​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ်

ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်နံၤ(၁၉၄၉)လါယူၤ၁၄သီ
ပမှံၤပပှၢ်အတၢ်ကတိၤအိၣ်၀ဲတဘီလၢအစံး၀ဲပဟီၣ်ညီပသါကုးကီဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲတီ၀ဲဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢန့ၣ်
လီၤ.ကညီဖိတဖၣ်စးထီၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဒုးဒီးမၤနၢၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ညီကဒၣ်ဘၣ်ဆၣ်ကပၢက့ၤ၀ဲတခီမ့ၢ်တၢ်လၢ
အကီလၢအဂီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်တုၤလီၤခဲကနံၣ်အံၤတၢ်ကီဒံးန့ၣ်တကမၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. 

တချုးစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဒုးစးထီၣ်ဒ်ဘၣ်န့ၣ်ကညီခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်
ကရၢဒီးကညီတဖၣ်နၢ်ပၢၢ်ဒီးသ့ထီၣ်ဘၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကရၢကရိထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒ်အြကၢးဒီးလၢခံတစဲးတၢ်
ဒုးအိၣ်ထီၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၣ်အိၣ်ဂၢၤသးကရၢဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်မၤလိဘၣ်ဃးသုးဒီးတၢ်ဒုးသုးဒုးသံၣ်အဃိကညီဖိတဖၣ်
နၢ်ပၢၢ်တၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးတၢ်ကဟုကယာ်လီၤက့ၤသးဒ်အသ့ဖဲအြကၢးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ပၢတၢ်ြပးတခီန့ၣ်တၢ်တသုးကျဲၤဟ့ၣ်တၢ်မၤလိတၢ်နၢ်ပၢၢ်တဖၣ်နီတမံၤ
နီတဘျီဘၣ်အဃိသတးဒီးဖဲစုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဒုးစးထီၣ်ဒီးကညီတဖၣ်ဒုးန့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်ဃ့၀ဲ
လၢလီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကဆှၢလီၤပဒိၣ်ပပှၢ်လၢကဟဲလီၤပၢတၢ်မ့တမ့ၢ်ကဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဒီးဟ့ၣ်လီၤတၢ်
နဲၣ်လီၤလီၤ.  ဖဲန့ၢ်အခါလီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်ခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်ဘၣ်တၢ်က၀ီၤတံၢ်ဃာ်အီၤလၢဒုၣ်ဒါဖဲအ့စ့ၣ်တနီၤ
တၢ်ကျဲၤလီၤဆီတအိၣ်စဲဃဲၤတနီၤတမံၤဘၣ်အဃိခိၣ်နၢ်တဖၣ်စံးဆၢက့ၤဒၣ်၀ဲလၢဖဲသုသ့ကွၢ်မၤပာ်ဒီးကညီ
ဖိလၢအဒုးန့ၢ်ခူ၀့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်မၤကွၢ်ပၢပာ်တၢ်လီၢ်တဖၣ်ဒ်အသ့အသိးန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဒုးစးထီၣ်တုၤလီၤလၢတၢ်ဂုၤက့ၤခံလၢအ့စ့ၣ်န့ၣ်လၢ(၄)လါဃၣ်ဃၣ်အတီၢ်ပူၤ
လီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်နဲၣ်လီၤဘၣ်ဃးတၢ်ပၢတၢ်ြပးတသ့နီတမံၤနီတဘျီဘၣ်လီၤ့ခိၣ်နၢ်လၢကီၢ်
ရ့ၣ်ဒီးလၢကီၢ်ဆၣ်တနီၤဒုၣ်ဒါဖီၣ်ဆိအီၤဒီးပှၤလၢအိၣ်တ့ၢ်လၢအဖီလာ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဒၣ်တၢ်လီၢ်လၢအဒုးန့ၢ်၀ဲ
တဖၣ်နပၢနတၢ်လီၢ်ယပၢယတၢ်လီၢ်နပၢဒ်နနၢ်ပၢၢ်ယပၢဒ်ယနၢ်ပၢၢ်တၢ်လဲၤအသးတဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဘၣ်တၢ်လဲၤ
တဂၤမံၤတဂၤမၠိ​ လီၢ်ခၢၣ်သးအတၢ်ဖီၣ်ပျံၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိဒီးမၤ၀ဲတညီစ့ၢ်ကီးဘၣ်အမဲာ်ညါတၢ်ပၢတၢ်ြပးမ့ၢ်
တၢ်မၤလၢကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်အိၣ်ဒီး​ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်မၤန့ၢ်ကျိၣ်စ့ဒီး​ သူက့ၤ၀ဲလၢအကစၢ်အဂီၢ်ဒီးကဲထီၣ်
(နယ်စ၁းပယ်စ၁း)​ ဒီးတနီၤကွၢ်ဒၣ်လၢကျိၣ်စ့ဒီးတကွၢ်တၢ်လၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီးအတၢ်မၤ
နၢၤတၢ်အဂီၢ်ဘၣ်.

