ ကျၣ်သံ လီၤမၢ်ကွံာ်ဒီး တၢ်ဘျုးလၢ ကညီဖိ အ၈ီၢ် တအိၣ်ဖျါလၢၤ နီတမံၤဘၣ်. ပှၤန့ၢ်ဘျုး တခီ မ့ၢ်ပဒုၣ်ပဒါ တခီဧိၤ န့ၣ်လီၤ. လၢ ပှၤစှၤ၈ၤ အတၢ်ထံၣ် တၢ်ကွၢ်စိ ဖုၣ်ဖုၣ်ညီညီ ဘံစကု အဃိ ကညီကရၢ ဘၣ်တၢ်ရၤ လီၤအီၤလၢ ကရၢတဖိး သဲစး ဒီးဘၣ်တၢ် စးထီၣ်ဒုး ဖျိးကွံာ်အီၤဖဲ (၁၉၄၉) လါယနူၤအါရံၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ (၁၉၆၃) သနူသီလၢ ဟၢထၢၣ်သၣ်မွှ့ ကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် အီၤန့ၣ် ခိၣ်နၢ်အ၈ၤ တတူၢ်လိာ် အတၢ်ဘၣ် အဃိ အ၀ဲဒီး အသကိးစှၤ ၈ၤ ဟးထီၣ်ကွံာ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ပူၤဒီး ထုးလီၤဖး ကွံာ်အသးဒီး က့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢမိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. (၁၉၆၄) အ၀ဲဒီး အသကိး တဖၣ် က့ၤမၤ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး န့ၢ်၀့ပဒိၣ်, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကဲဘျုး လၢကညီဖိ အ၈ီၢ် တအိၣ်ဖျါ ထီၣ်နီတမံၤ ဘၣ်. အမဲာ်ညါ ကဲထီၣ်ဒၣ် တၢ်လီၤဆံး လီၤစှၤလၢ ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဖှီၣ် တၢ်ယာ် တၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိ လၢ ပကညီ ကမျၢၢ်ဖိ တဖၣ်အ၈ီၢ် တခီ န့ၣ်လီၤ. (၁၉၇၃) (ခ့ၣ်အဲယူၣ်ဖံၣ်) လီၤဖးဒီး (ခ့ၣ်အဲယူၣ်) လၢ တၢ်ဃုထၢ ကျဲ တဒံးသိး လိာ်သးအဃိ (ခ့ၣ်အဲယူၣ်ဖံၣ်) ထုးလီၤဖး အသးဒီး (ခ့ၣ်အဲယူၣ်) ဒီးလဲၤဃု တံၤဃုသကိး ဒီးပှၤ တရူး ခီၣ်မၠူၢ်နံး, ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၣ် တၢ်သးမံ ဘၣ်အဃိ ဘၣ်ဟဲက့ၤ ပာ် ဖှိၣ်က့ၤ အသးဒီး ကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တချုးဖဲ အဟဲက့ၤ ဒံးဘၣ်အခါ န့ၣ် ကညီဖိလၢ ထံထၣ်စွ့ မ့ၢ်၈့ၤဒီး လၢၢ် ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် တဖၣ်မ့ၢ်၈့ၤ ဒိး န့ၣ်ဘၣ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ် တၢ်မဲာ်ထံ မဲာ်နိ တဒိးကွဲဘၣ် အမဲာ်ညါ တၢ်လီၤဆံး လီၤစှၤလၢ ပကရၢ မိၢ်ပှၢ်တခီ ဘၣ်ဒိတဒီး ကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢ အန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ် ဒီး အိၣ်၈ၢၢ်အိၣ်ခၢၣ် ဘၣ်တခီ မ့ၢ်ဒၣ် ပဒုၣ်ပဒါ ပှၤလၢအဆၢ မၤအၢမၤလီၤ မၢ်ပှၤ တခီဧိၤ န့ၣ်လီၤ.
