​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ်

လၢပျၢၤပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဆိး၀ဲဒၣ်လၢကစၢၢ်ခံကလိကျါလၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအကျါဒီးအခါဖဲန့ၣ်စ့ၢ်ကီးယုာ်
သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢတၤအုးယုာ်ဖါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ထံၣ်ပှၤကညီလၢအမ့ၢ်ပိာ်ခွါ
သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အ့ၣ်သံကွံာ်၀ဲ, မ့မ့ၢ်ပှၤပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒုးကဲ၀ဲလၢအမါလီၤ.ပှၤပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၢ်မၤ
ဘူးက့ၤအဖိအမါတဘူၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဟးအိၣ်ခူသူၣ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိလၢခံက့ၤန့ၣ်အမါဒၢထီၣ်,
အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်က့ၤအဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဆူၣ်အိၣ်ဖးထီလီၤဂာ်က့ၤလၢတၤအုးယုာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲန့ၣ်ပှၤပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဟးအိၣ်ခူသူၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်လၢတၢ်လီၢ်အယံၤလီၤ. ထဲန့ၣ်တဘျီကယူၤပှၢ်သ့ၣ်တ
ဖၣ်ထံၣ်၀ဲလၢပှၤကညီပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်အမဲာ်တမုာ်အဃိသံကွၢ်ပိာ်ခွါလၢ, မ့ၢ်နသုဘၣ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးပှၤက
ညီတဲဘၣ်က့ၤကယူၤပှၢ်လၢ, ပ၀ဲပှၤပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ပမ့ၢ်အိၣ်လၢဟံၣ်န့ၣ်တၤအုးယုာ်တဖၣ်မ့ၢ်ထံၣ်ပှၤပိာ်
ခွါန့ၣ်အ့ၣ်သံ၀ဲ၀ံၤမံဃုာ်ဒီးပမါအဃိပအိၣ်လၢပဟံၣ်ပဃီတဘူၣ်ဘၣ်. ပဘၣ်ဟးအိၣ်ခူသူၣ်ဒၣ်ဒ်အံၤလီၤ.

တဘျီန့ၣ်ကယူၤပှၢ်သံကွၢ်ပှၤကညီလၢ, သုဟဲတၢ်အံၤမ့ၢ်နသုဃဲာ်ပၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ.ပှၤတဖၣ်န့ၣ်တဲဘၣ်က
ယူၤပှၢ်လၢ,ပ၀ဲပဟဲတၢ်အံၤပဃဲာ်ပၣ်ကိးဂၤဒဲးလီၤ. ကယူၤပှၢ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီးလဲၤဃုကျီ
န့ၢ်သ့ၣ်ဖီဆီယဲၤ,တိသ့ၣ်ဖး၀ံၤဟဲက့ၤစိာ်န့ၢ်ယၤတဂၤခံက့ခံက့, ယကတ့န့ၢ်သုချံၣ်, ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်
မၤ၀ဲဒ်ကယူၤပှၢ်မၢအ၀ဲသ့ၣ်အသိး၀ံၤဒီးကယူၤပှၢ်တဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒ်အံၤ,အံၤဒုယကွၢ်သုယသးက
ညီၤဘၣ်သုဒိၣ်မးလီၤ.

ယကပဲးစၢၤဘၣ်သးနသုလီၤ. ယမ့ၢ်ပဲးစၢၤက့ၤနသုန့ၣ်သုကအၢၣ်လီၤယၤစ့ၢ်ကီးဧါ. သုတဘၣ်အီၣ်ယၤ
နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်မ့ၢ်သုအၢၣ်လီၤယၤကကဲဧါ. ဒီးပှၤကညီပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်အၢၣ်လီၤ၀ဲလၢ, ပတအီၣ်သု
လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တဘျီန့ၣ်ကယူၤပှၢ်လဲၤဆူဘီကိာ်အအိၣ်ဒီးတဲဘၣ်ဘီကိာ်လၢ, နဲနသူးန့ၢ်ပှၤကညီ
အပျၢ်တက့ၢ်. ယတဲအ၀ဲသ့ၣ်၀ံၤလံလၢအတအီၣ်လၢၤပှၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘီကိာ်သံကွၢ်, ပှၤသ့ၣ်
တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်အဃဲာ်ပၣ်ဧါ့ မ့ၢ်ပၣ်တခီဟဲစိာ်န့ၢ်ယၤဃဲာ်တက့ၢ်.


ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤစိာ်န့ၢ်၀ဲဘီကိာ်အဃဲာ်ဒီးဘီကိာ်မၢအလဲၤကျီန့ၢ်၀ၣ်ပျၢ်ဒီးဘီကိာ်သူးလိအ၀ဲသ့ၣ်
လၢပျၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘီကိာ်န့ၣ်သူးပျၢ်ဒီးအစုနဲၣ် (စုမုၢ်ယူာ်) တဲာ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤနမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဘီ
ကိာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်နကွၢ်ကွၢ်အစုနဲၣ်တဲာ်တဘိလီၤ. မ့မ့ၢ်ကယူၤပှၢ်တခီတ့န့ၢ်၀ဲပှၤကညီလၢချံၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤလၢချံၣ်ကဲထီၣ်ပျၢ်ကဲထီၣ်၀ံၤတဘျီဘီကိာ်တဲဘၣ်ပှၤကညီ, ပျၢ်၀ါဒ်အံၤန့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်သုဒုးတၤအုး
ယုာ်တနၢၤဘၣ်. သုၣ်ကဘၣ်ဖှူသုပျၢ်ခိၣ်ဒီးစုၣ်အထုးမးသုးဒုးတၤအုးယုာ်ကနၢၤလီၤ. ထဲန့ၣ်တဘျီဘီ
ကိာ်လဲၤဒုးနဲၣ်ပှၤကညီလၢစုၣ်အထူၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘီကိာ်မၢအ၀ဲသ့ၣ်ကွးဘျူးစုၣ်ထူၣ်အဖံးဒီးဖဲစုၣ်အထုးလီၤန့ၣ်ဒွါ၀ဲဒီးအပျၢ်ခိၣ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲး၀ံၤလိဃ့၀ဲအ
ပျၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီဒူၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်ဘီကိာ်တဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢတဘျီအံၤသုတဘၣ်ကိၢ်တၢ်နီတမံၤလၢၤ
ဘၣ်. သုဒုးတၤအုးယုာ်ကနၢၤ၀ဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ပျၢ်အံၤမ့ၢ်ဘၣ်တပျာ်တၤအုးယုာ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်သံ၀ဲသ့လီၤ. အန့ၣ်တဘျီ, ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤကျီန့ၢ်၀ဲ၀ၣ်ကျုၣ်ဒီးကျီန့ၢ်၀ဲမီကိးဂၤဒဲး, ဒီးသံးလီၤ၀ဲပျၢ်စုၣ်အိၣ်ဒီး
စုၣ်အထုးဒီးပျၢ်၀ါ၀ံၤတုၤမ့ၢ်မုၢ်နၤခီတုၤဃီၤတဘျီက့ၤကဒါက့ၤ၀ဲဆူအဖိအမါအအိၣ်ကိးဂၤဒဲးလီၤ.

အဖိအမါသ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်က့ၤအ၀ဲသ့ၣ်တဘျီသူၣ်ခုသးခု၀ဲဒိၣ်မးမ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်လီၤမၢ်ယံာ်အဃိလီၤ.အဖိ
အမါတဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ, ပဆိကမိၣ်လၢယုာ်သ့ၣ်တဖၣ်မၤသံသုလၢာ်လံ. မ့ၢ်လၢသုအိၣ်ဒံးအဃိပသးခု
ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်အ၀ၤသ့ၣ်တဖၣ်တဲဘၣ်က့ၤအဖိအမါလၢ, တဘျီအံၤတဘၣ်ကိၢ်တၢ်လၢၤတဂ့ၤ, တၤအုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤပကဒုးဖျိးကွံာ်အ၀ဲသ့ၣ်လီၤ.တချုးမုၢ်ဆ့ၣ်၀ါဒံးဘၣ်န့ၣ်ပှၤကညီပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်
ဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဂ့ၤဂ့ၤ၀ံၤတုၤလၢမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ကပီၤသူလ့သူလ့အခါတၤအုးယုာ်ဂီၢ်မုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်
လၢတၢ်တပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးအပူၤဟဲ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤကညီပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ခးအ၀ဲသ့ၣ်လဲးကူၣ်, တုၤမးလၢမုၢ်ထူၣ်မုၢ်ဃ့ၢ်တဘျီတၤအုးသ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်လိာ်
က့ၤအသးလၢအသကိးသ့ၣ်တဖၣ်လီၤဃံၤမံလီၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢအဘၣ်ပျၢ်စုၣ်အဃိဖဲအအိၣ်က့ၤစှၤကိာ်
ဖိန့ၣ်ထွးထီၣ်ဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်ဆူကစၢၢ်ခံကလိကျါန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်,ပှၤကညီတဖၣ်အိၣ်မုာ်အိၣ်ခုၣ်ဘၣ်
က့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်လၢချံၣ်သၢနၢၣ်လၢပှၤကညီစူးကါ၀ဲလၢညါန့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲလၢကယူၤပှၢ်တ့န့ၢ်အ၀ဲ
သ့ၣ်ဒီးပျၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲလၢဘီကိာ်တ့န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ, ကယူၤပှၢ်ဒီးဘီကိာ်န့ၣ်ပှၤ
သးပှၢ်လၢညါသ့ၣ်တဖၣ်တအီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒ်တၢ်တဲစိၤအဂ့ၢ်ဖျါ၀ဲလၢထးအသိးန့ၣ်လီၤ.


ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ပှၤကညီအလုၢ်ဖိထါဖိဒီးတၢ်တဲယုၤတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကဲွးပူၤ

တၢ်​လီၢ်​ဖဲ​ဝ့ၢ်​ပ​သံၣ်​အိၣ်​သူၣ်​လီၤ​အ​သး​ ​အ​လီၢ်​အံၤ​လၢ​ပျၢၤ​န့ၣ်​မ့ၢ်​ ​ကီး​တ​ဖျၢၣ်​ဒီး​ ​မ့ၢ်​တၢ်​လီၢ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​ဒုး​ကဲ​ထီၣ်​ဒူ​သ​ဝီ​ဒီး​ကိး​ဝဲ​လၢ​ “​ကီး​သ​မံ”​ ​လီၤ. ပှၤ​က​ညီ​ကိး​စ့ၢ်​ကီး​ “​ကီး”​ ​န့ၣ်​လၢ​ “​စွ့”​ ​ဒီး​ “​သ​မံ”​ ​န့ၣ်​လၢ​ “​သ​ဝီ”​ ​လီၤ.​ ဒ်​န့ၣ်​အ​သိး,​ ​ကီး​ဒီး​ ​စွ့​န့ၣ်​မ့ၢ်​တၢ်​တ​မံၤ​ဃီ​ဒီး​ ​သ​မံ​ဒီး​သ​ဝီ​န့ၣ်​မ့ၢ်​တၢ်​တ​မံၤ​ဃီ​လီၤ​.​ ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​တ​ဖၣ်​ ​တ​သ့ၣ်​ညါ​ဝ့ၢ်​ပ​သံၣ်​အ​ခီၣ်​ထံး​ခီၣ်​ဘိ​ ​အ​ဂ့ၢ်​ဒီး​ကိး​ဝဲ​ ​လၢ​ “​ကူး​ဆံၣ်​မး”​ (ကု​ဆီ​မ)​ ​ဝံၤ​ကိး​က​ဒီး​က့ၤ​ဝဲ​လၢ​ “​ကူး​သံၣ်​မး”​ (ကု​သီ​မ)​ ​ဒီး​ဝံၤ​ကိး​က​ဒီး​က့ၤ​ဝဲ​လၢ​ “​ကူး​သံၣ်”​ (ကု​သိန်)​ ​ဒီး​စံး​ဝဲ​လၢ​တၢ်​ကိး​န့ၣ်​ ​မ့ၢ်​အ​ဟဲ​လီၤ​စၢၤ​လၢ​ပၣ်​လံး​အ​တၢ်​က​တိၤ​ “​ဆံၣ်​မး”​ ​မ့​တ​မ့ၢ်​ “​သံၣ်​မး”​ ​လီၤ.​ ​မ့​မ့ၢ်​ ​တၢ်​က​တိၤ​ “​ကူး”​ ​တ​ဘီ​န့ၣ်​ ​တ​တဲ​ဖျါ​ဝဲ​အ​ခီ​ပ​ညီ​ဘၣ်.​ ​ဒီး​ပှၤ​တ​နီၤ​နီၤ​ဆိ​က​မိၣ်​ဝဲ​လၢ​ “​ကူး”​ ​န့ၣ်​မ့ၢ်​ဟီၣ်​ခိၣ်​လီၤ.​ ​မံၤ​အ​နီၢ်​နီၢ်​တ​ခီ​မ့ၢ်​ဝဲ​ “​ကီး​သ​မံ”​ ​လီၤ.​ ​ဒီး​မ့ၢ်​ပှၤ​က​ညီ​အ​တၢ်​ကိး​ဒီး​ပှၤ​က​ညီ​အ​တၢ်​က​တိၤ​နီၢ်နီၢ်​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​လၢ​ကီး​တ​ဖျၢၣ်​အံၤ​အ​ဖီ​ခိၣ်​လၢ​အ​နံၣ်​အါ​လါ​အါ​ ​ဖး​ယံာ်​တုၤ​ကီး​အံၤ​စဲ​ဘူး​ဒီး​ဟီၣ်​ခိၣ်​မိၢ်​ပှၢ်​ဒီး​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ဟီၣ်​ခိၣ်​ဒီ​က​မျၢ်​န့ၣ်​လီၤ.​ ​တၢ်​လီၢ်​အံၤ​လၢ​ခံ​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ချံ​က​ဘီ​အ​သ​န့​ ​လၢ​ပှၤ​ပ​နံၣ်​တၢ်​ကၤ​တၢ်​လၢ​ထံ​ယံၤ​ကီၢ်​ယံၤ​တ​ဖၣ်​အ​ဂီၢ်​န့ၣ်​လီၤ.   

    တၢ်​အုၣ်​အ​သး​လၢ​ပ​သံၣ်​အံၤ​လၢ​ပျၢၤ​ ​တၢ်​ကိး​အီၤ​လၢ​ “​ကီး​သ​မံ”​ ​န့ၣ်​ဖျါဒ်​အံၤ,​ ​ဖဲ​ ​ခ.န.​ ​၁၅၈၀​ ​ဒီး​ ​၁၆၀၀​ ​အ​ဘၢၣ်​စၢၤ​န့ၣ်​ပှၤ​အဲ​က​လံး​ ​ဖိ​တ​ဂၤ​ ​အ​မံၤ​လၢ​ ​ရး​ဖး- ဖံ​ခၠံ​ (Ralph Fitch) ဟဲ​တုၤ​လၢ​ကီး​သ​မံ​ ​ဒီး​ကိး​ဝဲ​ကီး​သ​မံ​ ​တ​ထံ​တ​ဆး​ ​ဘၣ်​အ​ဃိ,​ ​ကီး​ဝဲ​လၢ,​ ​ကီ​စ​မံ​ (Cosmin) လီၤ.​ ​ရး​ဖး​ ​ဖံ​ခၠံ,​ ​အ​တၢ်​က​တိၤ​ဒၣ်​ဝဲ​မ့ၢ်ဒ်​အံၤ,​ ​သၢ​နံၣ်​အ​လီၢ်​ခံ​ပ​ဟဲ​တုၤ​ဖဲ​ ​ကီး​စ​မံ​ ​လၢ​အ​မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​အ​ဃံ​လၤ​ဒိၣ်​မး​တ​ဖျၢၣ်​ဒီး​အိၣ်​သူၣ်​လီၤ​အ​သး​လၢ​တၢ်​လီၢ်​အ​မုာ်​ဒီး​လၢ​ပှဲၤ​ဝဲ​ဒီး​တၢ်​ကီး​မံၤ​ ​ဒဲး​လီၤ.​ ​ပှၤ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ဒိၣ်​တၢ်​ထီ​ဒီး​ ​အ​သူၣ်​ဘၣ်​သး​သ့​ ​ဒီး​ပိာ်​မုၣ်​တ​ဖၣ်​အ​ညၣ်​ဝါ,​ ​အ​မဲာ်​က​ဝီၤ,​ ​ဒီး​အ​မဲာ်​ချံ​တံာ်​ “​အံၣ်”​ ​လီၤ.​ ​ဟံၣ်​တ​ဖၣ်​တၢ်​ဘှီ​အီၤ​လၢ​အ​ထူၣ်​ဖး​ဒိၣ်​ ​အ​ခီၣ်​ဖး​ထီ​ဒီး​အိၣ်​ဒီး​ဃီ​ဖး​ထီ,​ ​လဲၤ​ထီၣ်​ဆူ​ဟံၣ်​ပူၤ​လၢ​အ​ပျံၤ​ဘီၣ်​သ​အိၣ်​လၢ​အ​အိၣ်​အါ​န့ၣ်​လီၤ.​ XXX​ ​က​ဘီ​လၢ​အ​ဟဲ​လၢ​တံ​က​လါ,​ ​စၣ်​သိၣ်​ “​စှီၤ​ဝ့ၢ်​ဒီး​မ​ဆူၣ်​လံ​ပ​တၣ်​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ဟဲ​ဆူ​ ​သိၣ်​ထီၣ်​လၢ​ ​ထံ​ကျိ​အ​ထၣ်​ ​ဖဲ​ ​န​က​ရံး​ “​ဟဲ​ကၠံ”​ ​ဒီး​ဆူ​ကီ​စ​မံ​လီၤ.​

 ( three days after we come to Cosmin, which is a very prettier town, and standeth very pleasantly, very well furnished with all things, the people be very tall and well disposed, the women white, round faced with little cies, the houses are high built set upon great high postes, and they go up to them with long ladders for fear of the tygers which be very many XXX the ships which come from Bengala, San Thome and Masulipatam, come to the bar of Negrais and Cosmin )

    တၢ်​အုၣ်​အ​သး​လၢ​အ​ဂၤ​တ​ပူၤ​စံး​ဝဲဒ်​အံၤ,​ “​ဖဲ​ ​ခ​ ​န​ ​၁၆၀၀​ ​နံၣ်​အ​တီၢ်​ပူၤ​ ​န့ၣ်​ “​ ​ရး​ဖ​ ​ဖံ​ခၠံ”​ ​လဲၤ​တုၤ​လၢ​က​ဘီ​သ​န့​တ​ဒိၣ်​တ​ဆံး​အ​ ​ကဲၣ်​ဆိး​တ​ဖျၢၣ်​ကိး​ဝဲ​လၢ​ကီ​စ​မံ​ ​လၢ​အ​မ့ၢ်​ဃၣ်​ဃၣ်​စဲ​ဃဲၤ​ပ​သံၣ်​လီၤ.​ (In the Sixteenth Century Ralph Fitch visited a Considerable port called Cosmin which was almost certainly Bassein) (ကွၢ်,​ ​ဘၤ​မၣ်​က​စဲ,​ ​တံ​အး​ ​ပ​သံၣ်ဒံ​စ​ြတံ,​ ​က​ြတူၢ်,​ ​အ့ၣ်,​ ​၁၉၁၆​ ​နံၣ်.​ ​က​ဘျံး​ပၤ​ ​၁၃,​ ​အ​ဆၢ​ခံ​ဒီး​ ​က​ဘျံး​ပၤ​ ​၁၂၅​ ​အ​ဆၢ​ခံ,​ Vide Burma Gazetteer Bassein District volume A< Edition 1916 pages 13, paragraph 2 and page 125 paragraph 2)

    လၢ​ခံ​ကိၤ​လၤ​သူ​ပ​သံၣ်​လၢ​အ​ဟဲ​မၤ​ပ​နံၣ်​တၢ်​ကၤ​အ​တၢ်​မၤ​လၢ​ချံ​က​ဘီ​တ​ဖၣ်​ပာ်​လီၤ​အ​တၢ်​အိၣ်​တၢ်​ဆိး​အ​လီၢ်​ဖဲ​ကီး​သ​မံ,​ ဒ်​ပ​စံး​တၢ်​အ​သိး,​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​တ​က​ပၤ,​ ​ဒီး​ကိၤ​လၤ​သူ​ပ​သံၣ်​အိၣ်​တ​ကပၤ​လီၤ.​ ဒီးဒ်​တၢ်​ဆၢ​က​တီၢ်​သုး​အ​သး​အ​သိး​န့ၣ်​ ​ကိၤ​လၤ​သူ​ ​ပ​သံၣ်​တ​ဖၣ်​ဂုၤ​ထီၣ်​ပ​သီ​ထီၣ်​စ့ၢ်​ကီး​ဝဲ​အါ​အါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​ ​ဒီး​ ​ဒိၣ်​စိ​ဒိၣ်​က​မိၤ​ ​ထီၣ်​ဒီး​မံၤ​ကီး​သ​မံ​န့ၣ်​ ​လီၤ​ရၢၢ်​ကွံာ်​ဝဲ​ ​တ​စဲး​ဘၣ်​တ​စဲး​ ဒ်​တၢ်​ဆၢ​က​တီၢ်​သုး​အ​သး​အ​သိး,​ ​တုၤ​လၢ​အ​လီၤ​ဘံး​လီၤ​ဘၢ​ ​ဒီး​လီၤ​မၢ်​ကွံာ်​ဝဲ​ဒၣ်​တ​စု​ ​ဒီး​ဒိး​န့ၢ်​ဘၣ်​က့ၤ​မံၤ​အ​သီ​ “​ပ​သံၣ်”​ ​ဒီး​ပှၤ​မိၢ်​ထံး​ဖိ​တ​ဖၣ်​ကိး​ဝဲ​လၢ​ “​ဒူ​ပ​သံၣ်”​ ​ဒီး​ ​ပှၤ​အဲ​က​လံး​ ​ဖိ​ကိး​ဒီး​ကွဲး​ဝဲ​လၢ​ 'Dom Bassein' ဒ်​ပ​စံး​တၢ်​အ​သိး,​ ​ကိၤ​လၤ​သူ​ပ​သံၣ်​တ​က​လုာ်​အ​ဒူ​ပ​ဝီ​ ​အ​တၢ်​အိၣ်​တၢ်​ဆိ​အ​လီၢ်​အ​ကျဲ​လီၤ.​ ​တၢ်​အုၣ်​အ​သး​လၢ​အ​ဘၣ်​ဃး​ဒီး​တၢ်​ဂ့ၢ်​လၢ​အ​ဖီ​ခိၣ်​ ဒ်​အ​ဖျါ​လၢ​ ​တၢ်​စံၣ်​စိ​တဲ​စိၤ​လၢ​တ​လၢၤ​အ​လံာ်​ထီ​လၣ်​အ​ပူၤ​အ​သိး​န့ၣ်​မ့ၢ်ဒ်​အ​ဖီ​လာ်​အံၤ​အ​သိး​လီၤ.
  
(ကုလား​အ​က္တ​ဘတ်​ေအာ်​လံ​ေတ​ ​ပ​သီ​တု့ိ​မင်း​ြပု​ြပန်​ေသာ​ေြကာင့်​ ​ပ​သီ​မှို​ဟူ​ဂျ်​ ​တွင်​ ​သည်​ ​ထို​ကု​ထား​တု့ိ​ကို​ ​ကု​သ​ရ​ ​ကု​သ​ရီ​ ​တ​လိုင်း​မင်း​ညီ​ေနာင်​ ​၂​ ​ပါး​တု့ိ​လုပ်​ြကံ​ ​စစ်​ပှို​ြပီး​လျှင်​ ​ပု​သိမ်​မှ့ို​ ​ယု​သ​မုတ်​ဂျ်​ ​ထပ်​မံ​တည်​ေထာင်​ ​ြပန်​သည်)

    ဒ်​တ​လၢၤ​အ​တၢ်​စံၣ်​စိၤ​တဲ​စိၤ​အုၣ်​အ​သး​လၢ​အ​ဖီ​ခိၣ်​အ​သိး​န့ၣ်​ ​ပ​ဂ့ၢ်​လိာ်​တၢ်​အ​လီၢ်​တ​အိၣ်​ဘၣ်. အမဲာ်​ညါ​လၢ​ပျၢၤ​န့ၣ်​ ​ဖဲ​တၢ်​လီၢ်​အံၤ​ကိၤ​လၤ​သူ​အိၣ်​ဝဲ​အါ​က​လုာ်​ဒီး​ ​အ​ခါ​ခဲ​အံၤ​န့ၣ်​ပ​ထံၣ်​ဘၣ်​ဒံး​ဒၣ်​လဲာ်​လၢ​ကိၤ​လၤ​သူ​ဟံၣ်​ဒူၣ်​အ​သွၣ်​ခိၣ်​လိ​ထံး​လၢ​ပျၢၤ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ.​ ​အ​ခါ​ဖဲ​န့ၣ်​ဝ့ၢ်​တ​အိၣ်​ထဲ​ပ​သံၣ်​တ​ဖျၢၣ်ဧိၤ​ဘၣ်​ ​ဝ့ၢ်​အိၣ်​စ့ၢ်​ကီး​အ​ဂၤ​အါ​ဖျၢၣ်​လၢ​ ​ပ​သံၣ်​ဒီ​ ​ကီၢ်​ညါ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.​ ​အ​ဂ့ၢ်ဒ်​အံၤ,​ ​လၢ​တ​လၢၤ​အ​တၢ်​စံၣ်​စိၤ​တဲ​စိၤ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​စံး​ဝဲ​ဖဲ​ ​ခ​ ​န​ ​၆၂၅​ ​နံၣ်​န့ၣ်​ ​တ​လၢၤ​အ​ဘီ​အ​မုၢ်​လၢ​ကီၢ်​ပ​ကိ​ ​န့ၣ်​ပၢ​ဘၣ်​စ့ၣ်​ကီး​ဝ့ၢ်​ ​၃၂​ ​ဖျၢၣ်​လၢ​ ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ.​ ​တၢ်​အုၣ်​အ​သး​လၢ​တၢ်​ဂ့ၢ်​လၢ​အ​ဖီ​ခိၣ်​တ​ဖၣ်​အံၤ​အ​ဂီၢ်​န့ၣ်​ (ကွၢ်,​ ​ဘၢ​မၣ်​က​စဲး​တံ​အး,​ ​ပ​သံၣ်ဒံ​စ​ြတံး,​ ​က​ြတုၢ်,​ ​အ့ၣ်,​ ​က​ဘျံး​ပၤ,​ ​၁၂၄,​ ​၁၂၅,​ Vide Burma Fazetteer-Bassein District Volume A, pages 124-125.)

    မုၢ်​မ​ဆါ​တ​နံၤ​အံၤ,​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​သ​ကုၤ​တၢ်​လီၢ်​လၢ​ပၢၤ​ခိၣ်​ပျီ​ပူၤ​လၢ​ ​ပ​သံၣ်,​ ​မၠီ​မၠး,​ ​ဟီ​က​တး,​ ​မ​အူၣ်​ပ့ၣ်​ဒီး​ ​ဖၠၣ်​ပူၣ်​အ​ကီၢ်​ဆၣ်​ “​ဒံ​တ​ြတံး”​ ​အ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်,​ ​လၢ​ပျၢၤ​မ့ၢ်​ပှၤ​က​ညီ​ ​ပှိၢ်,​ ​စှီၤ,​ ​ခၠီ,​ ​အိၣ်​လၢ​ ​စှီၤ​ဝ့ၢ်​ “​သၣ်​တွဲ”​ ​ဒီး​ပှိၢ်​ဝ့ၢ်,​ “​ပၠ့ၣ်”​ ​တ​ဖၣ်​သုး​လီၤ​အ​သး​လီၤ.​ ပှၤ​က​ညီ​တ​ဖၣ်​အံၤ​အိၣ်​ဒီး​ ​အ​ခိၣ်​အ​နၢ်,​ ​စ​ကီၤ​စ​ဘါ​တ​ဖၣ်​လီၤ.​ ​ဘၣ်ဆၣ်​ဒီး​ ​တုၤ​မ့ၢ်​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​မၤ​နၢၤ,​ ​ဂုာ်​န့ၢ်​အ​လီၢ်​အ​ကျဲ​ဒီး​က့ၤ​ထီၣ်​အိၣ်​က့ၤ​လၢ​ ​ရၢၣ်​ခၢၣ်​ရိ​မး​က​စၢၢ်​အ​ခီၣ်​ထံး​တ​နီၤ,​ ​ဆူ​ပှၢ်​ကျါ​တ​နီၤ,​ ​ဒီး​တ​နီၤ​န့ၣ်​လီၤ​မုၢ်​ြပံ​ြပါ​လၢ​ပၢၤခိၣ်​ပျီ​ပူၤ​ ​ဒီး​လၢ​အ​ကျါ​န့ၣ်​အါ​တ​က့ၢ်​ ​ခၠီ​တ​ဖၣ်​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​လီၤ.​ ​လၢ​အ​က့ၤထီၣ်​လၢ​က​စၢၢ်​ခိၣ်,​ ​က​စၢၢ်​ခီၣ်​ထံး​တ​ဖၣ်​န့ၣ်,​ ​တုၤ​မ့ၢ်​ပှၤ​အဲ​က​လံး​ဖိ​ဟဲ​မၤ​န့ၢ်​ပၢ​ဘၣ်​က့ၤ​ကီၢ်​ပ​ယီၤ​ ​စး​ထီၣ်​ဖဲ​ ​ခ.န.​ ​၁၈၂၅​ ​နံၣ်​န့ၣ်,​ ​ဟဲ​က့ၤ​လီၤ​အိၣ်​ဆိး​က့ၤ​လၢ​ပ​ၢၤ​ခိၣ်​ပျီ​ပူၤ​ ​ဒီး​မုၢ်​မ​ဆါ​တ​နံၤ​အံၤ​ပ​ထံၣ်​ဘၣ်​ပှၤ​က​ညီ​ ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ဆၣ်​အိၣ်​လၢ​ပျ့ၣ်​ထံ​ကျိ​အ​ထၣ်​တ​ဖၣ်​ ​အါ​အါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​လီၤ.

    ​ဖဲ​ပှၤ​အဲ​က​လံး​ ​ဖိ​ဟဲ​ဒုး​န့ၢ်​သီ​ ​ပ​သံၣ်,​ ​မၠီ​မၠး,​ ​ဟီ​က​တး,​ ​ဒီး​မ​အူၣ်​ပ့ၣ်​အ​ခါ​န့ၣ်,​ ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​တ​ဖၣ်​ပူ​ထီၣ်​လီ​ထီၣ်​တၢ်​ဒီး​ ​တ​မျာ်​တၢ်​လၢ​တၢ်​လီၢ်​အါ​ပူၤ​ ​ဒီး​ပှၤ​က​ညီ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​မၤ​စၢၤ​အဲ​က​လံး​အ​ပ​ဒိၣ်​ပ​ပှၢ်​သ့ၣ်​တ​ဖၣ်​လၢ​တၢ်​ဒုး​ဆၢ​ဆီၣ်​တံၢ်​ပှၤ​ပူ​ထီၣ်​တၢ်​လၢ​တၢ်​လီၢ်​အါ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​ ​ဒီး​လူၤ​မၤ​လီၤ​ြပံ​လီၤ​ြပါ​တ​မျာ်​လၢ​အ​မၤ​ဒၢၣ်​တၢ်​လၢ​တၢ်​လီၢ်​အါ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​ ​ဒီး​ထံ​ကီၢ်​အိၣ်​ဘှ့ၣ်​အိၣ်​ဂၢၢ်​က့ၤ​ဝဲ​ဒၣ်​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​သုး​ဖိ​တ​ဖၣ်​ဘၣ်​လဲၤ​တ​ရံး​လၢ​ထံ​ကျိ​တ​ကျိ​ဒီး​တ​ကျိ​အ​ပူၤ​ဒီး​ ​မၤ​လီၤ​ြပံ​လီၤ​ြပါ​တ​မျာ်​လၢ​အ​မၤ​ဒၢၣ်​ပှၤ​လဲၤ​တၢ်​က့ၤ​တၢ်​လၢ​ထံ​ကျိ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​လီၤ.​ ​ဖဲ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​ပူ​ထီၣ်​တၢ်​ဖဲ​ဘိၢ်​က​လ့​ ​ဖဲ​ ​ခ.န.​ ​၁၈၈၆​ ​နံၣ်​န့ၣ်​သ​ရၣ်​နံ​ကၢ​လိစ်​ (Rev. Mr. Nichels) မ့ၢ်​ပှၤ​အ​ခိၣ်​ ​လၢ​အ​ဆှၢ​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​အ​လဲၤ​ဒုး​ဆၢ,​ ​ဆီၣ်​တံၢ်,​ ​ဒီး​မၤ​လီၤ​ြပံ​လီၤ​ြပါ​ကွံာ်​ပှၤ​ပူ​ထီၣ်​ ​တၢ်​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ.​ ​ဖဲ​ ​၁၉၀၁​ ​နံၣ်​န့ၣ်,​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်​အ​ပူၤ​ ​၈၅၃၀၀​ ​ဂၤ​ဒီး​ ​ဖဲ​ ​၁၉၁၁​ ​န့ၣ်​အိၣ်​ဝဲ​ ​၉၇၉၀၆​ ​ဂၤ​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​ဒံး​ဝဲ​တ​နီၤ​လၢ​အ​မဲာ်​ဆှး​လၢ​အ​က​ဒိး​ကီး​လီၤ​အ​သး​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​လီၤ.​ ​ဘၣ်​ဆၣ်​ဒီး​ပှၤဒ်​အံၤ​သိး​တ​က​လုာ်​န့ၣ်​ပ​ဆၢ​မုၢ်​လၢ်​ဆူ​ညါ​န့ၣ်​တ​အိၣ်​လၢၤ​ဘၣ်​ဒီး​က​ဒိး​ကိး​လီၤ​က့ၤ​အ​သး​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​လီၤ.​

    ​တၢ်​စူၢ်​တၢ်​နာ်​ဘၣ်​ဃး​ဒီး​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ,​ ​ပှၤ​က​ညီအိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်,​ ​မၠီ​မၠး,​ ​ဟီ​က​တး,​ ​မ​အူၣ်​ပ့ၣ်​ ​ဒီး​ဖၣ်​ပူၣ်​တ​ဖၣ်​အံၣ်​အ​တၢ်​စူၢ်​တၢ်​နာ်​ ​လၢ​အ​ဘၣ်​ဃး​ဒီး​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​ ​န့ၣ်,​ ​အါ​တ​က့ၢ်​မ့ၢ်​ပှၤ​အီၣ်​မုၢ်​အီၣ်​ဘှး,​ ​ကျီၣ်​ကျဲ​ဃုာ်​အ​သး​ဒီး​ ​ဘူး​ဒး​အ​တၢ်ဘါ​ ​ဒီး​ဒိး​ကိး​လီၤ​အ​သး​လၢ​ ​ပှၤ​ဘါ​ဘူ​ဒး​ဖိ​လီၤ.​ ဒ်​ပ​စံး​တၢ်​အ​သိး​အီၣ်​ဘှး​ဒီး​ဘါ​ဃုာ်​ဘူး​ဒး​အ​တၢ်​ဘါ​လီၤ.​ ​ပှၤ​ကိး​လီၤ​အ​သး​လၢ​ခ​ရံာ်​ဖိ​န့ၣ်​စှၤ​န့ၢ်​ပှၤအီၣ်​မုၢ်​အီၣ်​ဘှး​ဒီး​ပှၤ​ဘါ​ဘူး​ဒး​ဖိ​လီၤ.
    ​ပှၤ​က​ညီ​အ​တၢ်​အီၣ်​မုၢ်​အီၣ်​ဘှး​အံၤ​ ​တ​မ့ၢ်​တၢ်​စူၢ်​တၢ်​နာ်​ ​လၢ​အ​ဘၣ်​ဃး​ဒီး​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​ယွၤ​ဘၣ်.​ ​မ့ၢ်​အ​ဝဲ​သ့ၣ်​အ​တၢ်​ဂံၢ်​စၢ်​လၢ​အ​ပျံၤ​မုၣ်​ကီၤ​လံၢ်​ဒီး​ ​တၢ်​ဝံ​တၢ်​နါ​လၢ​ ​အ​တၢ်​မၤ​အၢ​အီၤ​တ​ဖၣ်​အ​ဃိ,​ ဘၣ်​လုၢ်​အီၣ်​လုၢ်​အီ​ဒီး​မၤ​ဘၣ်​မုၢ်​ကီၢ်​လံၢ်​ဒီး​တၢ်​ဝံ​တၢ်​နါ​အ​သး​လီၤ.​ ​

တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​လၢ​အဘါ​က​စၢ်​စီၤ​ကီ​တ​မး​တ​ဖၣ်​ ​ပျံၤ​စ့ၢ်​ကီး​တၢ်​ဝံ​တၢ်​နါ​ဒီး​ဘၣ်​လုၢ်​အီၣ်​လုၢ်​အီ​ဒီး​ဘၣ်​မၤ​ဘၣ်​ဝဲ​အ​သး​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​တ​ဖၣ်​အိၣ်​ဘူး​ဒီး​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​ဒီး​ ​ထံၣ်​ဝဲ​လၢ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​ဘါ​က​စၢ်​စီၤ​ကီ​တ​မး​အ​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​ဒီး​ ​ဆိ​က​မိၣ်​ပၤ​ကဲ​ဝဲ​စီၤ​ကီ​တ​မး​လၢ​အ​မ့ၢ်​က​စၢ်​ယွၤ​ဒီး​ဘူၣ်​ဝဲ​ဘါ​ဝဲဒ်​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤအ​သိး​လီၤ.​ ​ဒီးဒ်​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​သ့ၣ်​တ​ဖၣ်​အ​သး​စဲ​ဘူး​ဒီး​စီၤ​ကီ​တ​မး​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​အ​သိး,​ ​အ​ဝဲ​သ့ၣ်​သး​စဲ​ဘူး​စ့ၢ်​ကီး​ဒီး​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​တ​မံၤ​ဃီ​စ့ၢ်​ကီး​လီၤ.တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​အ​ခိၣ်​သ့ၣ်​အိၣ်​ဝဲ​သၢ​က​လုာ်,​ ”​ ​၁”​ ​စီၤ​ကီ​တ​မး​တၢ်ဘါ”​ပၣ်​ဃုာ်​ဒီး​ပှၤ​ဟံၣ်​ဒူၣ်​ဖိ​အ​တၢ်​ဘါ,​ ”​၂”​ ​မ​ဟီၣ်​မ့ၣ်​အ​တၢ်​ဘါ​ဒီး​ ”​၃”​ ​ခ​ရံာ်​ဖိ​အ​တၢ်​ဘါ​လီၤ.​ ​ဖဲ​ကီၢ်​ပူၤ​အံၤ​စီၤ​ကီ​တ​မး​ ​တၢ်​ဘါ​ဟဲ​တုာ်​ဆိ​ဒီး​ဘၣ်​တၢ်​စံၣ်​တဲာ်​တဲ​လီၤ​အီၤ​အ​ဃိ,​ ​စီၤ​လိၣ်​စီၤ​ပၤ,​ ​ထံ​ဖိ​ကီၢ်​ဖိ​တ​ဖး​ပး​ကဲ​ဒီး​ ​ဘါ​က​စၢ်​စီၤ​ကီ​တ​မး​အ​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​အါ​အါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​န့ၣ်​ပ​က​မၢ​က​မၣ်​အ​လီၢ်​တ​အိၣ်​ဘၣ်.​ ​စီၤ​ကီ​တ​မး​အ​တၢ်​ဘါ​က​စၢ်​စီၤ​ကီ​တ​မး​အ​ဟဲ​တုၤ​ဆိ​လၢ​ကီၢ်​မုၢ်​ထီၣ်​ပူၤ​အ​သိး​န့ၣ်,​ ​ပှၤ​မုၢ်​ထီၣ်​ဖိ​အါ​က​လုာ်​ဘါ​အီၤ​အါ​အါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​န့ၣ်​မ့ၢ်​ပှၤ​ဟီၣ်​ဖိ​အ​လု​အ​လၢ်​လီၤ.မ​ဟီၣ်​မ့ၣ်​အ​တၢ်​ဘါ​န့ၣ်​တ​ဘၣ်​တၢ်​စံၣ်​တဲာ်​တဲ​လီၤ​အီၤ​လၢ​ကီၢ်​ပူၤ​ဘၣ်.​ ​မ့ၢ်​ထဲ​ပှၤ​ထံ​ဂၤ​ကီၢ်​ဂၤ​ဖိ​လၢ​ ​အ​ဘါ​မ​ဟီၣ်​မ့ၣ်​အ​တၢ်​အါ​တ​ဖၣ်​ ​ဟဲ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ပူၤ​ဒီး​ ​သူၣ်​ထီၣ်​ဒၣ်​ဝဲ​အ​တၢ်​ဘါ​အ​လီၢ်​အ​ကျဲ​လၢ​အ​ဂီၢ်​ဒၣ်​ဝဲ​န့ၣ်​လီၤ.​ ​

ခ​ရံာ်​ဖိ​အ​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​နုၤ​လီၤ​ဆူ​ကီၢ်​ပ​ယီၤ​ပူၤ​အံၤ​ ​လၢ​ခံ​က​တၢၢ်​ဒီး​ ​အိၣ်​ဒံး​ဒၣ်​အ​နံၣ်​ ​၁၅၀​ ​ဃၣ်​ဃၣ်​လီၤ.​ ​မ့​မ့ၢ်​လၢ​ဝ့ၢ်​ပ​သံၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်​ ​ရိ​မ့ၣ်​ကဲ​သ​လံး​တၢ်​အိၣ်​ဖှိၣ်​နုာ်​လီၤ​အ​ခါ​ ​ဖဲ​အဲ​က​လံး​ဟဲ​ပၢ​သီ​သီ​အ​ခါ​လီၤ.​ ​အ​မဲ​ရ​ကၤ​တၢ်​အိၣ်​ဖှိၣ်​ဘၣ်​တၢ်​သူၣ်​ထီၣ်​အီၤ​လၢ​သ​ရၣ်​သိ​မါ​ဆဲ​မၢၣ်​ ”​  Rev. Thomas Simaon ”​ ​ဖဲ​လါ​အ့​ြပံ,​ ​၁၈၃၅​နံၣ်​အ​ပူၤ​လၢ​ပှၤ​စှီၤ​ဖိ​အ​ကျါ​လီၤ.​ ​ကိၣ်​သၣ​ဖၠူၣ်​မ့ၢ်​ပှၤ​က​ညီ​အ​ဆိ​က​တၢၢ်​တ​ဂၤ​လၢ​အ​ကဲ​ထီၣ်​ခ​ရံာ်​ဖိ​လီၤ.​ ဒီး​သ​ရၣ်​ ​ဝီၢ်​ ​မံ​တၢၣ်​ ”Rev. Von Meter ”​ ​သူၣ်​ထီၣ်​ဘျၢ​ထံ​အ​တၢ်​အိၣ်​ဖှိၣ်​ဖဲ​ပှိၢ်​ဖိ​အ​ကျါ​ဖဲ​ ​၁၈၅၄​ ​နံၣ်​ဒီး​တ​နံၣ်​ဃီ​န့ၣ်​သူၣ်​ထီၣ်​စ့ၢ်​ကီး​ဘျၢ​ထံ​တၢ်​အိၣ်​ဖှိၣ်​လၢ​ပ​ယီၤ​ဖိ​အ​ကျါ​လီၤ.​

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​လၢ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်​မီၠ​မၠး​ဟီ​က​တး,​ ​မ​အူး​ပ့ၣ်​ဒီး​ ​ဖၣ်​ပူၣ်​တ​ဖၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်,​ ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​သၢ​က​လုာ်​လီၤ.​ ဒ်​ပ​စံး​တၢ်​အ​သိး,​ ​စီှၤ,​ ​ခၠီ,​ ”​ပၢ်​ထံး​အ​ဒူၣ်”​ ​ဒီး​ပှိၢ်​ ”​ ​မိၢ်​ထံး​အ​ဒူၣ်”​ ​လီၤ.​ ​လၢ​ပှၤ​သၢ​က​လုာ်​အ​ကျါ​တ​နီၤ​န့ၣ်​အိၣ်​လၢ​တ​လၢၤ​ပ​ယီၤ​အ​က​ဆူး​က​တ့ၤ​ဒီး​ကဲ​ထီၣ်​လၢ​ပ​ယီၤ​ဒီး​လီၤ​ဆီ​ဒၣ်​တၢ်​ ​ခၠီ​က​လုာ်​န့ၣ်ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ပ​ယီၤ​ဘူး​လၢ​အ​က​လၢာ်​ဃၣ်​ဃၣ်​လီၤ.​ ​အိ​ခါ​ခဲ​အံၤ​ဒၣ်​လဲာ်​ ​ပှိၢ်​အိၣ်​လၢ​ပ​သံၣ်,​ ​မၠီ​မၠး,​ ​ဟီ​က​တး,​ ​မ​အူၣ်​ပ့ၣ်​ဒီး​ဖၣ်​ပူၣ်​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ကိး​လီၤ​နာ်​သ​က့​အ​သး​လၢ​ပှိၢ်,​ ​က​တိၤ​တၢ်​အါ​တ​က့ၢ်​လၢ​ပ​ယီၤ​အ​ကျိာ်​လီၤ.​ ​စီှၤ​ဒီး​ခၠီ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​သၣ်​ယၣ်​ဝ​တံၣ်,​ ​ပၠ့ၣ်,​ ​ဒီး​သ​လဲ​မၠိး​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​အါ​တ​က့ၢ်​က​တိၤ​ပ​ယီၤ​အ​ကျိာ်​ဒီး​ ​ကိး​လီၤ​အ​သး​လၢ​ပ​ယီၤ​လီၤ.​ ​တၢ်​တ​မံၤ​ဃီ​အံၤ​မ့ၢ်​စ့ၢ်​ကီး​ ​အ​သး​လၢ​ကီၢ်​အ့​စ့ၣ်,​ဟၣ်​သၣ်​ဝ​တံၣ်,​ ​ပ​ကိ​ဒီး​ဝ့ၣ်​တ​ကူၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ.

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​တၢ်​ပျိၣ်​လဲ​အ​သး​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​ဆူ​ပ​ယီၤ​န့ၣ်​ ​အ​ဂ့ၢ်​ဖး​ဒိၣ်​အိၣ်​ဝဲ​ခံ​မံၤ​လီၤ.​ ​အ​ခီၣ်​ထံး​တ​မံၤ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​ပှၤ​အ​ဆူၣ်​ဒီး​အ​အါ​တ​ဖု,​ ဒ်​တၢ်​မၤညီ​နုၢ်​အ​သး​လၢ​ဟီၣ်​ခိၣ်​ချၢ​ဒီ​ဘ့ၣ်​ညါ​န့ၣ်,​ ​ယူၢ်​ကွံာ်​ပှၤ​အ​ဆံး​အ​စှၤ​ဒီး​ ​အ​ဂံၢ်​စၢ်​ဘါ​စၢ်​တ​ဖု​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​အ​မ့ၢ်ပှၤ​အ​စှၤ​တ​ဖု​အိၣ်​ဘူး​ဒီး​ ​ပ​ယီၤ​လၢ​အ​မ့ၢ်​ပှၤ​အါ​​ဖု​တုၤ​အ​ရ့​ပ​ယီၤ​ယံာ်​ထီၣ်​ဒီး​အ​သး​လီၤ​ပ​ယီၤ​တ​ပာ်​ကဲ​လၢၤ​ဘၣ်​အ​ကျိာ်​ဒီး​ဟဲ​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ပ​ယီၤ​လီၤ.​ ​ခံ​မံၤ​တ​မံၤ​န့ၣ်​မ့ၢ်​ဝဲ​ပှၤ​က​ညီ​ဘါ​စီၤ​ကီ​တ​မး​အ​တၢ်​ဘါ​လၢ​အ​မ့ၢ်​ပ​ယီၤ​အ​တၢ်​ဘါ​လၢ​ကီၢ်​ဒီ​ဘ့ၣ်​ညါ​ဒီး​တၢ်​ဘါ​အ​ထူ​သ​နူ​အ​ကျိာ်​အ​ကျၤ​န့ၣ်​မ့ၢ်​ထဲ​ပ​ယီၤ​ဒီး​ ​ပၣ်​လံး​အ​ကျိာ်​ဒီး​တ​မ့ၢ်​ဘၣ်​လၢပှၤ​က​ညီ​အ​ကျိာ်​အ​ဃိ,​ ​တၢ်​ဘူၣ်​တၢ်​ဘါ​အ​လုၢ်​အ​လၢ်​ထုး​န့ၣ်​အ​သး​ ​လၢ​အ​က​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ပ​ယီၤ​ဒီး​ကိး​လီၤ​က့ၤ​အ​သး​လၢ​ပ​ယီၤ,​ ​တ​စိၤ​ဒံး​အါ​ထီၣ်,​ ​အ​သီ​တ​စိၤ​က​ဒီး​ဒံး​အါ​ထီၣ်​ဒီး​လၢ​သၢ​စိၤ​တ​စိၤ​ကဲ​ထီၣ်​က့ၤ​ပ​ယီၤ​အ​လၢာ်​လီၤ​ ​ပ​ဆၢ​ဆူ​ညါ​ပှၤ​က​ညီ​ပၢၢ်​ထီၣ်​လၢ​တၢ်​သး​သ​ပ့ၤ​အ​ပူၤ​ဒီး​ ​တၢ်​ပ​လီၢ်​အ​သး​လၢ​က​အိၣ်​ထီၣ်​ဒီး​က​ပာ်​ကဲ​အ​ကျိာ်​လီၤ.

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ မုၢ်​မ​ဆါ​တ​နံၤ​အံၤ​ပ​မ့ၢ်​ထိၣ်​သဲ​ြတီၤ​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​အ​ကဲ​ခ​ရံာ်​ဖိ​ဒီး​ ​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​တ​မ့ၢ်​ဘၣ်​ခ​ရံာ်​ဖိ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ ​ပ​ထံၣ်​ဘၣ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​ခ​ရံာ်​ဖိ​တ​ဖၣ်​အိၣ်​ဒီး​အ​လု​အ​လၢ်​ဂ့ၤ​ ”​ ​အ​တၢ်​ယ့ၢ်​တၢ်​ကၠ့”​ ​ဒီး​အ​တၢ်​သ့​တၢ်​ဘၣ်​အိၣ်​အါ​န့ၣ်​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​အ​တ​မ့ၣ်​ဘၣ်​ခ​ရံာ်​ဖိ​လီၤ.​ ​ဒီး​လၢ​အ​ဘၣ်​ဃး​ဒီး​တၢ်​စိာ်​ထီၣ်​ပှၤ​က​ညီ​ဒီး​ ​ပှၤ​က​ညီ​အ​မ့ၤ​လၢ​ ​တၢ်​ဒိၣ်​ထီၣ်​လဲၤ​ထီၣ်​လၢ​တၢ်​ပၢ​တၢ်​ြပး​ ျ​ထံ​ကီၢ်​ပူၤ​အ​ဂီၢ်​န့ၣ်​အိၣ်​လၢ​ပှၤ​ခ​ရံာ်​ဖိ​အ​စု​ပူၤ​အါ​တ​က့ၢ်​န့ၣ်​လီၤ.​ ​ပှၤ​ပ​သံၣ်​ဖိ​လၢ​အ​အိၣ်​ဒီး​တၢ်​ကူၣ်​တၢ်​ကူၣ်​သ့​ ​ဒီး​အ​မံၤ​ဒိၣ်​ခိၣ်​သွါ​တ​ဖၣ်​ ​န့ၣ်​ ​ပှၤ​လၢ​ညါ​တ​ဝီ​မ့ၢ်​ဝဲ,​ ​စီၤ​မၠး​ကီ,​ ​သ​ရၣ်​ဖိ​ထွ့,​ ​သ​ရၣ်​ကၣ်,​ ​သရၣ်​စီၤ​တ့​ဒီး​သ​ရၣ်​ဖ့ၣ်,​ ​ပှၤ​လၢ​ခံ​တ​ဝီ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​သ​ရၣ်​ယး​ဘၣ်,​ ​သ​ရၣ်​မၠး​စး​ဖိ​ခွ့ၣ်,​ ​က​သံၣ်​သ​ရၣ်​ဘိၣ်​က​နီၣ်,​ ​သ​ရၣ်ဖိမၠး​တ့ၣ်​နီၣ်,​ ​ပ​ဒိၣ်​အူ​မၠး​ညံ,​ ​ပ​ဒိၣ်​အူ​ဖိ​စီ,​ ​သ​ရၣ်​ခၠူး​ဖိ,​ ​မၤ​က​ဒီး​လၢ​ခံ​တ​ဝီ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​သ​ရၣ်​ကၣ်​သၣ်,​ ​သ​ရၣ်​ဘး​အူ,​ ​ဘိၢ်​ထိ​ခ့ၣ်,​ ​က​သံၣ်​သ​ရၣ်​စၣ်​စံၣ်​ဖိ,​ပီၢ်​ရီ​အူ​ထိ,​ ​မး​မး​နဲ​လ့ၣ်​ယၣ်​ဘး,​အူ​သၣ်​မၠၣ်​ကၠံ,​အူ​နူး,​စဲး​တိၢ်​ကိၢ်​ပဲ,​ဒီး​လၢ​အ​ခံ​ခါ​ခဲ​အံၤ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​သ​ရၣ်​မီၣ်​ယံၣ်,​ ​သ​ရၣ်​စၣ်​ဘး,​ ​သ​ရၣ်​ရွှၣ်​ဘး,​ပီၢ်​ရီဒိၣ်​စီၤ​ဖ့ၣ်သၣ်,​ ​ပီၢ်​ရီ​ဒိၣ်​စီၤ​စၣ်​ဖိ​လွ့ၤ,​ ​ပီၢ်​ရီ​ဒိၣ်​စီၤ​ဘး​အူ​ကၠံ,​ ​က​သံၣ်​သ​ရၣ်​ဆံၣ်​ဆံၣ်​ဖိ,​ ​က​သံၣ်​သ​ရၣ်​ဘၣ်​သါ​ခၠ့ၣ်,​ ​ပ​ဒိၣ်​ဘး​မီၣ်,​ ​သ​ရၣ်​စၣ်​ဖိ​သ့ၣ်,​သ​ရၣ်​ဖိ​ထိ,​ ​သ​ရၣ်​လူ​ရွ့ၣ်,​ ​သ​ရၣ်​ဖိ​ဒီး​သရၣ်​မီၣ်​ကၠံ​သ့ၣ်​ဖၣ်​လီၤ.​ ​ပှၤ​ပ​သံၣ်​ဖိ​လၢ​အ​မံၤ​ဒိၣ်​ခိၣ်​သွါ​အ​ဒိၣ်​က​တၢၢ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​အ​ကျါ​ဒီး​လၢ​ပှၤ​က​လုာ်​ဂၤ​အ​ကျါ​လၢ​ကီၢ်​ပ​ယီၤ​အ​ပူၤ​မ့ၢ်​ဂ့ၤ,​ ​ထံ​ယံၤ​ကီၢ်​ယံၤ​အ​ပူၤ​မ့ၢ်​ဂ့ၤ,​တၢ​တ​ဂၤ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​ကိၣ်​သၣ်​ဖၠူၣ်,​ ​ဒီး​ ​ခံ​တ​ဂၤ​မ့ၢ်​ဝဲ​ ​တၢ်​ဒိၣ်​မ့ၢ်​ကၠၢၣ်​က​သံၣ်​သ​ရၣ်​စၣ်​စံၣ်​ဖိ​ဒီး​ခဲ​အံၤ​မၤ​မ့ၢ်​ရှၢး​န​ရ့ၣ်​တၢ်​မၤ​လၢ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်​မၠီမၠး​ဒီး​ကဲ​စ့ၢ်​ကီး​ထံ​ကီၢ်​ပှၤ​တူၢ်​လိာ်​စ့​ ”​ ​ဆံ​န့​ထၢၣ်”​ ​လၢ​ဘျီၣ်​ဒိၣ်​ထး​ခီ​တ​ဖျၢၣ်​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ.
​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​တၢ်​မၤ​လိ,​ ​ဖဲ​ ​၁၈၆ဝ​နံၣ်​န့ၣ်​အ​မဲ​ရ​ကး​ဘျၢ​ထံ​မံးရှၢၣ်​န​ရံၢ်​အိး​ထီၣ်​ပှၤ​က​ညီ​အ​နီ​မဲ​ဒီး​တၢ်​စု​သ့​ခီၣ်​သ့​အ​ကိၠ​တ​ဖျၢၣ်​ဖဲ​ဝ့ၢ်​ပ​သံၣ်​လီၤ.​ ​ဖဲ​ ​၁၈၆၁​ ​နံၣ်​န့ၣ်​ ​ရိ​မ့ၢ်​ကဲ​သ​လံး​မံး​ရှၢၣ်​န​ရံး​အိၣ်ျထီၣ်​စီၤ​ပ့ၣ်​တ​ရူး​အ​ကၠိ​တ​ဖျၢၣ်​ဒီး​ ​ဖဲ​၁၈၉ဝ​နံၣ်​န့ၣ်​သ​ရၣ်​ ​ဖါသၤ​ ​ဒံၣ်​ြကုး​ ”​ Father D' Cruz”​ ​ရာ်​လီၤ.​ ​ဘၣ်​ဆၣ်​ဒီး​တၢ်​မၤ​ြတီ​မၤ​တံၤ​တၤ​အါ​မံၤ​အ​ဃိ​ဟး​ဂီၤ​ဝဲ​ဒၣ်​လီၤ.​ ​ဖဲ​ ​၁၈၆ဂ​နံၣ်​န့ၣ်​ ​ဘျၢ​ထံ​မံး​ရှၢၣ်​န​ရံး​အိၣ်​ထီၣ်​ပှိၢ်​အ​နီ​မဲ​ကၠိ​တ​ဖျၢၣ်​လီၤ. ဖဲ​ ​၁၈၇၄​နံၣ်​န့ၣ်​ ​ပ​ဒိၣ်​အိး​ထီၣ်​ပ​ဒိၣ်​ကၠိ​တ​ဖျၢၣ်​လီၤ.​ ​ဖိ​ကၠံ​ကၠိ​အိၣ်​စ့ၢ်​ကီး​အါ​ဖျၢၣ်​လၢ​ဝ့ၢ်​ပ​သ့ၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ.​ ​ဖဲ​ ​၁​ ​၈၉၁​ ​နံၣ်​န့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မၤ​လိ​မၤ​ဒိး​ဂ့ၤ​န့ၣ်​ပှၤ​က​ညီ​လၢ​ထံ​ဂၤ​ကီၢ်​ဂၤ​အ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​လီၤ.

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ဘျၢ​ထံ​ပှၤ​က​ညီ​စီှၤ​တီၤ​ထီ​ကၠိ​ ”​ ​ပှၤ​သ့ၣ်​ညါ​အါ​တ​က့ၢ်​လၢ​ကိၣ်​သၣ်​ဖၠူၣ်​ကိၠ”​ ​ ​ခဲ​အံၤ​တ​ဖျၢၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​ဘှီ​ထီၣ်​အီၤ​လၢ​သ​ရၣ်​ဘံ​ခၠၢၣ်​ “Rev. Mr Beecher ​ ”​ ​ဖဲ​ ​၁၈၆ဝ​နံၣ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​မၤ​ဘူၣ်​မၤ​တီၢ်​ ​တၢ်​အ​စ့​ဒၣ်​ဝဲ​အိၣ်​လၢ​အ​က​လီၢ်​ဘျဲၣ်​.​ ​ဒီး​လၢ​စ့​အ​က​လီၢ်​ဘျဲၣ်​အ​ကျါ​သူ​ဝဲ​လၢ​ပ​နံၣ်​တၢ်​ကၤ​ ​တၢ်​သူၣ်​ထီၣ်​သ့ၣ်​အ​စဲး​တ​ဖျၢၣ်​လီၤ​ .​ ​ဒီး​ ​ဖဲ​ ​၁၉၀၃​ ​နံၣ်​န့ၣ်​တၢ်​သူၣ်​ထီၣ်​က​ဒီးကၠိ,​ ​လီၤ​လၢ​စ့​အ​က​လီၢ်​ဘျဲၣ်​လၢ​အ​မ့ၢ်​ပှၤ​က​ညီ​တၢ်​မၤ​ဘူၣ်​မၤ​တီၢ်​ဒၣ်​ဝဲ​ ​ဒီး​တ​ဒိး​န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​မၤ​လၢ​ပ​ဒိၣ်​ဒီး​ ​မံ​ရှၢၣ်​န​ရံး​အ​အိၣ်​ဘၣ်.​ ​ဒီး​လၢ​အ​နံၣ်​တ​ဆံ​အ​တီၢ်​ပူၤ​ ”​ ​၁၉၀၃​, ​၁၉၁၃​ ​ ​,၁၄”​ ​န့ၣ်​ ​ပှၤ​မၤ​လိ​တၢ်​အိၣ်​တၢ်​ဆိး​အ​လီၢ်,​ ​တၢ်​အီၣ်​မ့ၤ​အ​လီၢ်​ ,​ ​တၢ်​အ​လုၢ်​ထံ​အ​လီၢၭ်,​အ​တၢ်​ဖီ​မ့ၤ​အ​လီၢ်,​ ​အ​တၢ်​လိၣ်​ကဲွ​အ​လီၢ်​ဘၣ်​တၢ်​သူၣ်​ထီၣ်​က​ဒီး​လီၤ​လၢ​စ့း​ယဲၢ်​က​လး​ဒီး​လၢ​အ​ကျါ​ပဒိၣ်​မၤ​စၢၤ​တ​က​လး​လီၤ.​ ​ပှၤ​က​ညီ​မၤ​လိ​တၢ်​ဖိအိၣ်​ ​၈၀၀,​ ​၉၀၀​ ​ဂၤ​ ​ဒီး​လၢ​အ​ကျါ​ညီ​နုၢ်​ပိာ်​ခွါ​အိၣ်​ခံ​ပူၤ​ဒီး​ ​ပိာ်​မုၣ်​အိၣ်​တ​ပူၤ​လီၤ.​ လၢ​တၢ်​ပၢ​တၢ်​ဆှၢ​ကၠိ​တ​ဖျၢၣ်​အံၤ​အ​ဂီၢ်​ပှၤ​က​ညီ​ဃု​ထၢ​ထီၣ်​ဝဲ​ဒၣ်​သူၣ်​က့​သး​ပှၢ်​ြတၢး​စ​တံ​ပၢ​ဆှၢ​တၢ်​တ​ဖၣ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​အ​ကျါ​ဒၣ်​ဝဲ​လီၤ.​ ​ဒီး​လၢ​ကၠိ​တၢ်​လၢၤ​တ​နံုၣ်​ဒီး​တ​နံၣ်​အ​ဂီၢ်​န့ၣ်​ ​ပှၤ​က​ညီ​မၤ​စၢ​ပူ​ဒီး​ပ​ဒိၣ်​ဒီး​ ​မၤ​စၢၤ​တ​ပူ​လီၤ.​ ​ဘၣ်​ဆၣ်​ ​ဒီး​ကၠိ​အ​တၢ်​လၢာ်တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ ​အါ​တ​က့ၢ်​မ့ၢ်​ဒၣ်​ ​ဝဲ​ပှၤ​က​ညီ​အ​တၢ်​လၢာ်​ဘူၣ်​လၢာ်​စ့ၤ​လီၤ.

         ဘျၢ​ထံ​ပှၤ​က​ညီ​ဖိ​ပှိၢ်​တီၤ​ထီ​ကၠိ​တ​ဖျၢၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​သူၣ်​ထီၣ်​အီၤ​ဖဲ​ ​၁၈၆၀​ ​နံၣ်​န့ၣ်​ပှၤ​မၤ​လိ​တၢ်​ဖိ​အိၣ်​ထဲ​၂၄​ ​ဂၤ​လီၤ​ . ပှိၢ်​တ​ဖၣ်​တၢ်​သ့​ဘၣ်​တၢ်​မၤ​လိ​န့ၣ်​ ​​တ​ထီၣ်​ဘး​ထဲ​သိး​စှီၤ​ဘၣ်​ ​ဘၣ်​ဆၣ်​ဒီး​စး​ထီၣ်​ဖ​ ​၁၉၁၃​ ​ဖဲ​ ​သ​ရၣ်​ြကီ​ကဲ​ ( Rev. Mr. Cronkhit )​ ပၢ​တၢ်​အ​စိၤ​န့ၣ်​ ​ဒိၣ်​ထီၣ်​လဲၤ​ထီၣ်​ဝဲ​ဒၣ်​ရူၢ်​ရူၢ်​လီၤ​ .​ ​ပှၤ​က​ညီ​အ​ကိၠ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ပ​သံၣ်​အ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​န့ၣ်​ဘၣ်​တၢ်​သုး​ကျဲၤ​အီၤ​လၢ​ ​ပှၤ​က​ညီ​ပဒိၣ်​စဲ​ကၠိ​ ”​ ​ပံၣ်​ညၣ်​အူး​ ”​ ​ ​ခံ​ဂၤ​လီၤ​ .

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ တၢ်​ပ​ရၢ​ပ​စၢၢ်,​ ​ဖဲ​ ​၁၈၈၅​နံၣ်​န့ၣ်​ပှၤ​က​ညီ​သူၣ်​က့သး​ပှၢ်​လွံၢ်​ဂၤ​ဒုး​ကဲ​ထီၣ်​​ ”​ ​ဒီ​ကလုာ်​အ​တၢ်​ပ​ရၢ”​ ​တ​ဘ့ၣ်​လၢ​အ​တၢ်​လၢၤ​ဘူၣ်​လၢၤ​စ့ၤ​လၢ​အ​ထၢၣ်​ပူၤ​ဒၣ်​ဝဲ​ဒီး​ကိး​ဝဲ​လၢ​ ​တၢ်ပ​ရၢ​ ”​ ​ဒီ​ကလုာ်​တၢ်​ပ​ရၢ​လီၤ.​ ဒီး​မ့ၢ်​တၢ်​ပ​ရၢ​အ​ဆိ​က​တၢၢ်​တ​ဘ့ၣ်​လၢ​အ​မၤ​စၢၤ​ဒီ​ကလုာ်​တၢ်​အိၣ်​ဖှိၣ်​ဒီး​က​ထိၣ်​ဟူး​ထိၣ်​ဂဲၤ​ပှၤ​က​ညီ​အိၣ်​လၢ​ကီၢ်​ပ​ယီၤ​ဒီ​တဘ့ၣ်​ညါ​အ​ပူၤ​တ​ဖၣ်​အ​သူၣ်​အ​သးဒ်​သိး​က​နၢ်​ဟူ​နၢ်​ပှ့ၤ​လိာ်​အ​သးက​စီၣ်​ဒီး​က​သ့ၣ်​ညါ​နၢ်​ဟူ​ဘၣ်​ထံ​ဂ့ၢ်​ကီၢ်​ဂ့ၢ်​ဒီး​တၢ်​ကစီၣ်​လၢ​ထံယံၤ​ကီၢ်​ယံၤ​လီၤ.​ ​တၢ်​ပ​ရၢ​စး​ထီၣ်​ဝံၤ​တ​နံၣ်​အ​လီၢ်​ခံ​ ​က​မျၢၢ်​တ​နီၤ​အ​သး​ကပီၤ​ထီၣ်​ဒီး​ဟ့ၣ်​တၢ်​ပ​ရၢ​အ​ပှ့ၤ​လီၤ.​ ​တၢ်​ပ​ရၢ​ဒီ​က​လုာ်​အံၤ​ဟး​ထီၣ်​တ​နွံ​တ​ဘျီ​အ​ဘ့ၣ်​တ​က​ထိ​ဒီး​စိာ်​တၢ်​ကစီၣ်​လၢ​ပှၤ​က​ညီ​အ​ကျါ​သ​ကုာ်​တၢ်​လီၢ်​လၢ​ကီၢ်​ဒီ​ဘ့ၣ်​ညါ​လၢ​အ​နံၣ်​ယဲၢ်​ဆံ​အ​တီၢ်​ပူၤ​ဝံၤ​ ​အိၣ်​ဘှံး​က့ၤ​ဝဲ​ဒၣ်​လၢ​အ​ဖိ​က​မၤ​က့ၤ​တၢ်​လၢ​အ​လီၢ်​ဒီး​မုၢ်​မ​ဆါ​တ​နံၤ​အံၤ​အ​ဖိ​ထိး​မဲ​ပၢ်,​ ​ပှၤ​က​ညီ​မဲး​က​စံ,​ ​ရံၢ်​ခီ​ဒၢၢ်,​ ​ဆၣ်​တူၣ်​ဂီၤ,​ပှၤ​ကွၢ်​သိ​ဒီး​ဖိ​သၣ်​သိၣ်​သ့ၣ်​တ​ဖၣ်​အိၣ်​အါ​ဂၤ​လၢ​အက​မၤတၢ်လၢ​အ​လီၢ်​လၢ​ဝ့ၢ်​ဘျူး​ဖျၢၣ်​အ​ပူၤ​လီၤ.

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ“စီၤအီၣ်လးကွဲး” ကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလံာ်ပူၤ

တၢ်တဲ၀ဲဒၣ်လၢညါကဆီ၀ါစီၤပၤလၢအထူးတီၤအိၣ်၀ဲတဒုလီၤ.တၢ်လၢကဆီ၀ါစီၤပၤတဒုအံၤအိၣ်၀ဲလၢ
ပှၢ်မုၢ်ကနၢ, တၢ်လီၢ်ဖးယံၤတတီၤလၢလ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အိၣ်၀ဲဒီးအမါဖးဒိၣ်တဒုဒီးအမါဖိသၣ်
နီၢ်သဒါတဒု, အမါအိၣ်၀ဲဒၣ်ခံဒုဒီးအပၢဘၣ်ကဆီအဒုယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ.ဒီးဖဲကဆီ၀ါအိၣ်တၢ်လီၢ်အကပၤ
၀းတရံးန့ၣ်အိၣ်ဒီးဖီနွံကထၢ, အိၣ်၀ဲဒီးတါငီၢ်ဖီလၢအအိၣ်၀းတရံးတၢ်လီၢ်အ၀ဲန့ၣ်တကထၢ, ဖီထူဖီဘီအိၣ်
၀းတရံးတကထၢ, ဖီထိၣ်ကံၣ်, ဖီထိၣ်ကီး, ဖီတမူအဲၣ်, ဖီဒီယာ်, ဖီတၤဆှုၣ်, ဖီထံဃဲသ့ၣ်တဖၣ်တဂၤလၢ
အကလုာ်အိၣ်၀ဲတကလုာ်တကထၢတကလုာ်တကထၢအိၣ်၀းတရံးနၢမူနၢဆှီတၢ်လီၢ်အ၀ဲန့ၢ်နွံလူၢ်နွံကွာ်
န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်လဲၤတုၤဆူတၢ်လီၢ်အ၀ဲန့ၣ်နတဘၣ်သးအီၣ်မ့ၤအီထံဘၣ်, ထဲအနၢမူဘၣ်နၤလၢဖီသ့ၣ်တ
ဖၣ်န့ၣ်နဟၢဖၢကကး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်လီၢ်အ၀ဲန့ၣ်အခၢၣ်သးန့ၣ်အိၣ်၀ဲဒီးနိၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်, နိၣ်တဖျၢၣ်အံၤအကပၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်ဒီးဖီသ့ၣ်တ
ဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်၀းတရံး၀ဲနိၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.နိၣ်အ၀ဲန့ၣ်အကပၤန့ၣ်နၢမူနၢဆှီ၀ဲဒၣ်ထီ
ဘိန့ၣ်လီၤ.နိၣ်အံၤအထံကပီၤဆှံ၀ဲတဘိယူၢ်ဃီန့ၣ်လီၤ.နိၣ်အ၀ဲန့ၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢနိၣ်ဘၣ်ကၢလၢပ
ယီၤကိး၀ဲလၢ “ပဒုံမာကန်” န့ၣ်လီၤ.အိၣ်၀ဲဒီးတကီသၢကလုာ်ဖဲနိၣ်တနိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.တကီဂီၤ, တ
ကီ၀ါဒီးတကီလုး (လါအဲး) သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢကဆီ၀ါအစီၤပၤအံၤဖဲအ

ဘၣ်အခါန့ၣ်လဲၤလီၤလုၣ်၀ဲထံဖဲနိၣ်တဖျၢၣ်အံၤအပူၤကိးနံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.နိၣ်တဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်တၢ်ဖိတၢ်ဃၢ်
ဖဲပှၢ်ပူၤတဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်လဲၤလီၤလုၣ်သကိး၀ဲထံဖဲန့ၣ်ဒီမိၢ်ဖါခံဒု, ခံဘ့ၣ်ခံဘ့ၣ်, ခံဒုခံဒု, ကွဲဒီမိၢ်ဖါခံ
ဘ့ၣ်, ကနဲခံဘ့ၣ်, ထိၣ်ခံဘ့ၣ်, လံၣ်ဖိဃဲဖိဒီးတၢ်အုးဒီမိၢ်ဖါခံဒုခံဒုန့ၣ်လီၤ.ဒီးဘၣ်အခါကဆီ၀ါဒီးအမါဒီး
ကဆီလၢအပၢဘၣ်၀ဲယဲၢ်ကယၤစ့ၢ်ကီးလဲၤလုၣ်သကိး၀ဲထံဖဲနိၣ်တဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤကဆီ
၀ါဒီးအမါလဲၤဟးလိာ်ကွဲလၢနိၣ်အကပၤ, ကွၢ်ထီၣ်၀ဲလၢတးဧီၢ်တထူၣ်အခံ, အဖီအိၣ်ဘီပးအဃိတ
ရုၤလီၤန့ၢ်၀ဲအမါခံဒုလၢအဖီ, ဒီးဖီလီၤဆှုဘၣ်လၢအမါဖးဒိၣ်အလိၤဘီပးဒီးအမါဖးဒိၣ်သူၣ်ခုသးခုဒိၣ်မး
န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢအမါဖိသၣ်တဒုအလိၤန့ၣ်လီၤတဲာ်လၢတၢၢ်သုၣ်တဒၢ, တၢၢ်သုၣ်အ့ၣ်အမါဖိသၣ်တဘျီ
အမါဖိသၣ်သးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးတဲဘၣ်အ၀ၤ, နၤအံၤ, နတအဲၣ်ယၤဘၣ်.

မ့မ့ၢ်နမါဖးဒိၣ်တခီနတရုၤလီၤန့ၢ်အ၀ဲလၢဖီ, မ့မ့ၢ်ယၤတခီနတရုၤလီၤန့ၢ်ယၤလၢတၢၢ်သုၣ်, နၤအံၤနတ
အဲၣ်ယၤဘၣ်နအဲၣ်နမါဖးဒိၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ယၤလီၤ. တဘျီညါအံၤယကအိၣ်၀ံၤသံလီၤယသးလီၤ.ယမ့ၢ်သံန့ၣ်
ယကကတၢထီၣ်ဘၣ်က့ၤဒၣ်၀ဲလၢစီၤပၤအဖိမုၣ်သဒါ, ဒီးယမ့ၢ်ကတၢထီၣ်လၢစီၤပၤအဖိမုၣ်သဒါန့ၣ်ယ
မ့ၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ယခိၣ်သၣ်ဃံကဆါဒၣ်၀ဲဒီးတုၤလၢယဘၣ်မံသခၢၣ်ဘၣ်နမဲမးကဘျါက့ၤဒၣ်၀ဲတက့ၢ်.

ယမ့ၢ်တသခၢၣ်ဘၣ်နမဲသမၠးန့ၣ်ယခိၣ်သၣ်ဃံသုတဘျါက့ၤတဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်.ဒီးအမါဖိသၣ်အံၤလၢခံ
ဒုၣ်အီၣ်အဆၣ်ယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးအ၀ဲဒၣ်သံ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအမါဖိသၣ်သံ၀ံၤတဘျီအ၀ဲသ့ၣ်ဃု
န့ၢ်၀ဲသ့ၣ်မုၣ်ဃိၣ်၀ၣ်ဒီးမၤဂ့ၤမၤဘၣ်, ကုၢ်ဃိစီမ့ၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကုၢ်ဃိစီမ့ၣ်က့ၤ၀ဲ၀ံၤတဘျီ
ကဆီ၀ါစီၤပၤအမါဖိသၣ်အံၤလဲၤကတၢထီၣ်ဘၣ်၀ဲလၢစီၤပၤအဖိမုၣ်သဒါသပှၢ်တၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးပှၤကိး
န့ၢ်အမံၤလၢနီၢ်ဆူလၣ်သဒါန့ၣ်လီၤ.

ပယီၤကိးအီၤလၢ “ဆူလှပဒါ” န့ၣ်လီၤ. ဖဲဆူလၣ်သဒါမုၣ်ကနီၤထီၣ်၀ဲတဘျီအခိၣ်သၣ်ဃံဆါ၀ဲတပယူာ်
ဃီန့ၣ်လီၤ. အန့ၣ်တဘျီအပါစီၤပၤမၢပှၤလဲၤကိးန့ၢ်အီၤ၀ံသးပှၢ်တဂၤ, ဒီးဖဲအဟဲတုၤန့ၣ်တဲဘၣ်စီၤပၤ,
ကစၢ်စီၤပၤဧၢ, နတမၤလိာ်ယၤနီတဘျီဘၣ်.နမၤလိာ်ယၤတဘျီအံၤဘၣ်ဒီတၢ်လိၣ်ကအိၣ်ဖးဒိၣ်တမံၤ
မံၤဒီးစီၤပၤတဲဆၢ၀ံသ းပှၢ်, ၀ံသးပှၢ်ဧၢယဖိမုၣ်တဂၤအံၤန့ၣ်စးထီၣ်လၢအမုၣ်ကနီၤထီၣ်အံၤအခိၣ်သၣ်
ဃံဆါတပယူာ်ဃီလီၤ. မ့ၢ်အလိၣ်တမံၤမံၤဧါန့ၣ်နစုာ်ကွၢ်ကၢ်ကွၢ်န့ၣ်ယၤတထံၣ်၀ံဖးဒိၣ်
ဧၢ, န့ၣ်လီၤ.

ဖဲန့ၣ်၀ံသးပှၢ်မၤန့ၢ်၀ဲအတၢ်ဘိၣ်တဘိၣ်ဒီးစုာ်ကွၢ်ကၢ်ကွၢ်၀ဲ၀ံၤတဲဘၣ်စီၤပၤ, စီၤပၤဧၢ, နဖိမုၣ်သဒါ
အံၤန့ၣ်လၢညါမ့ၢ်ကဆီ၀ါစီၤပၤအမါလီၤ.မ့ၢ်လၢကဆီ၀ါတရုၤလီၤန့ၢ်အီၤဖီတခါလီၤတဲာ်လၢတၢၢ်သုၣ်
ဒၢ, ဘၣ်လၢအလိၤအဃိအ၀ဲသးဟဲထီၣ်အ၀ၤကဆီ၀ါဒီးတဲ၀ဲလၢသါ၀ၤတအဲၣ်သါဒီးကီၤ၀ံၤသံလီၤ
က့ၤအသးဒီးသံ၀ဲဒၣ်လီၤ.ဖဲအတသံဒံးအခါအ၀ဲတဲဘၣ်အ၀ၤလၢသါမ့ၢ်သံန့ၣ်သါက့ၤကတၢထီၣ်ဘၣ်
က့ၤဒၣ်၀ဲလၢစီၤပၤအဖိမုၣ်သဒါဒီးတုၤသါဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်သါမ့ၢ်တသခၢၣ်ဘၣ်အ၀ၤကဆီ၀ါအမဲဘၣ်န့ၣ်
န့ၣ်သါခိၣ်သၣ်ဃံဆါသုတဘျါလၢၤနီတဘျီတဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်.အ၀ဲဆိၣ်လီၤအသးဒီးကဆီ၀ါဒ်န့ၣ်
အဃိခဲအံၤကစၢ်စီၤပၤအဖိမုၣ်အံၤကဘၣ်သခၢၣ်ကဆီ၀ါအ၀ဲန့ၣ်အမဲမးအခိၣ်သၣ်ဃံဆါကဘျါ
က့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.၀ံသးပှၢ်တဲဘၣ်က့ၤစီၤပၤလၢအတၢ်ဒွးထီၣ်ဒ်န့ၣ်လီၤ.

အန့ၣ်တဘျီစီၤပၤမၤလိာ်လီၤ၀ဲလၢကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိအိၣ်လၢအခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ဟဲဖှိၣ်
သကိးလၢအအိၣ်, ဒီးတဘျီန့ၣ်ကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိတဖၣ်ဟဲသကိး၀ဲလၢစီၤပၤအအိၣ်ခဲလၢာ်၀ံၤ, မၢ၀ဲ
အတၢ်ဆီရဲၣ်လီၤအသးတဂ့ၢ်တဂ့ၢ်၀ံၤစီၤပၤလဲၤကွၢ်၀ဲဒၣ်တဂ့ၢ်တဂ့ၢ်ကွၢ်၀ဲတလီၤသးမံအီၤနီတဂၤဘၣ်.

လၢခံအိၣ်က့ၤလၢတၢ်ကတၢၢ်တဂၤ, ပှၤတဂၤန့ၣ်အခီၣ်ဒုၣ်သၣ်ကဲမ့ၤဘိၣ်, အစုအခီၣ်အဖံဘၣ်ခိၣ်အဖံး
အညၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဆီၣ်မးအသးလၢအံၤတလိၣ်လၢန့ၣ်တလိၣ်, အမဲာ်သၣ်တခီလီၤဂာ်လၢဒိးတကါန့ၣ်
လီၤ. တုၤမ့ၢ်စီၤပၤထံၣ်ဃီၤအီၤတဘျီစီၤပၤဘၣ်အသးတထံၣ်ဃီလီၤ.တဘျီန့ၣ်စီၤပၤမၢပှၤခးတၢ်ဖိ
လၢအဂၤတဖၣ်ဒီးတဲ၀ဲ, သု၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်သုက့ၤက့ၤသ့လံ, မ့မ့ၢ်အ၀ဲအံၤတဂၤကအိၣ်တ့ၢ်ပာ်စၢၤဒီးယၤ
ဖဲအံၤတက့ၢ်.တဘျီန့ၣ်စီၤပၤတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိတဂၤန့ၣ်, ယကွၢ်နၤဒုယဆိကမိၣ်လၢယတၢ်လိၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်နမၤန့ၢ်ယၤကလၢပှဲၤလီၤ.

ပှၤခးတၢ်ဖိအ၀ဲန့ၣ်အမံၤလၢ သူနိးတရး န့ၣ်လီၤ.ပှၤခးတၢ်ဖိသံကွၢ်စီၤပၤ, မ့ၢ်စီၤပၤအတၢ်လိၣ်ဒီးယၤ
အိၣ်မနုၤတမံၤလဲၣ်, ဒီးစီၤပၤတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိ, ယဖိမုၣ်တဂၤအံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်၀ံၤ, တုၤလၢအမုၣ်က
နီၤထီၣ်ခဲအံၤအခိၣ်သၣ်ဃံဆါတပယူာ်ဃီလီၤ.ယမၢ၀ံဒွးကွၢ်စုာ်ကွၢ်, ၀ံဒွးကွၢ်၀ံၤတဲယၤလၢနဖိမုၣ်အ၀ဲ
အံၤလၢညါခီမ့ၢ်ကဆီ၀ါအမါဖိသၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအ၀ဲအသးတမုာ်အ၀ၤဘၣ်ဒီးအ၀ဲကီၤ၀ံၤအီၣ်အဆၣ်
တုၤလၢအသံန့ၣ်လီၤ. တချုးအသံဒံးဘၣ်န့ၣ်အ၀ဲထံးထၣ်၀ဲလၢသါမ့ၢ်သံန့ၣ်သါကဟဲကတၢထီၣ်
က့ၤဘၣ်ဒၣ်၀ဲလၢစီၤပၤဖိမုၣ်သဒါဒီးဖဲသါမုၣ်ကနီၤထီၣ်န့ၣ်သါခိၣ်သၣ်ဃံကဆါဒၣ်၀ဲတုၤသါဘၣ်သခၢၣ်
ဘၣ်ကဆီ၀ါအမဲမးဒီးသါခိၣ်သၣ်ဃံဆါကဘျါက့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.အဃိန့ၣ်တၢ်လၢကဆီ၀ါန့ၣ်မ့ၢ်န
နၢ်ဟူဘၣ်ဒီးနထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ.နမၤန့ၢ်ယၤကဆီ၀ါအမဲမ့ၢ်န့ၢ်န့ၣ်ယကကွၢ်ဒုးအီၣ်နၤဒီးနဖိနမါတစိၤ
ဒၣ်နသး, နတဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဘၣ်.ယကဟ့ၣ်လီၤတၢ်လၢတၢ်ပှဲၤဖဲဒၣ်နလိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤခးတၢ်ဖိတဲဘၣ်က့ၤစီၤပၤလၢ,တၢ်လၢကဆီ၀ါတဒုန့ၣ်ယတထံၣ်ဘၣ်နီတဘျီဘၣ်. မ့ၢ်အခီၣ်လီၢ်ဒု
ယထံၣ်ဘၣ်,အခီၣ်လီၢ်န့ၣ်တဆံးတၢ်ဘၣ်. ယမ့ၢ်လဲၤဃုဒုယဆိမိၣ်လၢယကထံၣ်လီၤ.တဘျီန့ၣ်အ၀ဲ
အၢၣ်လီၤစီၤပၤလၢအ၀ဲကလဲၤဃုန့ၢ်အီၤကဆီမဲလီၤ, သနာ်က့ယကဘၣ်က့ၤတဲဘၣ်ယမါ၀ံၤမး,
ယကဟဲတဲဘၣ်က့ၤနၤန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤတဲအီၤ, နမ့ၢ်လဲၤန့ၣ်နကလိၣ်ဘၣ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်.

အ၀ဲတဲစီၤပၤလၢ, ယကလိၣ်၀ဲဒၣ်ထၢၣ်ပးပူၣ်လၢအြတီၢ်ဘုယဲၢ်ဆံတဖျၢၣ်ဒီးဃဲာ်ဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်, ဃဲာ်
က့ၣ်တဘ့ၣ်, ဟုသးသၢဆံနာ်ဒီးပျံၤထးဖးထီတဘိဒီးကွါဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်ဒီးနီၣ်ရဲၣ်ထးနွံဘိန့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲတဲစီၤပၤဒ်န့ၣ်၀ံၤအ၀ဲက့ၤတဲဘၣ်က့ၤအမါ, စီၤပၤမၢယလဲၤမၤန့ၢ်အီၤလၢကဆီ၀ါအမဲန့ၣ်လီၤ.

ပှၤမုၣ်ပှၢ်ဧၢ, စီၤပၤမၤလိာ်ယၤလၢဖဲယလဲၤတၢ်အလီၢ်ခံန့ၣ်အ၀ဲဒၣ်ကဒုးအီၣ်ဒုးအီနၤ, ဒ်အ၀ဲဒၣ်အီၣ်
ဘၣ်အသိးန့ၣ်ကဒုးအီၣ်ဒုးအီနၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ, အန့ၣ်တဘျီအမါတဲအီၤ, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်နမ့ၢ်လဲၤဒီး
လဲၤ, ပကအိၣ်က့ၤဒၣ်၀ဲလၢခံဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိယုၢ်လီၤခီၣ်ဒီးလဲၤ၀ဲဆူစီၤပၤအ
အိၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤစီၤပၤထံၣ်လီၤအီၤတဘျီစီၤပၤသံကွၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိလၢ, နမါတဲနၤဒ်လဲၣ်.ဒီးတဲဘၣ်
က့ၤ၀ဲစီၤပၤ,ဒ်ကစၢ်စီၤပၤတဲယၤအသိးယက့ၤတဲဘၣ်ယမါဒီးယမါတဲ၀ဲစီၤပၤမ့ၢ်ဒုးအီၣ်ဒုးအီပှၤဒ်
န့ၣ်, ဒီးနမ့ၢ်ဃုန့ၢ်အ၀ဲလၢကဆီ၀ါအမဲဒုန လဲၤသ့လီၤ.

စီၤပၤနၢ်ဟူတၢ်ဒ်န့ၣ်တဘျီစီၤပၤအသးခုဒိၣ်မး, စီၤပၤတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိဖးဒိၣ်ဒ်အံၤ, ဖဲနက့ၤအ
လီၢ်ခံန့ၣ်တၢ်လိၣ်ဒီးနၤလၢနမၤလိာ်ပာ်ယၤလၢနကလဲၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်ယမၤန့ၢ်နၤခဲလၢာ်၀ံၤလံ. မ့ၢ်လိၣ်ဒံးတမံၤမံၤန့ၣ်တဲယၤ, ယကမၤန့ၢ်နၤဒီးပှၤခးတၢ်ဖိဖးဒိၣ်တဲဘၣ်စီၤပၤဒ်အံၤ, ယကလဲၤ
တၢ်အခဲအံၤကယံာ်ဘၣ်ယၤသၢနံၣ်လီၤ. အဃိကွၢ်ဒုးအီၣ်ဒုးအီယဖိယမါသ့ၣ်တဖၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်
တက့ၢ်. စီၤပၤတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိလၢ, နတဘၣ်ကိၢ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်, လဲၤမၤန့ၢ်ယၤကဆီမဲတုၤ
အန့ၢ်တက့ၢ်.

ပှၤခးတၢ်ဖိတဲဘၣ်စီၤပၤ, ယဆိမိၣ်လၢယမၤန့ၢ်နၤကန့ၢ်သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်စီၤပၤတဲမိးဆိ, အအံၤယမၤန့ၢ်နၤဟုသး, ဃဲာ်, တၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်နမၤလိာ်ပာ်ယၤခဲလၢာ်လံ, အအံၤထၢၣ်
ပးပူၣ်လၢအြတီၢ်ဘုယဲၢ်ဆံတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိဟံးန့ၢ်ထၢၣ်ပးပူၣ်တဖျၢၣ်, ဒၢနုာ်၀ဲဟု
သးသၢဆံဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, အံသၣ် မိၢ်ဂံၢ်ဒီးဃဲာ်ဒီးကွါ,တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအလိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ
လၢပှဲၤပှဲၤ၀ံၤတဲဘၣ်စီၤပၤ, ယလဲၤတၢ်ခဲအံၤကယံာ်သၢနံၣ်, မ့ၢ်ပှဲၤထီၣ်သၢနံၣ်မးယဟဲက့ၤကတုၤလီၤ.

မ့ၢ်လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤအဃိလီၤ. တဘျီန့ၣ်အ၀ဲ၀ံထီၣ်အထၢၣ်ပးပူၣ်, ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးတဲဘၣ်စီၤပၤ, ပၣ်,
ထၢၣ်တဖျၢၣ်ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤအဃၢကအိၣ်ညီသၢပီၢ်, တဘျီစးထီၣ်လဲၤတၢ်လီၤ. ပှၤခးတၢ်ဖိဖးဒိၣ်လဲၤ
လဲၤတုၤလၢပှၢ်ယိာ်ပူၤ, မ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အိၣ်မးတီၣ်ပံးသံး၀ၣ်ဖျိမးတပၢၢ်လၢၤဘၣ်.သ့ၣ်တီၣ်ဒ်န့ၣ်အ
ယံၤကအိၣ်၀ဲနကွၢ်တလၢာ်မဲာ်န့ၣ်နွံဘျီန့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိထုးထီၣ်ဃဲာ်, ကျီတခီခီလဲၤတ
ခီခီတုၤပှၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်ဖျိဒီးတၢ်ဘူးကခံး, တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤပှၤခးတၢ်ဖိဖးဒိၣ်တဒိးကွဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တဘျီန့ၣ်အ၀ဲဖီထီၣ်မ့ၤ, အီၣ်မ့ၤ၀ံၤတီၢ်ထီၣ်နီၣ်ရဲၣ်တဘ့ၣ်လၢသ့ၣ်ကပၤ,ဘျးလီၤအထၢၣ်လၢနီၣ်ရဲၣ်
လိၤဒီးအ၀ဲလဲၤနုာ်လီၤမံလၢအထၢၣ်ပူၤသီတနၤကျၢၤဂဲၤဆၢထၢၣ်လၢဂီၤဖီအီၣ်ကဒီးမ့ၤ, မ့ၤမံ
အီၣ်မ့ၤ၀ံၤအိၣ်ဘှံးတစိၢ်ဖိ၀ံထီၣ်ထၢၣ်လဲၤကဒီးတၢ်န့ၣ်လီၤ. လဲၤကဒီးတၢ်တစိၢ်ဖိတိကဒီးလၢ၀ၣ်
ဆှုၣ်တပှၢ်န့ၣ်အိၣ်ထဲ၀ၣ်ဆှုၣ်လဲလဲ, နလဲၤ၀ၣ်မးတဖးဘၣ်. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိဆိမိၣ်ထီၣ်တၢ်, တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဘၢးဘၢးအံၤလဲၣ်. ၀ံထီၣ်အထၢၣ်ထီၣ်လၢ၀ၣ်ဆှုၣ်ခံကျီကၢ်လီၤ၀ၣ်ဆှုၣ်
ဒီးအတၢ်ကၢ်လီၤလၢအ၀ဲတထူၣ်အခံ, အ၀ဲလဲၤဂာ်ဃီၤ၀ဲဒီးကျီကၢ်လီၤကဒီး၀ဲ၀ၣ်ဆှုၣ်အ၀ဲတခိၣ်, ဒီးအတၢ်ကၢ်လီၤလၢအ၀ဲတခိၣ်အခံအ၀ဲလဲၤဂာ်ဃီၤကျီကဒီးအ၀ဲတခိၣ်မၤ၀ဲဒ်န့ၣ်သ့တနံၤကျၢၤ
ဘူးလၢမုၢ်ကဟါအ၀ဲကျီ၀ၣ်ဆှုၣ်ပှၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်ဖျိညီသွး, ဒီးတၢ်ဘှံးပှၤခးတၢ်ဖိတဂၤအံၤအ
သးဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲဖီကဒီးမ့ၤ, မ့ၤမံအီၣ်မ့ၤ၀ံၤတီၢ်ထီၣ်ကဒီးအနီၣ်ရဲၣ်လၢသ့ၣ်ကပၤ,ဘျးလီၤအထၢၣ်လၢနီၣ်ရဲၣ်
လိၤ၀ံၤ၀ၣ်နုာ်လီၤလၢအထၢၣ်ပးပူၣ်အပူၤ, မံကဒီး၀ဲသီတနၤကျၢၤမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ဖီအီၣ်ကဒီးမ့ၤ, အီၣ်မ့ၤ၀ံၤ၀ံထီၣ်ထၢၣ်လဲၤကဒီး၀ဲန့ၣ်လီၤ. လဲၤလဲၤ၀ဲတိကဒီးလၢကပံာ်တဖၣ်န့ၣ်ကအိၣ်၀ဲတ
လၢာ်နမဲာ်ကွၢ်နွံဘျီအဘၢၣ်စၢၤယံာ်၀ဲဒၣ်ထဲန့ၣ်ညါလီၤ. လၢ၀ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အယံၤအလဲၢ်န
ကွၢ်တလၢာ်မဲာ်နွံဘျီစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်အ၀ဲလဲၤကျီန့ၢ် သ့ၣ်ဖးဒိၣ်တထူၣ်, ကိသ့ၣ်ဖး၀ဲခံ
ခီဒီးအ၀ဲကွၢ်ကပံာ်တဖၣ်အံၤနမ့ၢ်လဲၤခီန့ၣ်နခီၣ်ကလီၤဘျၢအဃိအ၀ဲတွံၢ်ဃီၤ၀ဲသ့ၣ်ခံက့ဒီးဒါ
လီၤ၀ဲတက့၀ံၤလဲၤဂာ်၀ဲသ့ၣ်တဘ့ၣ်တုၤအကတၢၢ်, ဒါလီၤကဒီး၀ဲအဂၤတဘ့ၣ်ဒီးလဲၤဂာ်က
ဒီး၀ဲမၤ၀ဲဒ်န့ၣ်သ့တနံၤကျၢၤတုၤတလၢ၀ဲကပံာ်တဖၣ်န့ၣ်မုၢ်ဟါကဒီး၀ဲတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖီအီၣ်
ကဒီးမ့ၤ, မ့ၤမံအီၣ်မ့ၤ၀ံၤဖဲအတီၢ်ထီၣ်ကဒီး၀ဲအနီၣ်ရဲၣ်တဘ့ၣ်လၢသ့ၣ်ကပၤအခါဆိမိၣ်ထီၣ်၀ဲ, တၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဘၢးဘၢးအံၤယမ့ၢ်သံဖဲအံၤ၀ံၤလီၤ. ယမၤတကဲလၢၤလဲၣ်တဘျီ
အ၀ဲမံကဒီးလီၤ.

ပှၤခးတၢ်ဖိမံပၢၢ်ထီၣ်ဖီမ့ၤဖီထံအီၣ်မ့ၤ၀ံၤဆိမိၣ်ထီၣ်၀ဲ, တၢ်အံၤပိာ်ခွါ, ၀ံထီၣ်ကဒီးအထၢၣ်လဲၤ
ကဒီး၀ဲလီၤ. လဲၤတၢ်တတီၤဖိတိဒီးလၢလ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်, နကွၢ်အထီလၢဘၣ်ထီၣ်ကဒီး၀ဲန့ၣ်
တလၢာ်မဲာ်ကွၢ်အိၣ်၀ဲဒၣ်နွံဘျီ, ဒီးလ့တခီဘံဒီးအိၣ်ထဲအဆှုၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤခးတၢ်ဖိကွၢ်ထီၣ်လ့
ကပၤ, တၢ်အံၤအိၣ်ထဲတၢ်ကီတၢ်ခဲ, တၢ်အံၤတၢ်ဖးနးညါ, တၢ်အံၤယတလဲၤလၢၤပၠာ်လဲၣ်, ယကအိၣ်သံလီၤယသးဖဲအံၤဂ့ၤဒါခီဧါသၢၣ်.

ပှၤခးတၢ်ဖိဆိကမိၣ်တၢ်ဒီးပာ်ဆူၣ်ထီၣ်ကဒီးအသး, ဟ့့့တၢ်အံၤပိာ်ခွါ,၀ံထီၣ်အထၢၣ်ဒီးလဲၤက
ဒီး၀ဲတုၤလၢလ့ကပၤ, လၢလ့ခီၣ်ထံးန့ၣ်စၢထီၣ်၀ဲဃဲာ်က့ၣ်ဒီးပျံၤထး, ကွံာ်ထီၣ်၀ဲလၢလ့ကပၤဒီး
အဃဲာ်က့ၣ်ဘျးဒီးလ့ကမိာ်၀ံၤဒီးထီၣ်ပိာ်၀ဲပျံၤလိၤမၤ၀ဲဒ်န့ၣ်လၢလ့ကပၤ, ကွံာ်၀ဲတခီခီထီၣ်၀ဲ
တခီခီသ့တနံၤကျၢၤတုၤအထီၣ်ဘးလ့ဒီခိၣ်တၢ်ဘှံးအသးဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ပှၤခးတၢ်ဖိအိၣ်ဘှံး
ကဒီး၀ဲဒၣ်ဖဲန့ၣ်၀ံၤဂဲၤဆၢထၢၣ်လဲၤကဒီးတၢ်, ဒီးလၢလ့ခံန့ၣ်အိၣ်ထဲသံၣ်ဖိဖီဖိအကလုာ်ကလုာ်,
 နၢမူနၢဆှီအဃိတၢ်ဘှံးဖိၣ်ဃဲအသးဘျါ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤခးတၢ်ဖိဆ့ၣ်နီၤအိၣ်ဘှံးလၢလ့ဖးထီခိၣ်ကွၢ်စိတၢ်ယၢ်ခီယၢ်ခီထံၣ်စိတၢ်ဖးယံၤ,ထံၣ်စိ၀ဲဒၣ်လၢဖီ
ကျိးဖးလဲၢ်တကျိးအိၣ်ဒီးလ့ဘ့ၣ်ပှၢ်ဖးလဲၢ်ဒီးထံၣ်စိ၀ဲဒၣ်တၢ်ဖျါ၀ါ၀ါတခါကွၢ်၀ဲထံထံဆးဆးလီၤဂာ်
လၢကဆီန့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်အ၀ဲဆိကမိၣ်၀ဲတၢ်လၢကဆီ၀ါဒုအံၤကမ့ၢ်တၢ်အ၀ဲအံၤလီၤ. ဖဲပှၤခး
တၢ်ဖိတဂၤအံၤမၤလိာ်စီၤပၤလၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤအကျါန့ၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီးထးတပူဖးဒိၣ်တဘိစ့ၢ်ကီး
လီၤ. ဖဲန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိကွၢ်စိ၀ဲထံထံဆးဆးဒီးသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢတၢ်အံၤကမ့ၢ်ကဆီ၀ါစီၤပၤတဒုန့ၣ်ဒု
ထံဆးလံ, ဒီးတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤအံၤတဘူးဘၣ်.လ့ကျါလဲလဲဒီးယမ့ၢ်လဲၤလၢလ့ကျါအံၤဒုတညီဘၣ်. ကဆီ၀ါတဒုအံၤပၢကဆီသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ယဲၢ်ကယၤညါတၢ်ယဲၢ်ကယၤအံၤတၢ်တစှၤဘၣ်, ယမ့ၢ်လဲၤလၢယခီၣ်လၢလ့ကျါတဂ့ၤလၢယဂီၢ်ဘၣ်.

တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိထုးထီၣ်အထးတပူဖးဒိၣ်တဘိ, တပူလီၤ၀ဲဟီၣ်ခိၣ်လ့ခိၣ်တုၤအဘၢအ၀ဲ
၀ံၤတပူဃီၤ၀ဲလိၤလိၤဒီးကဆီ၀ါအိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.ကလိကတုၤကဆီ၀ါအိၣ်တၢ်အလီၢ်
န့ၣ်ဘၣ်၀ဲတဘျုးနံၣ်ညါ, အ၀ဲတပူတခီခီဟဲက့ၤထီၣ်ကွၢ်စိ၀ဲတခီခီလိၤလိၤဆူကဆီ၀ါတဒု
အိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တပူ၀ဲယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်ကွၢ်၀ဲဒီးဆိကမိၣ်၀ဲလၢအလိၤဒီးကဆီ၀ါအ
အိၣ်လံတဘျီအ၀ဲတပူဖျိထီၣ်၀ဲဒၣ်ဆူတၢ်ဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲတပူဖျိ၀ဲ၀ံၤကွၢ်စူၣ်ထီၣ်၀ဲလၢအ၀ဲ
တပူဖျိအခါတၢ်အံၤဘၣ်ညီတီတီကဆီ၀ါဆၢထၢၣ်အဟၢဖၢဖီလာ်တီတီန့ၣ်လီၤ.

ဖဲပှၤခးတၢ်ဖိမၤလိာ်တၢ်ဒီးစီၤပၤအခါမၤလိာ်ဃုာ်၀ဲဒၣ်ဒီးဖဲမၠီၢ်သံတဘိဒီးတၢ်ဘီတကူာ်ဒီးတၢ်အ
ဂၤတဖၣ်ပယီၤကိး၀ဲလၢ (ပရိက္ခရာ်ရှစ်ပါး) န့ၣ်လီၤ.ပှၤခးတၢ်ဖိန့ၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲလၢကဆီအံၤအိၣ်ဒီး
အသူးအသ့ၣ်အလၤကပီၤ, တအီၣ်ြကီတၢ်ဘၣ်, ဒုၣ်အီၣ်ဒုၣ်အီတၢ်လၢအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.တုၤ
လၢအ၀ဲကွၢ်ထီၣ်၀ဲကဆီ တဒုန့ၣ်ကွၢ်ထံကွၢ်ဆး၀ဲဃဲးဃဲးလီၤတံၢ်လီၤဆဲး,အၤလၤလၤ, ကဆီ
၀ါတဒုအံၤဒိၣ်တၢ်ဖးဂ့ၤ, ကဆီဂ့ၤဒ်အံၤယတထံၣ်ဘၣ်နီတဘျီဘၣ်. ကွၢ်လၢအမဲၢ်ဒီးဂ့ၤ, ကွၢ်လၢ
အခီၣ်ဧီၢ်ဂ့ၤ, ကွၢ်လၢအခိၣ်သၣ်ဃံဒီးဂ့ၤ, နကွၢ်လၢအမဲာ်ဒီးဂ့ၤဒီးကွၢ်လၢအမဲတခီကဆီအမဲဒ်
အံၤန့ၣ်တအိၣ်၀ဲနီတဒုဘၣ်. နကွၢ်လၢအမိၢ်ပှၢ်ဒီဒုန့ၣ်ဘီၣ်တလုးကုးန့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲကွၢ်ကွၢ်ကဆီ၀ါတဒုအံၤဒိၣ်တၢ်တခီဒီးဂ့ၤလီၤအဲၣ်လီၤကွံဘၣ်အသးအဃိပှၤခးတၢ်ဖိတဂၤအံၤ
ဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲ,တၢ်အံၤဒုယတခးလၢၤဘၣ်, ဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤလီၤအဲၣ်လီၤကွံတဘၢးဘၢးအံၤကအိၣ်မူ
က့ၤဒၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢစီၤပၤဖိမုၣ်သဒါအမံၤလၢနီၢ်ဆူလၣ်သဒါတဂၤန့ၣ်တခီဖဲပှၤခးတၢ်ဖိဟး
လီၤလၢကလဲၤမၤန့ၢ်အ၀ဲကဆီ၀ါအမဲအခါအခိၣ်သၣ်ဃံတဆါ၀ဲနီတဘျီလၢၤဘၣ်, အခိၣ်သၣ်ဃံ
ဆါဘျါ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤပၤတခီကွၢ်ဒုးအီၣ်ဒုးအီစ့ၢ်ကီးပှၤခးတၢ်ဖိအံၤအဖိအမါသ့ၣ်တဖၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ
ဘၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.


အန့ၣ်တဘျီပှၤခးတၢ်ဖိဆိကမိၣ်ထီၣ်ကဒီး၀ဲယမ့ၢ်တခးန့ၢ်စီၤပၤဖိမုၣ်သဒါလၢကဆီ၀ါအမဲအံၤဘၣ်
ဒီးစီၤပၤဖိမုၣ်အခိၣ်သၣ်ဃံကဆါဒီးတဘျါ၀ဲဘၣ်. စီၤပၤတခီအဲၣ်ဘၣ်အဖိမုၣ်ဒီးမုၢ်လၢ်၀ဲလၢအဖိမုၣ်
ခိၣ်သၣ်ဃံဆါကဘျါက့ၤ၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအလိၣ်ဒီးယၤသ့ၣ်တဖၣ်အ၀ဲထုးထီၣ်မၤလၢပှဲၤ၀ဲ, တၢ်
လၢအလိၣ်လၢယဖိယမါအဂီၢ်တခီကွၢ်ဒုးအီၣ်ဒုးအီ၀ဲလၢလၢပှဲၤပှဲၤလံအဃိတလီၤဆီလၢၤဘၣ်ဒ်တၢ်
အၢၣ်လီၤအိၣ်ဒီးစီၤပၤအသိးတလီၤဆီလၢၤဘၣ်, ဘၣ်ခးဒီးကခးလီၤ. အခါဖဲန့ၣ်ကဆီ၀ါအမါဖး
ဒိၣ်ဒီးအသကိးယဲၢ်ကယၤတအိၣ်ဘူးဒီးအီၤလၢအဃၢၤနီတဒုဘၣ်. မ့ၢ်လၢအလဲၤဟးလိာ်ကွဲဒီးလဲၤ
ဃုအီၣ်အဆၣ်လၢသံၣ်ကျီးဖီကျီးလၢတၢ်လီၢ်အယံၤန့ၣ်လီၤ.

တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိထုးထီၣ်ချံၣ်, သူထီၣ်၀ဲပညိၣ်ထီၣ်၀ဲလိၤလိၤဒီးကဆီ၀ါအဟၢဖၢဖီလာ်န့ၣ်ကွၢ်၀ဲ
တဘူၣ်ဘၣ်. ကခး၀ဲန့ၣ်ဘံၣ်ထီၣ်အမဲာ်ခး၀ဲဘၣ်၀ဲဖဲကဆီ၀ါတဒုအဒ့လိၤလိၤန့ၣ်တဘျီကဆီ၀ါ
ကိးပသူထီၣ်၀ဲ “ ြကံ ” ကလာ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပျၢ်န့ၣ်ဘၣ်ဖဲအဒ့ဒီးဖျိကနၢၤထီၣ်လၢအပျိၢ်ဃံန့ၣ်တဘျီ
ကဆီ၀ါဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်ခးယၤအံၤတမ့ၢ်ပှၤကလိာ်ကလာ်ဘၣ်. တၢ်လီၢ်အ၀ဲအံၤန့ၣ်ပှၤကဟဲ
ခးြကီယၤန့ၣ်တညီစ့ၢ်ကီးဘၣ်. တၢ်အံၤကဘၣ်မ့ၢ်တၢ်မံၤမံၤ ဒီးအ၀ဲစ့ၢ်ကီးတမ့ၢ်ကဆီမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤ
ဘၣ်, မ့ၢ်ကဆီလၢအအိၣ်ဒီးအသူးအသ့ၣ်အလၤကပီၤတဒုလီၤ.

ဖဲပှၤခးအီၤဘၣ်ဒီးအ၀ဲကိးထီၣ်ြကံအခါန့ၣ်အမါဖးဒိၣ်ဒီးအဂၤယဲၢ်ကယၤနၢ်ဟူ၀ဲတဘျီဟဲက့ၤဃ့ၢ်
သဖှိ၀ဲဒၣ်ဆူကဆီ၀ါအအိၣ်ကိးဒုဒဲး, နကွၢ်တထံၣ်န့ၣ်ကဆီလဲလဲသီၣ်သြထုးပး, ဒီးပှၤခးတၢ်ဖိအိၣ်
လၢတၢ်ဖီလာ်ကွၢ်စူၣ်ခူသူၣ်၀ဲဃဲးဒီးကွၢ်ထီၣ်၀ဲကဆီတဖၣ်အိၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်ဘီၣ်ပျံ, မိၢ်မိၢ်ဖါဖါ
အဲၣ်လိာ်အသးဂ့ၤမးတဘျီန့ၣ်ဟဲက့ၤဖှိၣ်၀ဲဖဲကဆီ၀ါတဒုအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဆီ၀ါအမါဖးဒိၣ်တဒု
ဟဲက့ၤလၢအ၀ၤကဆီ၀ါအဃၢၤသံကွၢ်၀ဲ,မ့ၢ်နဘၣ်မနုၤလဲၣ်. ပနၢ်ဟူလၢနကိးသီၣ် ဒီးအ၀ၤက
ဆီ၀ါဆိကမိၣ်တၢ်၀ံၤတဲ၀ဲ,မုၢ်ကိၢ်န့ၣ်ယမံမီၢ်တၢ်ယမံဒၢးယမံမီၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးအၢအၢသီသီဒီးယ
ကိးပသူဘၣ်မးယသးလီၤ. တမ့ၢ်တၢ်ဂၤနီတမံၤဘၣ်ယတဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. လဲၤဃုအီၣ်နသု
ဆၣ်တခီတဘၣ်ကိၢ်တၢ်လၢယဂီၢ်နီတမံၤဘၣ်. တဘျီန့ၣ်အမါဒီးကဆီယဲၢ်ကယၤန့ၣ်ပိာ်ထီၣ်လိာ်
အခံဒီးလဲၤဃုအီၣ်ကဒီးအဆၣ်တကူၢ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

အန့ၣ်တဘျီကဆီ၀ါသ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်လီၤ,ယၤအံၤယမ့ၢ်ကဆီလၢအိၣ်ဒီးအစိကမီၤအိၣ်ဒီးအလၤက
ပီၤအဃိန့ၣ်တုၤလၢယဘၣ်တၢ်ဒ်အံၤဒုတၢ်လိၣ်ကအိၣ်ဖးဒိၣ်တမံၤ, ဒီးအ၀ဲကွၢ်လီၤ၀ဲလၢအဖီလာ်
ဒီးထံၣ်၀ဲလၢတၢ်ပူၤလီၤဖျိတပူၤ, ဒီးအ၀ဲဆဲးလီၤ၀ဲအမဲဖဲန့ၣ်တးဒီးပှၤခးတၢ်ဖိတခီဘျးထီၣ်န့ၢ်အီၤ
လၢတၢ်ဘီတကူာ်ဒီးဖဲမၠီၢ်သံတဘိန့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲထုးထီၣ်က့ၤအမဲဒီးထံၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တဘျီအ၀ဲကွၢ်လီၤ၀ဲဒၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိဒီးတဲ၀ဲ, န
ဟဲခးယၤအံၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်တဒိၣ်တၢ်လိၣ်မ့ၢ်တဒိၣ်ဘၣ်ဒုတၢ်လီၢ်အ၀ဲအံၤပှၤဟဲနါစိၤတ
တုၤနီတဂၤဘၣ်. ပှၤကလိာ်ကလာ်ဟဲမၤယၤတန့ၢ်ဘၣ်, နဲစ့ၢ်ကီးနကမ့ၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိလၢအစဲၣ်နီၤ
တဂၤလီၤ. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိတဲန့ၢ်အီၤ, စီၤပၤလၢ၀့ၢ်တ၀့ၢ်တဂၤန့ၢ်မၢလီၤယၤလီၤ. စီၤပၤတ
ဂၤန့ၣ်အိၣ်ဒီးအဖိမုၣ်သဒါတဂၤ, အဖိမုၣ်သဒါတဂၤန့ၣ်တုၤလၢအမုၣ်ကနီၤထီၣ်တဘျီအခိၣ်သၣ်
ဃံဆါတပယူာ်ဃီ, အိၣ်တသ့အိၣ်တဘၣ်ဘၣ်. တုၤခဲအံၤလဲၤကိးကွၢ်၀ဲ၀ံသးပှၢ်တဂၤဒီးမၢ၀ဲ၀ံသး
ပှၢ်န့ၣ်စုာ်ကွၢ်ကၢ်ကွၢ်န့ၢ်အီၤ, ၀ံဒွးတၢ်၀ံၤတဲဘၣ်၀ဲစီၤပၤအံၤလၢ, ကစၢ်စီၤပၤဧၢနဖိမုၣ်သဒါနီၢ်ဆူ
လၣ်သဒါတဂၤန့ၣ်လၢညါတဃၣ်မ့ၢ်ကဆီ၀ါအမါဖိသၣ်လီၤ.

မ့ၢ်လၢအ၀ၤကဆီ၀ါတရုၤန့ၢ်အဖီ, တၢၢ်သုၣ်လီၤဒိးဘၣ်အလိၤဒီးမ့မ့ၢ်အမါဖးဒိၣ်တခီဖီလီၤတဲာ်
ဘၣ်လၢအလိၤဒ်န့ၣ်ဒီးအ၀ဲသးတမုာ်အ၀ၤကဆီ၀ါအဃိအ၀ဲအိၣ်၀ံၤသံလီၤအသးဒီးအဆၣ်ဒီး
လၢခံက့ၤသံ၀ဲလီၤ. တချုးအသံဒံးဘၣ်န့ၣ်အ၀ဲထံးထၣ်၀ဲဒၣ်ဒ်အံၤယမ့ၢ်သံန့ၣ်ယကက့ၤကတၢ
ထီၣ်ဘၣ်ဒၣ်၀ဲလၢစီၤပၤဖိမုၣ်သဒါဒီးတုၤယမုၣ်ကနီၤထီၣ်တဘျီန့ၣ်ယခိၣ်သၣ်ဃံကဆါဒၣ်၀ဲတုၤ
လၢယမ့ၢ်မံခၢၣ်ဘၣ်ယ၀ၤကဆီ၀ါအမဲမးယခိၣ်သၣ်ဃံဆါကဘျါဒၣ်၀ဲတက့ၢ်.၀ံန့ၣ်အတၢ်ဒွးထီၣ်
ဒ်န့ၣ်ဒီးလၢခံဖဲခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤပှၤခးတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်စီၤပၤကိးဖှိၣ်၀ဲခဲလၢာ်, မၢပဟဲဆူအ
အိၣ်ဒီးတုၤလၢပဟဲတုၤလၢာ်တဘျီအ၀ဲဟးကွၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိတဂၤဘၣ်တဂၤဒီးအ၀ဲကွၢ်လၢယၤတ
ဂၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး, မံသူၣ်မံသးဘၣ်အ၀ဲအဃိအ၀ဲမၢပှၤခးတၢ်ဖိအဂၤတဖၣ်က့ၤက့ၤခဲလၢာ်, ကိးတ့ၢ်က့ၤထဲယၤတဂၤဒီးသံကွၢ်သံဒိးယၤဒီးမၢလီၤ၀ဲယၤလၢယဘၣ်ဟဲမၤန့ၢ်နမဲန့ၣ်လီၤ.

ထဲန့ၣ်တဘျီကဆီ၀ါစီၤပၤသ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒီးမၢပှၤခးတၢ်ဖိကတဲးန့ၢ်အမဲဘၣ်ဆၣ်တန့ၢ်ဘၣ်,
တီၢ်ဒီးကွါတန့ၢ်ဘၣ်. တဘျီန့ၣ်ကဆီ၀ါတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိ, တီၢ်လၢၤတဂ့ၤ, နတီၢ်တန့ၢ်စ့ၢ်ကီး
ဘၣ်. ယတူၢ်ဧီၢ်တကဲလၢၤဘၣ်. ကဆီ၀ါဖီၣ်န့ၢ်အမဲဖးထီလၢအထွဲတခီ,၀ံၢ်လီၤ၀ဲဒီးလီၤတဲၢ်၀ဲဒၣ်
လီၤ. အန့ၣ်တဘျီကဆီ၀ါတဲဘၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိ, နဟဲတၢ်အံၤယံာ်၀ဲဒၣ်သၢနံၣ်ကျဲလီၤ.

အခဲအံၤနဘၣ်က့ၤကျဲလၢအံၤဖဲယနဲၣ်နၤကျဲလိၤလိၤအံၤက့ၤက့ၤတက့ၢ်. နက့ၤတနွံန့ၣ်တုၤ
၀ဲဒၣ်ဂ့ၤဂ့ၤလၢစီၤပၤအနူၢ်န့ၣ်လီၤ. နဟဲတၢ်အံၤယံာ်လံ, နမ့ၢ်က့ၤက့ၤဒၣ်ကျဲလၢနဟဲတဘိ
န့ၣ်ကလိနက့ၤကတုၤလီၤ. တဘျီန့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိယိးထီၣ်ဒီးကဆီမဲတဘိဒီးက့ၤ၀ဲကျဲလၢက
ဆီ၀ါနဲၣ်န့ၢ်အီၤတဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤခးတၢ်ဖိက့ၤ၀ဲတုၤတဘျီစီၤပၤထံၣ်လီၤလၢအ၀ဲဟဲက့ၤစိာ်
ဒီးကဆီမဲတဘိဒီးသူၣ်ခုသးခု၀ဲဒိၣ်မးလီၤ.

ဖဲပှၤခးတၢ်ဖိဟဲက့ၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ကဆီ၀ါစီၤပၤအမဲာ်ခံးထီၣ်ဒီးလီၤဃံၤသံ၀ဲဒၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဘၣ်
အခါလၢမုၢ်ဘၣ်လီၤ, အမါဖးဒိၣ်ဒီးကဆီယဲၢ်ကယၤဟဲက့ၤတုၤထံၣ်၀ဲလၢအ၀ၤသံတဘျီကဆီ
တဖၣ်ဟဲက့ၤဖှိၣ်ဟီၣ်၀ဲဒၣ်တကူၢ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.တဘျီန့ၣ်လဲၤဃုသကိး၀ဲသ့ၣ်မုၣ်ဒီးဟဲက့ၤမၤဂ့ၤ
မၤ၀ါကုၢ်ဃိစီမ့ၣ်က့ၤ၀ဲကဆီ၀ါစီၤပၤန့ၣ်လီၤ. ကဆီ၀ါစီၤပၤအံၤတုၤလၢပှၤမၤဂ့ၤမၤ၀ါကုၢ်ဃိစီ
မ့ၣ်အီၤ၀ံၤတဘျီအ၀ဲက့ၤကဲထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်လၢတမံအ့တမံြပုၢ်လၢမူခိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်တၢ်တဲ၀ဲဒၣ်
ဒ်န့ၣ်လီၤ.


တယံာ်ဘၣ်လၢခံအမါဖးဒိၣ်ဒီးအသကိးယဲၢ်ကယၤအိၣ်က့ၤလၢခံမ့ၢ်လၢတၢ်သယုၢ်ဘၣ်က့ၤအ၀ဲ
သ့ၣ်လၢကဆီ၀ါအဃိအ၀ဲသ့ၣ်တအီၣ်လၢၤအဆၣ်နီတဒုလၢၤဘၣ်. တယံာ်ဘၣ်သံ၀ဲဒၣ်ခဲလၢာ်
န့ၣ်လီၤ. ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးက့ၤထီၣ်အိၣ်ဘၣ်က့ၤ၀ဲဒီးကဆီ၀ါခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်
တမံအ့န့ၣ်ပၢဘၣ်က့ၤ၀ဲတၢ်လၢတၢ်ဖးဖီန့ၣ်လၢအစုတကပၤပှၤပိာ်မုၣ်ယဲၢ်ကယၤ, ဒီးအစုအ၀ဲ
တကပၤပှၤယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤသံကွၢ်ပှၤခးတၢ်ဖိလၢ, အ၀ဲအံၤမ့ၢ်ကဆီ၀ါတဒုန့ၣ်အမဲနီၢ်
ကီၢ်ကီၢ်ဧါ.