ဖဲတၢ်ဂုၤက့ၤခံလၢအ့စ့ၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ကီၢ်သူလ့ၤ၀့ၢ်ခိၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်ဘၣ်တၢ်သုးက့ၤအီၤဆူ၀့ၢ်တီအူန့ၣ်လီၤ.
ဒီးဖဲ၁၉၄၉နံၣ်လါယူၣ်(၁၄)သီန့ၣ်တၢ်ကိးကီၢ်သူလ့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဆူတီအူလၢတၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤကီၢ်သူလ့ၤပ
ဒိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤချ့ဒံးချ့ဒူးဒီးတၢ်ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဘၣ်ဃးခၢၣ်စးလၢ
အထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်ဘၣ်တၢ်ကိးက့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဆူတီအူ၀့ၢ်ဒီးပှၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီန့ၣ်ခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်
မ့ၢ်ပှၤလၢတီအူ,မ့မ့ၢ်ပှၤလၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်တခီတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤတညီဘၣ်အဃိလဲၤထီၣ်စှၤဂၤဒီးဘၣ်ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤ
လၢသရၣ်အူဖ့ၣ်ညူးလၢဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တခီလဲၤဟံးတၢ်စုက၀ဲၤလၢတီအူအဃိသထူၣ်ခၢၣ်စးထီၣ်ဘၣ်၀ဲတၢ်အိၣ်
ဖှိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်မ့ၢ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်တဖုဒီးတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤကိတိာ်လၢက
ပၢကီၢ်သူလ့ၤတဖုန့ၣ်လၢအဆိတၢ်ဃုထၢထီၣ်ပှၤ(၁၂)ဂၤလၢခၢၣ်စးတဖၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအအါကတၢၢ်၀ံၤတၢ်ဖီၣ်
တၢ်ဖးကဒီးလၢကိတိာ်(၈)ဂၤအဂီၢ်ဒီးပှၤန့ၢ်တၢ်ဖးအအါကတၢၢ်မ့ၢ်အူလးဖ့ၣ်လၢသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တခီန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်တုၤတၢ်ကျဲၤလီၤကိတိာ်အလီၢ်န့ၣ်ဒ်စီၤဘးအူကၠံမ့ၢ်ခ့ၣ်အဲၣ်ကရၢခိၣ်တဂၤအသိးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤလၢကိ
တိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အလီၢ်ဒီးကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ဃုထၢအီၤလၢကပၢကီၢ်သူလ့ၤတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ-

၁. ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်စီၤဘးအူကၠံ(လီၢ်ခၢၣ်သး)
၂. ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ်အူလးဖ့ၣ်(သထူၣ်)
၃. ထံလီၢ်လီၢ်ပူၤကိတိာ်စီၤဖိမီၣ်(ညီၣ်လ့ပ့ၣ်
၄. တၢ်ဒီသဒၢကိတိာ်ကီၢ်ကစၢ်ရွ့ၣ်လ့(တီအူ)
၅. ကျိၣ်စ့၀ဲၤကျိၤကီၢ်ကစၢ်ထူရးအူ(တီအူ)
၆. သ့ၣ်ပှၢ်ဒီးစံာ်ပှဲၤစီၤစ့ၣ်တ့ၣ်(တီအူ)
၇. တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ပဒိၣ်ဘးထူ(တီအူ)
၈. တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ၀ံစိာ်တီဆှၢကီၠနစၢၣ်ထၢၣ်မ့တီအူတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.


တိၢ်နီၢ်-လၢခံတစဲးကီၢ်ကစၢ်ရွ့ၣ်လ့ဖီၣ်က့ၤတီအူသုးက့ခိၣ်တၢ်မၤဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်မ့မီၣ်ဖီၣ်က့ၤတၢ်ဒီသဒၢ၀ဲၤကျိၤခိၣ်န့ၣ်
လီၤ.
လါယူၣ်(၁၄)သီအနံၤန့ၣ်မ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါဒ်အမ့ၢ်ကညီဖိတဖၣ်
အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကညီကီၢ်,ကီၢ်သူလ့ၤဒီးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ်
ကညီတဖၣ်အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကညီကီၢ်ကီၢ်သူလ့ၤဒီးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်တၢ်ပၢတၢ်ြပးအနံၤန့ၣ်လီၤ.
ဟါခီလီၤ(၆)နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်ကီၢ်သူလ့ၤတၢ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်လၢကလံၤကျါဘိးဘၣ်ပါ်ဖျါထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢက
ညီတဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အထံသဘျ့အကီၢ်သဘျ့လၢအမ့ၢ်ကီၢ်သူလ့ၤဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်အကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်(ကိတိာ်တ
ဖု)ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်သူလ့ၤကညီတၢ်ပၢတၢ်ြပးန့ၣ်လီၤ့မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ရၤလီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ
ကလံၤကျါသန့ဒ်(BBC)ကီၢ်အဲကလံး(ALINDIAN)ကီၢ်အံဒယၣ်(PAKISTAN)ပၣ်ကံးစတၣ်ဒီးကီၢ်အီးစြထ့
လယၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ကညီတဖၣ်အတၢ်ဒုးအိၣ်ဖှိၣ်ကီၢ်သူလ့ၤဒီးကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤအလၢအပှဲၤဒီး
ထံဂုၤကီၢ်ဂၤအတၢ်ပရၢပစၢၢ်လၢထံကီၢ်တဘျုးဘ့ၣ်စ့ၢ်ကီးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်သူဖးဒိၣ်တဖၣ်
အံၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ(၁၉၅၀)နံၣ်ခ့ၣ်ကၠံၣ်ဘံၣ်(KGB)အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢလါအ့ြဖ့ၤန့ၣ်အၢၣ်လီၤစံၣ်ညီၣ်၀ဲလၢမုၢ်
တနံၤလၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကညီကီၢ်,ကီၢ်သူလ့ၤ,ဒီးကီၢ်သူလ့ၤပဒိၣ်ဖဲလါယူၣ်(၁၄)သီန့ၣ်တၢ်ကပာ်ကဲမၤလၤက
ပီၤအီၤဒ်ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်နံၤအသိးဒီးမုၢ်နံၤန့ၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤအီၤဒ်န့ၣ်သိးတုၤလီၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်
လီၤ.