(၁၉၉၄) ကညီဘူးဒး ထုးလီၤဖး အသးဒီး ခ့ၣ်အဲယူၣ် ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဒီးက့ၤမၤ တၢ်နၢ်ပၢၢ်ဒီး (န၀တ) ဒီးသူၣ်ထီၣ် ကညီဘူးဒး တၢ်သဘျ့ ကရၢ, ဒီးဟဲက့ၤ ထီၣ်ဒုးက့ၤ ကညီဒီ ကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ အဃိ ကညီသုးမုၢ်ဒိၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ကွံာ် တၢ်လီၢ် တၢ်ကျဲအါတီၤ ခီဖျိလၢ ပမ့ၢ်က ညီဖိဒ် သိးသိး ဃိ တအဲဲၣ်ဒိး တၢ်သံတၢ်ပှၢ် လၢ ပကလုာ် ကဒဲကဒဲ ဘၣ်အဃိ လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ (၂၀၁၀) ကညီဘူးဒး သုးဘၣ် ကဲထီၣ်က့ၤ ပယီၤသုးခိး ကီၢ်ဆၢဒီး ပှၤတီခိၣ် ရိၢ်မဲအီၤ တခီမ့ၢ်ဒၣ် ပယီၤသုးခိၣ် နၢ်အဃိ, တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၤ ဆံးလီၤစှၤ လၢပကညီ ကလုာ် အ၈ီၢ်လၢ တၢ်အကပၤ ကပၤဒီး မၤယံၤထီၣ် ပကညီ အတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ တခီမးလဲၣ်. အခိၣ်တလိာ် ပကညီဖိ အသးသမူ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် ဘၣ်လုၢ်ထီၣ် အသးလၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်ဒီး ကညီဟီၣ်ခိၣ် တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လီၤကွံာ်ဆူ ပဒုၣ်ပဒါ အစုပူၤ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် တခီမးန့ၣ် လီၤ. တၢ်ဘၣ်မၤ အသးတဖၣ် အံၤမ့ၢ် တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤလၢ ပကညီကလုာ် အ၈ီၢ်, မ့မ့ၢ် တၢ်ကဲဘျုး ကဲဖှိၣ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်တခီ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢ တတူၢ်လိာ် (၂၀၁၀) ပဒိၣ်တၢ်ဃုထၢ တဲာ်တဲာ်ဖျုဖျု ဒ်သုးခိၣ် စီၤလါပှဲၤ အသိးန့ၣ် ကဲထီၣ် တၢ်မဲာ်ရှး ဒီးဘၣ်ဒိ ပယီၤပဒိၣ် အသူးသ့ၣ် လၤကပီၤ တဒိးကွဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ အ၀ဲတ ပာ် ဖှိၣ်က့ၤ အသးဒီး ကရၢမိၢ်ပှၢ် ဘၣ်ဒီး မၤဒၣ် အထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ဒၣ်၀ဲဒီး တအိၣ်ဒီး ထံရူၢ် ကီၢ်သဲး အတၢ်အုၣ်ကီၤ သး တၢ်ပာ် ဖျါလၢ ကညီဖိ ခဲလၢာ်ကထံၣ် ဘၣ်၀ဲ ထံထံ ဆှဲဆှဲ အ၈ီၢ်ဘၣ် အဃိ အထံရူၢ် ကီၢ်သဲး ကလဲၤသး ဆူညါဒ်လဲၣ် န့ၣ်အိၣ်ဒၣ် ပကညီဖိ တဖၣ် ဘၣ်ခိး ကွၢ်လၢ်အီၤ လၢ တၢ်သူၣ်အုး သးအုး တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘှီ အပူၤတခီ ဧိၤန့ၣ်လီၤ.
ဖုထ့ၣ်မီၢ် ဒ်အမ့ၢ် ကညီ သုးခိၣ် လုၢ်ဒိၣ် ပှ့ၤဒိၣ်တ၈ၤ အသိး ဘၣ်တၢ်ပာ် ကဲပာ် လုၢ်ပာ် ပှ့ၤ အီၤလၢ ပကညီက လုာ်ဒီး မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အီၤဒိၣ်မး တ၈ၤစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ (၂၀၀၇) န့ၣ် ထုးဖးကွံာ် အသးဒီး ကရၢမိၢ်ပှၢ်, သူၣ်ထီၣ် အကရၢဒၣ်၀ဲ ဒီးမၤ တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ် သးဒီး (နအဖ) ယံာ်တ့ၢ်လံ လွံၢ်နံၣ်ယဲၢ်နံၣ် လံ, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တဟူထီၣ် သါလီၤ လၢ တၢ်ကဲဘျုး လၢကညီ ကလုာ် အ၈ီၢ်နီ တမံၤဒံး ဘၣ်. မ့မ့ၢ်တခီ တၢ်ဘၣ်ဘျုး ကအိၣ်ထဲနီၢ် တ၈ၤ နီၢ်တဒူၣ် ကအီၣ်ဘၣ် အီဘၣ် ဃုာ်ဒီး ပှၤမၤသကိး တၢ်ဒီးအီၤ စှၤ၈ၤဧိၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ဘျုး အအါ ကတၢၢ်ကမ့ၢ်ဒၣ် ပဒုၣ်ပဒါ ဒီး တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤတခီ မ့ၢ်ဒၣ် လၢပကရၢ မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဖး အတၢ်၈ဲၤ လိာ်ဒ် အတၢ်ထံၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါ ဒၣ်၀ဲအသိး တဖၣ်အံၤ တဒုး အိၣ်ဖျါထီၣ် ကညီဖိ လၢ အကလီၢ်ကလီၢ် ဒီး ပပှၤကလုာ် လၢအလုၢ် ထီၣ်တ့ၢ် အသးသမူ ဒီး နီၢ်ခိက့ၢ်၈ီၤ တဖၣ် အတၢ်မိၢ်န့ၣ် သးလီဒံးဘၣ် အမဲာ် ညါ တၢ်မုၢ်လၢ် ကအိၣ်ဖျါထီၣ် ဒ် တၢ်ကပီၤ ဆံးဆံးဖိ ထဲထးဆး တၢ်တဘိ အတၢ်ထူၣ်ဖျိ အတၢ်ကပီၤ ဧိၤမး ပတထံၣ် အတၢ်အိၣ်ဖျါ ထီးဒံးဘၣ်. အခိၣ်တလိာ် တၢ်ကဲဘျုး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါ အ၈ီၢ်ဒီး တၢ်ဆံးလီၤ စှၤလီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢပကညီ ကလုာ်၈ီၢ် ဒ် ပစံးတၢ် အသိး တၢ်မၤနၢၤ မၤဃၣ် တၢ်ဖှီၣ် တၢ်ယာ် တၢ်သံတၢ်ပှၢ် တၢ်မဲာ်ထံ မဲာ်နိ တၢ်သူၣ် ဘၣ်ဒိ သးဘၣ်ဒိဒီး တၢ်ဘၣ်စူး ကွံာ်ဒူသ၀ီ စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်, မိၢ်ခိၣ်အဲ, ပၢ်ခိၣ်အဲ တဖၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဒိၣ်ဘၢ သံပှၤ တခီမးလဲၣ်.
ကီၢ်ခိၣ် စီၤဘးအူကၠံ စံး ပာ် ၀ဲ ကညီဖိ အတၢ်ပၢၢ်ဆၢ မ့ၢ်အခီၣ်ထံး တဘျီဒီး ကမ့ၢ် အကတၢၢ် တဘျီ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ (၁၉၉၁-၉၂) ကညီဖိ စှၤ၈ၤ ပာ် ဖှိၣ်ထီၣ်အသး လၢကက့ၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ လၢထံထၣ်စွ့ တခီ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်နၢ ဘၣ်အစိ တစုန့ၣ် တၢ်မၤသံ ကညီဖိဖဲန့ၣ် တဖၣ် အၢအၢသီသီ သအုၣ်သပှီၤ စးထီၣ် လၢ ဖိသၣ် တသ့ၣ်ညါ တၢ်နီတမံၤ တုၤလၢ သးပှၢ် ခိၣ်၀ါ န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး သရၣ်သမါ သူၣ်က့ သးပှၢ်လၢ အသးအိၣ် အါန့ၣ် အနံၣ်နွံဆံ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် တ့ၢ်လီၤလၢ ဃိာ်ပူၤ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးပှၢ် တနီၤမၤ တ့ၢ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢ ဒီးပာ် တ့ၢ်ကွံာ်၀ဲ မၤတၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်ဒီး သုးပဒိၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံ ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် ဖၢနုာ်အီၤ လၢဃိာ်ပူၤ အါ၈ၤ စ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤ အသးအံၤ ဒုးထံၣ်မှံက့ၤ မးပှၤလၢ ကီၢ်ခိၣ်စီၤဘး အူကၠံ အတၢ်ကတိၤ ဖိတဘီ မးလဲၣ်.