ပှၤခးတၢ်ဖိတဲဘၣ်စီၤပၤလၢအနီၢ်ကီၢ်ကီၢ်လီၤ.ဒီးတဲဘၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးအ၀ဲကမၤကၢ်န့ၢ်က
ဆီမဲဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးအဟးလီၤလဲၤ၀ဲဒီးမၤ၀ဲဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်အ၀ဲတဲဘၣ်စီၤပၤလၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်
န့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. အဃိစီၤပၤနာ်၀ဲသပှၢ်တၢၢ်ဒီးစီၤပၤပြတၢၤအီၤဒီးစီၤပၤသးကညီၤဘၣ်ပှၤခး
တၢ်ဖိန့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးစီၤပၤဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢအသးပူၤ,မ့တမ့ၢ်လၢပှၤခးတၢ်ဖိတဂၤအံၤဘၣ်ဒီး
ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ပှၤခးတၢ်ဖိလၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤမၤ၀ဲတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တဘျီန့ၣ်စီၤပၤဟံးထီၣ်ကဆီမဲဒီးလဲၤဟ့ၣ်လီၤ၀ဲအဖိမုၣ်ဒီးအဖိမုၣ်ဟံးန့ၢ်ကဆီမဲလၢတၢ်သူၣ်ခုသး
ခုအပူၤဒီးအဖိမုၣ်ဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲ, ယၤအံၤယမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်, ယအိၣ်ဒီးယ၀ၤဒီးယမၤသံယ၀ၤအဃိတၢ်
လၢယၤတဂၤအံၤမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်ဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်.အ၀ဲဆိကမိၣ်တၢ်အကလုာ်ကလုာ်လၢအတၢ်အိၣ်မူအ
ပူၤဒီးလီၤသးအုးလီၤဆါသးဘၣ်က့ၤအသးဒိၣ်မးအဃိအ၀ဲအိၣ်၀ံၤသံလီၤက့ၤအသးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအ၀ဲသံ၀ံၤအလီၢ်ခံအပါစီၤပၤဒီးအဟံၣ်ဖိဃိဖိသ့ၣ်တဖၣ်အသးဘၣ်ဒိက့ၤဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီ
န့ၣ်အ၀ဲကတၢထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်လၢထိၣ်လဲာ်၀ါတဘ့ၣ်ဒီးဟးဃုအီၣ်က့ၤအဆၣ်လၢနိၣ်အဃၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤန့ၣ်အ၀ၤကဆီ၀ါအိၣ်လၢမူခိၣ်,ဆ့ၣ်နီၤလၢတၢ်ဖးဖီလၢအလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအလိၤဒီးထံၣ်လီၤ
၀ဲထိၣ်လဲာ်၀ါတဘ့ၣ်ဟးဃုအီၣ်အဆၣ်လၢနိၣ်ပူၤဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ညါ၀ဲတဘျီဃီလၢတၢ်ဟးဃုအီၣ်အ
ဆၣ်အ၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်နီၢ်သဒါလီၤမၢၣ်, အဃိအ၀ဲကိးဖှိၣ်၀ဲပှၤလၢအအိၣ်ဒီးအီၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးတဲ၀ဲ, လၢန့ၣ်
နီၢ်သဒါ, သုထံၣ်နီၢ်သဒါဧါဒီးကွၢ်လီၤ၀ဲတကူၢ်သ့ၣ်ဒီးနံၤဘၣ်သကိး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ဒီးတမံအ့သံကွၢ်,မ့ၢ်နသုအဲၣ်ဒိးလၢနီၢ်သဒါကဟဲက့ၤထီၣ်အိၣ်ဒီးနသုစ့ၢ်ကီးဧါ. ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်
တဲဘၣ်က့ၤစီၤပၤ, နီၢ်သဒါမ့ၢ်ဟဲက့ၤအိၣ်သကိးဒီးပှၤန့ၣ်ပအဲၣ်ဒိး၀ဲ , ပကွၢ်အီၤပသးကညီၤဘၣ်
အီၤဒိၣ်မး, ဘၣ်ဟးဃုအီၣ်အဆၣ်ထဲတဘ့ၣ်ဧိၤ, မ့ၢ်ဟဲက့ၤအိၣ်ဒီးပှၤဒုပသးခုလီၤ. ဒီးလၢခံသမံ
အ့အံၤလိၣ်ထီၣ်အသးလၢထိၣ်လဲာ်၀ါတဘ့ၣ်၀ံၤအ၀ဲလဲၤယူၤလီၤ၀ဲဆူနီၢ်သဒါအအိၣ်, လဲၤယူၤစီၢ်
လီၤ၀ဲလၢအကပၤဘူးဘူးဖိ.နီၢ်သဒါတခီ,မ့ၢ်လၢစးထီၣ်လၢအ၀ဲကဲထီၣ်ထိၣ်လဲာ်၀ါန့ၣ်အ၀ဲတထံၣ်
ဘၣ်အသကိးထိၣ်လဲာ်၀ါအဂၤနီတဘျီနီတဘ့ၣ်ဘၣ်. ဖဲအ၀ဲထံၣ်လၢထိၣ်လဲာ်၀ါတဘ့ၣ်ဟဲယူၤစီၢ်
လီၤလၢအကပၤ, ဒီးမ့ၢ်လၢအ၀ဲပျံၤတၢ်အဃိအ၀ဲယူၤထီၣ်ဒီးလဲၤစီၢ်လီၤ၀ဲလၢနိၣ်၀ၢ်ခီတကပၤ
န့ၣ်လီၤ.

တဘျီန့ၣ်အ၀ၤယူၤထီၣ်လဲၤစီၢ်လီၤကဒီးလၢနီၢ်သဒါကပၤ,နီၢ်သဒါယူၤထီၣ်လဲၤကဒီးတၢ်လီၢ်လၢအ
ဂၤတတီၤဒီးအ၀ၤလဲၤယူၤကဒီးလၢနီၢ်သဒါကပၤယံာ်ယံာ်တၢ်ဘှံးနီၢ်သဒါအသးအဃိယူၤ၀ဲတကဲ
လၢၤဘၣ်. မ့ၢ်လၢတၢ်ဘှံးအသးအဃိလီၤ. အ၀ဲလဲၤလၢနီၢ်သဒါအဃၢၤဒီးတဲဘၣ်အီၤလၢ,ယၤအံၤ
မ့ၢ်န၀ၤကဆီ၀ါန့ၣ်လီၤ. ယကွၢ်လီၤနၤလၢမူခိၣ်ယထံၣ်လီၤနၤဒီးသးကညီၤဘၣ်နၤအဃိယဟဲက့ၤ
လီၤဆူနအိၣ်လီၤ.

တၢ်လၢနီၢ်သဒါန့ၣ်ဖဲအကဲကဆီ၀ါအမါအခါအ၀ဲဖှူသနးခါကဲဒီးဖဲအကဲစီၤပၤဖိသဒါအခါအ၀ဲဖှူသ
နးခါကဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိတုၤလၢအ၀ဲသံတဘျီအ၀ဲကဲထီၣ်ဘၣ်၀ဲလၢထိၣ်လဲာ်၀ါန့ၣ်လီၤ. အ၀ၤတဲ
အီၤဒ်န့ၣ်တဘျီအ၀ဲနာ်က့ၤ၀ဲလီၤ. အ၀ၤတဲဘၣ်အမါနီၢ်သဒါ, အခဲအံၤနပုၢ်န၀ဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်က့ၤ
ထီၣ်အိၣ်လၢမူခိၣ်ခဲလၢာ်လံ, နကက့ၤထီၣ်အိၣ်ဘၣ်နသးလၢအ၀ဲသ့ၣ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ. အ၀ဲသ့ၣ်တ
ဖၣ်အိၣ်လၢမူခိၣ်ခဲလၢာ်လီၤ, မုာ်ဒိၣ်မးဒီးအ၀ဲတဲက့ၤအ၀ၤလၢ, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ယကက့ၤထီၣ်အိၣ်ဒီးအ
၀ဲသ့ၣ်လီၤ,အဃိန့ၣ်အ့ၣ်ထီယမဲၢ်, ယကယူၤစိာ်ထီၣ်နၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်အအိၣ်ဒီးဖဲန့ၣ်အ၀ဲအ့ၣ်ထီ
ဃာ်အ၀ၤအမဲၢ်ဒီးအ၀ၤက့ၤယူၤစိာ်ထီၣ်အီၤလၢမူခိၣ်လၢထံကမါအိၣ်ဒီးဖီကရၢၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ပာ်လီၤ
၀ဲအမါထိၣ်လဲာ်၀ါဖဲထံကမါ၀ံၤအ၀ဲက့ၤတဲဘၣ်က့ၤအဒီပုၤ၀ဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဒီပုၢ်၀ဲၢ်ဟဲလီၤထံၣ်နီၢ်သဒါတထံၣ်န့ၣ်နံၤဘၣ်သကိး၀ဲတကူၢ်သ့ၣ်ဒီးတဲ၀ဲလၢနီၢ်သဒါတဂၤတဘျီ
အံၤအကိာ်ဘိဖးထီအနိာ်ဖးထီဒီးအခီၣ်သူတဘျီန့ၣ်တၢ်တမုာ်ဘၣ်နီၢ်သဒါဘၣ်. မ့ၢ်လၢပှၤနံၤဘၣ်
အီၤလၢအ၀ဲတလီၤဂာ်ဒီးအဒီပုၢ်၀ဲၢ်အဃိအ၀ဲမၢအ၀ၤက့ၤလီၤဆှၢကဒီးအီၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. တဘျီန့ၣ်အ၀ၤဆှၢလီၤကဒီးအီၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်တုၤလီၤတဘျီအ၀ၤတဲဘၣ်အ
မါ, မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးက့ၤအိၣ်က့ၤဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဧါ.

နီၢ်သဒါစံးဆၢ, ယအဲၣ်ဒိးက့ၤအိၣ်၀ဲ, ယက့ၢ်ယဂီၤတလီၤဂာ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်. ယမ့ၢ်ဒ်သိးအ၀ဲသ့ၣ်ဒု
ယက့ၤအိၣ်မုာ်၀ဲဒီးတဘျီန့ၣ်အ၀ၤတဲဘၣ်က့ၤအီၤ,ၱယကတဲနၤ, နမၤပိာ်ထွဲကကဲဧါ. ဒီးအ၀ဲသံကွၢ်, ဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. အ၀ၤတဲဘၣ်အီၤ,နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးက့ၤအိၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်ညၣ်သံသိန့ၣ်နတဘၣ်အီၣ်အီၤ
ဘၣ်. နကဘၣ်အီၣ်ညၣ်လၢအသံလီၤ. နဒုၣ်မ့ၢ်န့ၢ်ဒုနက့ၤအိၣ်ဘၣ်သ့, နဒုၣ်မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်ဒုနတ
က့ၤအိၣ်ဘၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်. အ၀ဲတဲဘၣ်အ၀ၤ, ယဒုၣ်ကဲ, တဘျီန့ၣ်အ၀ၤ
က့ၤထီၣ်က့ၤလၢမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်အ၀ဲဟးဃုအီၣ်က့ၤအဆၣ်, ညၣ်မ့ၢ်တသံဘၣ်န့ၣ်အ၀ဲတအီၣ်၀ဲဘၣ်,ညၣ်မ့ၢ်သံမးအ၀ဲအီၣ်
၀ဲလီၤ. ဒီးညၣ်လၢအသံန့ၣ်ကလိအ၀ဲကအီၣ်ဘၣ်န့ၣ်တနံၤမးအီၣ်ဘၣ်၀ဲထဲတဘ့ၣ်ဒီးဘၣ်တနံၤနံၤအ
၀ဲတအီၣ်ဘၣ်နီတဘ့ၣ်ဘၣ်. ယံာ်ထီၣ်ယံာ်ထီၣ်လၢအကပၤန့ၣ်တထံၣ်အီၣ်လၢၤညၣ်သံဘၣ်. အ၀ဲစ့ၢ်ကီးအဂံၢ်အဘါလီၤစၢ်ဒီး

ဟးက့ၤ၀ဲကပံၢ်ကပၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲ, ယမ့ၢ်လဲၤဃုအီၣ်က့ၤယဆၣ်လၢကျီၢ်ကျါပနၢ်ကျါ
န့ၣ်မ့ၢ်ယကထံၣ်ဘၣ်ဒွဲၣ်ဖိတကံၤဖိလၢကျီၢ်ပနၢ်သ့ၣ်ယီၢ်သံဘၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒီးယကအီၣ်ဘၣ်လီၤ. အန့ၣ်တ
ဘျီအ၀ဲလဲၤလၢကျီၢ်ကျါ, ဟးပီၤကျၢၤပီၤကျၢၤဒီးဖဲန့ၣ်ပှၤဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်အီၤဒီးတဲလိာ်အသး, လၢန့ၣ်ထိၣ်လဲာ်၀ါဒီးလဲၤလူၤသကိး၀ဲန့ၣ်လီၤ. ထိၣ်လဲာ်၀ါတခီဟးပီၤကဲ, ယူၤမးတကဲလၢၤဘၣ်. ဖိ
သၣ်လူၤဒီးအ၀ဲဃ့ၢ်ပဲညီပဲညီဒီးဖိသၣ်ခးဒီးချံၣ်နီၣ်ပုာ်ဘၣ်အီၤဒီးအ၀ဲသံ၀ဲန့ၣ်လီၤ.ဒီးဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်
က့ၤဖီအီၣ်က့ၤ၀ဲအီၤန့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ထိၣ်လဲာ်၀ါလၢအမ့ၢ်နီၢ်သဒါအံၤသံဒီးအသးသမူက့ၤထီၣ်က့ၤ
၀ဲဆူမူခိၣ်, က့ၤထီၣ်အိၣ်ဘၣ်က့ၤကဒီး၀ဲဒီးအပုၢ်အ၀ဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢမူခိၣ်ဒီးအိၣ်ဘၣ်က့ၤသကိးဃုာ်
၀ဲမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လီၤစိၤလီၤထီန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ပှၤကညီအလုၢ်ဖိထါဖိဒီးတၢ်တဲယုၤတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးအပူၤ

တၢ်လၢချံၣ်နီၣ်ပုာ်န့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲခီဖျိဖိၣ်ဃဲဆဲရဲန့ၣ်လီၤ. ဖိၣ်ဃဲန့ၣ်အိၣ်၀ဲသၢကလုာ်,တၢတကလုာ်န့ၣ်
အမိၢ်သံအိၣ်က့ၤဒီးအပၢ်မ့တမ့ၢ် အပၢ်သံအိၣ်က့ၤဒီးအမိၢ်, ခံကလုာ်တကလုာ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဖိၣ်ဃဲလၢအမိၢ်
တအိၣ်အပၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိၣ်ဃဲခံကလုာ်အံၤစီၤပၤတူၢ်လိာ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒီးဒုးအိၣ်ဒုးဆိး၀ဲလၢ
၀့ၢ်ပူၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ.

သၢကလုာ်တကလုာ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲဖိၣ်ဃဲဆဲရဲလီၤ. ဖိၣ်ဃဲဆဲရဲတကလုာ်အံၤစီၤပၤတဒုးအိၣ်အီၤလၢ၀့ၢ်ပူၤ
ဘၣ်, မ့ၢ်လၢအဘူးအတံၢ်လီၤတူာ်, အဘူးအတံၢ်တအိၣ်နီတဂၤလၢၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ
လၢစီၤပၤတဒုးအိၣ်အီၤလၢ၀့ၢ်ပူၤဘၣ်လဲၣ်န့ၣ်မ့ၢ်လၢစီၤပၤဘၣ်ယိၣ်၀ဲလၢပှၤကလီၤဂာ်ဘၣ်ဖုးပှၤဒ်န့ၣ်
သ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးပှၤသုတလီၤဂာ်ပှၤဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်စီၤပၤမၢပှၤလဲၤပာ်အ၀ဲသ့ၣ်ဆူတၢ်လီၢ်လၢအသအုးသ
ပှီၤ, တၢ်လီၢ်လၢပှၤလဲၤမ့ၢ်တုၤပှၤလီၤမၢ်, တၢ်လီၢ်လၢပှၤလဲၤမ့ၢ်တုၤပှၤတဟဲက့ၤဘၣ်နီတဂၤလၢၤသ့ၣ်
တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖိၣ်ဃဲဒ်အံၤအိၣ်၀ဲတဂၤဒီးစီၤပၤမၢအလဲၤအိၣ်လဲၤဆိး၀ဲလၢတၢ်လီၢ်အ၀ဲန့ၣ်န့ၣ်လီၤ.ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲဖိၣ်ဃဲ
ဒီးဟုသးဖဲအ၀ံ၀ဲန့ၢ်, ဃုာ်ဒီးဃဲာ်ထူးလံာ်ဖိတဘ့ၣ်ဒီးမၢ၀ဲအတၢ်လဲၤထဲတဂၤဧိၤလီၤ.အ၀ဲလဲၤတၢ်လီၢ်
အ၀ဲန့ၣ်ကတုၤအဂီၢ်ဘၣ်ဟး၀ဲလၢအခီၣ်ယံာ်၀ဲခံနွံဒီးတုၤ၀ဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲဖိၣ်ဃဲၤလဲၤတုၤဆူတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်
အခါအ၀ဲအိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်, ဒီးဖဲအတချုးမံဒံးအခါအ၀ဲထုကဖၣ်သၣ်ကမဲၤတၢ်ဒ်အံၤ,

“ထူဒိၣ်ကစၢ်, ယွၤဒိၣ်ကစၢ်, မိၢ်ကစၢ်, ပၢ်ကစၢ်, ဖံဒိၣ်ကစၢ်, ဖုဒိၣ်ကစၢ်, သ့ၣ်ကစၢ်, ၀ၣ်ကစၢ်, တၢ်ခိၣ်
သၣ်ဃံနဲမီလီ, တၢ်ပျ့ၤနဲသိးဒိးကၣ်သၣ်, တၢ်အမဲာ်နီလါပှဲၤပှၢ်သ့ၣ်ဧၢ, ယဲယမ့ၢ်ဖိၣ်ဃဲဆဲရဲတဂၤ
လၢစီၤပၤတတူၢ်လိာ်ယၤ, စီၤပၤနီဟးထီၣ်ကွံာ်ယၤအံၤယကဟဲအိၣ်ဟဲဆိးက့ၤတၢ်လီၢ်ဖဲအံၤလီၤ. ပံၢ်ယဘ့ၣ်တဂ့ၤ, စံၢ်ယနၢ်တဂ့ၤ. ဘါထုကဖၣ်တၢ်၀ံၤဒီးမံ၀ဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲဖိၣ်ဃဲမံအခါမံ
မီၢ်၀ဲလၢဖုသးပှၢ်တဂၤဟဲလၢအအိၣ်, ဟဲစိာ်၀ဲဒီးသ့ၣ်မုၣ်တခံ,ဖုတဲဘၣ်ဖိၣ်ဃဲ, တၢ်လံၤဖိဧၢ, ဖုဟဲပာ်
လီၤန့ၢ်နၤသ့ၣ်မုၣ်တခံဖဲသ့ၣ်ဖးဒိၣ်အခီၣ်ထံးအံၤလီၤ.

ထဲန့ၣ်တဘျီ, ဖိၣ်ဃဲဂဲၤထၢၣ်ဒီးဖီအီၣ်က့ၤမ့ၤဖိထံဖိ၀ံၤအီၣ်၀ဲမ့ၤထဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. မၤကဒီးလၢခံတနၤ,
 ဖိၣ်ဃဲမံဒီးမံမီၢ်ကဒီး၀ဲလၢဖုသးပှၢ်တဂၤန့ၣ်ဟဲကဒီးလၢအအိၣ်ဒီးတဲဘၣ်ကဒီးအီၤလၢ,တၢ်လံၤဧၢ,
နအိၣ်ဖဲအံၤန့ၣ်တ့ထီၣ်န့ၢ်ချံၣ်နီၣ်ပုာ်တဘ့ၣ်တက့ၢ်.နကဘၣ်ကျီန့ၢ်၀ၣ်တဘိ, ပဲာ်အီၤယၢ်ပၤယၢ်ပၤ၀ံၤ
ပျိၤန့ၢ်အပျံၤဒီးသံၣ်ထီၣ်ဒီးအသံၣ်ဒၢလၢနကခးလၢၢ်သၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်. တၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲလၢနကဟးခး
အီၣ်လံၣ်ဖိဃဲဖိ,ထိၣ်ဖိလံၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤ.

လၢခံက့ၤန့ၣ်မ့ၢ်လၢအကူအကၤယာ်အဃိဖဲအ၀ဲဟးခးအီၣ်တၢ်မ့ၢ်န့ၢ်ထိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီးဘၣ်၀ဲဘၣ်မံက့ၤ
၀ဲလၢထိၣ်ဆူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤတခီၣ်အ၀ဲလဲၤခးန့ၢ်၀ဲထိၣ်လွံၢ်တဘ့ၣ်,ဟဲက့ၤစိာ်
ပၢၢ်ကွံာ်၀ဲအခါလၢထိၣ်လွံၢ်တဘ့ၣ်အကနံပူၤန့ၣ်ထံၣ်န့ၢ်၀ဲလၢဘုနွံဖျၢၣ်ဒီးပအံနွံဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်
တမီၢ်ဘၣ်အခါလၢတၢ်ဖဲးခုးဖဲးသံၣ်အဆၢကတီၢ်အဃိဖိၣ်ဃဲလဲၤဖဲးခုးလၢကစၢၢ်နွံလူၢ်နွံကွာ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲဖဲးခုး၀ံၤအဆၢကတီၢ်ဖိၣ်ဃဲဂိၢ်က့ၤအခုးဒီးဘၣ်တနံၤဖဲဖိၣ်ဃဲလဲၤဂိၢ်ခုးအခါထံၣ်၀ဲဖုတဂၤဟဲဆူအအိၣ်
ဒီးဟဲတဲအီၤ, ဖုလံၤဧၢ, ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်တနံၤန့ၣ်တဘၣ်ဟဲဂိၢ်လၢၤနခုးအံၤလၢၤတဂ့ၤ.ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်န့ၣ်ဖုကလဲၤ
ဖျီဖုဖိဒီးဖုကဟဲဘၣ်ကျဲဖဲအံၤလီၤ. ဖုဖိဖုလံၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်အါမး, ဖုဖိဖုလံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအိၣ်ဒီးအ
နၢ်က့ၣ်တနီၤ, မ့ၢ်ထံၣ်နၤဒီးကမၤဆူးမၤဆါဘၣ်ဖုးနၤ, ထဲန့ၣ်တဘျီ, လၢမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤဖိၣ်ဃဲတ
လဲၤလၢအခုးပူၤလၢၤဘၣ်. ဖိၣ်ဃဲနၢ်ဟူတၢ်သီၣ်တခါလၢအခုးပူၤဒ်သိးဒီးကလံၤဖးဒိၣ်အသိး,ဟဲသီၣ်
ဘၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

လၢခံတနံၤဖဲဖိၣ်ဃဲလဲၤကွၢ်က့ၤအခုးန့ၣ်တထံၣ်က့ၤလၢၤသ့ၣ်ဖူ, သ့ၣ်ဒ့တဖၣ်လၢၤဘၣ်. အခုးပူၤအိၣ်
က့ၤပျီဟူၢ်ကလာ်မ့ၢ်လၢကလံၤမုၢ်အူပျီကွံာ်၀ဲအဃိလီၤ. ထဲန့ၣ်တဘျီ, ဖိၣ်ဃဲလဲၤထိၣ်လီၤဘှဲၣ်လီၤ
က့ၤ၀ဲအဘုချံလၢတၢ်လူၢ်တလူၢ်န့ၣ်တဖျၢၣ်, တၢ်လူၢ်နွံလူၢ်ဘုနွံဖျၢၣ်ဒီးတၢ်ကွာ်တကွာ်ပအံတဖျၢၣ်, တၢ်
ကွာ်နွံကွာ်ပအံနွံဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤလၢအခါဘၣ်တဘျီ, တၢ်လူၢ်နွံလူၢ်ဒီးနွံကွာ်န့ၣ်ဘုဒီးပအံဟဲမဲ
ထီၣ်၀ဲပှဲၤထူၣ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ.

လၢခံတယံာ်တမီၢ်ဘၣ်န့ၣ်စီၤပၤအခူအ၀့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တၢ်စူၤတၢ်ယီၤတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး, တၢ်ဘၣ်လီၢ်ဘၣ်
ကျဲတအိၣ်လၢၤဘၣ်. တၢ်စူၤခါကဲထီၣ်က့ၤလၢတၢ်ယီၤခါ, တၢ်ယီၤခါကဲထီၣ်က့ၤလၢတၢ်စူၤခါန့ၣ်လီၤ. ထဲန့ၣ်တဘျီစီၤပၤဒီးအပှၤထံဖိကီၢ်ဖိဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢဘုဖိဟုဖိတၢ်အီၣ်တၢ်အီအကပၤကပၤန့ၣ်
လီၤ. တဘျီန့ၣ်စီၤပၤကိးဖှိၣ်၀ဲအ၀ံအမီၣ်လၢအဒွးတၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ဆူအအိၣ်ဒီးမၢ၀ဲအတၢ်ဒွး
ကွၢ်၀ဲ,ဒီးအ၀ံအမီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒွးတၢ်၀ံၤဒီးစံးဘၣ်စီၤပၤဒ်အံၤ, ကစၢ်စီၤပၤဧၢ, ဖိၣ်ဃဲဆဲရဲလၢနနီဟး
ကွံာ်အီၤတဂၤန့ၣ်နမ့ၢ်ဖျီက့ၤအီၤဒီးပိာ်မုၣ်လၢနခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤတဂၤဂၤန့ၣ်တၢ်စူၤတၢ်ယီၤကဘၣ်လီၢ်
ဘၣ်စးက့ၤ၀ဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ.

တုၤမ့ၢ်စီၤပၤနၢ်ဟူတၢ်ဒ်န့ၣ်တဘျီကိးဖှိၣ်၀ဲကယဲၢ်မ့ၢ်မုၣ်ကနီၤလၢအအိၣ်လၢအခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤခဲလၢာ်, ဒီးမၢ
၀ဲအတၢ်ဟဲလၢအနူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ပှၤမုၣ်ကနီၤသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲတုၤ၀ဲ၀ံၤစီၤပၤသံကွၢ်အ၀ဲသ့ၣ်
လၢ, မ့ၢ်မတၤကဟံးဒီးဖိၣ်ဃဲဆဲရဲတဂၤလဲၣ်.


ပှၤမ့ၢ်ဟံးန့ၢ်ဒီးဖိၣ်ဃဲဆဲရဲတဂၤဂၤန့ၣ်တၢ်စူၤတၢ်ယီၤကဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤ၀ဲဒီးပကအီၣ်ဘၣ်က့ၤဘုဖိ
ဟုဖိ, တၢ်အီၣ်တၢ်အီကလၢပှဲၤက့ၤ၀ဲဒီးပကအိၣ်ဘၣ်က့ၤမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်န့ၣ်လီၤ.စီၤပၤသံကွၢ်၀ဲပှၤမုၣ်က
နီၤတဂၤဘၣ်တဂၤဒီးတုၤလၢပှၤဖှီၣ်ဖိအဖိမုၣ်တဂၤအတီၤတဘျီအတၢ်တဲဆၢအီၤလၢ, ယမ့ၢ်ဟံဒီးဖိၣ်
ဃဲဆဲရဲန့ၣ်မ့ၢ်ကစၢ်စီၤပၤကကွၢ်န့ၢ်က့ၤယမိၢ်ယပၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ.

ဒီးစီၤပၤအၢၣ်လီၤလၢအကကွၢ်န့ၢ်၀ဲအမိအပါဂ့ၤဂ့ၤ,ဒီးဒ်အအီၣ်ဘၣ်၀ဲအသိးကအီၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒီးက
အံးထွဲကွၢ်ထွဲ၀ဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီန့ၣ်ဖိသၣ်မုၣ်အံၤတဲက့ၤတၢ်ဒီးအမိၢ်အပၢ်ဒီးအမိၢ်အ
ပၢ်ဟ့ၣ်အီၤအခွဲးဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.

ဖိမုၣ်ဖိတဂၤအံၤမ့ၢ်လၢအမိၢ်အပၢ်ဟ့ၣ်အီၤအခွဲးအဃိအ၀ဲယုၢ်လီၤအခီၣ်, ဒီးလဲၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖိသၣ်
မုၣ်တဂၤအံၤတခီသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢဖိၣ်ဃဲလဲၤအိၣ်၀ဲဂ့ၤဂ့ၤအဃိလဲၤ၀ဲထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်
လီၤ.တနံၤဃီဖဲအဟးလီၤအခါန့ၣ်တၢ်ဟဲစူၤလီၤ၀ဲတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲလဲၤလၢကျဲအခါန့ၣ်ဘၣ်
အီၣ်၀ဲဒၣ်တကွံဒုၣ်ခံနွံညါဒီးလဲၤတုၤဘၣ်၀ဲလၢဖိၣ်ဃဲအခုးပူၤဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.ဖဲအတုၤလၢခုးပူၤအခါ
ထံၣ်စိဃီၤ၀ဲ

ဖိၣ်ဃဲအဒဲအဃိလဲၤဃီၤ၀ဲဆူဒဲန့ၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဖိၣ်ဃဲတခီတအိၣ်လၢဒဲဘၣ်.ဘၣ်လၢဖိၣ်ဃဲလဲၤကျီၢ်နီၣ်ဒီး
အ၀ဲလဲၤထီၣ်အိၣ်၀ဲလၢဖိၣ်ဃဲအဒဲပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖိၣ်ဃဲတခီဘၣ်လၢဟါခီလီၤဖဲအဟဲက့ၤလၢဒဲအခါထံၣ်
၀ဲလၢပှၤဖှီၣ်မုၣ်ဖိတဂၤလၢဒဲပူၤဒီးအ၀ဲသံကွၢ်၀ဲလၢ, မ့ၢ်နအိၣ်နဟဲဖဲလဲၣ်.ဒီးပိာ်မုၣ်န့ၣ်တဲဘၣ်က့ၤဖိၣ်
ဃဲဆဲရဲလၢသါဟးဖျိး, ဒီးဖိၣ်ဃဲတခီတဲဆၢက့ၤအီၤလၢ, မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်နအီၣ်မ့ၤအီထံမ့ၢ်၀ံၤက့ၤက့ၤတ
က့ၢ်.

ဖဲန့ၣ်ပိာ်မုၣ်ဖိန့ၣ်တဲဘၣ်က့ၤဖိၣ်ဃဲလၢ, ယတလဲၤတက့ၤနီတပူၤလၢၤဘၣ်,ယမ့ၢ်ဘၣ်သံယကသံဒီးနၤ,
ယမ့ၢ်ဘၣ်မူယကမူဒီးနၤ, ယကအိၣ်က့ၤဒီးနၤဖဲအံၤလီၤ. ဖိၣ်ဃဲတခီမ့ၢ်လၢအတံၤသကိးတအိၣ်ဘၣ်
အဃိတတဲအါတဲစှၤ၀ဲစ့ၢ်ကီးလၢၤဘၣ်. ထဲန့ၣ်တဘျီ, မ့မ့ၢ်လၢခူပူၤ၀့ၢ်ပူၤဖဲစီၤပၤအိၣ်တၢ်အလီၢ်တခီ
န့ၣ်တၢ်ကိၢ်တၢ်စူၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤ, တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢပှဲၤက့ၤ၀ဲအဃိပှၤဖှီၣ်မုၣ်ဖိအမိၢ်အပၢ်ခံဂၤ
န့ၣ်စီၤပၤကွၢ်လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီက့ၤအ၀ဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖိၣ်ဃဲဒီးပှၤဖှီၣ်မုၣ်ကနီၤဖိကဲထီၣ်က့ၤပှၤနီၢ်ဒီမါ၀ၤဒီးလၢခံက့ၤန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်မၤအီၣ်ခုးမၤအီၣ်သံၣ်ဒီးဖဲ
အမၤခုး၀ံၤန့ၣ်န့ၢ်၀ဲဒၣ်ဘုနွံဖီဒီးပအံနွံဖီန့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ထီၣ်ဖိအဖိသၢဂၤဒီးဖဲန့ၣ်ဖိၣ်ဃဲ
တဲဘၣ်အမါ, တဘျီညါအံၤနသကိးအိၣ်လံ.ယကလဲၤကူၣ်တၢ်ခဲဂီၤ, ဘိၣ်န့ၢ်ယမ့ၤမ့ၢ်ဂီၤ, မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်
ဂီၤဂီၤဖိၣ်ဃဲအမါဘိၣ်န့ၢ်အမ့ၤ၀ံၤဖိၣ်ဃဲယုၢ်လီၤအခီၣ်, ဒီးလဲၤ၀ဲတၢ်ယံာ်သၢနံၣ်မၤန့ၢ်၀ဲစ့တသံးန့ၣ်လီၤ.

ဘိၣ်ထီၣ်၀ဲစ့တသံးန့ၣ်လၢတၢ်ကံးညာ်တကထၢဘၣ်တကထၢပှဲၤ၀ဲအထၢၣ်ပူၤဒီးဟဲက့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဟဲက့ၤဒုးနဲၣ်အဖိဒီးအမါလၢစ့တသံး, ဒီးမ့ၢ်လၢအဖိတခီတထံၣ်ဘၣ်စ့နီတဘျီအဃိကွၢ်၀ဲစ့တဘ့ၣ်အံၤ
တဂၤ၀ံၤတဂၤ၀ံၤဒီးဘိၣ်ထီၣ်ပာ်က့ၤ၀ဲလၢအထၢၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

လၢခံက့ၤစှၤသီဒီးသါကလဲၤပှ့ၤတၢ်အဃိမၢကဒီးအမါလၢကဘိၣ်န့ၢ်အမ့ၤ, ၀ံၤအ၀ဲစိာ်ထီၣ်အစ့တ
သံးဒီးလဲၤကဒီး၀ဲလီၤ. ဖဲအလဲၤတၢ်လၢကျဲအခါထံၣ်လိာ်အသးဒီးပှၤတဂၤ, အတၢ်တဲအီၤ, နက
လဲၤဆူလဲၣ်, နကပှ့ၤယဆီတဒူၣ်ဧါ, ဒီးအမိၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်ခဲလၢာ်ယကဆါထဲတသံးလီၤ. ဖိၣ်ဃဲက
နၣ်တၢ်လိၤဘၣ်အီၤဒီးအ၀ဲပှ့ၤ၀ဲဆီတဒူၣ်, ဟဲက့ၤဘုၣ်၀ဲအတၢ်အါထီၣ်န့ၢ်အီၤနွံကပိၤ, နွံဃၣ်ခိၣ်တဘျီအ၀ဲလဲၤဆါကဒီးအဆီဒီးန့ၢ်ကဒီးလၢစ့ယဲၢ်ဘးန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲဟဲက့ၤအိၣ်ကဒီး
လၢအဟံၣ်ဒီးတယံာ်ဘၣ်န့ၣ်အ၀ဲလဲၤဟးဃုပှ့ၤကဒီးတၢ်ဒီးထံၣ်၀ဲလၢထိးတဂီၢ်ဒီးပှ့ၤန့ၢ်၀ဲလၢစ့ယဲၢ်
ဘးအံၤန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲဟဲက့ၤဘုၣ်၀ဲဒီးအတၢ်အါထီၣ်ဒီးဟးဆါကဒီး၀ဲဒီးန့ၢ်ကဒီး၀ဲစ့တရွဲၤယဲၢ်ဘး
န့ၣ်လီၤ.

တယံာ်တမီၢ်အ၀ဲဟးဃုပှ့ၤကဒီးတၢ်ဒီးပှ့ၤန့ၢ်၀ဲကျီၢ်ဖိတဒုဒီးအဖိဖါခံဒုလၢစ့တရွဲၤယဲၢ်ဘးဒီးဟဲက့ၤ
ဘုၣ်၀ဲဒီးအတၢ်အါထီၣ်နွံကရၢန့ၣ်လီၤ. အန့ၣ်တဘျီအ၀ဲဟးဆါကဒီးအကျီၢ်ဒီးန့ၢ်၀ဲစ့တပီၢ်ယဲၢ်ဆံ, ဒီးလၢခံအ၀ဲပှ့ၤကဒီးပနၢ်မိၢ်ဒီးအဖိဖါတဒုန့ၣ်လီၤ. ဘုၣ်ကဒီး၀ဲပနၢ်ဒီးအတၢ်အါထီၣ်ပှဲၤ၀ဲနွံကရၢ
တဘျီ, အ၀ဲဟးကိးဆါ၀ဲအပနၢ်ဒီးဆါ၀ဲန့ၢ်စ့သၢပီၢ်ယဲၢ်ဆံဘးန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်တနံၤအ၀ဲဆိကမိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢနံၣ်လၢအကဟဲကဘၣ်ထုးအီၣ်သ့ၣ်မုၣ်အဂီၢ်လိၣ်ဘၣ်၀ဲကဆီအဃိ
အ၀ဲဃုပှ့ၤ၀ဲကဆီန့ၣ်လီၤ. အဃိပှ့ၤကဒီး၀ဲကဆီတဒုလၢစ့တပီၢ်ယဲၢ်ဆံဘးလၢကထုးအီၣ်သ့ၣ်မုၣ်
ဃိၣ်၀ၣ်အဂီၢ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒီဖိမိၢ်ဖိပၢ်တဒူၣ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤဘၣ်က့ၤ၀ဲမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤသးပှၢ်အတၢ်ကတိၤဒိအိၣ်၀ဲဒ်အံၤ, ဖှီၣ်တအိၣ်ဒီးအချံ, ဒိၣ်တအိၣ်ဒီးအထံး, ဖိၣ်ဃဲလၢပျၢၤဖိၣ်ဃဲ
ပှိၤ, ဖိၣ်ဃဲထိၣ်ဘုလၢလ့လိၤ, န့ၣ်လီၤ.

ဒီးဒိကဒီး၀ဲလၢထါ, ကျီၢ်အိၣ်အါပနၢ်အိၣ်ဆံ
ဖှီၣ်လီၤတဟါမုၢ်တနံၤ
ကျီၢ်အိၣ်ဆံပနၢ်အိၣ်အါ
ဖှီၣ်လီၤတနံၤမုၢ်တဟါ , န့ၣ်လီၤ

တၢ်တဲဒီးထါတဖျၢၣ်အံၤအခီပညီန့ၣ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ပ၀ဲညီညီဖိန့ၣ်လီၤ. ပှၤအဖှီၣ်သနာ်က့ပသုတပာ်
ဆံးအ၀ဲသ့ၣ်တဂ့ၤ, ပှၤကဲဒိၣ်နာ်သက့သုတပာ်ထီၣ်ထီအသးတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖိၣ်ဃဲဆဲရဲအဘူးအတံၢ်
တအိၣ်နာ်သက့, ပှၤဖှီၣ်မုၣ်ဖိတဂၤမ့ၢ်ဖှီၣ်သနာ်က့လၢခံက့ၤန့ၣ်မၤသ့အီၣ်သ့ဒီးအိၣ်ထီၣ်က့ၤဒီးကျိၣ်ဒီး
စ့ဒီးကဆီ, ဒီးထူးထီၣ်တီၤထီၣ်က့ၤ၀ဲသ့န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးပှၢ်စံး၀ဲ, ပဖှီၣ်န့ၣ်ပသုတဟီၣ်တဂ့ၤ, ပကဲဒိၣ်
န့ၣ်ပသုတနံၤတဂ့ၤ န့ၣ်လီၤ.


ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ပှၤကညီအလုၢ်ဖိထါဖိဒီးတၢ်တဲယုၤတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးပူၤ

“ဒၢမုၢ်ထူၣ်ဟါသလ့ၤလါ” မ့ၢ်ကညီလၢပျၢၤတဖၣ်အတၢ်ကတိၤဒိန့ၣ်လီၤ.အခီပညီမ့ၢ်၀ဲလါလၢဆၣ်ဒၢမုၢ်ထူၣ်
အလါန့ၣ်လီၤ.သလ့ၤလါန့ၣ်မ့ၢ်လါအခီၣ်ထံးတလါဒီးလါပျုၤမ့ၢ်လါအကတၢၢ်တလါလီၤ.ပှၤကညီအလုၢ်
အလၢ်အထူသနူအလံာ်နံၣ်လံာ်လါအပူၤန့ၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤအိၣ်၀ဲ ၁၃လါန့ၣ်လီၤ.ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢထါတဖၣ်
အပူၤန့ၣ်ပကထံၣ်ဘၣ်လၢပှၤကညီတဖၣ်ဂံၢ်တ့ၢ်နံၣ်, လါ, မုၢ်နံၤမုၢ်သီလၢပျၢၤလံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီ
လၢပျၢၤတဖၣ်တဲ၀ဲလါသလ့ၤမ့ၢ်လါလၢတၢ်ဃုတၢ်လီၢ်လၢကမၤခုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်ဒွး၀ဲဆၣ်တဖၣ်, လါအတၢ်လဲၤတရံးဟီၣ်ခိၣ်ဒီးတိၢ်နီၣ်ဖံးဃာ်၀ဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတနံၣ်အပူၤ
န့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီး၀ဲန့ဆၢၣ်တၢ်မၤအသးဒ်အမ့ၢ်သံၣ်ဧိၤဖီဧိၤဖီထီၣ်အဆၢကတီၢ်, ထိၣ်ဆီ သုးအလီၢ်အကျဲဒီးထိၣ်တဖၣ်ဘှီထီၣ်အသွံအဆၢကတီၢ်ဒီးတိၢ်နီၣ်မၤဃါ၀ဲလၢတၢ်မၤခုးသံၣ်စံာ်ပှဲၤအဂီၢ်
လီၤ. ဒ်ပှၤကညီလၢပျၢၤတဖၣ်အထါစံးတ့ၢ်၀ဲအသိးဖဲအဂံၢ်မုၢ်နံၤမုၢ်သီန့ၣ်လါအခီၣ်ထံးတလါအိၣ် ၂၉ သီဒီးခံလါတလါအိၣ်အသီ ၃၀ န့ၣ်လီၤ. ဂံၢ်၀ဲဒ်န့ၣ်တလါဘၣ်တလါတုၤအပှဲၤထီၣ်တနံၣ်လီၤ.


ပှၤကညီဂံၢ်အလါ ၁၃ လါန့ၣ်ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးတရူးဂံၢ်အနံၣ်အလါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လီၤဂာ်လိာ်အသး
ဒီးတရူး, ဘံၣ်ယဲးနၣ်ဒီးပယီၤအလံာ်နံၣ်လံာ်လါစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီဂံၢ်အနံၣ်အလါန့ၣ်လီၤဂာ်ဒီး
ပယီၤဂံၢ်အနံၣ်အလါလၢအသန့ၤထီၣ်အသးလၢလါအတၢ်တရံးမုၢ် (Luna System) ဒီးနံၤသီလၢအမၤ
န့ၢ်၀ဲတဖၣ်လီၤဂာ်လိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီအလါတနံၣ်မ့ၢ်အိၣ် ၁၃ လါဘၣ်ဆၣ်အမုၢ်နံၤမုၢ်သီတဖၣ်
လီၤဂာ်လိာ်အသးဒီးပယီၤလါ ၁၂ လါဒီးအမုၢ်နံၤမုၢ်သီပာ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်မ့ၢ်၀ဲ ၃၅၄ သီန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်လၢဒ်ကညီသးပှၢ်လၢပျၢၤတဖၣ်ကတိၤဒိတ့ၢ်၀ဲ ထီၣ်မ့ၢ်ချံ လီၤမ့ၢ်ဒ့ၣ်ညါ, အသိးဖဲနံၣ်ဆံးန့ၣ်လါ လွံၢ်လါ
တလါလၢအမ့ၢ် လါချံ, ဒီးယဲၢ်လါတလါလၢအမ့ၢ်ဒ့ၣ်ညါ, န့ၣ်ဂံၢ်၀ဲတလါထဲ၁၅သီစုာ်စုာ်ဒီးဖဲနံၣ်ဒိၣ်န့ၣ်ဂံၢ်
ဃုာ်၀ဲအသီ ၃၀ န့ၣ်လီၤ. ကွၢ်သကိးတၢ်ဂံၢ်လါဒ်လာ်အသိးတက့ၢ်.

၁.သလ့ၤ        ၂၉            ၂၉
၂.ထ့ကူာ်        ၃၀            ၃၀
၃.သွ့ကီ         ၂၉            ၂၉
၄.လါချံ          ၁၅            ၃၀
၅.ဒ့ၣ်ညါ         ၁၅            ၃၀
၆.လါဃု        ၂၉             ၂၉
၇.လါနွံ          ၃၀             ၃၀
၈.လါဃိး       ၂၉             ၂၉
၉.လါခွံ          ၃၀             ၃၀
၁၀.ဆံးမုၢ်      ၂၉             ၂၉
၁၁.ဆံးဆၣ်    ၃၀              ၃၀
၁၂.လါနီ       ၂၉              ၂၉
၁၃.လါပျုၤ     ၃၀              ၃၀
                  ၃၅၄           ၃၈၄

လါထီၣ် ၁၅ သီန့ၣ်မ့ၢ်လါပှဲၤအနံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲနံၤပှဲၤအလါန့ၣ်လါဘၢအနံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ၁၅သီအနံၤဒီးဖဲနံၤ
တပှဲၤအခါလါဘၢအမုၢ်နံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ၁၄ သီန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပယီၤအလံာ်နံၣ်လံာ်လါအသိးပှၤကညီအလံာ်နံၣ်
လံာ်လါန့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢလါအတၢ်လဲၤတရံး (Luna System) အဃိ တၢ်မ့ၢ်မၤဘၣ်လိာ်အီၤ
ဒီး (Solar System) လၢအမ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်လဲၤတရံးမုၢ်မးနကမၤန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကညီအလံာ်နံၣ်လံာ်လါကဘၣ်လိာ်အသးဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်တရံးမုၢ်အဂီၢ်ကဘၣ်မၤန့ၢ်
၀ဲနံၣ်ဒိၣ်သၢနံၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ.

စိၣ်လၣ်သနူလၢအမ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်တရံးမုၢ်န့ၣ်တနံၣ်အိၣ်၀ဲ ၃၆၅ ¼ သီလီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်နံၣ်လံာ်လါလၢပ
သူအီၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤပါ်ဖျါတၢ်အကတီၢ်လၢအဘၣ်အဃိပမ့ၢ်ထိၣ်သြတီၤဒီးလူၣ်နၣ်သနူလၢအမ့ၢ်
၃၅၄ သီန့ၣ် (၃၆၅ ¼ - ၃၅၄)- ၁၁ ¼ အသီကစှၤ၀ဲ ၁၁ ¼ သီန့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိလၢပယီၤ
အလံာ်နံၣ်လံာ်လါအပူၤ ၁၂ လါအလီၢ်ဖဲနံၣ်ဒိၣ် (၀ါထပ်နှစ်) န့ၣ်မၤအါထီၣ်၀ဲဆူ ၁၃ လါလၢအမ့ၢ်
(ပထမ၀ါဆို/ ဒုတိယ၀ါဆို) န့ၣ်လီၤ.

ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အလံာ်နံၣ်လံာ်လါအိၣ် ၁၂ လါဘၣ်ဆၣ်တလါဒီးတလါတၢ်ဆၢကတီၢ်တဒ်သိးလိာ်အသး
ဘၣ်. တနံၣ်အိၣ်၀ဲ ၃၆၅ သီ ဘၣ်ဆၣ်အလီၤတံၢ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ၃၆၅ ¼ သီန့ၣ်လီၤ.လါဖ့ၤြဘူၤအါရံၣ်န့ၣ်ညီ
နုၢ်အိၣ် ၂၈ သီဘၣ်ဆၣ်ဖဲ  ¼ သီပှဲၤထီၣ်လွံၢ်နံၣ်န့ၣ် ( ¼ » ၄ - ၁ သီ) ကအါထီၣ်၀ဲတသီအဃိလွံၢ်နံၣ်
တဘျီန့ၣ်လါဖ့ၣ်ြဘူၤအါရံၣ်အိၣ်၀ဲ ၂၉ သီန့ၣ်လီၤ.

ဒ်ကမၤဘၣ်လိာ်လူနၣ် (လါ) ဒီး စိၣ်လၣ် (မုၢ်) အတၢ်ဒွးကျဲအဂီၢ်ပှၤကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူအလံာ်နံၣ်လံာ်
လါအပူၤကဘၣ်မၤ၀ဲနံၣ်ဒိၣ်သၢနံၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. တနံၣ်အတီၢ်ပူၤအသီလၢတလီၤဂာ်လိာ်အသး ၁၁ ¼ သီန့ၣ်နမ့ၢ်ဂံၢ်အါဒီး ၈ နံၣ် (၁၁ ¼ » ၈ - ၉၀) နကမၤန့ၢ်အသီ ၉၀ အဃိတၢ်မ့ၢ်မၤန့ၢ်အီၤနံၣ်ဒိၣ်သၢနံၣ်
န့ၣ်တၢ်ဒွးလၢမုၢ်ဒီးလါအကျဲခံခါကဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်က့ၤအသးဖဲအပှဲၤထီၣ်ဃိးနံၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ.

အခီၣ်ထံးတနံၣ်    ၃၆၅                                           ၃၅၄
ခံနံၣ်တနံၣ်          ၃၆၅                                           ၃၅၄
သၢနံၣ်တနံၣ်        ၃၆၅                                           ၃၈၄ - နံၣ်ဒိၣ် ၃၀ သီ
လွံၢ်နံၣ်တနံၣ်       ၃၆၆                                            ၃၅၄
ယဲၢ်နံၣ်တနံၣ်       ၃၆၅                                            ၃၅၄
ဃုနံၣ်တနံၣ်        ၃၆၅                                            ၃၈၄ -နံၣ်ဒိၣ် ၃၀ သီ
နွံနံၣ်                 ၃၆၅                                            ၃၅၄
ဃိးနံၣ်               ၃၆၆                                            ၃၈၄ - နံၣ်ဒိၣ် ၃၀ သီ
                       ၂၉၂၂                                  ၂၉၂၂  ၉၀ သီ

ကညီပှိၢ်တဖၣ်အိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤလာ်ခီ, အိၣ်ဘူးဒီးတလၢၤပယီၤဒီးစူၢ်နာ်စ့ၢ်ကီးဘူးဒးတၢ်ဘါအဃိလါအ
မံၤတဖၣ်မ့ၢ်ကိး၀ဲလၢပှၤကညီကျိာ်ဘၣ်ဆၣ်သူ၀ဲဒၣ်ပယီၤအလံာ်နံၣ်လံာ်လါန့ၣ်လီၤ.အဃိဖဲအဂံၢ်၀ဲလါအ
ခါစးထီၣ်ဂံၢ်၀ဲဒ်ပယီၤလါ (တန်ခူးလ) လၢအကိး၀ဲလၢ -လါတါ, န့ၣ်လီၤ. ကညီစှီၤလၢအအိၣ်လၢကစၢၢ်
ခိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တနံၣ်အိၣ်၀ဲ (၁၃) လါဒီးဖဲအဂံၢ်လါန့ၣ်စးထီၣ်ဂံၢ်၀ဲလၢ “သလ့ၤလါ” လီၤ.

၁.သလ့ၤ                                  တပို့တွဲ
၂.ထ့ကူာ်                                  တစ်ေပါင်း
၃.သွ့ကီ                                   တန်ခူး
၄.လါချံ                                    ကဆုန်
၅.ဒ့ၣ်ညါ                                   နယုန်
၆.လါဃု (လါခုး)                         ပထမ၀ါဆို
၇.လါနွံ                                     ဒုတိယ၀ါဆို
၈.လါဃိး                                   ၀ါေခါင်
၉.လါခွံ (လါခူး)                           ေတာ််သလင်း
၁၀.ဆံးမုၢ်                                  သီတင်းကျွတ်
၁၁.ဆံးဆၣ်                                တန်ေဆာ်င်မုန်း
၁၂.လါနီ                                    နတ်ေတာ််
၁၃.လါပျုၤ                                  ြပာသုိ

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူအမူးတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးပူၤ

ကညီပှိၢ် း သလ့ၤလါထီၣ်တသီန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မၤမၤလၤကပီၤကညီနံၣ်ထီၣ်သီအနံၤလၢတၢ်လီၢ်အါတီၤ
န့ၣ်လီၤ. တကးဒ်ဘၣ်သလ့ၤလါန့ၣ်မ့ၢ်လါလၢဘုဆိပၢၢ်ထီၣ်သီအဃိလၢသ၀ီအါတီၤမၤ၀ဲဒၣ်တၢ်အီၣ်
ဘုသီခိၣ်အမူးန့ၣ်လီၤ.တကတီၢ်ဃီတၢ်လုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးဖံဘံယီၤလၢအမ့ၢ်ဘုမုၢ်ဃါန့ၣ်လီၤ.

လါထ့ကူာ်မ့ၢ်တၢ်မၤစံာ်ပှဲၤခုးသံၣ်၀ံၤလံဒီးလါအံၤမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလါလၢပှၤဘှီဂ့ၤထီၣ်ဟံၣ်ဧိၤဃီဧိၤ, သူၣ်ထီၣ်ဘှီ
ထီၣ်ဟံၣ်သီဃီသီတဖၣ်လီၤ. တၢ်မၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ထီၣ်ဟံၣ်သီဃီသီအမူးဒီးလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီတၢ်အီၣ်တၢ်အီတ
ဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

လါဒ့ၣ်ညါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်စူၤလီၤသီအဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်နာ်လၢလါ၀ဲအံၤတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအါ၀ဲအဃိဒ်အ၀ဲသ့ၣ်အ
တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အိၣ်၀ဲအသိးတ့ထီၣ်၀ဲမဲးဃိၣ်တဖၣ်ဒီးလုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်လီခီတကထိ,ထံအီတက
ထိခွး, ဖီအဖိးတကထိန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲသီခါတဖၣ်ဒီးလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ၀ဲ၀ံၤကနၣ်သီခါ
ဟီတရါန့ၣ်လီၤ.ရူးစ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်ထုတဖၣ်သၣ်ကမဲၤဒီးကွဲမုာ်မုၢ်ဃါလၢအဂ့ၤအ၀ါတဖၣ်လၢကဟဲကနၣ်သ
ကိးတၢ်ဟီတရါန့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်ဘှီထီၣ်မဲးဃိၣ်အခါန့ၣ်တၢ်မၤစ့ၢ်ကီးကညီလုၢ်လၢ်တၢ်တမဲးစုတမဲးခီၣ်, တၢ်ဂဲၤကလံၣ်ဒိဒီးတၢ်အုၣ်ထါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

လါခူးမ့ၢ်လါလၢတၢ်စူၤအါအဃိတၢ်အီၣ်တၢ်အီအါ၀ဲဒီးမ့ၢ်လါလၢပှၤအီၣ်တၢ်အီတၢ်၀ံၣ်ဘဲအဃိနာ်၀ဲလၢတၢ်
တဂ့ၤတဘၣ်တၢ်၀ံတၢ်နါတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤလၢအပူၤသ့လီၤ. အဃိအ၀ဲသ့ၣ်ကွဲ၀ံကွဲကလၤကံၢ်စုဒ်သိးအ
ကလၤတဖၣ်သုတလဲၤပိာ်ကွံာ်တၢ်တဂ့ၤတဘၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်လီၤ.ဒီသ၀ီညါလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ၀ဲသ့ၣ်ခိၣ်
မုၢ်ဃါကစၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်လုၢ်အီၣ်၀ဲမုၢ်ဃါဖုပီတနံၣ်တဘျီဒီးဘၣ်မၤသံ၀ဲထိး, ဆီဒီးဖီဃုာ်၀ဲသံး,
ဒုးအီ၀ဲမုၢ်ဃါတဖၣ်တစဲး၀ံၤအိၣ်လီၤတဲာ်တဖၣ်န့ၣ်ပှၤသးပှၢ်ဒီးပှၤသးစၢ်တဖၣ်အီၣ်အီသကိး၀ဲပှဲၤဒီးတၢ်
သူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ်လီၤ.

ဖဲသလ့ၤလါတုၤဆူလါချံပူၤန့ၣ်ဘှီထီၣ်၀ဲတၢ်အီထံအလီၢ်ဒီးမၤ၀ဲတၢ်မၤဘူၣ်ထံသပၢၤအမူးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ
လါချံအပူၤကညီပှိၢ်လၢအဘါသီခါတဖၣ်မၤ၀ဲနံၣ်ထီၣ်သီတါလီၤအမူး,တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမူးတဖၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိးလဲၤ၀ဲလၢန့ဆၢၣ်အလၢၢ်ပူၤလ့ပူၤဒီးမၤသကိး၀ဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမူးဃံဃံလၤလၤဒိၣ်ဒိၣ်
မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဆံးမုၢ်လါမ့ၢ်လါတလါလၢကညီပှိၢ်တဖၣ်မၤ၀ဲဒၣ်တၢ်ပျၢ်လီၤကဘီအမူးလီၤ.ကဘီန့ၣ်အထီအိၣ်၀ဲတဆံ
ယဲၢ်ခီၣ်ယီၢ်, အလဲၢ်အိၣ်၀ဲဃုခီၣ်ယီၢ်, ဘှီ၀ဲဒီး၀ၣ်လီၤဆီတကလုာ်ဒီးလုၢ်ထီၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီ၀ံၤပျၢ်လီၤကွံာ်
၀ဲကဘီခဲလၢာ်လီၤ.ဖဲကဘီအဖီခိၣ်န့ၣ်ပာ်ထီၣ်၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအလုၢ်ထီၣ်၀ဲတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ်မ့ၤလီခီတ
ကထိလၢတၢ်ထၢနုာ်လီၤအီၤဆူလီခီလၢတၢ်တ့အီၤလၢပနွဲၢ်အဘ့ၣ်, ထံအီလၢတၢ်ထၢနုာ်လီၤအီၤဆူ၀ၣ်
ပီၤတကထိအပူၤ, ဖီအဖိးတကထိဒ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အိၣ်၀ဲအသိးလီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်၀ဲလၢကလဲၤတုၤ
ဆူမူခိၣ်ဘီမုၢ်အဂီၢ်ကဘၣ်ခီဂာ်၀ဲလပီတဖၣ်ဒီးကခီဂာ်၀ဲဒီးကဘီလၢအမ့ၢ် (မဂွရှစ်ပါး) န့ၣ်လီၤ. မၤ၀ဲတဲ ၢ်
လၢ်ု တၢ်ပပာ်ဒံးအံၤ ၃ သီန့ၣ်လီၤ.

ဒ်အမၤ၀ဲမူးသးဖှံလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဘၣ်တကတီၢ်အသိးအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမူး,တၢ်
သူၣ်ဖှံသးညီအမူးဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်အမူးတဖၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ဒိ, တၢ်မၤထါဒီးတၢ်တမဲးစုတမဲး
ခီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ကညီပှိၢ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးတၢ်လၤအကရူၢ်လၢအဂဲၤကလံၣ်ဒိအဂီၢ်,မၤထါအဂီၢ်လၢ
ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ.

တချုးယပၣ်အစိၤကညီပှိၢ်တဖၣ်အိၣ်တ့ၢ်ဒီးတၢ်ဂဲၤကလံၣ်တၢ်သံကျံကရၢလၢအဂဲၤကလံၣ်လၢတၢ်ကွၢ်ကီ
အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.စးထီၣ်လၢကီၢ်ပယီၤမၤန့ၢ်တၢ်သဘျ့၀ံၤအလီၢ်ခံတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ကရၢဒီးတၢ်ဒုးနဲၣ်က
ရၢတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤလီၤ.လၢခံတစဲးန့ၣ်တၢ်ဒ့တၢ်အူအကရၢလၢအလူၤထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်တဖၣ်
အိၣ်ထီၣ်၀ဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤ.


ကညီစှီၤး ဒ်သိးတၢ်မၤခုးမၤသံၣ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဒီးကန့ၢ်တၢ်သူတၢ်သၣ်အါအါအဂီၢ်လုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ်
၀ဲသ့ၣ်ခိၣ်မုၢ်ဃါတဖၣ်လၢထိး, ဆီဒီးသံးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤတဂၤဒီးတဂၤမၤစၢၤလိာ်အသးဖဲတၢ်ပဲာ်ခုးအ
ဆၢကတီၢ်ဃူဃူဖိးဖိးန့ၣ်လီၤ.ခုးကစၢ်တဖၣ်ဖီဒုးအီၣ်ဒုးအီ၀ဲပှၤလၢအဟဲမၤစၢၤတၢ်တဖၣ်လၢဆီ, ထိး, သံး
ဧိၤမ့ၤဧိၤဒ်အမၤန့ၢ်၀ဲအသိးန့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်မၤတၢ်တခီခီ,သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢတၢ်ဒီးတဂၤ
ဒီးတဂၤမၤလိာ်သကိးအသးလၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအထါအဒိးအဖီၣ်တဖၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ်လီၤ.

တုၤမ့ၢ်တၢ်ဂိၢ်ခုး၀ံၤအလီၢ်ခံဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤလၢတၢ်ကထိၣ်လီၤဘုဒီးသူၣ်လီၤဘုအဂီၢ်န့ၣ်ပှၤဒီသ၀ီ
ညါပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး မၤစၢၤလိာ်သကိးအသးလီၤ.ဖဲန့ၣ်ခုးကစၢ်စ့ၢ်ကီးတူၢ်လိာ်၀ဲဒၣ်ပှၤဟဲမၤစၢၤတၢ်
တဖၣ်လၢဆီ, ထိးဒီးသံးတဖၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်မုၣ်ကနီၤ, ဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်တခီကူထီၣ်သိးထီၣ်၀ဲတၢ်ကူတၢ်ကၤ
အသီလၢကမၤသကိးတၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ,အုၣ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအထါဒီးဃ့အဲၣ်လိာ်အသးလၢထါပှဲၤဒီး
တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်မၤ၀ဲဒ်အံၤအဃိတၢ်မၤတဖၣ်၀ံၤ၀ဲချ့ချ့ဒီးတဂၤဒီးတဂၤရ့လိာ်မုာ်လိာ်ဘၣ်အသးလၢတၢ်သူၣ်ဖှံ
သးညီဒီးတၢ်မၤသကိးတၢ်ထိၣ်လီၤဘုတုၤလၢလါချံလါထီၣ်ဖးဖီတစုန့ၣ်လီၤ.

ဖဲဆံးဆၣ်ဒီးလါနီတုၤဃီၤလံတစုအဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢတၢ်ကကူးက့ၤဘုလၢခုးပူၤသံၣ်ပူၤအဃိပှၤဒီသ၀ီ
ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးကူးစၢၤမၤစၢၤလိာ်အသးမၤဒိးမၤကၣ်လိာ်အသးဒ်အပူၤကွံာ်အသိးလီၤ.ဟံၣ်ကစၢ်
အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်တူၢ်လိာ်တၢ်အီၣ်

တၢ်အီတဖၣ်လီၤ.စးထီၣ်လၢပှၤကူးဘုတုၤပှၤမၤဘုဧိၤဟုဧိၤ၀ံၤတစုပှၤအူထီၣ်ကွဲၤပနၢ်နၢၤတဖၣ်လၢတၢ်
သူၣ်ဖှံသးညီအပူၤဒီးမၤသကိးတၢ်ဃူဃူန့ၣ်လီၤ.ဖဲဘုသီပၢၢ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်ပှၤမၤတၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ်အ
မူးလီၤ.တုၤမ့ၢ်တၢ်ကူးဘုလၢခုးပူၤအဆၢကတီၢ်ဘၣ်လံန့ၣ်တၢ်ကူးဆိဘုဒီးပအံတဆံးတက့ၢ်၀ံၤဒီးဖီအီၣ်
သကိး၀ဲမ့ၤဒီးကသူတဖၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်မၤ၀ဲဒ်အံၤဒီးနာ်၀ဲလၢဘုလၢအကူး၀ဲတဖၣ်အချံအသၣ်ကဟး
ထီၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ.တၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ်အံၤပှၤမၤအီၤလၢလါနီအလါလီၤ.ပှၤအိၣ်လၢတၢ်ပၢၤခိၣ်တဖၣ်စ့ၢ်
ကီးမၤ၀ဲတၢ်အီၣ်ထွဲအမူးဖဲဘုသီပၢၢ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါနွံ, လါဃိး, လါခူးအပူၤတၢ်သူၣ်လီၤဘု, ထဲးနီၣ်လၢခုးပူၤသံၣ်ပူၤ၀ံၤလံအဃိပှၤသ၀ီဖိတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်
ထီၣ်အသးဒီးမၤ၀ဲ,တၢ်အီၣ်လါခူးအမူးလၢအမ့ၢ်တၢ်ကွဲက့ၤပှၤသ၀ီဖိဒီသ၀ီအကလၤန့ၣ်လီၤ.ဆၢက
တီၢ်အံၤမ့ၢ်လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်၀ံၤဒီးပှၤအိၣ်ဘှံးအဆၢကတီၢ်အဃိကိးနံၣ်ဒဲးနာ်၀ဲလၢဒီတနံၣ်ညါအတီၢ်
ပူၤအ၀ဲသ့ၣ်အကလၤဟးဒံ၀့ၤဒံ၀ီၤအဃိကိးက့ၤအကလၤဒီးဒုးအီၣ်ဒုးအီသကိး၀ဲတၢ်အီၣ်ကိးဟံၣ်ဒဲး
န့ၣ်လီၤ.

ဟံၣ်သီဃီသီလၢပှၤသူၣ်ထီၣ်၀ံၤဘၣ်ဆၣ်တချုးပှၤထီၣ်အိၣ်ဒံးဘၣ်အခါဒုးအီၣ်ဒုးအီ၀ဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်
ဒီးမၤတၢ်ထီၣ်ဟံၣ်သီဃီသီအမူးန့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်မၤစံာ်လၢကစၢၢ်ကဆူးတၢ်လီၢ်ပၢၤတဖၣ်အခါန့ၣ်ပှၤမၤစံာ်
တဖၣ်ဘၣ်ခူၣ်လီၤ၀ဲထံကျိၤဘိဒီးသွီနုာ်ထံလၢစံာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ့ တုၤမ့ၢ်အတုၤလၢလါနွံန့ၣ်ပှၤဘၣ်ခူၣ်သီ
ထီၣ်က့ၤထံကျိၤဘိတဖၣ်လီၤ.၀ံၤတၢ်ဘၣ်သ့လီၤထိးဒီးဆီအသွံၣ်တဖၣ်၀ံၤဘၣ်လုၢ်ထီၣ်၀ဲထံကျိၤဘိအက
စၢ်န့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်ဘုဖိမဲထီၣ်တထါဃၣ်ဃၣ်အခါဒ်သိးဘုထူၣ်ဖိအကလၤသုတဟးအဂီၢ်တကးဒ်ဘၣ်,
ဒ်သိးဘုထူၣ်တဖၣ်ကဒိၣ်ထီၣ်ဒီးဖဲတၢ်သူၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤလၢစံာ်ပျီပူၤကမဲထီၣ်ဒီးဒိၣ်ထီၣ်ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်ပှၤဘၣ်
ကိးက့ၤအကလၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲပှၤယီၢ်ဘုကဒိၣ်လၢတၢ်ကူးပာ်စၢၤအီၤတဖၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံတၢ်ကိးကဒါက့ၤဘုတဖၣ်အကလၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဘၣ်လုၢ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးဖံဘံယီၤလၢအမ့ၢ်ဘုမုၢ်ဃါဒ်သိးကဆိၣ်ဂ့ၤဘုတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.ပှၤမ့ၢ်မၤဒံးန့ၣ်မး
ဒီးဘုဟးထီၣ်ကအါဒီးဖဲတၢ်ပာ်က့ၤဘုလၢဘုဖီပူၤအခါဒ်သိးဘုအကလၤသုတဟးကွံာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါပျုၤအလါန့ၣ်ကညီစှီၤတဖၣ်တမၤ၀ဲတၢ်တ့တၢ်ဖျီအမူးဘၣ်.တၢ်လၢလါပျုၤန့ၣ်နာ်၀ဲလၢပျုၤဧိၤ,
စှၢၤဧိၤတၢ်တဂ့ၤတဘၣ်တဖၣ်သူၣ်ဖှံသးညီဒီးဂဲၤကလံၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဃိကညီစှီၤတနီၤပာ်၀ဲလၢလါ
တလါအံၤမ့ၢ်လါလၢတၢ်တြကၢးမၤတၢ်တ့တၢ်ဖျီအမူးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒွးကွၢ်၀ဲလၢမုၢ်နံၤမုၢ်သီမ့ၢ်ဂ့ၤမးဒီးမၤ
၀ဲလီၤ.တၢ်မၤတၢ်ထၢက့ၤပှၤသံအဃံတဖၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လီၢ်တတီၤဒီးတတီၤတဒ်သိးလိာ်အသးဒီးလီၤဆီ
လိာ်အသးတဆံးတက့ၢ်လီၤ.ဒွးကွၢ်၀ဲမုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ်လီၤဆဲး၀ံၤမးမၤ၀ဲလီၤ.

ဖဲတၢ်မၤလၤကပီၤကညီနံၣ်ထီၣ်သီအမုၢ်နံၤန့ၣ်ကညီဒီကလုာ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါမနုၤတစံးမၤသကိး၀ဲက
ညီနံၣ်ထီၣ်သီဖဲသလ့ၤလါထီၣ်တသီလၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.တၢ်မၤနံၣ်ထီၣ်သီအ
ဆၢကတီၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်မၤဘုမၤဟု၀ံၤအဆၢကတီၢ်ဒီးဒီတနံၣ်ညါပှၤဖံးတၢ်မၤတၢ်၀ံၤ၀ဲ
အဆၢကတီၢ်အဃိပှၤအါဂၤဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးမၤသကိး၀ဲနံၣ်ထီၣ်သီလီၤ.ကညီစှီၤလၢအအိၣ်လၢ
ကစၢၢ်ခိၣ်တဖၣ်မၤ၀ဲမူးလၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်မၤခုးမၤသံၣ်တဖၣ်တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ.

ကညီစှီၤလၢအအိၣ်လၢတၢ်ပၢၤခိၣ်တဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲတၢ်သံကျံအကရၢလၢအဒ့၀ဲကီၢ်ပယီၤအတၢ်ဒ့တၢ်
အူဒီးကီၢ်မုၢ်နုာ်အတၢ်ဒ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးအတၢ်သံကျံ, တၢ်ဒ့တၢ်အူအကရၢလၢအ
ဟးဒုးနဲၣ်၀ဲသကုၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ကညီစှီၤလၢအအိၣ်လၢကစၢၢ်ခိၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးအိၣ်ဒီးတၢ်သံကျံကရၢတဖၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်ဒ့သကိးအူသကိး
၀ဲ ကျိၣ်, ပီၤကူ, ဒၢ, ကွဲၤပနၢ်နၢၤ, ပံ, စှၢၢ်စှံး, တနၢ်,တဃံၤ တဖၣ်ဒီးအုၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲထါတဖၣ်ဖဲဒူသ၀ီမၤမူး
တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူအမူးတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးပူၤ

ပှၤကညီဖိတဖၣ်ဖဲအဃုထၢအသးသမူအတံၤသကိးန့ၣ်ဃုထၢ၀ဲဖဲအကစၢ်ဒၣ်၀ဲအတၢ်ဘၣ်သးသ့လီၤ.
မိၢ်ပၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဃုထၢန့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်တလိၣ်ဘၣ်သၢပျၢၤန့ၣ်ဂ့ၢ်လိာ်၀ဲသ့လီၤ.ဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်ဃု
ထၢအသးသမူဖဲဒၣ်အသးသနာ်က့တချုးဖျီအသးဃ့အခွဲးလၢမိၢ်ပၢ်တဖၣ်အအိၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲတၢ်မၤ
ဘၣ်လိာ်ဖိတဖၣ်အတၢ်သဘျ့ဒီးမိၢ်ပၢ်အတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢခံခါဒ်သိးကလဲၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးထွဲဘၣ်ထွဲဘၣ်
န့ၣ်လီၤ.

အဃိပကထံၣ်ဘၣ်လၢမိၢ်ပၢ်ဖံဖုတဖၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအထူသနူန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအလူၤထီၣ်ခ့ခါအဆၢက
တီၢ်ချုး၀ဲဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.သးစၢ်တဖၣ်ညီနုၢ်ထံၣ်လိာ်အသးလၢတၢ်မၤထါအမူးဒီးသ့ၣ်ညါလိာ်အသးဒီးတ
ဆီဘၣ်တဆီကဲထီၣ်ဒီတၢ်အဲၣ်တီန့ၣ်လီၤ.ခံခီယၢ်ဘးက့ၤတဲဘၣ်အမိၢ်အပၢ်တဖၣ်ဒီးမိၢ်ပၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဘၣ်အ
သးတခီသ့ၣ်မုၢ်နံၤဖးမုၢ်သီလၢကဖျီအသးအဂီၢ်လီၤ.လၢပျၢၤဒ်တၢ်ကတိၤအိၣ်တ့ၢ်၀ဲလၢကညီပှိၢ်ကျိာ် ၱမုၣ်
အကၠဲးခွါသၣ်ဆံအသိးပိာ်မုၣ်တဖၣ်အသးမ့ၢ်အိၣ် ၂၅ နံၣ်ဒီးပိာ်ခွါအသးမ့ၢ်အိၣ် ၃၀ မးဖျီအသးန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်စိၤခဲအံၤအဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်လၢကဖျီအသးဒီးဖျီ၀ဲသ့လီၤ.

ကညီပှိၢ်လၢအမ့ၢ် -တူၣ်၀့ၢ်,အစၢၤတဖၣ်မ့ၢ်အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ယံၤဒီးအဲၣ်ဒိးဖျီအသးဘၣ်ဆၣ်ဟဲက့ၤဆူတူၣ်
၀့ၢ်,မ့ၢ်တတုၤဘၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ပျဲလီၤပှၤကညီဒီးမၢအတဘၣ်,တူၣ်၀့ၢ်သရၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲအချုး၀ဲတနံၤန့ၣ်က
ဘၣ်ဟဲက့ၤဆူ -တူၣ်၀့ၢ်ဒီးကဘၣ်မၤ၀ဲဒ်လုၢ်လၢ်ထူသနူအတၢ်မၤအိၣ်၀ဲအသိးန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်တမၤ၀ဲဒ်အံၤဘၣ်
န့ၣ်နာ်၀ဲလၢ -တူၣ်၀့ၢ် ကအီၣ်လိးအီၤဒီးကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတမံၤမံၤလၢအဟံၣ်ပူၤဃီပူၤန့ၣ်လီၤ.
အဒိ, နာ်၀ဲလၢကဘၣ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ, မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ကဟးဂီၤ, ဖိလံၤတဖၣ်အိၣ်တဆူၣ်, အခိၣ်နူာ်
ဃၢဒီးကအုးအးဒီးပျုၢ်၀ဲသ့န့ၣ်လီၤ.

မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါခံဂၤမ့ၢ်ပါ်လီၤအသးလၢကဖျီအသးလံန့ၣ်ပိာ်ခွါကကိးထီၣ်အသကိးစှၤဂၤဒီးကလဲၤဆူ
ပိာ်မုၣ်အဟံၣ်လၢဖးဖီမုၢ်ဒီးကဘၣ်မၤ၀ဲ,အွါဒိၣ်ဖၣ်(န်)လၢအမ့ၢ်တၢ်နုာ်လီၤဒၢးအထူသနူန့ၣ်လီၤ.ပိာ်ခွါဖိတနီၤ
မဲာ်ဆှးသ့အဃိအသကိးတဖၣ်ဘၣ်ဒုးအီအီၤသံးဒီးမၢဆူၣ်အီၤလၢကနုာ်လီၤဆူပိာ်မုၣ်အဒၢးန့ၣ်လီၤ.ဖဲအ
နုာ်လီၤဆူပိာ်မုၣ်ဒၢး၀ံၤအလီၢ်ခံကဘၣ်လဲၤထံၣ်ပိာ်မုၣ်အမိၢ်အပၢ်ဒီးတဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်ခံဂၤအဲၣ်ဒိးဖျီအသးဒီး
မုၢ်လၢ်၀ဲလၢကအဲၣ်လိာ်အသးဒီးအိၣ်သကိးတစိၤသးဒီးကဘၣ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ၀ဲအသးလၢမိၢ်ပၢ်တဖၣ်အ
မဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ.

တချုးဖျီအသးစှၤသီန့ၣ်ပှၤသ၀ီဖိတဖၣ်ကဟဲမၤစၢၤသကိးတလးမူးဒ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အသိးလီၤလီၤ.
ဆီဒၣ်တၢ်မုၣ်ကနီၤသၢဆံဖိသၣ်ခွါသၢဆံအခိၣ်တဖၣ်ကရၢကရိဒီးဖံးသကိးမၤသကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်
မၤသကိးတၢ်လၢအြကၢးမၤ၀ဲဒီးတဲနံၤတဲအ့သကိးတၢ်ဒီးမ့ၢ်တၢ်လၢအမုာ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအဖျီအသးအမုၢ်နံၤန့ၣ်ကဘၣ်လဲၤဆူ-တူၣ်၀့ၢ်တၢ်ဘါအလီၢ်ဒီးကဘၣ်စးထီၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢဂီၤ
ခီသၢနၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤ၀ဲဃီၤသၣ်ခံဖျၢၣ်လၢပိာ်ခွါကလဲၤစိာ်အဂီၢ်ဒီးသဘျုၣ်, သဲးသၣ်, ညါသူး, ထူၣ်တဖၣ်တၢ်ကထၢနုာ်အီၤလၢအဲးခိၣ် (နာ်ကမျီ) အပူၤလၢပိာ်မုၣ်ကလဲၤစိာ်အဂီၢ်ဒီး ပအံဟု, သ
ယီကမူၣ်, ပ့ၢ်, မ့ၤတိၢ်ပံာ်, ကနဲဃီးဒီးဖီသပၠ့ၣ်ဒ့တဖၣ်လီၤ.(ကနဲဃီးန့ၣ်တၢ်တဘၣ်ပှ့ၤအီၤလၢဖၠါပူၤဘၣ်.
တၢ်ကဘၣ်မၤန့ၢ်အီၤလီၤ.)

ဖဲမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်န့ၣ်လဲၤသကိး၀ဲဆူ -တူၣ်၀့ၢ်ဃုာ်ဒီးအသကိးမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်လၢတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ
အပူၤလီၤ.တလးမူးပိာ်ခွါကဘၣ်လဲၤစိာ်ဃီၤသၣ်ခံဖျၢၣ်ဒီးပိာ်မုၣ်ကဘၣ်လဲၤစိာ်အဲးခိၣ် (နာ်ကမျီ) လၢတၢ်
ဘိၣ်ဘၢအီၤလၢတၢ်ကံးညာ်၀ါန့ၣ်လီၤ.တလးမူးပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါကဘၣ်ကၤဆ့ကူဆ့ကၤကညီန့ၣ်လီၤ.ဖိၣ်
သၣ်ခွါလၢသ၀ီအဂၤတဖျၢၣ်ညီနုၢ်ဟဲဖဲ တူၣ်၀့ၢ်, အကပိာ်ကပၤဒီးမၤအ့န့လိာ်ကွဲတလးမူးလီၤ.
တနံၤအံၤမ့ၢ်နံၤလၢတၢ်ဖျီအမုၢ်နံၤအဃိတလးမူးတဖၣ်တဘၣ်သးထီၣ်တၢ်ဘၣ်. ဒ်တလးမူးပိာ်မုၣ်မ့ၢ်
လာ်အၢန့ၣ်တဲနး၀ဲအသိးတလးမူးပိာ်ခွါမ့ၢ်တဂ့ၤန့ၣ်ကတိၤဒုၣ်ဒွဲၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်လီၤ.ဖဲပှၤတဂၤမၤ
အ့န့တၢ်န့ၣ်အဂၤတဖၣ်ကနံၤသကိး၀ဲ၀ါ၀ါန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအလဲၤတုၤဆူတၢ်ဘါလီၢ် (နးအိၣ်တၢ်အလီၢ်) အခါတၢၣ်ပီၣ်၀ဲတၢ်လၢအကဘၣ်မၤ၀ဲဒီး တူၣ်၀့ၢ်,သရၣ် (နတ်ဆရာ) တဖၣ်လီၤ.တူၣ်၀့ၢ် သရၣ်ကဟံးထီၣ်၀ဲဃီၤသၣ်အဂ့ၤတဖျၢၣ်၀ံၤအိး၀ဲအဖံးဘ့ၣ်၀ံၤမၤဖျိ၀ဲအ
ခိၣ်ဒီးလူလီၤ၀ဲလၢတၢ်လီၢ်လၢအြကၢးလူလီၤ၀ဲတဖၣ်ဒီးထုကဖၣ်သၣ်ကမဲၤတၢ်လီၤ. ကဘၣ်ဟံးထီၣ်၀ဲ
အဲးခိၣ်ဒီးထၢနုာ်၀ဲသဲးသၣ်, သဘျုၣ်, ညါသူး, ထူၣ်, သယီ, ကနဲဃီးဒီးပအံတဖၣ်ဆူလီခီလၢအအိၣ်ပာ်
စၢၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤနီၢ်ဒီမါ၀ၤခံဂၤမ့ၢ်ကဘၣ်စိာ်ထီၣ်၀ဲလီခီ၀ဲန့ၣ်၀ံၤတူၣ်၀့ၢ်,သရၣ်ကဘၣ်ထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ်လီၤ.
၀ံၤအလီၢ်ခံကဘၣ်ဒွဲၣ်ထီၣ်ကနဲဃီးပနဲတၢၣ်သၢဘိန့ၣ်လီၤ.တလးမူးပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါကဘၣ်ဟံးထီၣ်၀ဲတမ့ၤ
အဒ့ဒီးစုၣ်လီၤ၀ဲလၢသယီထံအပူၤဒီးကဘၣ်တဆ့၀ဲဆူတူၣ်၀့ၢ်ဃိၣ်အအိၣ်သၢဘျီစုာ်စုာ်လီၤ.

တကတီၢ်ဃီကဘၣ်လဲၤ၀ဲဆူဃိၣ်အမဲာ်ညါတၢ်အၢၣ်လီၤသးအလီၢ်ဒီးတလးမူးခံဂၤကဘၣ်ဒွဲၣ်ထီၣ်မ့ၣ်အူ
လၢကနဲဃီးပနဲတၢၣ်ဒီးအၢၣ်လီၤအီလီၤလိာ်အသးလီၤ. ကဘၣ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး တူၣ်၀့ၢ်,သရၣ် လၢတၢ်လုၢ်ထီၣ်ဒီးစ့ယဲၢ်သံးန့ၣ်လီၤ.တလးမူးတနီၤနီၤဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢအထုကဖၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်အီၤတၢ်
တဖၣ်လၢစ့တဂၤတဘးလီၤ. တၢ်ဖျီသးဒ် -တူၣ်၀့ၢ်, အသိးန့ၣ်တၢ်ကဘၣ်မၤ၀ံၤအီၤတချုးမုၢ်
ထူၣ်န့ၣ်လီၤ.

တချုးဟးထီၣ်လၢဃိၣ်န့ၣ်တလးမူးပိာ်ခွါကဘၣ်တရံး၀ဲဃိၣ်သၢဘျီဒီးကဘၣ်ပိ၀ဲဃိၣ်ဒီးပအံ, ပ့ၢ်လၢတၢ်ကျဲ
ကျီဃုာ်အီၤဒီးသယီန့ၣ်လီၤ. ဖဲအပိ၀ဲဒ်န့ၣ်အခါကဘၣ်_ပိ၀ဲတုၤအတုၤလၢဃိၣ်သဒၢမုၢ်အိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်
လီၤ.ပ့ၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ဒၢလွဲဖိတဖၣ်ဒီးအကလုၢ်မ့ၢ်သီၣ်န့ၣ်အဖိတဖၣ်သး၀ံၣ်တၢ်ကမုာ်, မ့ၢ်ဟးတရံးဃိၣ်ချ့
ချ့န့ၣ်အဖိတဖၣ်ကမၤအသးပ့ၢ်ပ့ၢ်ဆှါဆှါဒီးမ့ၢ်ဟးတရံး၀ဲကယီကယီန့ၣ်ကဖိအလံၤတဖၣ်ကမၤအ
သးဃၢရုၤဃၢတုၤလီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်မၤတၢ်အံၤ၀ံၤခဲလၢာ်ဘၣ်ဆၣ်ဖျီအသးတ၀ံၤဒံးဘၣ်. ကဘၣ်လဲၤကဒီး၀ဲဆူတူၣ်၀့ၢ်,ဃိၣ်လၢမိၢ်ပၢ်
ခံခီယၢ်ဘးတဖၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တ့ၢ်၀ဲလၢကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲအဂီၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး -တူၣ်၀့ၢ်, သရၣ်လၢကထုကဖၣ်သၣ်ကမဲၤန့ၢ်တၢ်လီၤ. ဖဲအလဲၤအၢၣ်လီၤအီလီၤအသး၀ံၤကဘၣ်လဲၤဆူချၢၣ်လၢ
မိၢ်ပၢ်ဖံဖုတဖၣ်ဘါတ့ၢ်၀ဲအစိၤစိၤဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲလီၤ.ကဘၣ်စၢတရံး၀ဲချၢၣ်ဒီးလုၣ်ဖျ့နွံ၀ီ၀ံၤဘါထီၣ်
၀ဲဒီးတၢ်လုၢ်ထီၣ် (ကန်ေတာ်ပွဲ) သၢခါန့ၣ်လီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤတၢ်အဆီဆီဘၣ်ဆၣ်တပာ်၀ဲလၢအမ့ၢ်တၢ်လီၤဘှံးအလီၢ်ဘၣ်.မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်
လဲၤသကိးဃုာ်တၢ်အဃိတဲနံၤတဲအ့တၢ်မုာ်ဒိၣ်မးလီၤ. ပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါသးပှၢ်တနီၤစ့ၢ်ကီးလဲၤပိာ်အ၀ဲသ့ၣ်ခံ
လၢကတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်အဂီၢ်လီၤ.ဖဲအဟဲက့ၤလၢကျဲန့ၣ်ပှၤလၢအီသံးသ့တဖၣ်အီသကိး၀ဲသံးဒီးဂဲၤကလံၣ်
ဂဲၤကပံာ်သကိး၀ဲလီၤ.တလးမူးပိာ်မုၣ်ဟဲက့ၤလၢကျဲဟဲက့ၤစိာ်ဃုာ်ဒီးအဲးခိၣ် (နာ်ကမျီ)အဃိပှၤလၢအဲၣ်
ဒိးအီၣ်သဘျုၣ်တဖၣ်ဃ့အီၣ်သဘျုၣ်လၢအအိၣ်လီၤ.

ဖဲတလးမူးပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါက့ၤတုၤဆူဟံၣ်န့ၣ်ပှၤြတီဃာ်ပျံၤတဆီဘၣ်တဆီတုၤဆူမံဒၢးဒီးဃ့စ့ (ခဲဖိုး) လီၤ. တၢ်ကဘၣ်လဲၤခီဖျိပျံၤတဖၣ်အဂီၢ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်၀ဲစ့ဖဲတၢ်သးမံအီၤသ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃ့စ့ဒ်အံၤန့ၣ်တၢ်တဘၣ်
သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးဘၣ်.

ဖဲအဟဲက့ၤတုၤလၢဟံၣ်ပူၤဒီးတလးမူးပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါကဘၣ်အီၣ်သကိးမ့ၤလီၤ.မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါလၢအ
အိၣ်ဒီးအမိၢ်အပၢ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤခံဂၤစုာ်စုာ်အီၣ်သကိးမ့ၤဒီးအ၀ဲသ့ၣ်လီၤ.တချုးအီၣ်မ့ၤတလးမူးပိာ်မုၣ်
ဒီးတလးမူးပိာ်ခွါကဘၣ်ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်လိာ်အသးတဂၤသၢမီစုာ်စုာ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အီၣ်မ့ၤ၀ံၤမးပှၤအဂၤ
တဖၣ်ကဘၣ်အီၣ်မ့ၤလီၤ.

ဖဲမုၢ်နၤအဆၢကတီၢ်တလးမူးပိာ်မုၣ်ဒီးပိာ်ခွါဘါထီၣ်မိၢ်ပၢ်ခံခီယၢ်ဘးလီၤ.မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်တအိၣ်လၢၤသၢပျၢၤတခီ
ကဘၣ်ဟံးထီၣ်သံး, သဘျုၣ်, လုၢ်လၢ်ထူသနူအဖီတဖၣ်ဒီးကဘၣ်ကွၢ်ဆူမုၢ်ထီၣ်တကပၤဒီးဘါထီၣ်အမိၢ်
အပၢ်၀ံၤကဘၣ်ကွၢ်ဆူကလံၤထံးဒီးဘါထီၣ်အဖံအဖုတဖၣ်လီၤ.၀ံၤအလီၢ်ခံပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါခံဂၤကဲထီၣ်နီၢ်ဒီ
မါ၀ၤလံန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူအမူးတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးပူၤ

တချုးမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်မၤထါဒံးဘၣ်န့ၣ်ဖိသၣ်ခွါတဖၣ်တပံၢ်ထီၣ်အယၣ်ကူဒီးမၤတၢ်တမဲးစုတမဲး
ခီၣ်လီၤၣ ပှၤဖိၣ်သၣ်ခွါလၢပျၢၤတဖၣ်ဆဲးတၢ်ကံၣ်ဃ့လၢအကံၣ်ဒုၣ်ခံခီအလိၤလီၤ. ပှၤလၢအိၣ်ဒီးအဒုၣ်အဒ့ဂ့ၤ, အက့ၢ်ဂ့ၤဂီၤဘၣ်ဒီးအိၣ်ဒီးတၢ်ဆဲးကံၣ်ဆဲး၀့ၤလၢအကံၣ်ဒုၣ်လိၤတဖၣ်မ့ၢ်ဂဲၤ
တၢ်တမဲးစုတမဲးခီၣ်ဒီးမုၣ်ကနီၤဖိတဖၣ်ကွၢ်တဖျးမဲာ်ဘၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဒုၣ်အဒ့တဂ့ၤ,တဆဲးတၢ်ကံၣ်ဃ့
တဖၣ်ဂဲၤကလံၣ်တမဲးစုခီၣ်တဘူၣ်အဃိအမဲာ်သၣ်ဆံး၀ဲလီၤ.

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်တမၤတၢ်တမဲးစုတမဲးခီၣ်အမူးလၢၤဘၣ်. တၢ်မၤက့ၤဒၣ်ထဲတၢ်အုၣ်ထါတမံၤဧိၤလီၤ.
တၢ်အုၣ်ထါအမူးန့ၣ်ပမ့ၢ်စံးလၢမ့ၢ်မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်အမူးသ့၀ဲလီၤ.အဂၤတမံၤပမ့ၢ်စံးလၢဃုအတၢ်
အဲၣ်တီအဂုာ်ဃံအမူးသ့လီၤ.

ပှၤကညီတဖၣ်မၤထါအမူးန့ၣ်လၢပယီၤစီၤပၤကိဘီၣ်မ့တယါကၠံ (ကုန်းေဘာင်မင်းတရားြကီး) ပၢတၢ်အစိၤအပှၤကွဲးလံာ်လၢအမ့ၢ်ဟၣ်သၣ်၀တံၢ်အူ၀ဲအထါအပူၤကွဲးတ့ၢ်၀ဲ (တေြကာေမှာင်ြပာ၊
 ေကလာေတာင်ခိုးေ၀၊ ကန်ေြခဦး၊ အိုး-လင်းြပာြမူးတယ်ေလး၊ သာထူးေတွ၊ ေ၀းေြမတာမှာ၊
ကွာေလေကာ၊ ေလးေလးေဟ၊ ဪဩေနာက်မူးေ၀၊ ခွန်သံေချွ၊ ေရှာက်ကိုင်းမှ၊ ချိုးက၀ိုင်း)ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်အပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အုၣ်ထါအမူးလၢတၢ်ကိးအီၤလၢ “-ဩပွဲ”န့ၣ်လီၤ.


စိၤအခဲအံၤပထံၣ်ဘၣ်လၢတၢ်အုၣ်ထါအမူးန့ၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲတၢ်ထၢက့ၤပှၤသံအဃံ, တၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ်အမူး, တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါမူးသ့ၣ်တဖၣ်အမဲာ်ညါဒီးမူးလၢအဘၣ်ဃးဒီးကလုာ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်တဖၣ်
အခါစ့ၢ်ကီးသ၀ီခိၣ်နၢ်တဖၣ်သုးကျဲၤဒီးမၤ၀ဲလီၤ. ကညီသ၀ီကိးဖျၢၣ်န့ၣ်ဃုထၢထီၣ်၀ဲဖိၣ်သၣ်ခွါအခိၣ်,
မုၣ်ကနီၤအခိၣ်တဖၣ်လီၤ.သ၀ီအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤမ့ၢ်အိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးတီခိၣ်ရိၣ်မဲမၤသကိး၀ဲလီၤ.

လၢပျၢၤဖဲမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်လဲၤဟးဘူၣ်ဟးဘါတၢ်လၢတၢ်လီၢ်ယံၤအခါမ့ၢ်လဲၤတုၤဘၣ်လၢသ၀ီတ
ဖျၢၣ်ဖျၢၣ်န့ၣ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါ၀ဲဖဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိတဖၣ်ဘၣ်တူၢ်လိာ်၀ဲပှၤတမှံၤအဃိလၢသ၀ီပူၤဖိၣ်သၣ်ခွါ
အခိၣ်, မုၣ်ကနီၤအခိၣ်တဖၣ်ဘၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲ၀ဲမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဒ်သိးကတူၢ်လိာ်ပှၤတမံှၤဒီးရ့တံၤရ့
သကိးသ့ၣ်ညါလိာ်သးအဂီၢ်ဘၣ်သုးကျဲၤ၀ဲတၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်လၢတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ဒိဒီးတၢ်အုၣ်ထါအမူးန့ၣ်လီၤ.

လၢပျၢၤမ့ၢ်လၢမ့ၣ်အူတအိၣ်အဃိပှၤဆှိးကဲၤထီၣ်မ့ၣ်အူပူၣ်ကမၤန့ၢ်တၢ်ကပီၤအဂီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ်စိၤခဲအံၤပှၤသူ
က့ၤမ့ၣ်အူဒၢဖးဒိၣ်ဒ်လီမ့ၣ်အူအသိးဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကပီၤအဂီၢ်လီၤ.ဖဲတၢ်ခံးလီၤသီအဆၢကတီၢ်ကတဲာ်
ကတီၤထီၣ်အသးလၢကတူၢ်လိာ်ပှၤတမံှၤအဂီၢ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်ကတဲာ်ကတီၤဃာ်တၢ်လီၢ်လၢသ၀ီအကပၤပျီ
ဖးလဲၢ်ပူၤဒီးဒါလီၤ၀ဲလီၢ်ဘိတဖၣ်ဒီးပှၤလၢကဂဲၤကလံၣ်ပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါကိးဂၤဟံးန့ၢ်သကိးတၢ်လီၢ်လီၤ.

တချုးအ၀ဲသ့ၣ်စးထီၣ်ဂဲၤကလံၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်ဒိသရၣ်လုၢ်ထီၣ်ပာ်ထီၣ်တၢ်လၢကအိးထီၣ်တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အဂီၢ်
ဒီးပှၤစးထီၣ်ဂဲၤကလံၣ်လီၤ. ပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိန့ၣ်ပာ်ပနီၣ်၀ဲပှၤအနီၢ်ဂံၢ်ကဘၣ်မ့ၢ်တဆံဃုဂၤ, ခံဆံလွံၢ်ဂၤ,
သၢဆံခံဂၤတဖၣ်စုာ်စုာ်လီၤ.ပှၤလၢဂဲၤကလံၣ်တဖၣ်ဘၣ်ပာ်အမဲာ်သၣ်ကမှံကမှံဒီးဂဲၤကလံၣ်လၢတၢ်သူၣ်
မုာ်သးမုာ်အပူၤလီၤ.ပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိတဖၣ်တၢ်သး၀ံၣ်တၢ်မ့ၢ်ကတၢၢ်တဆၢဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဘှံး၀ဲတစိၢ်ဖိလီၤ.
တချုးတၢ်သး၀ံၣ်တၢ်လၢခံတဆၢစးထီၣ်လၢတၢ်ကဂဲၤကလံၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၢၣ်စၢၤအဆၢကတီၢ်အိၣ်စ့ၢ်
ကီးဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤ.

ဖဲပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိတဖၣ်အိၣ်ဘှံးအခါလၢကမျၢၢ်တဖၣ်အကျါတဂၤဂၤကကွဲမုာ်ပှၤလၢအသး၀ံၣ်တၢ်မုာ်, အသး၀ံၣ်တၢ်ဖၠဲးလၢပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိအကျါဒီးကကိးထီၣ်၀ဲလၢအမံၤဒီးကွဲ၀ဲဒ်သိးကဟဲဂဲၤကလံၣ်၀ဲလၢက
မျၢၢ်တဖၣ်အမဲာ်ညါလီၤ.ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ကိးထီၣ်အမံၤန့ၣ်တၢ်ကဟ့ၣ်အီၤတၢ်ဟ့ၣ်ဒ်အမ့ၢ်မိာ်ဒီးစ့ယဲၢ်ဘး မ့တမ့ၢ်တဆံလီၤ.ဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်၀ံၤဒီးပှၤလၢအန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တဂၤကဆၢထၢၣ်လၢကမျၢၢ်တဖၣ်
အမဲာ်ညါဒီးကကိးထီၣ်၀ဲပှၤဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးဆူကမျၢၢ်တဖၣ်အခၢၣ်သးဒ်သိးကဟဲထီၣ်ဒီးဂဲၤကလံၣ်၀ဲအဂီၢ်လီၤ.

သး၀ံၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲထါသး၀ံၣ်ဒ်ကညီစှီၤကျိာ်မ့ၢ်၀ဲၱဒိကနၣ်သကိးတက့ၢ်, ယကသး၀ံၣ်န့ၢ်သုတၢ်လီၤ. စဖူဃံၤအမံၤဘၣ်တၢ်ကိးထီၣ်လံနမံၤဟူထီၣ်သါလီၤလၢမူးတဘျီအံၤအဃိဟဲဆူယအိၣ်လၢ
ကမျၢၢ်တဖၣ်အမဲာ်ညါတက့ၢ်.

တၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်သး၀ံၣ်၀ံၤတဘျီဃီတၢ်ဒ့တၢ်အူတဖၣ်သီၣ်ထီၣ်၀ဲလီၤ. တၢ်သး၀ံၣ်မ့ၢ်ကတၢၢ်
တဆၢ၀ံၤဒီးတၢ်ဒ့ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိပှၤသး၀ံၣ်တၢ်ဖိစ့ၢ်ကီးအိၣ်ဘှံးဘၣ်၀ဲတစိၢ်လီၤ. တၢ်ဒ့သီၣ်မ့ၢ်ကတၢၢ်တဘျီဃီလၢပှၤဃ့ထီၣ်တၢ်သး၀ံၣ်လၢခံတဆၢလၢတၢ်ကသး၀ံၣ်ကဒီးအီၤလီၤ. စဖူဃံၤ, ဘၣ်ဟဲထီၣ်ဂဲၤကလံၣ်တခီခီသး၀ံၣ်တၢ်တခီခီဆူပှၤကိးထီၣ်တၢ်အအိၣ်လၢကမျၢၢ်အမဲာ်ညါလီၤ. ဖဲပှၤကိး
ထီၣ်ဒီးသး၀ံၣ်တၢ်တယုၢ်၀ံၤတယုၢ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒ့တဖၣ်အခါ, စဖူဃံၤ, ဘၣ်ဂဲၤကလံၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်လီၤ.

ဖဲအ၀ဲဂဲၤကလံၣ်အခါပှၤလၢအသး၀ံၣ်တၢ်တဂၤပြတၢၤအီၤအကလုာ်ကလုာ်လၢတၢ်သး၀ံၣ်ဒီးကမျၢၢ်တ
ဖၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးတၢ်ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးခိၣ်ဖးဆူပှၤအဂၤ
လွံၢ်ဂၤယဲၢ်ဂၤ၀ံၤဘၣ်မၤ၀ဲဒ်သိးပှၤလၢညါတဂၤအသိးလီၤ.ပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိမ့ၢ်၀ံၤတဘျီလၢ်လၢ်အ၀ဲသ့ၣ်မၤ
၀ဲတၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးဒ်အံၤထီဘိလီၤ.

ဖဲပှၤထၢက့ၤတၢ်ဃံအမူးန့ၣ်အဆိကတၢၢ်ပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိတဖၣ်သး၀ံၣ်တၢ်ဒီးဂဲၤကလံၣ်၀ံၤပှၤစးထီၣ်မၤ
တၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤ.အဆိကတၢၢ်ဘၣ်ကိးထီၣ်၀ဲပှၤသံအမံၤဒီးဘၣ်သး၀ံၣ်၀ဲတၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖး
အတၢ်သး၀ံၣ်, မ့ၢ်တၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်လၢပှၤသံတဂၤအဂီၢ်လီၤ.

ဖဲပှၤဂဲၤကလံၣ်ဒိတဘျီလၢ်လၢ်ပှၤဂဲၤကလံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံဖိၣ်သၣ်ခွါဒီးမုၣ်ကနီၤတဖၣ်မၤ၀ဲတၢ်အုၣ်ထါအမူး
လီၤ.မုၣ်ကနီၤတဖၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ်ဖဲလီၢ်ဘိတဖၣ်အဖီခိၣ်ဒီးဆ့ၣ်နီၤတဂၤဘၣ်တဂၤလီၤ.ဖဲဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ်
အခါမုၣ်ကနီၤဆံးဆံးဖိတဖၣ်တဆ့ၣ်နီၤဃုာ်ဒီးမုၣ်ကနီၤလၢအသးအိၣ်အနံၣ်ခံဆံအကပိာ်ကပၤတဖၣ်
အကျါဘၣ်.မုၣ်ကနီၤမ့ၢ်ဟဲအါဒီးဘၣ်ဆ့ၣ်နီၤ၀ဲခံကျိၤ မ့တမ့ၢ် သၢကျိၤလီၤ.

ဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဘၣ်တရံး၀ဲပိာ်မုၣ်လၢအဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်ခံ၀ီ မ့တမ့ၢ်သၢ၀ီဒီးဘၣ်ကွၢ်၀ဲလၢကဘၣ်ဆ့ၣ်နီၤ
ဒီးတဲသကိးတၢ်ဒီးမတၤန့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကနီၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဟးတရံးဒီးကွၢ်အ၀ဲသ့ၣ်အခါ
ပာ်၀ဲအမဲာ်သၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်နံၤကမှံလၢအလီၤအဲၣ်တဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်လီၤ.ဖဲဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဟးတ
ရံးကွၢ်တၢ်၀ံၤဒီးဆ့ၣ်နီၤ၀ဲဒၣ်လၢပှၤလၢအကွၢ်နီၣ်ပာ်၀ဲတဖၣ်အမဲာ်ညါ၀ံၤဒီးကတိၤသကိးတၢ်, သံကွၢ်၀ဲမုၣ်ကနီၤအမံၤအိၣ်တၢ်လီၢ်သ၀ီမတၤ၀ံၤမၤသ့ၣ်ညါလိာ်သကိးအသးတဲလိာ်အသးဘၣ်ဃးတၢ်
ဒီတံၤဒီသကိးအဂ့ၢ်ဒီးတဲစ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဂ့ၢ်လီၤ.တၢ်တဲသကိးတၢ်ဒ်သိးတဖၣ်အံၤကညီပှိၢ်တဖၣ်
ကိး၀ဲလၢချဲၣ်ကွှ့နၣ် မ့တမ့ၢ်ချဲၣ်လီၤနံလီၤကွှ့နၣ်လီၤ.တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢတၢ်ကတိၤရ့လိာ်သးတဲနၢၤ
လိာ်သးလီၤ.

ကညီပှိၢ်အိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်တဖၣ်အတၢ်အုၣ်ထါအမူးအံၤမ့ၢ်လုၢ်လၢ်ထူသနူတခါအသိးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးမုၣ်
ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဃု၀ဲတၢ်အဲၣ်တီအမူးလီၤ.တၢ်မၤထါအလုၢ်အလၢ်အံၤပှၤသးပှၢ်တဖၣ်မၤ၀ဲဒ်မုၣ်ကနီၤ
ဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်တဂၤဒီးတဂၤကထံၣ်လိာ်စံးကတိၤဘၣ်တၢ်လၢတၢ်သဘျ့အပူၤဒီးကဃု၀ဲအသးသမူအ
တံၤသကိးလၢအဘၣ်သး၀ဲတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်လၢအကိး၀ဲလၢချဲၣ်ကွှ့နၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်တဲသကိးတၢ်တုၤဖးဖီမုၢ်, ဒီးစးထီၣ်ဖးဖီမုၢ်တုၤလၢမုၢ်ဆ့ၣ်မ့ၢ်ဆၢကတီၢ်လၢကဘၣ်စးထီၣ်အံၣ်အုထါလၢအကိး၀ဲလၢ ,ဆယိမိ, န့ၣ်
လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိပှၤလၢအတဲတၢ်ယံာ်, ထီထီၣ်တဖၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အီၤခီဖျိဖိၣ်သၣ်ခွါအဂၤတဂၤ, ခံဂၤ,
သၢဂၤလၢအအိၣ်ဘူးဒီးအီၤတဖၣ်ပာ်ဘၢအမဲာ်လၢယၣ်လုး မ့တမ့ၢ် တၢ်ထွါမဲာ်ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ်လၢထါဒ်အမ့ၢ်
၀့, အခ့ဘၣ်အခါဘၣ်၀့ဘျဲဒံးဧါလီၤန့လီၤကွှ့နၣ်န့ၣ်လီၤ. အခီပညီမ့ၢ်၀ဲ - ၀့, တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်လံ. သုတဲသကိးတၢ်တဘျဲဒံးဘၣ်ဧါလီၤ.ဖဲမုၣ်ကနီၤ မ့တမ့ၢ် ဖိၣ်သၣ်ခွါခံဂၤမ့ၢ်အံၣ်အုစိ၀ဲလၢထါတယံၤတ
ဘူးခံဘျီသၢဘျီဒီးပိာ်ခွါလၢအတဲသကိးတၢ်အကလံၤထီတဖၣ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဟးကွံာ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.


မုၣ်ကနီၤတဖၣ်လၢအဆ့ၣ်နီၤရဲၣ်လီၤအသးတဖၣ်စ့ၢ်ကီးအဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢကဘၣ်မၤသကိး -ဆယိမိ, အဃိအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးခံဂၤတဖှိၣ်သၢဂၤတဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်စ့ၢ်ကီးပာ်ဖှိၣ်အသးခံဂၤ
တဖှိၣ်သၢဂၤတဖှိၣ်ပာ်ဘၢအမဲာ်ဒီးယၣ်လုးမ့တမ့ၢ် တၢ်ထွါမဲာ်ဒီးဘၣ်စးထီၣ်မၤ၀ဲတၢ်သံကွၢ်လၢထါတဖၣ်
လၢမ့ၢ်မတၤအဲၣ်ဒိးမၤထါဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

မုၣ်ကနီၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢဖိၣ်သၣ်ခွါဖဲလဲၣ်တဒူၣ်အဲၣ်ဒိးမၤထါဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.မုၣ်ကနီၤဖိတဖၣ်
စ့ၢ်ကီးကဘၣ်စံးဆၢ၀ဲမ့ၢ်ပှၤမၤထါဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်လံဧါတအိၣ်လံဧါလီၤ.

ဖဲမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်တချုးဆ့ၣ်နီၤမၤသကိးထါဒံးဘၣ်န့ၣ်မၤစိလိာ်အသးဒီးထါလၢပှၤလၢအစီၤစုၤ
လိာ်အသးဒီးအီၤတဖၣ်လၢမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤသကိးထါဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဧါလီၤ. သံကွၢ်စံးဆၢလိာ်အသးတဂၤတဘျီ
၀ံၤတုၤမ့ၢ်တဖုဒီးတဖုဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး၀ဲလၢကမၤသကိးထါဒီးလဲၤဆ့ၣ်နီၤ၀ဲလၢတဂၤဒီးတဂၤအမဲာ်ညါ၀ံၤ
မၤသကိးထါန့ၣ်လီၤ.မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါအဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဆ့ၣ်နီၤ၀ဲမဲာ်သကိးမဲာ်ဒီးမၤသကိးထါလၢ
အိၣ်ဒီးအဒိးအဖီၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်အုၣ်ထါန့ၣ် တၢ်တမၤအီၤတပယူာ်ဃီဘၣ်.တၢ်အုၣ်သကိးထါလၢအိၣ်ဒီးအဒိးအဖီၣ်တခီခီ,တဲသကိး
တၢ်တခီခီန့ၣ်လီၤ.မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတနီၤနီၤတမၤထါဘၣ်ဒီးတဲသကိးတၢ်ဒီးတဲနၢၤလိာ်အသးတုၤမုၢ်
ဆ့ၣ်တစုလီၤ.

တၢ်မၤတၢ်သံကွၢ်စံးဆၢလၢထါတဖၣ်အိၣ်ဒီးအဒိးအဖီၣ်န့ၣ်ကညီပှိၢ်တဖၣ်ကိး၀ဲလၢ မၤဖံဒိလိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်မၤထါန့ၣ်ဖိၣ်သၣ်ခွါမုၣ်ကနီၤတဖၣ်အိၣ်၀ဲအဖုတဆံတုၤလၢတဆံယဲၢ်ဖုလီၤ.ပှၤလၢမၤထါတဖၣ် ပှၤတူၢ်လိာ်အီၤလၢ မိာ်,သဘျုၣ်, ပအံဒီးညၣ်ဃ့တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်လီၤ.ပှၤလၢအမၤထါတဖၣ်မၤ၀ဲဒီး
အီၣ်၀ဲတခီခီဒီတနၤညါလီၤ.

တဘျီတခီၣ်မုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတနီၤလၢအမၤထါသ့တဖုဒီးတဖုတဟ့ၣ်လိာ်သး
အဃၣ်ဘၣ်. မၤ၀ဲတုၤလၢမုၢ်ဟဲထီၣ်တစုလီၤ. မ့ၢ်လၢမၤ၀ဲတကတၢၢ်ဒံးဘၣ်အဃိ
ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်မၤထါတဖၣ်ဟ့ၣ်ပှၤမၤထါတဖၣ်လၢခိၣ်ဖးလၢအမ့ၢ်စ့
ယဲၢ်ဆံ မ့တမ့ၢ် တကယၤမးဒီးပှၤမၤထါတဖၣ်မၤကတၢၢ်၀ဲလီၤ.

ပှၤလၢမၤထါတဖၣ်အိၣ်၀ဲဒီး အကလုၢ်အထီၣ်အလီၤ, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤမတၤန့ၣ်ပာ်ပနီၣ်ဃာ်၀ဲ,အိၣ်ဒီးတၢ်
သိၣ်တၢ်သီလၢကဘၣ်မၤ၀ဲဒ်လဲၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒ်သိးတၢ်အနၢၤအဃၣ်ကအိၣ်အဂီၢ်မၤ၀ဲဒ်တၢ်ဘျၢအသိးလီၤ. ပှၤသးစၢ်လၢအစးထီၣ်မၤ၀ဲထါတဖၣ်ဖဲအမၤ၀ဲတသ့ဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်မၤ၀ဲဖဲအတၢ်သ့အိၣ်ဒီးအီၤ, ပာ်အကလုၢ်အထီၣ်အလီၤစ့ၢ်ကီးတသ့ဒံးဘၣ်အဃိတချုးမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ပာ်ကတီၢ်၀ဲလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤ
ထါလၢအစဲၢ်နီၤခံဖုသၢဖုအိၣ်တ့ၢ်ဒီးမၤသကိး၀ဲထါလၢအကီတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအဒိးအဖီၣ်တဂၤတဘျီန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤထါဃုာ်ဒီးတၢ်သး၀ံၣ်န့ၣ်ပာ်ပနီၣ်၀ဲအိၣ်လွံၢ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အမံၤတဖၣ်
တၢ်ကိးလၢပှိၢ်ကျိာ်လီၤ.

၁.ယွှ့နၣ်ဖူ, မ့ၢ်ထါလၢ အသံကွၢ်စံးဆၢကျ့လိာ်သးအခိၣ်နူာ်
၂.ယွှ့နၣ်ဖါဒ,ူ မ့ၢ်၀ဲတၢ်သး၀ံၣ်ထါဘၣ်ဃးန့ဆၢၣ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤ
၃.လိခဲၣ်မ့း, မ့ၢ်၀ဲထါဘၣ်ဃးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဒီး
၄.တၢ်သး၀ံၣ်ဘၣ်ဃးဘူးဒးတၢ်ဘါအဂ့ၢ်တဖၣ်လီၤ.

ထါလွံၢ်ကလုာ်လၢအဖီခိၣ်န့ၣ်တချုးတၢ်စးထီၣ်ြပၢအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ကြပၢလိာ်အသးလၢထါဒ်လဲၣ်တကလုာ်န့ၣ်
ကဘၣ်သံကွၢ်စံးဆၢလိာ်သးလၢထါလီၤ. တုၤမ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်နာ်လီၤအသးလၢကမၤ၀ဲဒ်လဲၣ်တကလုာ်ဒီး
ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးလိာ်အသးဒီးစးထီၣ်ြပၢသကိး၀ဲလီၤ.တဖုန့ၣ်စးထီၣ်သံကွၢ်၀ဲတၢ်ကတိၤခူသူၣ်တဖၣ်ဒီး
အိၣ်လီၤတဲာ်တဖုစ့ၢ်ကီး ဘၣ်စံးဆၢက့ၤ၀ဲဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ. တဘျီဘျီပှၤလၢအသ့တဖၣ်မၤ၀ဲတၢ်သံကွၢ်
က့ၣ်က့ၣ်ကူကူလၢအလီၤဆီတဖၣ်အဃိပှၤလၢအိၣ်တ့ၢ်တဖုစံးဆၢက့ၤအီၤတဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး
၀ဲလီၤ. ဖဲတုၤလၢအခါ၀ဲန့ၣ်ပှၤပိာ်မုၣ်သးပှၢ်လၢအစဲၢ်နီၤတဖၣ်သိၣ်လိမၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ်ဒ်သိးကဘၣ်စံး
ဆၢက့ၤ၀ဲဒ်လဲၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ်တဖုဒီးတဖုမၤကွၢ်လိာ်သးအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤ.

တၢ်မၤထါအမူးန့ၣ်ပစံးလၢမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်ဃုအတၢ်အဲၣ်တီသ့လီၤ.မ့ၢ်မူးလၢမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်
ခွါတဖၣ်တဲသကိးဘၣ်တၢ်လၢတၢ်သဘျ့, တသးထီၣ်လိာ်သး,တမဲာ်ဆှးလိာ်သး,တဲတၢ်အဲၣ်အဂ့ၢ်ဖျိဖျိ
ဖျါဖျါသ့၀ဲအဃိလီၤ. မိၢ်ပၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးပျဲအဖိလၢကလဲၤမၤသကိး၀ဲထါလၢတၢ်သူၣ်ခုသးခုဒီးဆီၣ်ထွဲစ့ၢ်
ကီးလၢကမၤ၀ဲလီၤ. မိၢ်ပၢ်လၢအဖိမုၣ်ဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤတဖၣ်အမဲာ်သၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ. ဖဲမုၣ်ကနီၤတဖၣ်မၤ
ထါဒီနၤညါ၀ံၤဟဲက့ၤဆူအဟံၣ်န့ၣ်မိၢ်ပၢ်တဖၣ်သံကွၢ်၀ဲအဖိလၢမ့ၢ်အတဲဘၣ်တၢ်ဒီးမတၤ, အမိၢ်အပၢ်အ
မံၤ, တဲတၢ်ဒီးပှၤပှဲၤဂၤအဂ့ၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဂၤဒီးတဂၤအတၢ်ပါ်သးအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်ရှဲရှဲပျီပျီလီၤ.

ဖဲတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ်ဒီးတုၤဃီၤဆူတၢ်ယီၤထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်ပှၤမၤ၀ဲဒၣ်ထါတဘျီဘၣ်တ
ဘျီလီၤ. ဖဲကူးဘု၀ံၤတချုးတၢ်စူၤလီၤအဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤအခါန့ၣ်ဘၣ်ဖဲမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါတဖၣ်အ
တၢ်ဖံးတၢ်မၤချုးအဃိဖဲအမၤသကိး၀ဲထါတဘျီလၢ်လၢ်ပှၤမုၣ်ကနီၤဖိၣ်သၣ်ခွါလၢအအိၣ်လၢသ၀ီဘူးတံၢ်
တဖၣ်ဟဲမၤသကိး၀ဲထါဃူဃူပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.

တၢ်မၤထါမ့ၢ်ထူသနူတခါလၢပှၤတစိၤဘၣ်တစိၤဃုထၢ၀ဲအတၢ်အဲၣ်တီအမူးန့ၣ်လီၤ.ဃုထၢသကိး၀ဲဖဲအ
ဘၣ်အသးလၢတၢ်သဘျ့အပူၤသ့လီၤ. မုၣ်ကနီၤလၢအ

ဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤတဖၣ်အမဲာ်ဂ့ၤ, အမံၤဟူသၣ်ဖျါအသိးဖိၣ်သၣ်ခွါလၢအဒုၣ်အဒ့ဂ့ၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အိၣ်, တၢ်ထူးတၢ်တီၤအိၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးအမံၤဟူသၣ်ဖျါ၀ဲလီၤ.မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်မၤထါအမူးန့ၣ်တၢ်တမၤ
တၢ်တမဲးစုခီၣ်လၢၤဘၣ်. ဖဲတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ဒိ၀ံၤ, ဒိတယုၢ်ဒီးတယုၢ်အဘၢၣ်စၢၤတၢ်မၤတၢ်ဟ့ၣ်ခိၣ်ဖး၀ံၤ
စးထီၣ်တဲသကိးတၢ် (ချဲၣ်ကွှ့နၣ်) မ့တမ့ၢ် (ချဲၣ်လီၤနံလီၤကွှ့နၣ်) လီၤ. ဖဲဖးဖီမုၢ်အဆၢကတီၢ်မၤ
သကိး၀ဲထါလၢအအိၣ်ဒီးအဒိးအဖီၣ်တုၤမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တစုလီၤ.


ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ “ ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူအမူးတဖၣ်” လံာ်တၢ်ကွဲးပူၤ

လၢကစၢၢ်ခိၣ်ကညီစှီၤအဒူသ၀ီတနီၤမၤ၀ဲတၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ်အမူးဖဲလါနီလါလၢာ်န့ၣ်လီၤ. တုၤမၢ့်ကူးဘု
အဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဒီးလၢခုးသံၣ်တဖၣ်အပူၤအ၀ဲသ့ၣ်ကူးန့ၢ်၀ဲပအံဒီးဘုတစဲးဒီးကွဲတံၤကွဲတံၤသကိးပှၤ
လၢသ၀ီပူၤဒီးဒုးအီၣ်ဒုးအီ၀ဲတၢ်လီၤ. ၀ံၤအလီၢ်ခံကူးက့ၤ၀ဲဘုလၢအအိၣ်လီၤတဲာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဒုးအီၣ်ဆိ၀ဲဘုဆိတဖၣ်အဃိနာ်၀ဲလၢဘုလၢအအိၣ်လီၤတဲာ်တဖၣ်ကဟးထီၣ်အါအါအဂီၢ်လီၤ.

တၢ်ဒုးအီၣ်ဒုးအီဘုဆိန့ၣ်ကညီဖိတဖၣ်ကိး၀ဲလၢတၢ်အီၣ်ဘုသီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.ဆံးမုၢ်ဒီးဆံးဆၣ်လါန့ၣ်မ့ၢ်ပှၤ
ကူးဘုအဆၢကတီၢ်လီၤ. ကိးနံၣ်ဒဲးတုၤလီၤလၢပှၤကူးဘုအဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလါလၢဟံၣ်ဖိဃီ
ဖိဘူးတံၢ်တဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးဒိကနၣ်သကိး၀ဲဖံဖုအတၢ်သိၣ်လီၤသီလီၤဒ်အမ့ၢ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်အထါ
တဖၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလီၤဘၢတဖၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဒိၣ်တဖၣ်သိၣ်လိမၤယုၤပှၤဖိသၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.

လါနီဒီးလါပျုၤအဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ပှၤကူးဘု၀ံၤဒီးပာ််ဖှိၣ်က့ၤဘုကဒိၣ်လၢတလ့ပူၤ၀ံၤစးထီၣ်ပညဲဘုလီၤ. ၀ံၤတၢ်ထၢနုာ်လီၤဘုဆူဘုဖီပူၤလီၤ.တချုးပှၤထၢနုာ်ဘုဆူဘုဖီပူၤန့ၣ်ပှၤဘၣ်လုၢ်ထီၣ်ဖံဘံယီၤလၢအမ့ၢ်
ဘုအမုၢ်ဃါမုၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအလုၢ်ထီၣ်၀ဲအဃိမုၢ်လၢ်၀ဲလၢဖံဘံယီၤကဆိၣ်ဂ့ၤ၀ဲဘုတဖၣ်ဒ်သိးမၤ၀ဲဘုက
န့ၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်,ဘုအကလၤတဖၣ်ကဟဲက့ၤဆူဘုဖီပူၤအဂီၢ်ဒီးအီၣ်၀ဲကတူၢ်အဂီၢ်လီၤ. လုၢ်ထီၣ်
၀ဲဘုတဖၣ်၀ံၤဒီးပာ်က့ၤ၀ဲလၢဘုဖီအပူၤလီၤ.

ဘုတဖၣ်တုၤမ့ၢ်အတုၤလၢဘုဖီ၀ံၤဖဲပှၤကစးထီၣ်အီၣ်အီၤန့ၣ်ဘၣ်မၤကဒီး၀ဲတၢ်အီၣ်ဘုဖီအမူးန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢပှၤမၤတၢ်အီၣ်ဘုဖီအမူးတသီန့ၣ်ဖိသၣ်တဖၣ်ဘၣ်လဲၤဆူပှၢ်ပူၤဒ်သိးကဃု၀ဲတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်, တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်အဂီၢ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်လၢအအိၣ်လီၤတဲာ်လၢဟံၣ်ဘၣ်မၤသံ၀ဲထိး,ဆီဒီးထိၣ်ဒ့ၣ်တနီၤဒ်သိးက
အီၣ်ဘၣ်၀ဲလၢခံတနံၤအဂီၢ်ကတဲာ်ကတီၤဒီးဖီအီၣ်တ့ၤအီၣ်ပာ်စၢၤ၀ဲန့ၣ်လီၤ.

မ့မ့ၢ်မိၢ်တဂၤဘၣ်လဲၤဆူဘုဖီဒီးစှီၤန့ၢ်၀ဲဘုပှဲၤအီၣ်၀ဲကလၢာ်ဖဲဘုဖီအနၢၣ်လွံၢ်သနၢၣ်လၢကအီၣ်၀ဲအဂီၢ်လီၤ. ၀ံၤဘၣ်မၤပှဲၤက့ၤတၢ်လီၢ်လီၤဟိလၢတၢ်အနၢၣ်လွံၢ်နၢၣ်လၢဘုလၢအထီၣ်စိရိၤထီၣ်လၢတၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ.
ဘုလၢအဟံးန့ၢ်၀ဲလၢတၢ်လွံၢ်သနၢၣ်န့ၣ်ပာ်၀ဲလၢအမ့ၢ်ဘုအသီတဖၣ်လၢအိၣ်လၢဘုဖီပူၤအခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ.
၀ံၤလိလီၤ၀ဲလၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

တုၤလၢမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤအဆၢကတီၢ်ဖိမုၣ်ဖိခွါလၢအလဲၤဃုတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်, ကသူဟီၣ်ဘီၣ်တဖၣ်ဟဲက့ၤတုၤ၀ဲ
ဆူဟံၣ်တစု, အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်စးထီၣ်မၤ၀ဲတၢ်မၤလၢအဘၣ်မၤ၀ဲတဖၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်
ဖီ၀ံၤတၢ်လၢတနၤဃီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တချုးမုၢ်ခံးလီၤအဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဟးကွဲပှၤလၢကဟဲအီၣ်ဂီၤအ
တၢ်အီၣ်လၢအမ့ၢ်အီၣ်လီၤဘုဖီအမူးအဂီၢ်လီၤ.

လၢခံတနံၤဟံၣ်ဖိဃီဖိကိးဂၤပၢၢ်ထီၣ်ဂီၤဂီၤဒီးဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤတၢ်အီၣ်လၢတၢ်အီၣ်မ့ၤလီၢ်အပူၤလီၤ. ဖံဖုဒီးဘူးတံၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဟဲတုၤတဘျီဃီကိးဂၤတချုးဖဲတၢ်အီၣ်လီၤဘုဖီမူးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်ကဘၣ်လဲၤကိး
၀ဲပှၤသူၣ်က့သးပှၢ် (ဖုဖးဒိၣ်) လၢကသိၣ်လီၤသီလီၤဖိလံၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.

တုၤမ့ၢ်ဖုသးပှၢ်ဟဲတုၤလီၤလၢတၢ်အီၣ်မ့ၤအလီၢ်န့ၣ်ပှၤလၢအဟဲမူးတဖၣ်ဘၣ်ဟံးန့ၢ်သကိးတၢ်လီၢ်လီၤ. တချုးတၢ်စးထီၣ်အီၣ်တၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၢ်ဖုဖးဒိၣ်ဘၣ်စံးကတိၤတဲနၢ်ပၢၢ်တၢ်အီၣ်လီၤဘုဖီအမူးအဂ့ၢ်ဒီးသိၣ်
လီၤသီလီၤဖိလံၤတဖၣ်၀ံၤအီၣ်သကိး၀ဲဃူဃူဖိးဖိးပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.