​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ်

စးထီၣ်လၢပယီၤစီၤပၤ(ဘိုးေတာ်ဖုရ၁း)အစိၤန့ၣ်ရၢၢ်ခၢၣ်ဒီးဘ့ကလါကီၢ်ခံဘ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်
အိၣ်ထီၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်အဃိအဲးကလံးဒီးပယီၤအတၢ်ရ့လိာ်အသးဖ့ၣ်ဆၢထီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်ဖဲပယီၤ
စီၤပၤ(ဘြကီးေတာ်ဖုရ၁း) အစိၤန့ၣ်ထံဆၢကီၢ်ဆၢတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အံၤတုၤ၀ဲဒၣ်ဆူအအၢကတၢၢ်လီၤ. ဖဲ၁၈၁၉နံၣ်န့ၣ်ပယီၤစီၤပၤ(မ၁ြဂစ်ဆင်)န့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်ကီၤလၤသူစီၤပၤထံၣ်၀ဲပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်န့ၣ်ဒီးဒုး၀ဲတ
ဘူၣ်ဘၣ်အဃိစံၣ်နုာ်၀ဲဒၣ်ဆူကီၤလၤ၀ါအတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.ဒီးဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢကီၤလၤ၀ါတဖၣ်အအိၣ်ဒီး
ကီၤလၤ၀ါတဖၣ်အၢၣ်လီၤ၀ဲဒၣ်လၢကမၤစၢၤကီၤလၤသူစီၤပၤဖိတဖၣ်လၢပယီၤအတၢ်မၤနၢၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲ၁၈၂၄နံၣ်ပယီၤစီၤပၤသုးတဖၣ်နုာ်လီၤဆူကီၤလၤသူကီၢ်ပူၤတဘျီဃီဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ဒုးဒီးအဲကလံးအ
သုးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်အဃိအဲကလံးဒီးပယီၤအတၢ်ရ့လိာ်အသးအံၤတုၤ၀ဲဒၣ်ဆူအအၢကတၢၢ်
န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်ကီၤလၤသူစီၤပၤဖိတဂၤလၢအမ့ၢ်(စနွှရတရန္တရှိန်)ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤလၢအဲကလံး
အအိၣ်၀ံၤထီဒါပယီၤအစီၤပၤအတၢ်ပၢတၢ်ြပးန့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်ပယီၤအစီၤပၤအသီလၢအမ့ၢ်(ဘြကီးေတာ်ဘု
ရ၁း)နၢ်ဟူလၢကီၤလၤသူစီၤပၤအဖိ(စနွှရတန္တရှိန်)ပၢၢ်ဆၢအီၤလံဒီးမၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်လၢအမ့ၢ်(မဟာဗန္ဓုုုုုူုလ)ဒ်
သိးကလဲၤမၤနၢၤကွံာ်ကီၤလၤသူစီၤပၤဖိတဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ.ကီၤလၤသူစီၤပၤဖိတဂၤအံၤဒုးပယီၤအစီၤပၤအ
သုးတနၢၤအဃီလဲၤစံၣ်နုာ်၀ဲဒၣ်ဆူအဲကလံးတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.ပယီၤတဖၣ်ဃ့က့ၤစီၤပၤဖိ(စနွှရတန္တရှိန)
ဘၣ်ဆၣ်အဲကလံးတဟ့ၣ်က့ၤဘၣ်အဃိပယီၤဒီးအဲကလံးအတၢ်ရ့လိာ်အသးအၢထီၣ်ကဒီးန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲ၁၈၂၄နံၣ်ဖးဖီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်အဲကလံးအသုးတဖၣ်ဟဲဆီလီၤအသုးဖဲပယီၤအတၢ်ပၢ(ရှင်မြဖူကျွန်း)အဃိ
ပယီၤအစီၤပၤခါလီၤအကလုၢ်ဒ်သိးကလဲၤဒုးဖျိးကွံာ်အဲကလံးအသုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤတယံာ်ဘၣ်
န့ၣ်အဲကလံးအသုးတဖၣ်လဲၤဒုးနၢၤကွံာ်(ရှင်မြဖူကျွန်း)တဘျီကဒီးအဃိပယီၤဒီးအဲကလံးအတၢ်ဒုးစးထီၣ်၀ဲ
န့ၣ်လီၤ.ဖဲကီၤလၤသူဒီးပယီၤအကီၢ်ဆၢအဲကလံးဒီးပယီၤတၢ်ဒုးစးထီၣ်တဘျီဃီအဲကလံးထံသုးလဲၤထီၣ်ဆူ
၀့ၢ်တကူၣ်ဒီးဒုး၀့ၢ်တကူၣ်န့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်စီၤပၤနၢ်ဟူအဲကလံးထံသုးထီၣ်ဒုး၀့ၢ်တကူၣ်လံဒီးမၤလိာ်၀ဲပယီၤသုး
ခိၣ်ကျၢၢ်(မဟာဗန္ဓုုုုုူုလ)ဒ်သိးကဟဲက့ၤမၤစၢၤတၢ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်တၢ်ဒုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