ဆၢကတီၢ် ခဲအံၤ မ့ၢ်ဆၢကတီၢ် အကါဒိၣ် လၢ တၢ်ဘၣ်စံး ဘၣ်ကတိၤ တၢ်လၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ကျဲသနူအဃိ မ့ၢ်တၢ်ခွဲး ယာ်၈့ၤ စ့ၢ်ကီးလၢ ပ၈ီၢ် ဒ်န့ၣ်အသိး မ့ၢ်ကတီၢ် တကတီၢ်လၢ ပဘၣ်ပလီၢ် ပသးဒိၣ်မး လၢတၢ်ခဲၣ်သူ ခဲၣ်လါ, တၢ်လွဲတၢ်လဲး ဒီး တၢ်ကလံာ် န့ၢ်တၢ်, တၢ်မၤသ့ၣ် ဖး ပှၤတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်၈့ၤ ဒ်လဲၣ်၈့ၤ လၢပပှၤ ကလုာ် မိၢ်န့ၣ်သးလီ အဘူၣ်အတီၢ် ကလၢပှဲၤအ၈ီၢ် န့ၣ်ပ ြကၢး ဆၢထၢၣ်လၢ ကျဲသနူလၢ ပဒါလီၤ ပာ် လီၤအီၤ လၢအအိၣ်လၢ ပှဲၤဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိလၢ ပပှၤကလုာ် မိၢ်န့ၢ်သး လီတ့ၢ်၀ဲ တဖၣ်အပူၤ န့ၣ်လီၤ. ပဒုၣ်ပဒါလၢ အမၤအၢ တ့ၢ်ပပှၤ ကလုာ်ဒီး မၤဒံး၀ဲဒီး တအၢၣ်လီၤ ဆၢတဲာ်ဒံးဘၣ် အသးလၢ ယတမၤ နၢၤမၤဃၣ် မၤအၢမၤသီ လၢၤဘၣ် တၢ်ဘၣ် တဖုအံၤ ပပျၢ်အတၢ်ကမၣ် ဒီး အိၣ်ဃူ အိၣ်ဖိးလိာ်သး ဒီးအီၤ မးကဲဒံး သၢပျၢၤ ပပှၤကလုာ် ကဒဲကဒဲ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် တမံၤဃီ ပတၢ်ဖံး တၢ်မၤ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိ တမံၤဃီ ဒု တၢ်ကွၢ်ကပာ် လိာ်သး တၢ်၈ံၢ်ဆံး ဘါစၢ်တမ့ၢ် တၢ်ကီဘၣ် လဲၣ်. မ့ကီန့ၣ် ဟဲလၢ တၢ်ပာ် ကဖၢလၢသး, တၢ်ပာ် ထီၣ်ထီသး ဒီးတၢ်ပာ် ဆံးလိာ်သး တခီ န့ၣ်လီၤ.
ပကညီ ဖိအံၤ ပမ့ၢ်ကွၢ်ဆိ ကမိၣ် ပမၤကိၢ် မၤ၈ီၤလီၤ ပသးဒီး ပမၤကိၢ်မၤ၈ီၤ မၤဖှီၣ်မၤယာ် မၤအၢမၤသီက့ၤ ပပှၤကလုာ်အံၤ အါမးလံ. အခိၣ်တလိာ် ပမၤဘျုး မၤဖှိၣ် ပဒုၣ်ပဒါ တခီ အါအါ၈ီၢ်၈ီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပပှၤကလုာ် ကိးဒူၣ်ကိး ဖုဒဲးသ့ၣ်ဧၢ ပာ် တ့ၢ်ကွံာ် ကျဲလၢ အတမၤဘျူး မၤဖှိၣ် ပပှၤကလုာ် တဖၣ်ဒီး ကွံာ်တ့ၢ် ကွံာ် တၢ်သးထီၣ်ထီ, တၢ်အဲၣ်ထီၣ် ဆှ့ၣ်တဖၣ် ခဲလၢာ်ဒီး သူၣ်ထီၣ်သကိး က့ၤတၢ်ဃူ တၢ်ဖိးလၢ တၢ်သူၣ်ဒူ သးဒူအပူၤ ဒီး၈ုာ်မၤန့ၢ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး တဖၣ်တဘီ မီၤ. သုပှၤကလုာ် လၢအအိၣ်လၢ လီၢ်သကုၤ ဆးဒး မ့ၢ်နၢ်ဟူလၢ သုသူၣ်ထီၣ် က့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိး လံတစုန့ၣ် ကသးခု ဆံးဒိၣ်လဲၣ်, ကကိး သြတီထီၣ်လၢ တၢ်သး တဖျၢၣ်ဃီလၢ တၢ်မၤန့ၢ် က့ၤဘူၣ်တီၢ် လၢပှဲၤအ၈ီၢ် လၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ် သးဆူၣ်အပူၤ သပှၢ်ကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ. မ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိး အိၣ်ဒီး ပပှၤကလုာ် ထီဘိန့ၣ် တက့ၢ်.
ဃူဃူဆူပတၢ်မၤနၢၤအဖီ တၢၣ်
http://akoqld.blogspot.se/2012/11/blog-post.html
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဘၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢ မနုၤအဃိလဲၣ် (အကူာ် ၁)
ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ တံတၢ်မျၢ်ဒွဲ
တၢ်ကတိၤလၢညါ
တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်ကွဲးအံၤ အပူၤတဖၣ် ပှၤကွဲးတၢ် အနီၢ်ကစၢ် ဒ်အနၢ် ဟူဘၣ်, ဒီးဖးဘၣ် ကညီဖိ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ တၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်, ဒီးထိၣ် သြတီၤ တၢ်အိၣ်သး လၢကညီဖိ ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တ့ၢ်၀ဲ, ဒီးခါခဲအံၤ တၢ်အိၣ်သး တဖၣ် ဒီးလၢ တၢ်ကွဲးအပူၤ ဟံးန့ၢ် ထိၣသြတီၤ ကၢၤဖှိၣ်အီၤ လၢတၢ်ဂ့ၢ်လွံၢ်မံၤ န့ၣ်လီၤ. တၢတမံၤ မ့ၢ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ လၢတၢ်ကွဲးအီၤ, ခံမံၤတမံၤ ပသးပှၢ် အတၢ် စံၣ်စိၤ တဲစိၤ, သၢတမံၤ ခရံာ်ဖိလံာ်စီဆှံ ဒီးလွံၢ်မံၤတမံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အဘၣ် မၤ အသးဖဲ ပစိၤအံၤ အဖၢမုၢ်န့ၣ် လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤအသး လၢပကညီဖိ ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တ့ၢ်၀ဲ တဆံးတက့ၢ်ဧိၤ ဘၣ်ဆၣ် ယမုၢ်လၢ် လၢ ကဒုးထိၣ်ဟူး ထိၣ်ဂဲၤပှၤလၢ အဖးဘၣ်၀ဲတဖၣ် အသးဒီး ဒုးဖုး သံနီၣ် ထီၣ် ပှၤလၢ ပကညီဖိဘူၣ် တီၢ်အံၤ အိၣ်လၢ ပကညီဖိ အစုပူၤဒီး သးလၢ အလီၤဖှံၣ် တဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ် တမံၤလၢ ပကညီဖိ ဘူၣ်တီၢ်ကဂ့ၤ ထီၣ် အဂီၢ်ဘၣ်. အခိၣ်တလိၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါပူၤ မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်အဖု အကရၢ လီၤဆီလိာ်သး အါမံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ကထိၣ်ဃဲၣ်လီၤ သကိးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢ အြတီ ပတၢ်ပညိၣ် တဖၣ်ဒီး ပကအိၣ်က့ၤဒီး တၢ်ပညိၣ်တမံၤ ဃီလိၤလိၤဆူ ပဘူၣ် တီၢ်ဂ့ၤ လၢပှဲၤအဂီၢ် န့ၣ်မ့ၢ်ပှၤကွဲးတၢ် အတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ န့ၣ် လီၤ. ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အိၣ်ထီၣ်လၢ မနုၤ ဃိ, ပသူၣ်က့သးပှၢ် အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး ကညီ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖျါလၢ ပ၀ဲ ကညီဖိ ကလုာ် တကလုာ်အံၤ အိၣ်တ့ၢ်လံလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ အံၤဖးယံာ်လံ, အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်ထူသနူ ဆဲးလၤလၢ ပှဲၤဒ် ကလုာ်တကလုာ် အက့ၢ်အဂီၤ အသိးဘၣ်ဆၣ် ထံကီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအီၤ တအိၣ်ဘၣ်, ဒီးဘၣ်သုးအိၣ်ဆိး လီၢ်တဆီ ဘၣ်တဆီ, တတီၤဘၣ်တတီၤ ဒီးဟဲခီဖျိ စ့ၢ်ကီး ထံကီၢ် တဘျုး ဘ့ၣ်ညါ န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး ဖဲကဘျံးပၤ ၈၂ န့ၣ် အိၣ်ဆိးဖဲ ကီၢ်မိၣ်ကိလံယၣ် အနံၣ် ၁၈၀ ဒီးအိၣ်ကဒီးဖဲ မုၢ်ထီၣ်ကီၢ် ထၢကံစတၣ် အနံၣ် ၁၄၇ နံၣ် အိၣ်ကဒီးဖဲ ကီၢ်တံဘဲး ၄၇၆ နံၣ် ဒီးဖဲ ကီၢ်ယူၤနါန့ၣ် ၂၅၇ နံၣ်ညါ, ပှၤ ကညီလၢ အဟးထီၣ်လၢ ယူၤနါ ခံဒူၣ်တဒူၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢကီၢ်ယူၤနါ ၆၄၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိး လီၢ်ဒီး တၢ်ဘၣ်သုးလီၢ် သုးကျဲ တဖၣ် န့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟးကလိၤ ဒီးဟးအိၣ်လၢ အံၤတပူၤ လၢန့ၣ် တပူၤ လၢတၢ်မုာ် တၢ်လၤ လၢအဂီၢ်ဘၣ်. လီၤဂာ်လၢ အမ့ၢ်စဲဃဲး လၢအဘၣ်တၢ်မၤ နၢၤမၤ ဃၣ်အီၤ ဒီးအိၣ်တကဲ ဆိးတမုာ် နးနးမး ဒီးသုးကွံာ်အသး တဆီဆူ တၢ်လီၢ်အယံၤ မးတတီၤ၀ံၤ တတီၤန့ၣ် လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲးလၢ ပပှၤကညီ အတၢ်သုး အသးတတီၤဒီး တတီၤန့ၣ် ယံာ်၀ဲ ခံနံၣ်သၢနံၣ်ကျဲ တုၤလၢ လွံၢ်နံၣ်ဒီး သၢဆံနွံ နံၣ် ကျဲဒၣ်လဲာ်န့ၣ် လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ် အဃိ ဖျါလၢ ကညီကလုာ်အံၤ ကသူၣ်လီၤ အသးလၢ ကီၢ်တဘ့ၣ်အပူၤဒီး ဟ့ၣ်သါ ဖိလံၤ တဖၣ်လီၤစိၤလီၤထီ န့ၣ် တသ့ တညီဘၣ် ခီဖျိထံကီၢ် လၢအ ဟဲအိၣ် ဘၣ်၀ဲတဖၣ် ကလုာ်တဖၣ် အိၣ်တ့ၢ်လံ ဒီးတအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ် အခွဲးလၢ မိၢ်ပၢ်ဖံဖုတဖၣ် ကသူၣ်လီၤဆီလီၤ အသးန့ၣ် ဘၣ်, အခိၣ်တလိၣ် ကမၤအၢမၤနး မၤတရီတပါ အီၤတုၤ အအိၣ်၀ဲ တကဲလၢၤဘၣ် အဃိ, မိၢ်ပၢ်ဖံဖု တဖၣ်သုး ကဒီး အသး ဃုထံကီၢ် လၢ အကအိၣ်ဆိး၀ဲ ဒီးကဟ့ၣ် သါဖိလံၤတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ် ကီၢ်လၢ ပမိၢ်ပၢ်ဖံဖု ဃုထၢ၀ဲ တဘ့ၣ်လၢ အစံး၀ဲလၢ ပကီၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်စဲဃဲး ကီၢ်လၢ အအိၣ်သဘျ့ ဒီးပှၤကလုာ်ဂၤ တအိၣ်ဒံး နီတက လုာ်ဘၣ် အဃိ အ၀ဲသ့ၣ် သူၣ်လီၤဆီလီၤ အသးဒီး ကမ့ၢ်ကီၢ် တဘ့ၣ်လၢ ဖိလံၤ လၢခံအစိၤ တဖၣ်အစိၤ အတၢ်န့ၢ် သါဒီး ကအိၣ်ဘၣ်၀ဲ အစိၤစိၤဃၣ်ဃၣ် အဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.
http://akoqld.blogspot.se/2012/09/blog-post_19.html
တၢ်ကတိၤလၢညါ
တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်ကွဲးအံၤ အပူၤတဖၣ် ပှၤကွဲးတၢ် အနီၢ်ကစၢ် ဒ်အနၢ် ဟူဘၣ်, ဒီးဖးဘၣ် ကညီဖိ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤ တၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်, ဒီးထိၣ် သြတီၤ တၢ်အိၣ်သး လၢကညီဖိ ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တ့ၢ်၀ဲ, ဒီးခါခဲအံၤ တၢ်အိၣ်သး တဖၣ် ဒီးလၢ တၢ်ကွဲးအပူၤ ဟံးန့ၢ် ထိၣသြတီၤ ကၢၤဖှိၣ်အီၤ လၢတၢ်ဂ့ၢ်လွံၢ်မံၤ န့ၣ်လီၤ. တၢတမံၤ မ့ၢ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ လၢတၢ်ကွဲးအီၤ, ခံမံၤတမံၤ ပသးပှၢ် အတၢ် စံၣ်စိၤ တဲစိၤ, သၢတမံၤ ခရံာ်ဖိလံာ်စီဆှံ ဒီးလွံၢ်မံၤတမံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အဘၣ် မၤ အသးဖဲ ပစိၤအံၤ အဖၢမုၢ်န့ၣ် လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤအသး လၢပကညီဖိ ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တ့ၢ်၀ဲ တဆံးတက့ၢ်ဧိၤ ဘၣ်ဆၣ် ယမုၢ်လၢ် လၢ ကဒုးထိၣ်ဟူး ထိၣ်ဂဲၤပှၤလၢ အဖးဘၣ်၀ဲတဖၣ် အသးဒီး ဒုးဖုး သံနီၣ် ထီၣ် ပှၤလၢ ပကညီဖိဘူၣ် တီၢ်အံၤ အိၣ်လၢ ပကညီဖိ အစုပူၤဒီး သးလၢ အလီၤဖှံၣ် တဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ် တမံၤလၢ ပကညီဖိ ဘူၣ်တီၢ်ကဂ့ၤ ထီၣ် အဂီၢ်ဘၣ်. အခိၣ်တလိၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါပူၤ မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်အဖု အကရၢ လီၤဆီလိာ်သး အါမံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ကထိၣ်ဃဲၣ်လီၤ သကိးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢ အြတီ ပတၢ်ပညိၣ် တဖၣ်ဒီး ပကအိၣ်က့ၤဒီး တၢ်ပညိၣ်တမံၤ ဃီလိၤလိၤဆူ ပဘူၣ် တီၢ်ဂ့ၤ လၢပှဲၤအဂီၢ် န့ၣ်မ့ၢ်ပှၤကွဲးတၢ် အတၢ်မုၢ်လၢ် ကွၢ်စိ န့ၣ် လီၤ. ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢ အိၣ်ထီၣ်လၢ မနုၤ ဃိ, ပသူၣ်က့သးပှၢ် အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး ကညီ အတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖျါလၢ ပ၀ဲ ကညီဖိ ကလုာ် တကလုာ်အံၤ အိၣ်တ့ၢ်လံလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ အံၤဖးယံာ်လံ, အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်ထူသနူ ဆဲးလၤလၢ ပှဲၤဒ် ကလုာ်တကလုာ် အက့ၢ်အဂီၤ အသိးဘၣ်ဆၣ် ထံကီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအီၤ တအိၣ်ဘၣ်, ဒီးဘၣ်သုးအိၣ်ဆိး လီၢ်တဆီ ဘၣ်တဆီ, တတီၤဘၣ်တတီၤ ဒီးဟဲခီဖျိ စ့ၢ်ကီး ထံကီၢ် တဘျုး ဘ့ၣ်ညါ န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲး ဖဲကဘျံးပၤ ၈၂ န့ၣ် အိၣ်ဆိးဖဲ ကီၢ်မိၣ်ကိလံယၣ် အနံၣ် ၁၈၀ ဒီးအိၣ်ကဒီးဖဲ မုၢ်ထီၣ်ကီၢ် ထၢကံစတၣ် အနံၣ် ၁၄၇ နံၣ် အိၣ်ကဒီးဖဲ ကီၢ်တံဘဲး ၄၇၆ နံၣ် ဒီးဖဲ ကီၢ်ယူၤနါန့ၣ် ၂၅၇ နံၣ်ညါ, ပှၤ ကညီလၢ အဟးထီၣ်လၢ ယူၤနါ ခံဒူၣ်တဒူၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢကီၢ်ယူၤနါ ၆၄၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိး လီၢ်ဒီး တၢ်ဘၣ်သုးလီၢ် သုးကျဲ တဖၣ် န့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟးကလိၤ ဒီးဟးအိၣ်လၢ အံၤတပူၤ လၢန့ၣ် တပူၤ လၢတၢ်မုာ် တၢ်လၤ လၢအဂီၢ်ဘၣ်. လီၤဂာ်လၢ အမ့ၢ်စဲဃဲး လၢအဘၣ်တၢ်မၤ နၢၤမၤ ဃၣ်အီၤ ဒီးအိၣ်တကဲ ဆိးတမုာ် နးနးမး ဒီးသုးကွံာ်အသး တဆီဆူ တၢ်လီၢ်အယံၤ မးတတီၤ၀ံၤ တတီၤန့ၣ် လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ စီၤအီၣ်လး အတၢ်ကွဲးလၢ ပပှၤကညီ အတၢ်သုး အသးတတီၤဒီး တတီၤန့ၣ် ယံာ်၀ဲ ခံနံၣ်သၢနံၣ်ကျဲ တုၤလၢ လွံၢ်နံၣ်ဒီး သၢဆံနွံ နံၣ် ကျဲဒၣ်လဲာ်န့ၣ် လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ် အဃိ ဖျါလၢ ကညီကလုာ်အံၤ ကသူၣ်လီၤ အသးလၢ ကီၢ်တဘ့ၣ်အပူၤဒီး ဟ့ၣ်သါ ဖိလံၤ တဖၣ်လီၤစိၤလီၤထီ န့ၣ် တသ့ တညီဘၣ် ခီဖျိထံကီၢ် လၢအ ဟဲအိၣ် ဘၣ်၀ဲတဖၣ် ကလုာ်တဖၣ် အိၣ်တ့ၢ်လံ ဒီးတအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ် အခွဲးလၢ မိၢ်ပၢ်ဖံဖုတဖၣ် ကသူၣ်လီၤဆီလီၤ အသးန့ၣ် ဘၣ်, အခိၣ်တလိၣ် ကမၤအၢမၤနး မၤတရီတပါ အီၤတုၤ အအိၣ်၀ဲ တကဲလၢၤဘၣ် အဃိ, မိၢ်ပၢ်ဖံဖု တဖၣ်သုး ကဒီး အသး ဃုထံကီၢ် လၢ အကအိၣ်ဆိး၀ဲ ဒီးကဟ့ၣ် သါဖိလံၤတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ် ကီၢ်လၢ ပမိၢ်ပၢ်ဖံဖု ဃုထၢ၀ဲ တဘ့ၣ်လၢ အစံး၀ဲလၢ ပကီၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်စဲဃဲး ကီၢ်လၢ အအိၣ်သဘျ့ ဒီးပှၤကလုာ်ဂၤ တအိၣ်ဒံး နီတက လုာ်ဘၣ် အဃိ အ၀ဲသ့ၣ် သူၣ်လီၤဆီလီၤ အသးဒီး ကမ့ၢ်ကီၢ် တဘ့ၣ်လၢ ဖိလံၤ လၢခံအစိၤ တဖၣ်အစိၤ အတၢ်န့ၢ် သါဒီး ကအိၣ်ဘၣ်၀ဲ အစိၤစိၤဃၣ်ဃၣ် အဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.
http://akoqld.blogspot.se/2012/09/blog-post_19.html
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ကွဲးထီရီၤတဖၣ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢပူၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဒီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် (၅)
တၢ်ကဲွးတခါအံၤမ့ၢ်၀ဲ-အီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးလၢအမ့ၢ်၀ဲ(ကရင်အမျိုးသါးအစည်းအရံုးအတွင်းစည်းရံုးေရးြပသနါနှင့်ြပည်တွင်းြငိမ်းချမ်းေရးအပိုင်း၅)ယဟံးန့ၢ်အီၤလၢပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ်လီၤ.ယထံၣ်လၢပှၤကဲွးတၢ်ဖိအံၤအိၣ်လၢတၢ်ခၢၣ်သးလိၤလိၤဒီးကဲွး၀ဲလၢအတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးကဆှဲကဆှီအပူၤန့ၣ်လီၤ.ယသးအိၣ်လၢပပှၤကလုာ်တဖၣ်ကဖးဘၣ်၀ဲတၢ်ကဲွးတခါအံၤဒီးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဒီးကသ့ပဲာ်ထံနီၤဖး၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးတခါအံၤလၢအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ထံၣ်ဒၣ်၀ဲကသ့အဂီၢ်ယကဲွးကျိာ်ထံက့ၤအီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးအံၤဆူကညီကျိာ်န့ၣ်လီၤ. တံနိ (သ၀ီတါ)
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢပူၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဒီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် (၄)
တၢ်ကဲွးတခါအံၤမ့ၢ်၀ဲ-အီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးလၢအမ့ၢ်၀ဲ(ကရင်အမျိုးသါးအစည်းအရံုးအတွင်းစည်းရံုးေရးြပသနါနှင့်ြပည်တွင်းြငိမ်းချမ်းေရးအပိုင်း၄)ယဟံးန့ၢ်အီၤလၢပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ်လီၤ.ယထံၣ်လၢပှၤကဲွးတၢ်ဖိအံၤအိၣ်လၢတၢ်ခၢၣ်သးလိၤလိၤဒီးကဲွး၀ဲလၢအတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးကဆှဲကဆှီအပူၤန့ၣ်လီၤ.ယသးအိၣ်လၢပပှၤကလုာ်တဖၣ်ကဖးဘၣ်၀ဲတၢ်ကဲွးတခါအံၤဒီးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဒီးကသ့ပဲာ်ထံနီၤဖး၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးတခါအံၤလၢအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ထံၣ်ဒၣ်၀ဲကသ့အဂီၢ်ယကဲွးကျိာ်ထံက့ၤအီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးအံၤဆူကညီကျိာ်န့ၣ်လီၤ. တံနိ (သ၀ီတါ)
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢပူၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဒီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် (၃)
တၢ်ကဲွးတခါအံၤမ့ၢ်၀ဲ-အီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးလၢအမ့ၢ်၀ဲ(ကရင်အမျိုးသါးအစည်းအရံုးအတွင်းစည်းရံုးေရးြပသနါနှင့်ြပည်တွင်းြငိမ်းချမ်းေရးအပိုင်း၃)ယဟံးန့ၢ်အီၤလၢပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ်လီၤ.ယထံၣ်လၢပှၤကဲွးတၢ်ဖိအံၤအိၣ်လၢတၢ်ခၢၣ်သးလိၤလိၤဒီးကဲွး၀ဲလၢအတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးကဆှဲကဆှီအပူၤန့ၣ်လီၤ.ယသးအိၣ်လၢပပှၤကလုာ်တဖၣ်ကဖးဘၣ်၀ဲတၢ်ကဲွးတခါအံၤဒီးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဒီးကသ့ပဲာ်ထံနီၤဖး၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးတခါအံၤလၢအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ထံၣ်ဒၣ်၀ဲကသ့အဂီၢ်ယကဲွးကျိာ်ထံက့ၤအီၣ်ထူ(ပီၢ်ရီ)အတၢ်ကဲွးအံၤဆူကညီကျိာ်န့ၣ်လီၤ. တံနိ (သ၀ီတါ)
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ထံၣ်တၢ်ကွဲး