(မဟာဗန္ဓုုုုုူုလ)ဟဲက့ၤတုၤဖဲ၁၈၂၅နံၣ်အနံၣ်ဖးဖီဘၣ်ဆၣ်ထီၣ်ဒုး၀့ၢ်တက့ၣ်တန့ၢ်ဘၣ်အဃိ(မဟာဗန္ဓုုုုုူုလ)က့ၤ
ဆီလီၤက့ၤအလီၢ်ဖဲ၀့ၢ်ဒနူးဖၠူၣ်ဒီးခီဆၢအဲကလံးအသုးဖဲန့ၣ်လီၤ.တုၤမ့ၢ်အဲကလံးတဖၣ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ၀့ၢ်တ
ကူၣ်လၢအတၢ်ပၢအဖီလာ်၀ံၤလဲၤထီၣ်ဒုး၀့ၢ်ဒနူးဖၠူၣ်ဒီးဘၣ်ဒုး၀ဲယဲၢ်လါဃၣ်ဃၣ်၀ံၤပယီၤသုးခိၣ်ကျၢၢ်(မဟာဗန္ဓုုုုုူု
လ)သံ၀ဲအဃိအဲကလံးမၤန့ၢ်၀့ၢ်ဒနူးဖၠူၣ်၀ံၤလဲၤထီၣ်ကဒီးဆူထးဒ်သိးကမၤနၢၤကီၢ်ပယီၤအ၀့ၢ်ခိၣ်၀့ၢ်အ့၀းအဂီၢ်
န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်တုၤဖဲပယီၤအသ၀ီအမံၤ(ရန္တပုိရွာ)တဘျီဃီစီၤပၤခၢၣ်စးတဖၣ်ဟဲထံၣ်လိာ်အသးဒီးအဲကလံး
ဒ်သိးကမၤက့ၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးကပတုာ်တၢ်ဒုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤအဖီခိၣ်အဲကလံးဃ့တၢ်ဂ့ၢ်ယဲၢ်ထံၣ်လၢပယီၤကလူၤထွဲမၤထွဲဒီးပယီၤအၢၣ်လီၤလၢကလူၤထွဲ
မၤထွဲ၀ဲအဃိဖဲ၁၈၂၆နံၣ်ဖဲလါဖ့ၤြဘူၤအါရံၤ(၂၄)သီအနံၤန့ၣ်အဲကလံးဒီးပယီၤမၤလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤတဘ့ၣ်
လၢဘၣ်တၢ်ကိးအီၤ(ရန္တပုိစာချူပ််)ယၤတပိၣ်လံာ်ဃံးဃာ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢလံာ်ဃံးဃာ်အပူၤတၢ်ဂ့ၢ်အကါ
ဒိၣ်ယဲၢ်ထံၣ်မ့ၢ်၀ဲ-

(၁)ပယီၤစီၤပၤအပဒိၣ်တဘၣ်မၤဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးကီၤလၤသူကီၢ်စဲၣ်ဖိတဖၣ်လၢအမ့ၢ်ကီၢ်အါသၣ်(အ၁သံ)
ကီၢ်(မဏိပူရ)ဒီး(ဂျိန်းကိယ)တဖၣ်လၢၤဘၣ်.

(၂)ပယီၤစီၤပၤပဒိၣ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်ဒီးတနီသရ့ၣ်ကီၢ်ခီဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်ဆူအဲက
လံးအအိၣ်.

(၃)ပယီၤစီၤပၤပဒိၣ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လီးအကကွဲၢ်တဆံဆူအဲကလံးပဒိၣ်အအိၣ်.

(၄)အဲကလံး ဒီးပယီၤကပာ်၀ဲအခၢၣ်စးခံခီလၢာ်ဒ်သိးကဖံးသကိးမၤသကိးတၢ်ကသ့အဂီၢ်.

(၅)ဘၣ်ဃး ဒီးမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတခီန့ၣ်ကမၤက့ၤ၀ဲလီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ.