Archive for 2011
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး :
ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
,
တၢ်ဂီၤမူ
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး :
ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
,
ကညီဒီကလုာ်မုၢ်နံၤလီၤဆီတဖၣ်
သ့ၣ်အကဒုလၢအဂ့ၤ
ဘၣ်တနံၤ, ပှၤဒီပုၢ်၀ဲၢ်ခွါခံဂၤကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအကၠီလၢအဒိၣ်တဂၤ သိၣ်အပုၢ်ဒီးစံး၀ဲဒၣ်,တၢ်လၢသ့ၣ်တထူၣ်
မ့ၢ်ဒိၣ်ဒီးအကဒုမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်ထိၣ်ဟဲအိၣ် ကဒု၀ဲသ့အဘ့ၣ်လၢအကထိညါန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲကတိၤတၢ်၀ံၤဒီးအပုၢ်တဲ
ဘၣ်ကဒါက့ၤအီၤဒ်အံၤ, ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ, မ့ၢ်လၢနခိၣ်ဆူၣ်ဂ့ၤ,ခိၣ်ဆူၣ်ထီအဃိသူၣ်ဟဲအိၣ်လၢနခိၣ်အလိၤန့ၢ်
အဘ့ၣ်လၢအ ကထိစ့ၢ်ကီးလီၤ.
အၢၣ်, မ့ၢ်မၢၣ်
ဘၣ်တနံၤပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိဒီးပှၤ၀့ၢ်ဖိခံဂၤတဲသကိးတၢ်, ဒီးပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိသံ ကွၢ်,တၢ်လၢကလံၤတအူဘၣ်အီၤ
ဘၣ်ဒီးဟူးဒၣ်အတၢ်တနဲးနဲးန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် နသ့ၣ်ညါဧါ. ပှၤ၀့ၢ်ဖိအဖိတခီ,နတၢ်န့ၣ်ကမ့ၢ်ထိၣ်အဆူၣ်လီၤ
သၢၣ်. ပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိစံးဆၢအီၤ, တဘၣ်ဘၣ်.ပှၤ၀့ၢ်ဖိစံးကဒီး, မ့ၢ်စံးဒ်န့ၣ်, မ့ၣ်အူလုၢ်,ပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိ,တဘၣ်နီ
တစဲးဘၣ်.ပှၤ၀့ၢ်ဖိသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီးစံး၀ဲ,ဟါ,ပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိဧၢ,နလံၣ်အီၣ်ယၤလံဧါသၢၣ်.လၢခံကတၢၢ်ပှၤက
စၢၢ်ခိၣ်ဖိစံးဘၣ်အီၤဒ်အံၤ,တၢ်စံးဆၢန့ၣ်ညီကဒၣ်လီၤ. တၢ်လၢကလံၤတအူဘၣ်ဒီဟူးဒၣ်အတၢ်တနဲးနဲးန့ၣ်
မ့ၢ်၀ဲ,နၣ်ရံၣ်လဲၤတၢ်အ ဘိလီၤပှၤ၀့ၢ်ဖိဧၢ, လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤပှၤ၀့ၢ်ဖိတဲ၀ဲ, အၢၣ်...မ့ၢ်မၢၣ်.
လဲၤဂဲၤလၢကွဲၤလ့လိၤသန့မီၣ်
ဒိးတကါဖိတဒုစးထီၣ်မၤလိ၀ဲဒၣ်သီတူၢ်သီသီန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲဂဲၤ၀ဲကိးနံၤဒဲးဒီးအိၣ်တနံၤအဂဲၤသီတူၢ်ဒီးအသံ
ကွၢ်အစီဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ. စီစီ ဧၢ, ယဂဲၤသီတူၢ်ဖၠ ဲးလံမ့ ၢ်ဧါ. အစီစံးဆၢအီၤ,နြကၢးလဲၤဂဲၤလၢကွဲၤလ့ လိၤသ
န့န့ၣ်လီၤ.ဒိးတကါဖိအံၤနံၤလၢတၢ်သးဖှံ ဒီးတဲ၀ဲ, မ့ ၢ်ဧီ ၢ်အခီပညီနထံၣ်လၢယဂဲၤသီတူၢ်ဖၠဲးလံန့ၣ်မ့ၢ် ဧါ.တမ့ၢ်ဘၣ်, ယဆိမိၣ်နဂဲၤတကျၢနီတစဲးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်နမ့ ၢ်ဂဲၤလၢကွဲၤလ့လိၤန့ၣ်ယပံးကွံာ်ကွဲၤလ့လိၤ
သ့န့ၣ်လီၤ
ကွၢ်အစီဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ. စီစီ ဧၢ, ယဂဲၤသီတူၢ်ဖၠ ဲးလံမ့ ၢ်ဧါ. အစီစံးဆၢအီၤ,နြကၢးလဲၤဂဲၤလၢကွဲၤလ့ လိၤသ
န့န့ၣ်လီၤ.ဒိးတကါဖိအံၤနံၤလၢတၢ်သးဖှံ ဒီးတဲ၀ဲ, မ့ ၢ်ဧီ ၢ်အခီပညီနထံၣ်လၢယဂဲၤသီတူၢ်ဖၠဲးလံန့ၣ်မ့ၢ် ဧါ.တမ့ၢ်ဘၣ်, ယဆိမိၣ်နဂဲၤတကျၢနီတစဲးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်နမ့ ၢ်ဂဲၤလၢကွဲၤလ့လိၤန့ၣ်ယပံးကွံာ်ကွဲၤလ့လိၤ
သ့န့ၣ်လီၤ
ပသံးဖိ လၢမိမိဟ့ၣ်
ဘူးတၢ်စူၤလီၤသီသီလံ.တဟါတခီၣ်စံာ်ဖးလဲၢ်စကီၤမုၣ်နီၢ်ထူအိၣ်လၢမံဒၢးပူၤခံဂၤဧိၤဒီးအဖိခွါစီၤက့ၣ်လီၤ.
စကီၤမုၣ်ကွၢ်ထွဲမၤစၢၤအဖိခွါချံးကူချံးကၤ၀ံၤဒၢနုာ်၀ဲလၢတလါပူၤလီၤ.မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်လၢဂီၤထၢၣ်သၢဖိခွါအံၤက
လဲၤဆူ၀့ၢ်လၢၢ်ဟ့(တးခ်)လဲၤမၤလိတၢ်လၢပဒိၣ်တီၤထီကၠိလီၤ.စကီၤအနီၢ်ကစၢ်ကလဲၤဆှၢလီၤအဖိခွါလီၤ.
ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လၢပဒိၣ်မၤလိာ်ဃုာ်အီၤလၢကလဲၤဟံးန့ၢ်က့ၤခိၣ်ဖးတဖၣ်လီၤ.လါယူၤ၁သီနံၤန့ၣ်စီၤပၤ
ဖိခွါ၀ဲၢ်ကိလၢ၀့ၢ်ဘီကိာ်တခီကဟဲမၤမူးမၤပွဲနီၤလီၤခိၣ်ဖးလၢပဒိၣ်တၢ်ခ့တၢ်ပှၤလၢကီၢ်လၢၢ်ဟ့(တးခ်)တၢ်ပၢ
တခီလၢတၢ်ဃုထၢတ့ၢ်လံအီၤလၢတနံၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လၢကန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်မၤလၤကပီၤတဖၣ်လီၤ.ဒီးစကီၤစီၤ
၀ါပၣ်ဃုာ်၀ဲလၢအကျါဒီးလွာ်ဟဲတုၤအိၣ်အီၤလၢအါဖၢ(ကီၢ်ဆၣ်)အ၀ဲၤဒၢးလၢကဘၣ်လဲၤလီၤ၀ဲန့ၣ်လီၤ.
“ဖိခွါဧၢ”,မိၢ်အဲၣ်ဒိးမၤလိာ်ထွဲနခ့တမံၤလီၤ.သးပ့ၤနီၣ်လၢနမ့ၢ်ပှၤကညီတဂၤတဂ့ၤဧီၢ်.နဖိၣ်သၣ်ခွါထီၣ်လံ.ဒီး
တယံာ်ဘၣ်နကဖိၣ်သၣ်ခွါလ့ၤတုၤလ့ၤတီၤလီၤ.ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ပူၤအံၤတၢ်လ့တၢ်ပစီလၢအဘၣ်ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်
မ့ၢ်ဒၣ်ပိာ်မုၣ်လီၤ.နဖါတံၢ်စီၤကၢတဂၤလၢအမ့ၢ်ဒၣ်ယ၀ဲၢ်ဒၣ်ယဲန့ၣ်ဖိၣ်သၣ်ခွါထီၣ်သီသီလဲၤမၤသ့ၣ်ပှၢ်အတၢ်မၤ,
ဟံးန့ၣ်ကၠီၣ်တဲၣ်မုၣ်တဂၤ,တကနၣ်က့ၤအပှၤကလုာ်,တဟဲက့ၤလၢၤဆူစံာ်ဖးလဲၢ်နီတစုလၢၤဘၣ်.ပှၤစံာ်ဖး
လဲၢ်ဖိပိာ်ခွါလၢတၢ်တမံၤဃီအံၤမၤအသးအိၣ်ဒံး၀ဲအါမးလီၤ.ပှၤခဲလၢာ်တဖၣ်အံၤစံးလီၤက့ၤဒၣ်အသးလၢပှၤ
ကၠီၣ်တဲၣ်ဖိ,တကနၣ်က့ၤအပှၤကလုာ်လၢၤဘၣ်.နသါအၢၣ်လီၤမိၢ်လၢနကဟးဆှဲးတၢ်လီၤကမၣ်တဖၣ်အံၤ
တဘီဧါ.”မိဧၢ,ယမ့ၢ်နဖိခွါလီၤ.ယအၢၣ်လီၤနၤလၢယကဟံးန့ၢ်ကလုာ်မုၣ်အဂၤလၢယမါဘၣ်.”
နီၢ်ထူသးခုမးလၢအဖိခွါသဒါအၢၣ်လီၤအတၢ်ဃ့ကညးန့ၣ်လီၤ.မိၢ်အတၢ်အဲၣ်န့ၣ်ဂဲၤဆူၣ်မးလၢဖိခွါအိၣ်တ
ဂၤဃီအံၤအဖီခိၣ်ဒီးဖဲအတၢ်ကပီၤအိၣ်၀ဲန့ၣ်အဲၣ်ဒိးဆှၢဖိအံၤန့ၣ်လီၤ.ဖိမုၣ်အဒိၣ်ခံဂၤထီၣ်ပှၢ်လီၤဖးလံ. မၤ
န့ၢ်၀ၤလၢပှၤကညီဖဲစံာ်ဖးလဲၢ်အပူၤ,ပှၤမၤကစုအီၣ်ကစု, ပှၤသကဲာ်ပ၀းဂ့ၤခံဂၤလိာ်ဒီးတဘၣ်ယိၣ်၀ဲလၢ
အဂီၢ်အါကဲၣ်ဆိးဘၣ်. မ့မ့ၢ်ဖိသဒါစီၤက့ၣ်တဂၤ, မိၢ်အံၤသ့ၣ်ညါအတၢ်အခိၣ်ကိၤ,မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢတုၤလၢ
အသးလီမၤတၢ်တမံၤမံၤဒီးမတၤမးြတီအီၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်လီၤ. ဒီးမိၢ်အံၤအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်
တမံၤလၢဖိခွါအံၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဒၣ်လၢအ၀ဲကန့ၢ်ဖိန့ၢ်မါဒီးကလုာ်ဂၤဒီးလီၤမၢ်ကွံာ်၀ဲလၢနီၢ်ခိအတၢ်လီၤမၢ်
အံၤန့ၣ်လီၤ.
စကီၤမုၣ်ဘုးထီၣ်တၢ်လၢအဆ့ကၤထၢၣ်ဖိတဖျၢၣ်အပူၤ, ထုးထီၣ်ပသံးလၢၢ်လါတဘိ,ဖီၣ်ဃီၤဖိခွါအစုစ့ၣ်,
ဒီးဖျီၣ်န့ၢ်အီၤလၢအစုဒဲးလိၤလီၤ.စီၤက့ၣ်ဧၢ, ပသံးအံၤမ့ၢ်နဖံယမိၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲအတၢ်ဟ့ၣ်သါယၤတၢ်
အကျါတမံၤလီၤ.နဖံဟ့ၣ်ယၤပသံးအံၤအခါ, မၤလိာ်ယၤဒီးပဒီပုၢ်၀ဲခဲလၢာ်လၢတၢ်တမံၤဃီလၢယမၤ
လိာ်နၤခဲအံၤလၢတၢ်ဟံးဃာ်ပပှၤကလုာ်အတၢ်ကဆှီဒီးထီၣ်ဖိန့ၢ်မါန့ၢ်၀ၤက့ၤဒီးပပှၤကလုာ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ်
လီၤ”
တုၤစီၤက့ၣ်ကွၢ်လီၤက့ၤပသံးလၢအစုဒဲးလိၤဒီးနၢ်ဟူဘၣ်အမိၢ်အတၢ်ကတီၤတဖၣ်အံၤအသးဂဲၤထီၣ်မး
လုာ်လုာ်လၢအတဲက့ၤ၀ဲအဂ့ၢ်တဘၣ်တပှိၤလၢၤ၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အဲၣ်အပှၤကလုာ်အသးအံၤဟဲဂဲၤထိၣ်
သဲန့ၣ်တသ့ၣ်ညါ၀ဲဘၣ်. ဒီးကနၣ်၀ဲလၢဟံးဃာ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအမိၢ်အံၤကန့ၢ်ညီကဒၣ်လီၤ. တထံၣ်စိ
တၢ်ကီဖးဒိၣ်အိၣ်ခိးပာ်စၢၤအခိၣ်ဘၣ်. တထံၣ်စိတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဖး ဒိၣ်လၢအသးပူၤလၢအကဘၣ် ဒုး ဒံး၀ဲန့ၣ်ဘၣ်.
အိၣ် ဒ်အံၤအခါစီၤလါအကလုၢ်သီၣ်ထီၣ်၀ဲလၢဟံၣ်ဖိလာ်တခီ,ဟ့စီၤက့ၣ်-စီၤက့ၣ်” “ဘၣ်မနုၤလဲၣ်နၤစီၤလါ”
“ခွဲးလီၤမ့ၤလၢဟံၣ်၀ံၤလံနၤဧၢ,ဖါတံၢ်စီၤဘျဲၣ်ဟဲတုၤကီးလံ့ပှၤခိးနၤနၤဧၢ”
စကီၤမုၣ်စံးဘၣ်စီၤက့ၣ်,“ဖိသဒါဧၢ,လဲၤတခီ,မိၢ်ကကွၢ်မၤ၀ံၤက့ၤနတလါ”
စီၤက့ၣ်လဲၤဃ့ၢ်လီၤဆူဟံၣ်ဖီလာ်,ဖိးထီၣ်အသိၣ်ခွါဖိစီၤလါအကိာ်,ညိၣ်ကလံၤကွ့ကွ့ကွ့ကွ့ဒီးလဲၤဆူစီၤ
လါအဟံၣ်လီၤ.လဲၤတုၤ,သ့စု၀ံၤ၀ၣ်လီၤဆ့ၣ်နီၤလၢမ့ၤပျဲၢ်စီၢ်သရ့ၤဒီးစးထီၣ်အီၣ်မ့ၤလီၤ.
စီၤလါလဲၤဒီးတ့ၤခီၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ပုညီၢ်(တၢ်ဖိညီၤ)တဒုဒီးဆီမံၤဖါကီၢ်တဘ့ၣ်လီၤ.ဆီမံၤတခီဖီပဲာ်ပီာ်၀ဲလၢ
ဂ့ၢ်ပျိၢ်,မ့မ့ၢ်တၢ်ပုညီ(ဖိညီၤ)တခီဖီ၀ဲလၢသိလၢချါ,တၢ်နၢမူနၢဆှီတဖၣ်တခီလီၤ.ထိးအီၣ်တၢ်ဖိသွံဒီးညၣ်အုၣ်
၀့ၤထံကျဲၣ်ကျီခုာ်လၢမိၢ်ဂံာ်ဘၢၣ်ကမူၣ်(ကၣ်လံၣ်ဖိသၣ်)န့ၣ်လီၤ.အီၣ်မ့ၤသကိးသၢဂၤဘဲမးဆူးစုလ့ၣ်ခိၣ်မး
၀ဲလီၤ.သိၣ်ဖိခံဂၤအံၤကဘၣ်လီၤဖးလိာ်သးလီၤ.ဒီးမ့ၢ်တၢ်လီၤဖးအတၢ်အီၣ် သကိးတဘျီန့ၣ်လီၤ.စီၤလါ
ကွၢ်ဃီၤစီၤက့ၣ်အစုစ့ၣ်တခီဒီးထံၣ်အတၢ်သိးပသံးလၢၢ်လါတဘိလၢတသိးညီနုၢ်၀ဲဘၣ်န့ၣ်ဒီးကိးဩီထီၣ်
၀ဲ,ဟ့းနၤ,စီၤက့ၣ်,နကလဲၤလီၤမၤလိတၢ်လၢ၀့ၢ်ကၠိတဘီနမၤလီၤဆီနသး,နလီၤဂာ်မးထဲသ့ၣ်ခိၣ်တဂၤတ
ခီနဲာ်.
“ဟ့းနၤ,ပသံးအ၀ဲအံၤမ့ၢ်ခွါဖံအတၢ်ဟ့ၣ်သါခွါမိၢ်နၤဧၢ,ဒီးခွါမိၢ်ဒုးသီးထီၣ်ဒၣ်ခွါဖဲနလဲၤကိးန့ၢ်ယၤန့ၣ်လီၤ”
စီၤဘျဲၣ်တခီကွၢ်ဃီၤအဖိဒိၣ်အပသံး,သ့ၣ်နိၣ်က့ၤ၀ဲတဘျီဃီလၢအမိၢ်(စီၤက့ၣ်အဖံ)အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤပသံးအခါ
မၢအဖိတဖၣ်အၢလီၤကျီာ်လီၤအီၤလၢအသုတထီၣ်ဖိန့ၢ်၀ၤန့ၢ်မါလထကလုာ်ဂၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်
က့ၤစ့ၢ်ကီးအ၀ဲၢ်စီၤကၢအတၣ်လီၤမၢ်ကွံာ်လၢအတၢ်ဟံးန့ၢ်အမါဒီးကၠီၣ်တဲၣ်မုၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံဒီးအသးလီၤသ
ကံးမး ဒီးအိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်၀ဲလီၤ.
အီၣ်မ့ၤအီထံ၀ံၤဒီးက့ၤအိၣ်သကိးအိၣ်ပဟၢက့ၤလၢဟံၣ်ဘျီၣ်ပူၤ,ဆ့ၣ်နီၤအီလာ်ဖးထံခၣ်ဒီးနီၣ်၀့လီၤ.လၢဂီၤ
ပၤလိၤတခီ,လါဖံးဖါတံၢ်အနၢၤဘၣ်တၢ်ပျၤထီအီၤတမီးကဒီးလီၤ.ပှၤအံၤသံလံ,သနာ်က့နကွၢ်အနၢၤတခီ
လီၤကဟုကညီၢ်မး၀ဲလီၤ.
စီၤလါစီၤက့ၣ်ဒီးသးပှၢ်စီၤဘျဲၣ်တဖၣ်ကွၢ်၀ဲလါဖံးတဒုးအံၤအနၢၤဒီးကတိၤဒၣ်ထဲတၢ်ဆဲးတၢ်ခးအဂ့ၢ်လီၤ.စီၤ
ဘျဲၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအခးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဖျဲၣ်မးတဂၤဒီးအ၀ဲလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်လီၤပျံၤအလီၢ်အါမံၤလီၤ.တမ့ၢ်ပှၤကတိၤ
တၢ်အါ,ကတိၤကလွၤတၢ်တဂၤဘၣ်,ဖိသၣ်ခံဂၤအံၤကနၣ်အတၢ်တဲပၠးအီၤအလဲၤခးက
ဆီ,တၤဒိၣ်,တၤသူ,ဘီၣ်သိၣ်တဖၣ် ဒီးအကိာ်ပူၤအီမးတဘီလီၤ.
စီၤဘျဲၣ်စံး,အၢၣ်,စီၤက့ၣ်ဧၢ,နကၠိပျၢ်လၢနံၣ်ဖးဖီခဲကၢးဟဲက့ၤဟး,ဖဲန့ၣ်ထံလီၤစှၤကွံာ်လံ.ဒီးပထိၣ်ထွံလီၤသ့ၣ်
တသ့လၢၤဘၣ်.ဖါတံၢ်ကဃ့န့ၢ်အခွဲးလၢနပၢ်စကီၤဒီးလဲၤခးယုၤသုတၢ်လၢကစၢၢ်ဆီဖါလ့ခိၣ်.ဖိသၣ်ပိာ်ခွါခံဂၤ
သးခုမးလီၤ. မုၢ်ယိာ်ထီၣ်လံသိၣ်ဖိခံဂၤစးထီၣ်တကီထိၣ်ၱဟဲၤ-
ဟဲၤ”လံ.ဖါတံၢ်စီၤဘျဲၣ်စံး,ကဲၢ်,ထ့ၣ်ဖိသ့ၣ်ဧၢ,ပကမံဘၣ်လံဧါသၢၣ်”၀ံၤဒီးက့ၤဆူဟံၣ်လီၤ.စီၤလါတခီလဲၤပိာ်
စီၤက့ၣ်အခံလဲၤမံသကိးအီၤလၢခံကတၢၢ်တနၤအံၤလီၤ.
ဆီဖါအိၣ်အိထီၣ်ခံဘျီတဘျီဒီးစံာ်ဖးလဲၢ်သ၀ီပူၤပိာ်မုၣ်ခဲလၢာ်ပၢၢ်ထီၣ်ဆုဘု,ဖီမ့ၤဖီထံတၢ်သီၣ်မး,ြကူၤထး”
ဒီသ၀ီညါလီၤ.စီၤက့ၣ်အမိၢ်ဂဲၤထၢၣ်,ဒိထီၣ်ထံချီ,ဟၢထီၣ်ပအံ,ဖီထီၣ်ကသူ,ဘိၣ်ထီၣ်ပအံဒီးကသူလထဖိ၀ၤ
ကလဲၤစိာ်အီၣ်လၢကျဲအဂီၢ်လီၤ.ကျဲပာ်စၢၤလာ်ဖးထံဆၢဘဲဘဲရှီရှီ၀ံၤဆီဖါအိၣ်အိထီၣ်သၢဘျီတဘျီထိၣ်ဂဲၤ
ထိၣ်ဖိ၀ၤခံဂၤလၢကဘၣ်လဲၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢစီၤက့ၣ်ကလဲၤလီၤကၠိအဃိ,ပှၤဂီၤကၢ်ထီၣ်ကဆီဖါသၢဒုလၢာ်လီၤ.ကဆီတဖၣ်ဟဲတုၤလၢဟံၣ်မဲာ်ညါ
အကနိးတဖၣ်သီၣ်ြက့ၣ်ြကိၣ်မး,ထွံၣ်မီၤမးတၢ်ပိၢ်တထူၣ်တဘီလီၤ.စီၤက့ၣ်ဒီဖိပၢ်,စီၤဘျဲၣ်ဒီးပှၤကွၢ်ကဆီဖိ
သၢဂၤ,ပျၢ်မဲာ်ပျၢ်နါ,အီၣ်ဂီၤမ့ၤ၀ံၤဒီးစၢထီၣ်တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢကဆီစုာ်ပူၤလီၤ.စီၤက့ၣ်အမိၢ်ထုးသဒၢ
အီၤဆူဖၣ်ကပူၤဖီၣ်ဃီၤပသံးလၢၢ်လါလၢစီၤက့ၣ်အစုလိၤဒီးစံး,ဖိခွါဧၢ,မိၢ်နာ်န့ၢ်နၤလီၤ.၀ံၤဖိးနၢမူအီၤလၢ
တၢ်သးသယုၢ်အမဲာ်ထံမဲာ်နိပူၤလီၤ.စီၤက့ၣ်အမဲာ်ထံသါကလီၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်ဆၣ်မဲာ်ဆှးလၢပှၤကထံၣ်လၢ
အဟီၣ်,နၢမူဆၢအမိၢ်ပစူၢ်ပတ့ၤ၀ံၤဟးထီၣ်ဆူခိဒီး ဒိးထီၣ်ကဆီလီၤ.
ကဆီဖါဂဲၤဆၢထၢၣ်လၢအအီလီၤအလီၢ်,စီၤက့ၣ်ဟံးစုကွၢ်မဲာ်စီၤလါစီၤလါဧၢ,လဲၤလံနၤဧၢ.” စီၤလါတခီလၢ
တၢ်သးကတံာ်မးလၢဘၣ်လီၤဖးဒီးစီၤက့ၣ်အဃိစံးဆၢအီၤကလုၢ်သီၣ်သီၣ်တသီၣ်သီၣ်လဲၤမုာ်မုာ်လီၤနၤဧၢ.”
၀ံၤက့ၤဃ့ၢ်က့ၤဆူအဟံၣ် ဒၣ်၀ဲလီၤ.
မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ဒီးလဲၤတုၤလၢၢ်ဟ့အသရ့ၤဖဲညီနုၢ်ပှၤပာ်တီၢ်ကဆီအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်ဘီၣ်လီၤကသူဘီၣ်ပအံ
ဘိၣ်တဖၣ်၀ံၤအီၣ်ကဒီးတၢ်အီၣ်လီၤ.စကီၤစီၤ၀ါမၤလိာ်ပှၤကွၢ်ကဆီသၢဂၤလၢကကွၢ်ကဆီဂ့ၤဂ့ၤ,ဟ့ၣ်တီၢ်၀ဲ
ကျိၣ်စ့လထကအီၣ်တၢ်ဒီးကဆီကအီၣ်တၢ်အဂီၢ်၀ံၤ,လဲၤနုာ်လီၤဆူ၀့ၢ်ပူၤလီၤ.
လဲၤတုၤဃီၤလၢြဖၣ်သူ၀ါအနီပူၤ,လဲၤနုာ်လီၤဆူနီဒၢးပူၤဖဲြဖၣ်(ကစၢ်)အံၤညီနုၢ်အီၣ်တၢ်လၢဂီၤအလီၢ်န့ူၣ်လီၤ
.ြဖၣ်ထံၣ်ဃီၤဖိဒိၣ်လၢအအဲၣ်လီၤဆီ၀ဲတဂၤအံၤတဘီဂဲၤထၢၣ်မးတြကူၤကြကၤလဲၤဖိးဟုဖိးဃာ်မးအီၤလီၤ.
ဟံးစုကွၢ်မဲာ်အယီာ်ဖး၀ံၤက့ၤကိးကသွံစီၤက့ၣ်ဆးမံဒၢးပူၤတခီဒီးသံကွၢ်အီၤ,ယနၢ်ဟူနစိာ်နပၢ်အကျိကဆီ
လဲၤခးလါဖံးဖါတံၢ်တဒုနပၢ်တီၢ်နၤနမိၣ်ဘၣ်စံၢ်ထိးက့ၤနၤမ့ၢ်ဧါ.”မ့ၢ်ဖါတံၢ်ဧၢ”
“နပၢ်အံၤဘီၣ်,နပၢ်အံၤဘီၣ်,အတွးတအိၣ်ဘၣ်ထ့ၣ်ဧၢ,နသးမ့ၢ်ပှဲၤထီၣ်တဆံဃုနံၣ်ခဲကိာ်ဖါတံၢ်ကပှ့ၤန့ၢ်နၤကျိ
ကဆီဖဲနသးလီတဆိဆိဒီးဟ့ၣ်နၤ,နကပှဲၤထီၣ်တဆံဃုနံၣ်လိၣ်ဆံးအါလဲၣ်ထ့ၣ်.”
“လိၣ်တ့ၢ်ခံလါဘျဲၣ်လီၤဖါတံၢ်ဧၢ.”
တယံာ်လၢၤမးလဲၣ်.ကၠိတချုးပျၢ်နံၣ်ဖးဖီအံၤနကန့ၢ်ဘၣ်ဃါမနၤလီၤ.ဖါတံၢ်ကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်ဃုာ်နၤလဲစ့ၣ်တ
ဘ့ၣ်.ဒ်ထံကီၢ်အသဲစးအိၣ်၀ဲအသိးသၢၣ်.ဘၣ်ဆၣ်မီၤနဘၣ်အၢၣ်လီၤလၢကဆီလၢနခးန့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဒုအ
မဲန့ၣ်နကဘၣ်ဟ့ၣ်ဖါတံၢ်နီ.
တၢ်ဘျုးဒိၣ်မးလီၤ.ဖါတံၢ်ဧၢ,ကၠိပျၢ်ခဲကိာ်တၢ်ယီၤထီၣ်သီန့ၣ်ယဖါတံၢ်စီၤဘျဲၣ်အၢၣ်လီၤယၤလၢသါကလဲၤခးယုၤ
ယၤတၢ်လၢကစၢၢ်ဆီဖါလ့ခိၣ်လီၤ.ယကကျဲးစၢးမၤန့ၢ်နၤကဆီမဲတစူၣ်နီၢ်ကီၢ်လီၤ.
စီၤက့ၣ်ဟဲအိၣ်ဒီးအဖါတံၢ်ြဖၣ်သူ၀ါဖဲလၢၢ်ဟ့(တးခ်)ဒီးတုၤမ့ၢ်ကၠိထီၣ်တဘျီအဖါတံၢ်လဲၤပၢနုာ်န့ၢ်အမံၤဆူကၠိ
လီၤ.ကၠိတဖျၢၣ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ၀့ၢ်ချၢ,ဆူမဲၤလၢ်ကၢ်တခီ,ဒီးအိၣ်လၢကရၢၢ်ဖးလဲၢ်၁၀အ့ကၢၣ်ဘျဲၣ်
အပူၤလီၤ.အဖီလာ်ဘၣ်တၢ်ဘှီအီၤလၢအူးခဲအီကတဲး, ဒီးအဖီခိၣ်တခီလၢသ့ၣ်,တၢ်ဒူၣ်အီၤဒါအီၤဒီး ဒုးအခိၣ်
လၢသ့ၣ်လီၤ.ပှၤမၤလိတၢ်အိၣ်ယဲၢ်ကယၤဘျဲၣ်အါတက့ၢ်ပှၤခူဖိ၀့ၢ်ဖိအဖိအလံၤတဖၣ်,ဒီးပှၤဖိသၣ်ဟဲလၢဒူသ
၀ီတခီအိၣ်ဒၣ်တကယၤဃၣ်ဃၣ်လီၤ.လၢပှၤဟဲလၢခိတဖၣ်အဂီၢ်တၢ်သုးတၢ်ကျဲၤန့ၢ်အီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီ,တၢ်
အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်တဖၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ.
ကၠိခိၣ်မ့ၢ်နဲၣ်လွၣ်ခူး,ကၠီၣ်တဲၣ်တလၢၤကးြပါတဂၤလီၤ.ယူၣ်တရၣ်(ကၠီၣ်တဲၣ်)ကီၢ်ပူၤအံၤပှၤကညီပှိၢ်,စှီၤအမဲာ်
ညါ,ပှၤတလၢၤဖိအိၣ်အါဂၤလီၤ.အ၀ဲသ့ၣ်လီၤကၠီၣ်တဲၣ်ခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်လံ.ဒီးမ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢပှၤသးပှၢ်ခိၣ်၀ါမဲ
ပိာ်တဖၣ်န့ၣ်,ပှၤတဖၣ်အံၤတသ့ၣ်ညါတလၢၤကျိာ်လၢၤဘၣ်.တလၢၤလီၤကၠီၣ်တဲၣ်အိၣ်အါဂၤလၢအထီၣ်ဖိန့ၢ်
မါက့ၤဒီးကၠီၣ်တဲၣ်တဖၣ်လီၤ.ပှၤကးြပါတဖၣ်စံးလီၤသး ဒၣ်လၢအမ့ၢ်ပှၤကၠီၣ်တဲၣ်ဖိလီၤ.
ကၠိအံၤအိၣ်ဒီးတၢ်လိာ်ကွဲထူဘီလီၢ်,ဒီးတၢ်လိာ်ကွဲဟဲလၢကီၢ်မုၢ်နုာ်တခီကိးကလုာ်ဒဲးဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်
ပှၤယူၣ်တရၣ်ဖိပာ်ကဲတၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးခံဘ့ၣ်(သဲ) ဒိၣ်န့ၢ်တၢ်ခဲလၢာ်တခီဒံးလီၤ.ယူၣ်တရၣ်(ကၠီၣ်တဲၣ်)တၢ်
ထိအံၤမ့ၢ်ကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်ထိတ၀ာ်,မုၢ်ထီၣ်တၢ်ထိတ၀ာ်လီၤ.ပှၤထိလၢပျဲၢ်စိၢ်လွံၢ်နၢၣ်(စခွဲယၣ်)ဖီခိၣ်ဒ်လၢမုၢ်နုာ်
အသိး,ပှၤဖျီၣ်စုဖျီၣ်ဒ်လၢမုၢ်နုာ်အသိး,ဒီးတဘျီဃီပှၤထူလၢခီၣ်,တကျာ်လၢခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်သ့စ့ၢ်ကိးလီၤ.ပှၤထိတ
တီၤတတီၤယံာ်သၢမံးနံး,အိၣ်ဘှံးတမံးနံးဖဲအပှၤမၤစၢၤတၢ်တဖၣ်ဟဲထွါန့ၢ်အီၤလၢတၢ်ကံးညာ်,ဟဲ၀ံၢ်က
သုၣ်အီၤ,စံၢ်အီၤ,ဒုးအီအီၤထံ,သ့သပှဲာ်န့ၢ်အကိာ်ယုၢ်ပူၤဒ်လၢမုၢ်နုာ်အသိးလီၤ.
ပှၤညီနုၢ်ထိအတီၤတဆံ,ဘၣ်ဆၣ်လၢကၠိဖိအဂီၢ်ညီနုၢ်ထိထဲဃုတီၤ,ဃု၀ီလီၤ.ပှၤတဂၤထိအ၀ီမ့ၢ်တကတၢၢ်
လၢအဘၣ်ဒိဆါနးအဃိ,မ့တမ့ၢ်လထကနၣ်ထိတနၢၤတကဲလၢၤဘၣ်ဒီးဘၣ်ခီၣ်ရှူအသးလီၤ.လၢပှၤထိအ
၀ီကတၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်တခီ,ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အိၣ်၀ဲသၢဂၤလီၤ.
တၢ်ကျီနးတခီလီၤဆီဒီးမုၢ်နုာ်လီၤ.လၢမုၢ်နုာ်တခီပှၤကျီထဲနးတဘ့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢယူၣ်တရၣ်(ကၠီၣ်တဲၣ်)တခီ
ပှၤကျီနးခံဘ့ၣ်လီၤ.ဒီးဖဲကျီတၢ်အခါပှၤအူန့ၢ်အီၤပံလီၤ.ပှၤတဂၤဂၤမးမ့ၢ်တခီၣ်ရှူအသးဘၣ်ဒီးကျီတုၤအ
လီၤဃံၤတုၤအသံသ့၀ဲဒၣ်လီၤ.တၢ်လိာ်ကွဲအံၤလီၤပျံၤကစီဒီလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပှၤလူၤအီၤအါကစီဒီလီၤ.
တၢ်ထိ,တၢ်ကျီနးအံမကဲထိၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူအကျဲလၢပှၤအါဂၤအဂီၢ်.လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢဘီကီာ်ပူၤတခီ
န့ၣ်လီၤ.ဒီးပှၤလၢအဖၠဲး(အကျီး)တဖၣ်အဘူးအလဲတဘျီဘျီန့ၢ်စ့လၢအကထိစ့ၢ်ကီးလီၤ.မ့မ့ၢ်လၢကၠိပူၤကီၢ်
ပူၤတခီ,ပှၤဟ့ၣ်ခိၣ်ဖးတမ့ၢ်စ့ဘၣ်.မ့ၢ်ထူကဘျၣ်စ့ကဘျၣ် ဒီးတၢ်ဂုၤတၢ်ဂၤတဖၣ်လီၤ.
ပသိၣ်ဖိစီၤက့ၣ်လဲၤနုာ်လီၤကၠိအံၤဒီးလၢတၢ်လိာ်ကွဲအကျါ,အ၀ဲလိာ်ကွဲတၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးအမုာ်ကတၢၢ်အ
ဆူၣ်ကတၢၢ်လီၤ.လၢအဖါတံၢ်အနီကရၢၢ်ပူၤ,သုးဖိအိၣ်ခိးနီကရၢၢ်ပူၤန့ၣ်ပှၤထိသ့အိၣ်အါဂၤ,ဒီးသုးခိၣ်သၢပျ့
စါကၠဲးအိၣ်တဂၤလၢအသးပှၢ်တစဲးလံဒီးတဘျီမ့ၢ်ယူတရၣ်(ကၠီၣ်တဲၣ်)ဒီဘ့ၣ်အပှၤကျီနးသ့စဲၣ်နီၢ်ကတၢၢ်ခၠဲးပံၣ်
ယၢၣ်လီၢ်လံၤတဂၤလီၤ. မ့တမ့ၢ်မၤလိကျီနးဒီးသ့စဲၣ်နီၢ်ကတၢၢ်ခၠဲပံၣ်ယၢၣ်လီၢ်လံၤတဂၤလီၤ.
ဟါခီစံၣ်လီၤကၠိ၀ံၤ,နကထံၣ်ဘၣ်ဒၣ်စီၤက့ၣ်မၤလိထိတၢ်ဒီးသုးဖိတဂၤဂၤ,မ့တမ့ၢ်မၤလိကျီနးဒီးစါကၠဲးသးပှၢ်
အံၤန့ၣ်လီၤ.ခီၣ်ဆါ,ခီၣ်လီၤဘှံးသးကဲ,ဟ့ၣ်လီၤသးဘျုးလီၤအသးနီၢ်ကီၢ်လၢတၢ်လိာ်ကွဲခံမံၤအံၤအပူၤ,ဒီးမ့ၢ်
လၢအ၀ဲဒိးသိၣ်လိသးမုာ်,တလိာ်သ့သးနါစိၤနါစိၤဘၣ်အဃိ,သ့ထိၣ်၀ဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်ဘၣ်ဃးလၢလံာ်တကပၤတခီပသးအုးထံၣ်ဘၣ်လၢပသိၣ်ဖိအသးတဂဲၤအါကဲၣ်ဆိးဘၣ်အဃိလီၤ.မ့ၢ်ပှၤ
ဖိသၣ်တဂၤလၢတိၢ်တၢ်န့ၢ်ချ့ဂ့ၤမးဒီးကကျဲးစၢး၀ဲတုၤအဖျိ၀ဲလၢပှၤခဲလၢာ်အဖီခိၣ်တခီအသးတအိၣ်,အသး
တပၢၢ်ထီၣ်ဒံး၀ဲဘၣ်.မၤဒၣ်၀ဲဘၣ်ဒးဘၣ်ဒးလၢတၢ်ဖးဖီ,ဖဲပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကမၣ်လၢအလိၤတသ့ယူၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.
ဖးမုာ်တၢ်ပရၢပစၢၢ်တဖၣ်,ဒီးမ့မ့ၢ်တၢ်မၤသးလၢထံကီၢ်အပူၤတခီလူၤပိာ်ထွဲမး၀ဲအခံလၢတၢ်သူၣ်ဟူးသးဂဲၤ
အပူၤန့ၣ်လီၤ.လံာ်လၢအမၤလိ၀ဲဘၣ်ဒီးမုာ်ကတၢၢ်တဘ့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဒွးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဒွးလၢအကီတဖၣ်တၤအီၤတုၤဒၣ်လဲာ်မံတန့ၢ်ဂဲၤတမ့ၢ်ဘၣ်မး၀ဲတဘျီတဘျီတုၤအမၤနၢၤကွံာ်၀ဲ
န့ၣ်လီၤ.ကျဲးစၢးလၢလံာ်အဲကလံးတဘ့ၣ်တဆံးတက့ၢ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်လထအသးအိၣ်သ့ဖးလံာ်အိၣ်လၢကၠိလံာ်
ဒၢးပူၤ (လဲတရၢ်ရ့ၢ်) တခီန့ၣ်လီၤ.ဖးပှၤဒူပှၤဃိၤတဖၣ်အသးသမူတဖၣ်မုာ်မး,လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပူဘၣ်ဃးအဲက
လံးတမျာ်ခိၣ်ရီဘ့ၢ်ဟူးတဂၤအဂ့ၢ်တခီဖး၀ံၤဖးက့ၤ၀ဲလီၤ.
နံၣ်ဖးဖီအတၢ်ဒိးစဲးတခီအ၀ဲဖျိ၀ဲပှၤတဆံခံဂၤတဂၤလထပှၤသၢဆံဂၤအကျါန့ၣ်လီၤ.တကိၢ်တဂီၤတမဲာ်ဆှး
၀ဲဘၣ်.သးမံဒၣ်ကစီဒီလီၤ.အဖါတံၢ်ြဖၣ်သူ၀ါအသးတမံအါအါဘၣ်.ဘၣ်ဆၣ်လူၤဘၣ်အသးဒီးတဒူအလိၤနီ
တပူၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်.
ကၠိကပျၢ်အနွံန့ၣ်အသးပှဲၤထီၣ်၀ဲဒၣ်တဆံဃုနံၣ်လီၤ.အဖါတံၢ်လဲၤယုၤအီၤဆူကျိတၢးဒီးမၢအဃုထၢကျိတဆိ
ဆိဖဲအသးအိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.ကွၢ်ကျိတဖၣ်အတၢ်ဂ့ၤဘၣ်ဒၣ်အီၤခဲလၢာ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်လၢအသးကံၢ်ပူၤတခီစံး၀ဲ,
ယပၢ်အကျိ ၄၀၅ တဆိယခးတအဲၣ်မး၀ဲ,ယကဃုထၢကျိအ၀ဲအံၤတကလုာ်လီၤ. ဒီးခုထၢကျိ ၄၀၅ တဆိ,လူၤဃုထၢ၀ဲလၢအတိၢ်သ့ၣ်အိၣ် ဒီးအကမဲာ်ပ၀ံာ်သးတဆိန့ၣ်လီၤ.
အဖါတံၢ်သံကွၢ်အီၤ,စီၤက့ၣ်ဧါ,စီၤက့ၣ်ဧါ,နကျိတဆိအံၤအပ၀ံာ်အိၣ်လၢအတိၢ်လီၤနဲာ်,နတဟံးန့ၢ်လၢအတိၣ်
အိၣ်ဘျ့သလံးတဖၣ်ဘၣ်မနုၤလဲၣ်.
အၣ်လါနၤဖါတံၢ်,ကျိအ၀ဲအံၤမးကျိစုတုၤလီၤခီၣ်တုၤလီၤနဲာ်ဖါတံၢ်ဧၢနကွၢ်ခဲကၢာ်မီၣ်,နသးလီကဆီမဲတစူၣ်
ဘၣ်.နဖိဒိၣ်ကမၤန့ၢ်နၤလၢကျိအံၤသၢၣ်,”
ြဖၣ်သူ၀ါတကတိၤအါတၢ်ဘၣ်,သ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်အပှၤကလုာ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ဒ်အံၤတကလုာ်ကစီဒီလီၤ.ကျိန့ၣ်
အိၣ်ဒီးအပှိၤ,တပှိၤဒံးလီၤ.ဒီးကျိလၢအပှိၤန့ၣ်(တၢ်စံး၀ဲ)အတိၢ်အပ၀ံာ်ကဘၣ်အိၣ်လီၤ.သးပှၢ်ပှ့ၤန့ၢ်အဖိဒိၣ်
ကျိသၣ်အဖျၢၣ်ခံကယၤ,ထုးထီၣ်စဟ့ၣ်စ့ကၢၣ်၂၀၀၀ံၤ,လဲမကိးစီမက့ၣ်ဆူအါဖၢ(ကီၢ်ဆၣ်)အရူမၢအါဖၢ(ကီၢ်
ဆၣ်)ထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤစီၤက့ၣ်လၢလဲးစ့ၣ်တဘ့ၣ်လီၤ.အါဖၢ(ကီၢ်ဆၣ်)မၤန့ၢ်အီၤချ့သဒံးနဲာ်,ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်အက
စၢ်မၤအီၤန့ၣ်လီၤ.
က့ၤတုၤလၢဟံၣ်,စီၤက့ၣ်လဲၤခး ဒိးသ့ၣ်မၢ်ဟၢၣ်တထံးလထအကျိသီအံၤ,ထံၣ်၀ဲလၢကျိလဲၤတၢ်တီမး ဒီးနံၤ
မးကမူၣ်ကမူၣ်လီၤ.တနၤညါန့ၣ်ပှၤဖါမံဖိးဟုမးအကျိအံၤဒီးမၤ၀ဲဒ်အံၤယံာ်တဘျုးသီန့ၣ်လီၤ.ကၠိတချုးပျၢ်
ခံသီန့ၣ်တၢ်စးထီၣ်ြပၢတၢ်လိာ်ကွဲအါမံၤလီၤ.ပှၤအါကဲၣ်ဆိးအဃိ,ပှၤဘၣ်မၤကွၢ်ဆိဒီးမၤစှၤလီၤကွံာ်ပှၤလၢ
အတြပူးတၢ်တဖၣ်န့ၣ်,ဒ်သိးလၢခံကတၢၢ်အနံၤန့ၣ်ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်,တၢ်ဆၢကတီၢ်သုတလၢာ်ဂီၤ၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်
လီၤ.
စီၤက့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤအမံၤလၢတၢ်စံၣ်အကစီၤထီၣ်,တၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးလီၤ.မၤနၢၤတၢ်မၤကွၢ်အခီၣ်ထံးအတီၤတ
ဖၣ်ညီကဒၣ်လီၤ.အသကိးသုးဖိဒီးစါကၠဲးတဖၣ်မုၢ်လၢ်တၢ်အါမးလၢအဖီခိၣ်လၢကန့ၢ်နီၣ်ဂံၢ်တၢဘၣ်ဃးတၢ်ထိ
ဒီးတၢ်ကျီနးခံမံၤန့ၣ်လီၤ.
ကၠိပျၢ်အံၤတုၤဃီၤလံ.ဒီးလၢမုၢ်ဆါခီတခီတၢ်ြပၢဘၣ်ဃးတၢ်ဃ့ၢ်တၢ်စံၣ်တဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလီၤ.ပသိၣ်ဖိစီၤ
က့ၣ်ကူဖျီၣ်ခံဖါသူဖုၣ်ဖိတစူၣ်,လၢပျိၢ်လိိၤလၢဆ့ကၤဖိတူာ်စုဒီးလၢသးနါပှၢ်လိၤစ့ၢ်ကီးထီ၀ဲနီၣ်ဂံၢ်၂၇န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲမ့ၢ်ပှၤလိာ်ကွဲအဆံးတတီၤလီၤ.
တုၤတၢ်စံၣ်အထီတုၤဃီၤဒီးပှၤကိးသြတီထီၣ်ဒိထီၣ်ဒၢလွဲဖိဒီးအ၀ဲဒီးပှၤအဂၤယဲၢ်ဂၤလဲၤဃီၤ၀ဲလီၤ.ပှၤစးထီၣ်
တီၣ်ထီၣ်လၢ၄ပ့ၣ်၁၀စုမုၢ်ဒီးပှၤခဲလၢာ်စံၣ်တဂၤတဘီဧိၤစွဲးစွဲးလီၤ.တီၣ်ထီၣ်ကးလၢ၅ပ့ၣ်ဒီးဖျိကးခဲလထာ်လီၤ.
တီၣ်ထီၣ်၅ပ့ၣ်၂စုမုၢ်တဘီပှၤစးထိၣ်ဘျးတဂၤခံဂၤလီၤ.ပှၤဘျးတဖၣ်န့ၢ်အခွဲလၢကစံၣ်ကဒီးအသီခံစုလီၤ.မၤ
၀ဲန့ၢ်ထဲတဂၤ,ဒိးအတဂၤဘၣ်ဟးထိၣ်ကွံာ်လီၤ.ပှၤတီၣ်ထိၣ်၅ပ့ၣ်၄စုမုၢ်တဘီပှၤြပၢလိာ်တၢ်ဘၣ်ဟးထိၣ်ကွံာ်ခံ
ဂၤကဒီးအိၣ်တ့ၢ်ထဲသၢဂၤဧိၤလီၤ.တီၣ်ထီၣ်၅ပ့ၣ်၆စုမုၢ်တဘီ,ပှၤစ့ၣ်ဖိဒၣ်ထဲစီၤက့ၣ်တဂၤဧိၤလီၤ.အဂိၤမီၣ်ခံဂၤ
ဘျးသၢဘျီလိာ်ဒိးဘၣ်အိၣ်တ့ၢ်လီၤ.ခဲအံၤဃူစီၤက့ၣ်အခိၣ်လံ.ဒီးပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်လိာ်ကွဲအခိၣ်တဖၣ်မၢပှၤတီၣ်
ထီၣ်၅ပ့ၣ်၈စုမုၢ်ဒီးပၢစီၤက့ၣ်စံၣ်လီၤ.အ၀ဲစံၣ်ဘၣ်၀ဲခံဘျီမးဖျိလီၤ.ဒီးပှၤမၢအစံၣ်ဆူညါတန့ၣ်လၢၤဘၣ်.မ့မ့ၢ်ပှၤ
ဆံးအကျါ(ကၠူနံယၢၣ်)အဂီၢ်ပှၤဖိသၣ်၁၆နံၣ်စံၣ်တၢ်တထီၣ်ထီဘူနီတဂၤထဲအံၤနီတစုဘၣ် ဒီးပှၤဒဲစုပှီၢ်ခီၣ် ဒိၣ်မးလီၤ.
တုၤဃီၤလၢဟါတၢ်ခံးလီၤတဘီ,တၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးကဘၣ်တၢ်မၤ၀ံၤက့ၤအီၤလီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်၀ံၤဒီးြဖၣ်သူ၀ါအ
နီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲဘၣ်တၢ်ဃ့ကညးလၢကဟ့ၣ်လီၤခိၣ်ဖးလီၤ.ြဖၣ်သူ၀ါဟဲဒီးအပှၤအိၣ်ခိးသးသမူသုးခိၣ်တဖၣ်ဆှုၣ်
ဆှုၣ်ဘှဲၣ်ဘှဲၣ်မးလီၤ.သ့ၣ်ညါ၀ဲလထအဖိဒိၣ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထူကဘျၣ်ဖိတဘ့ၣ်လၢအစံၣ်တၢ်ထီၣ်ထီအဃိအသး
မုာ်လီမဆီစ့ၢ်ကီး၀ဲလီၤ.အိၣ်စ့ၢ်ကီး ဒိးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢဖိဒိၣ်အံၤကမၤနၢၤတၢ်လၢတၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးန့ၣ်လီၤ.
ပှၤထိတဖုဘၣ်တဖု၀ံၤဟဲတုၤဃီၤလၢစီၤက့ၣ် ဒီးအဖဲးအတီၤလံ.
ပှၤကိးထီၣ်စီၤက့ၣ်,ဒီးနဲၣ်ဘိခၠံး(မ့ၢ်အါဖၢအဖီခွါ)ဆူပျဲၢ်စီၢ်ခိၣ်,ပှၤဖျီၣ်ထီၣ်န့ၢ်အီၤစုဖျီၣ်ခံဂၤလိာ်၀ံၤက့ၤဆ့ၣ်နီၤ
အိၣ်လၢနၢၣ်တဂၤတနၢၣ်အိၣ်ခိးတၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤ.နဲၣ်ဘိခၠံးအံၤအီၣ်ခိၣ်ဖးအိၣ်သၢနံၣ်လံ.အပၢ်အါဖၢဒီးပှၤ
အါဂၤနာ်လၢတနံၤအံၤကနၢၤပှၤဟဲသီဖိစီၤက့ၣ်တဂၤအံၤညီကဒၣ်လီၤ.ဒၢလွဲသီၣ်ထီၣ်လၢတၢ်ကစးထီၣ်ထိ
အ၀ီတၢ.ဖိသၣ်လုၣ်ဘီဘိခံဂၤသဖှိဃီၤဆူတၢ်ခၢၣ်သးဟ့ၣ်စုကွၢ်မဲာ်လိာ်သးတရံးတ၀ီ၀ံၤစးထီၣ်လီၤ.
ပှၤသိၣ်လိပာ်စၢၤစီၤက့ၣ်လၢဘိခၠံးအံၤထိတၢ်စုခိၣ်ဆူၣ်မးလၢစုဃွဲတခီဧိၤလီၤ.အစ့ၣ်တခီခးစၢ်စၢ်အဃိပျံၤအ
လီၢ်တအိၣ်ဘၣ်.စီၤက့ၣ်နုာ်လီၤဒီးဘိခၠံးတကျာ်လၢအခိၣ်,အ၀ဲပဒ့ၣ်အီၤသွဲးပျၢ်လီၤစုခိၣ်လၢအစ့ၣ်တခီဘၣ်ဘိ
ခၠံးနါစ့ၤ,သွံၣ်ထီၣ်ပုာ်ယွၤမးလီၤ. ပှၤြတးကလူဒီးဘိခၠံးသးဒိၣ်,မဲာ်ဆှး,မဲာ်ခံးလီၤလၢပှၤအသီဖိတဂၤအံၤက
ဘၣ်မၤမဲာ်ဆှးအီၤလၢအပၢ်ဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်အမဲာ်ညါဒ်အံၤဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.လူၤထိပကံးစီၤက့ၣ်(ဟွံၤ
ဟွံၤ)လၢအစုထွဲတခီ,မ့ၢ်ဘၣ်ဒုစီၤက့ၣ်ကမံမုၣ်ဘၣ်မးသးလီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်စီၤက့ၣ်တဖျးမဲာ်ဘၣ်.ပဒ့ၣ်သွဲးသွဲးဒီးဖဲဘိခၠံးထိအီၤဒီးတလံာ်ကွံာ်အခါဒီးအလၢဒၣ်၀ဲမၤသကူးလီၤ
အီၤအခါ,စီၤက့ၣ်တကၢထီၣ်အခၣ်လာ်စိးနါလၢစုစ့ၣ်စုခိၣ်တခီ,တၢ်သီၣ်မးချဲးကနာ်ဖိ,ဘၣ်ဆၣ်ကမျၢၢ်ထံၣ်
လၢဘိခၠံးလီၤဃံၤအီထီလာ်,သးပ့ၤနီၣ်ဘၣ်မးသးလီၤ.စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဂၤစးထီၣ်ဂံၢ်၁ပၢၢ်လၢ၁၀သနာ်က့,ဘိ
ခၠံးဂဲၤထၢၣ်က့ၤတန့ၢ်လၢဘၣ်,စီၤက့ၣ်နၢၤကးလံ.အသိၣ်သုးဖိဒီးစါကၠဲးတဖၣ်စံၣ်ချဲချီြတးလီၤကလူတဘီလီၤ
.ြဖၣ်သူ၀ါတခီဂံာ်မးသဘျုၣ်မၠဲးမၠဲးမဲာ်တကျိၣ်နါတကျိၣ်လၢတၢ်သးခုဒီးတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤလီၤ.
တၢ်ထိခဲလၢာ်၀ံၤလံ,ဒီးတၢ်ဆိကတီၢ်တၢ်ြပၢတခီနၣ်ရံၣ်လၢပှၤကဟးအ့ၣ်ဟးဆံၣ်,လဲၤပှ့ၤအီၣ်ပှ့ၤအီအဂီၢ်လီၤ.
တခီနၣ်ရံၣ်ပူၤကွံာ်ဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်ဟဲက့ၤနုာ်လီၤဆ့ၣ်နီၤက့ၤလၢအလီၢ်စုာ်စုာ်လီၤ.တၢ်ကျီနးကစးထီၣ်၀ဲလီၤ.
မ့ၢ်လၢကၠိဖိအတၢ်ြပၢအဃိပှၤသူနးလၢအကနၣ်လူၤတဖၣ်ဒီးအခိၣ်တစူ၀ဲတဖၣ်လီၤ.သနာ်က့တၢ်အံၤဒၣ်လဲာ်
တပူၤဖျဲး ဒီးတၢ်ဘၣ် ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ်ဘၣ်.
ပံသီၣ်ထီၣ်၀ဲလၢပှၤအခီၣ်ထံးတဖုကကျိ၀ဲအဂီၢ်လီၤ.ပှၤကျီတဖုဘၣ်တဖု၀ံၤဟဲတုၤကးလၢစီၤက့ၣ်တီၤလံ.အ၀ဲ
ဘၣ်ကျီဒီးတရူးကးြပါဖိနဲၣ်ယီၣ်စွါလီၤ.
တရူးဖိအံၤလၢအတီၤဒၣ်၀ဲန့ၣ်မ့ၢ်တ့ၢ်လံခၠဲပံၣ်ယဲၣ်လၢမငါတနံၣ်လံ.ထီန့ၢ်စီၤက့ၣ်တစဲးဖိ,ဘၣ်ဆၣ်စီၤက့ၣ်တခီ
အသးနါပှၢ်လဲၢ်န့ၢ်ယီၣ်စွါတစဲးလီၤ.ပှၤခံဂၤအံၤဘၣ်ဒးလိာ်သးဂ့ၤမးလီၤ.ြဖၣ်သူ၀ါကွၢ်တၢ်ဂ့ာ်သဘျုၣ်မးတချုး
လၢၤဘၣ်.စါကၠဲးသိၣ်လိစီၤက့ၣ်တၢ်တမံၤလၢယီၣ်စွါတသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်.တၢ်အံၤမ့ၢ်တၣ်တကၢပ၀ံာ်ဖုးပှၤအစုဒ့
သတူၢ်ကလာ်ဒီးမၤလီၤတဲာ်ကွံာ်နးလီၤ.စုဒ့လၢတၢ်ပ၀ံာ်တကၢဒ်အံၤန့ၣ်ကၢ်ဃၣ်ဃၣ်လီၤ.ဖိသၣ်ခံဂၤကျီစွဲးစွဲး,
တရံးလိာ်အသးယၢ်ခီ,ဒီလိာ်သးယၢ်ခီယၢ်ခီဖဲပံတခီအူမးတၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.
ပှၤခံဂၤလိာ်ကွဲပှၤကွၢ်ဂ့ၤလီၤဆီလီၤ.လီၤဘှံးမးလံကပၢၤဒိၣ်စးထီၣ်ယွၤလံ.အိၣ်အိၣ်စါကၠဲးတကျာ်သီၣ်ထးခိၣ်
တီးကနး,စီၤက့ၣ်ဆှီးဃီၤအနးခီၣ်ထံးလၢစုထွဲတခီဆူယီၣ်စွါအစုစ့ၣ်နးခီၣ်ထံး,တကၢပ၀ံာ်၀ဲသတူၢ်ကလာ်ဒီး
ယီၣ်စွါအနးလၢစုစ့ၣ်တခီကၢ်ကွံာ်ြပီကနာ်ဒီးအတၢ်ကူးလာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်ြခါကနာ်လီၤ.ယီၣ်စွါအစုစ့ၣ်အဒ့ဆါ
မး,ဒီးမၤက့ၤတသ့ဘၣ်ယူာ်ထီၣ်စုလၢတၢ်ခီၣ်ရှူသးပနီၣ်န့ၣ်လီၤ.စီၤက့ၣ်နၢၤကးလံ့ြဖၣ်သူ၀ါသါသဖှိထီၣ်ကၤ.
ဟၢၣ်”ကလာ်,လီၤကဆှၣ်က့ၤ၀ဲဒီးဂံာ်က့ၤသဘျုၣ်မၠဲးမၠဲးလၢတၢ်သးခုသးမုာ်အပူၤလီၤ.စါကၠဲးဒီးအဂိၤမီၣ်တဖၣ်
ယိးထီၣ်အပျဲၢ်စီၤက့ၣ်လၢဖံထံခိၣ်ြတးလီၤကလူတဘီလီၤ.
တၢ်ြပၢ၀ံၤခဲလၢာ်ဒီးကၠိခိၣ်ဟဲထိၣ်လၢပျဲၢ်စီၢ်ခိၣ်ဃုာ်ဒီးြဖၣ်သူ၀ါ,၀ံၤကတိၤဒိၣ်က့ၤြဖၣ်သူ၀ါဒီးပှၤြပၢတၢ်လၢအ
ကန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတဖၣ်စှၤကိာ်၀ံၤ,ကိးထီၣ်ပှၤမၤနၢၤတၢ်တဂၤဘၣ်တဂၤအမံၤလၢကဟဲထီၣ်ဟံးန့ၢ်က့ၤအခိၣ်
ဖးစုာ်စုာ်လီၤ.ပသိၣ်ဖါဖိစီၤက့ၣ်မၤန့ၢ်ထူကဘျၣ်ဖိသၢဘ့ၣ်လီၤ.
တဟါန့ၣ်ကၠိပျၢ်ကွံာ်တလါလီၤ.ကၠိဖိတဖၣ်ဟံးစုကွၢ်မဲာ်လိာ်သး၀ံၤလီၤဖးက့ၤဆူတဂၤအဟံၣ်တဂၤအဟံၣ်
လီၤ.လၢြဖၣ်သူ၀ါအနီပူၤတခီပှၤကတိၤနံနူၢ်တၢ်ဘၣ်ဃးစီၤက့ၣ်အတၢ်မၤနၢၤတဖၣ်တုၤမုၢ်ယိာ်မးမံ၀ဲလီၤ.
မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တခီစီၤက့ၣ်က့ၤဆူစံာ်ဖးလဲၢ်လီၤ.က့ၤစိာ်ကျိ၄၀၅တဆိဒီးထူကဘျၣ်သၢဘ့ၣ်လီၤ.အဖါတံၢ်မၢပှၤ
လဲၤဆှၢအီၤလၢကဆီလီၤ.
စီၤက့ၣ်က့ၤတုၤဟံၣ်ဒီးအသိၣ်ဖါဖိစီၤလါဟဲသဂၢၢ်အီၤအဆိကတၢၢ်လီၤ.စီၤလါအပၢ်သံသဒၣ်အီၤယံာ်တစဲး
လံဒီးဖျိကၠိဖဲစံာ်ဖးလဲၢ်၀ံၤပာ်တီၢ်ကွံာ်တၢ်မၤလိလံာ်ဒီးမၤက့ၤပှၤကွၢ်ကဆီအတၢ်မၤလၢစကီၤစီၤ၀ါအအိၣ်လီၤ.
စကီၤစီၤ၀ါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဖှိၣ်,ဒိၣ်ထီၣ်လဲၢ်ထီၣ်၀ဲအဃိပှ့ၤန့ၢ်အါထီၣ်ကဆီဖါတံၢ်ခံဒုဒီးကဆီမိၢ်
တဒုလီၤ.ပှၤမၤတၢ်ဖိလီၢ်လံၤတဖၣ်န့ၢ်ဘၣ်ဘူးန့ၢ်လဲတလါလွံၢ်ဆံထ့းကၢၣ်,မ့မ့ၢ်အသီတခီတ၈ၤတလါသၢဆံ
လီၤ.စီၤလါမၤတၢ်ဒီးကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤတၢ်အမိၢ်မုၣ်ကမဲအဂီၢ်တဒိးကွဲဘၣ်.
စီၤလါထံၣ်ဃီၤစီၤက့ၣ်တဘီ,ပာ်လီၤကွံာ်ပျံၤလၢအပှိၤ၀ဲ,ဃ့ၢ်သဖှိဃီၤဒီးဖိးဟုမးအသကိးလၢအအဲၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
စီၤက့ၣ်ထံၣ်အသကိးဖိအံၤဒီးသးခုစ့ၢ်ကီး ဒိၣ်မးဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်ဒၣ်လဲာ်အကျိသီ၄၀၅တစိၢ်ညါန့ၣ်လီၤ.
တစိာ်လီၤက့ၤစီၤက့ၣ်အတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဆံးတက့ၢ်တဖၣ်၀ံၤဒီးစီၤလါထံၣ်စီီၤက့ၣ်ယိးထီၣ်အကျိအသီအိၣ်လၢ
အထၢၣ်တၢ်ကံးယာ်တီၢ်အပူၤဒီးစီၤလါကမၢကမၣ်၀ဲဒိၣ်မးလီၤ.
ဟ့ၤစီၤက့ၣ်,နလဲၤမၤန့ၢ်ကျိတဆိအံၤလၢလဲၣ်ခီလဲၣ်.”
ဟဲနုာ်လၢဟံၣ်ပူၤနၤဧၢ,ခွါကတဲပၠးနၤ.”စီၤက့ၣ်ဖိးထီၣ်စီၤလါအကိာ်ဒီးက့ၤမိၤနုာ်အီၤဆူဟံၣ်ပူၤလီၤ.က့ၤတုၤ
လၢဟံၣ်ပူၤတခီ,စကီၤစီၤ၀ါ,စကီၤမုၣ်,အဖါတံၢ်စီၤဘျဲၣ်ဒီးစီၤက့ၣ်အ၀ဲၢ်ပိာ်မုၣ်ခံဂၤပုဖိစိာ်လံၤဟဲ၀ီမးစီၤက့ၣ်
လၢတၢ်သးခုဖး ဒိၣ်အပူၤလီၤ.
စီၤက့ၣ်အိးထီၣ်ကျိထၢၣ်အခိၣ်ဖျီၣ်,ထုးထီၣ်အကျိ၄၀၅အသီတဆိလၢတၢ်ပလီၢ်ပဒီအပူၤ,ဒီးပှၤခဲလၢာ်ကမၢက
မၣ်၀ဲလီၤ.အ၀ဲအံၤမ့ၢ်ဖါတံၢ်ြဖၣ်သူ၀ါအတၢ်ဟ့ၣ်ဖဲယသးပှၤထီၣ်၁၆နံၣ်အနံၤနံၣ်လီၤ.ဟ့ၣ်ဃုာ်ယၤအသၣ်၂၀၀,
ယခးဒီးတၢ်အိၣ်တ့ၢ်ဒံး၁၉၅ဖျၢၣ်ဒံးညါနဲာ်”စီၤ၀ါဖီၣ်ဃီၤအဖိခွါအကိျ၀ံၣ်ထီၣ်၀ံၣ်လီၤမး၀ဲအစုဟံးသွီနုာ်ဆဲးဖျိး
ထီၣ်ကျိသၣ်,စူၣ်ကွၢ်၀ဲလၢတၢ်သးမုာ်အဃိလီၤ.အၢၣ်,စီၤက့ၣ်ဒုဃှထၢကျိအသးတဆးကစီဒီလီၤ.စံး၀ဲလၢအ
သးပူၤ.
၀ံၤအဖါတံၢ်စီၤဘျဲၣ်ပျ့ၢ်ထီၣ်ကဒီးကျိကွၢ်၀ဲဆူအံၤဆူဘး၀ံၤစံး၀ဲ,”ကျၢၤသူၣ်ကျၢၤသးမၤလီၤစီၤက့ၣ်ဧၢ.မ့မ့ၢ်စီၤ
လါတဂၤတခးညီနုၢ်ကျိဘၣ်ဒီးဖီၣ်လိာ်ကွဲတစိၢ်ဒီးစံး,တဘီအံၤဒုကဆီမံၤတဖၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်မီၤလဲၣ်.”
အီၣ်,ယသးပ့ၤနီၣ်သးဖါတံၢ်ြဖၣ်သူ၀ါမၤလိာ်ယၤလၢကဆီလၢယခးန့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဒုယဘၣ်ဟ့ၣ်သါလၢ
အမဲ.
ဂ့ၤလံ,စီၤက့ၣ်ဧၢ,တယံာ်တမီၢ်ဘၣ်ဒီးပကလဲၤြပၢခးနကျိဒီးယယကျိသၢၣ်.မတၤခးတၢ်ကန့ၢ်အါ,ကဘျၢဂ့ၤလဲၣ်.
ပသါကွၢ်စါဘီနဲာ်,စကီၤစီၤ၀ါကတိၤထီၣ်တၢ်လီၤ.စီၤ၀ါတီၢ်စီၤက့ၣ်အၢအၢသီသီ၀ံၤအလီၢ်ခံအသးတမုာ်က့ၤနီ
တစဲးဘၣ်.အသးသိၣ်ဃီၣ်က့ၤအီၤလီၤ.ဒီးခဲအံၤသးအိၣ်မၤဘၣ်က့ၤတၢ်ဒီးမၤမုာ်က့ၤစီၤက့ၣ်အသးအဃိပာ်လီၤ
စဲဃဲၤသးလၢကလဲၤခးယုၤ၀ဲတၢ်လၢဆီဖါလ့ခိၣ်အပှၢ်ဖးဒိၣ်ပူၤ,ဒီးတဘျီဃီကွၢ်ပာ်သ့ၣ်ပဟံၣ်လၢအဘျၢအဒိၣ်
တဖၣ်အလီၢ်ကကူာ်လီၤ၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤက့ၣ်အမိၢ်တခီတသီၣ်တသဲ,အိးထိၣ်အဖိခွါအတလါသါကကွၢ်မ့ၢ်ကူကၤဘၣ်အၢအိၣ်တနီၤနီၤလၢသါက
ဆှုၣ်၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ထုးထီၣ်ကွၢ်တၢ်ဒီးထံၣ်ဘၣ်တလါပှာ်၀ါအကုတၢ်ဖံးဖိသၢဖျၢၣ် ဒီးသံကွၢ်,စီၤက့ၣ်ဧၢ,တၢ်အံၤတၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.”
စီၤက့ၣ်ကွၢ်ဃီၤတလါဆံးဖိတဖၣ်ဒီးစံးအါမိၢ်ဧၢ,မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်လိာ်ကွဲခိၣ်ဖးလၢယမၤန့ၢ်လၢကၠိပျၢ်အတၢ်ြပၢလိာ်ကွဲ
အဃီလီၤ.နအိးထီၣ်ကွၢ်မီၣ်,အမိၢ်အိးထီၣ်ဒီးထံၣ်ဘၣ်ထူကဘျၣ်တဘ့ၣ်ဘၣ်တဘ့ၣ်တစုအသးမုာ်မး၀ဲလီၤ.
သနာ်က့သံကွၢ်ကဒီး၀ဲနလိာ်ကွဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.”
ဒီးတုၤစီၤက့ၣ်တဲပၠးအီၤလၢအြပၢလိာ်ကွဲတၢ်စံၣ်,တၢ်ထိ,တၢ်ကျီနးတဘီမုပှၢ်ဖုးဘၣ်မးသးတဘီလီၤ.ကွၢ်ဃီၤ
အ၀ၤအမဲာ်ဒီးစံး,ပှၤဖုပှၢ်ဧၢပဆှၢလီၤပဖိခွါလၢကၠိတဘီအံၤကမၣ်လံဧါသၢၣ်.မ့ၢ်စံၣ်လိာ်ကွဲထဲတၢ်ဧိၤတဘၣ်
တၢ်နီတမံၤဘၣ်.တၢ်ထိ,တၢ်ကျီတဂၤဒုလီၤပျံၤမးလဲၣ်.ဖိခွါအိၣ်ဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ,ယဘၣ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤလၢဒ့
တတဲာ်မဲာ်တဖး,အူသူၣ်ဖှူးလဲးမးအီၤ,သၣ်ဘုလါစီၢ်လီၤအလိၤမးယတခီၣ်နဲာ်,ခဲအံၤကလဲၤထိသံ၀ီသံလိာ်သး,
ကျီသံကစဲာ်လိာ်သးဆှုၣ်မဲာ်ကဲၤမဲာ်ဒ်အံၤတဂၤယတူၢ်တပှဲၤဘၣ်.”မုပှၢ်သးဖျိးကနိးမးတဘီလီၤ.
စကီၤစီၤ၀ါတခီနံၤထီၣ်ဟဲာ်-ဟဲာ်စီၤက့ၣ်မိၢ်ဧါ,စီၤက့ၣ်မိၢ်ဧါ,ယဖိၣ်သၣ်ၣ်ခွါအခါဒ်သိးနကအဲၣ်ယၤ,ယဘၣ်ကနိဒီးဖိၣ်သၣ်ခါွအဂၤတဖၣ်ဘူး
ယကသံတခီတမ့ၢ်ဧဲၢ်.ယဘၣ်ဆဲးသူကံဒုၣ်ခံထခီလိာ်ပှဲၤဒီးယီ(ထိကွီ)တဖၣ်ဒ်သိးနကနာ်လၢယမ့ၢ်ပိာ်ခွါတံၢ်နီၢ်,
ယလိၤကိၢ်ဘၣ်မးသးခံသီလၢအဆါညိးအဃနိတခီ,နသးပ့ၤနီၣ်လၢာ်လံဧါ.
“အါ,နဲနတမ့ၢ်ယဖိလၢယဘၣ်ဒၢန့ၢ်အီၤ,အိၣ်ဖျဲၣ်န့ၢ်အီၤ,လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၢ်အီၤနာ်.”ဒီမိ၀ၤခံဂၤတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ပၢၢ်ထီၣ်
မးတစဲးညါလီၤ.စီၤဘျဲၣ်တခီဒ်ပှၤဆိမိၣ်တၢ်အါကတိၤတၢ်စှၤမးတဂၤအသိး,ဖီၣ်ထီၣ်ထူကဘျၣ်သၢဘ့ၣ်ဘျး
လီၤစဲ၀ြလၢအဖိဒိၣ်အသးနါပှၢ်စုစ့ၣ်လိၤတခီဃူဃီၣ်ဒီၣ်,မၢအဖိဒိၣ်ယိးထီၣ်ကျနိ၄၀၅လၢဖံဘၣ်စ့လိၤ,ဆၢထၢၣ်
ဘျၢတလၢၤဆှၣ်မးတးဒ်သုးဖိပၠးသုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲတဂၤအသိး၀ံကတိၤထီၣ်တၢ်”ကွၢ်ဃီၤလၢအံၤဧဲၢ်,၀ဲပဖိဒိၣ်
စီၤက့ၣ်မးပိာ်ခွါတံၢ်နီၢ်နၤဧၢ.”
စီၤလါဒဲပကူၣ်အစု,စီၤ၀ါတခီကွၢ်အဖိပှဲၤဒီးမဲနံၤအ့လီၤ.မိၣ်တခီကွၢ်လီၤဖိဒီးမ့ၢ်လၢပှၤအါဂၤအသးမုာ်လၢအဖိ
အဃိ,အ၀ဲအသးဖိမုာ်ထီၣ်ဒအိၣ်ဘှီၣ်က့ၤ၀ဲလီၤ.
လီၤတဲာ်လၢဟါတခီစီၤက့ၣ်အမိၢ်လဲဆူအဒၢးပူၤ,ဖီၣ်ထီၣ်ကဒီးစီၤက့ၣ်အစုလၢပသံးလၢၢ်လါအိၣ်လၢအလိၤတ
ခီန့ၣ်ဒီးသံကွွၢ်အီၤ,”စီၤက့ၣ်ဧၢ,နတီဒီးနတၢ်အၢၣ်လီၤမိၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ.”
စီၤက့ၣ်ဖိးဟုအမိၢ်ဒီးစံးဆၢအီၤ,”မိၢ်ဧၢ,ထဲယဂဲၤလိဒၣ်ယသးလၢတၢ်ထိဒီးတၢ်ကျီနးတဖၣ်ယမံမီၢ်ထီၣ်ပိာ်မုၣ်ပိာ်
မၢၤမးတချုးဘၣ်.”
တၢ်စံးဆၢအံၤမၤမုာ်နီၢ်ထူအသးဒိၣ်မးလီၤ့တၢ်ထိဒးတၢ်ကျီနးမံ-့ၢ်မၤဂ့ၤယဖိဒဖသိးအံၤဒးတြကၢးလၢယြတီအ
လိာ်ကွဲအီၤစ့ၢ်ကၠးမးလဲၣ့်မိၢ်တဂၤအံၤမ့ၢ်ဒၣ်သူခိၣ်မုၣ်လိၤ့တသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်တၢ်သးကဆှီတံၢ်နီၢ်ဟဲဒၣ်လၢကစၢ်
ယွၤအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤန့ၣ်ဘၣ်.မ့မ့ၢ်တၢ်လၢအထံၣ်ဘၣ်၀ဲလၢကမၤစၢၤအဖိခွါအံၤဒ်သိးဟံးဃာ်ဖိၣ်သၣ်ခွါ အတၢ်စီတၢ်ဆှံကန့ၢ်န့ၣ်,မ့ၢ်ထီဒါအတၢ်ဘၣ်အသးဖဲအခီၣ်ထံးသနာ်က့အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်က့ၤ၀ဲမုာ်ကစီဒီလီၤ.
တဟါအံၤစကီၤဒိသံထိးဖါဖိတဒုဒီးဘုၣ်အီၣ်ဘုၣ်အီတၢ်,ကွဲပှၤကိၠဖိဒီးကိၠခိၣ်နဲၣ်စမါလၢကဟဲအီၣ်သကိးမ့ၤလီၤ.
ပှၤဘၣ်တၢ်ကွဲဟဲခဲလၢာ်,မ့ၢ်လၢအဆၢထံၣ်ဘၣ်စီၤက့ၣ်ဒီးစီၤက့ၣ်အကျိကဆီအသီဒီးအထူကဘျၣ်သၢဘ့ၣ်အ
ဃိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အီၣ်မ့ၤအီထံ၀ံၤ,ဖိသၣ်မုၣ်တဖၣ်အိၣ်တကပၤ,ဖိသၣ်ပိာ်ခွၠါတဖၣ်အိၣ်တကပၤ,မၤလုၢ်အုၣ်ထါဘူးမုၢ်ကဆ့ၣ်
တခီလီၤ.စကီၤစီၤ၀ါအသးမုာ်မး,ဒီးဖဲဖိသၣ်တဖၣ်သူၣ်ဖှံသးညီလၢဘျီၣ်ပူၤအခါအ၀ဲအိၣ်လၢမံဒးပူၤဒီးအယီာ်
ဖးစီၤဘျဲၣ်,ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤတၢ်လဲၤဟးလိာ်ကွဲလဲၤဆဲးလဲၤခးယုၤစီၤက့ၣ်အတၢ်လၢကစၢၢ်ဆီဖါလ့ခိၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.
(ထုးထီၣ်ဟံးန့ၢ်အီၤလၢသရၣ်ဒိၣ်စီၤထူကွဲး”ထွံမဲၢ်က့ၣ်ဘျၢထီၣ်အလံာ်တၢ်တဲအပူၤ)
အံတူၢ်ထၣ် ဒဲက၀ီၤအဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်
ဒဲကဝီၤ အိၣ်သူၣ်လီၤသး အခီၣ်ထံး
ပဒဲကဝီၤအံၤန့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢတၢ်အီၣ် တၢ်အီတၢ်ကူတၢ်ကၤဒီးဆ့လုးယၣ်လုးဟံၣ်ဃီကသံၣ်က သီဒီး ကၠိဖိတၢ်လိာ်တဖၣ်ခီဖျိပှၤ တဂၤလၢ်လၢ်အတၢ်ဟဲမၤစၢၤ အတၢ်သးအိၣ်အဖီခိၣ်လီၤ
၂၀၀၇-၂ဝဝဂတၢ်အိၣ်သး
တၢ်ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အီၣ်မ့ၢ်ဝဲဟုသး, အံသၣ်,ညၣ်အုၣ်,ပဲဘီ,မိၢ်ဟဲသၣ်ဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်ပှၤသးနံၣ် (၅)နံၣ် ဖီလာ်ဒီး
(၅) နံၣ်ဖီခိၣ်ဒ်တၣ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ပာ်ပနီၣ်ဝဲအသိးလီၤ ဖဲ၂ဝဝဂနံၣ်နိၣ်ဝ့ဘၢၣ်ကျိၣ် စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢပှၤမၤစၢၤ တၢ်အတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါစှၤလီၤအဖီခိၣ်ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီတလဲသးဖီခိၣ်ဒီးစးထီၣ်၂၀၀၉-၂၀၁ဝဒဲကဝီၤပဒိးန့ၣ် ဘၣ်က့ၤထဲ ဟုးသးဒီး အံသၣ်ခံကလုာ်လီၤ
၂၀၁၁ တၢ်အိၣ်သး
ဖဲလါမးရှၤပဒိးန့ၣ်ဘၣ်က့ၤ ဟုးသးနီၢ်တဂၤ (၁၃)ကံလိနီၢ်ဒိၣ်ဖိသၣ်ဂက့လိဒီးကဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၣ်ကီလၢ က
မျၢၢ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ
ဒဲကဝီၤ တၢ်ဖံအီၣ်မၤအီၣ်
ဖဲခုးဖဲသံၣ်တသ့ခီဖျိန-အ-ဖအသုးအိၣ်ဆီလီၤအသးလၢ တၢ်လီၢ်တီၢ်စီၤစုၤလၢခီၣ်ကျဲ(၁) နၣ်ရံၣ် တခီ
ကီတပၤ ကီကပၤဒဲးအိၣ်ဒၣ် ကမျၢၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်ဒၣ်ဝဲတၢ်လၢ ဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်လၤဒီးအိၣ်မူဒၣ် တနံၤဂီၢ် တနံၤသီလၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒူသဝီတကပၤ စ့ၢ်ကီးတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတ အိၣ်နီတမံၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်လီၤမ့မ့ၢ်လၢ ဒဲကဝီၤတဖၣ်စးထီၣ်လၢလၣ်ထၢ ဒီးခဲစးထီၣ်လၢလါဖံၤြဘူၤအါရံၣ် တုၤလါအ့ြဖ့ၣ်ဒီးပှ့ၤ အီၣ်ပှ့ၤအီ
ဟံၣ်ဃီလိၣ်ကစဲက ရဲးမ့မ့ၢ်တၢ်ဖံအီၣ်မၤအီၣ်အ ဂုၤအဂၤတအိၣ်နီတမ့ၤဘၣ်.
ဒူသဝီ ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သး
၂၀၁၁နံၣ်အဂီၢ်သဝီဘူးကီးပှၤတဖၣ် ခီဖျိဘုပျိၣ်သိၣ်န့ၣ်အီၤအသိး အဝဲသ့ၣ်အတၣ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်န့ၢ်ပဒဲ
ကဝီၤဖိလၢ ကလဲၤခီဖျိဝဲ၂၀၁၁နံၣ်အဂီၢ်ကီကီခဲခဲန့ၣ်လီၤဒဲကဝီၤအိၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ်ဖဲ၂၀၀၅နံၣ်ကတၢၢ် ဃၣ်ဃၣ်န-အ-ဖဒုးဆူၣ်ထီၣ်တၢ် ကထီၣ်ဒုးသုက့(၂) ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်လၢအမၤ လီၤကလဲကွံာ်ဝဲဒ်အန့ၢ်
ဒီးတမ့ၢ်ထဲတၢ် ဖီၣ်စုကဝဲၤထံဖိကီၢ်ဖိ ပာ်ဃာ်ုစ့ၢ်ကီးထံဖိကီၢ်ဖိပာ် ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဖဲ၂၀၀၆လါဖ့ၤြဘူၤအါရံၣ် အပုၤန-အ-ဖသုးပဒိၣ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်တၢ်လဲၤ လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတဲာ်တဲာ်ပျုပျု အဃိကမျၢၢ်ဘၣ်သုးအလီၢ်တဒူၣ် ဘၣ်တဒူၣ်တသဝီဘၣ်တသဝီဒီးဟဲထီၣ်သုးအလီၢ်ဆု ကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ထံဆၢ ကီၢ်ဆၢဒီးနာ်ုလီၤအိၣ်က ဒုလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ပှၤ ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤပူၤတၢ်ဒုး အိၣ်ထီၣ်မဲၢ်ရၢ်မိၢ်သ့ၣ်ဖိ လါ၂၀၀၆ လါမးရှး ကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ပဒိၣ်ပတုာ်ကွံာ် တၢ်တူာ်လိာ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢ အနာ်ုအသီအဃိလီၤ
ဒဲကဝီၤ စးထီၣ်အိၣ်ထီၣ်
ဖဲလါအ့ြဖ့ၣ်(၃)သီနံၤကမျၢၢ်လၢ အအိၣ်လၢအူဒါကျိအူဝဲၤကျိတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒ်ခိၢ်နၢ်တၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဒဲကဝီၤ တၢ်လီၢ်မ့ၢ်ဝဲအံတူာ်ထၣ်အဃိဟဲလီၤ တစဲးဘှီတၢ်ဆါဟံၣ်ပြတီာ်ခူၣ်တၢ်ဟးလီၢ်
ဒီး သူၣ်ထီၣ်ဟံၣ်ဃီလၢဒူၣ်ဖိထၢဖိလၢ ကဟဲလီၤအိၣ်ကသ့အဂီၢ်ဒီး တၢ်တ့ထီၣ်ဘှီထီၣ်တကီးတဖျၢၣ်ဘၣ်
တဖျၢၣ် ဖဲလါအ့ြဖ့ၣ်(၁၀)သီဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ် လိာ်ထီၣ်ကမံးတံာ်ဖိတဖုလၢအသီ(၁၀) အတီၢ်ပူၤဟံၣ်
လၢတၢ်ဘှီအီၤဒီး ကဘၣ်ဘှီထီၣ်အသီ ကဘၣ်အိၣ်တကပၤတဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်ဒီး ဖဲ၂၁-၄-၂၀၀၆ အနံၤ
ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒဲကဝီၤပၢဆှၢတၢ် ကမံတံာ်ဒီးအံတူာ်ထၣ် ဒဲကဝီၤဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ အခိၣ်အနၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံ ဒဲကဝီၤအံတူာ်ထၣ်မ့ၢ်ဝဲ
ကညီကီၢ်စဲၣ်ပုၤဒဲကဝီၤခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲမာ်ုြတီၤကီၢ်ရ့ၣ်ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒီးခီပူ
ကရူၢ်ဒီးဖးဟဲကရူၢ်အဆၢတီတီ ဖဲဃိာ်လိာ်ကျိအနံၤလၢအအိၣ်စီၤစုၤဒီး ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်သီၣ်လဲထၣ်
တၢ်လီၢ်တၢ်ဒ့စၢၤချံတၢ်လဲၤတနၣ်ရံၣ်တခီဃၣ်ဃၣ်ဒီး ကဲထီၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤဝံစိာ်တီဆှၢ လၢခိၢ်နၢ်
ဒီးပှၤသူၣ်အိၣ်သး အိၣ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ကျဲကိးကပၤဒဲးညီဝဲအဃိကဲထီၣ်တၣ်ဂံၢ်ဆူၣ်လၢဒဲကဝီၤ ဝံစိာ်တီဆှၢပဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤဒီး တမှံၤတပျီၤလၢ ကီၢ်ချၢတဖၣ်ဟဲဟ့ၣ်တၢ်မၤ ဘူၣ်မၤစၢၤတၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်
ဒၣ်ဝဲတၢ်ြတီအီၤ တအိၣ်ဘၣ်ဒီးဖဲ ၂၀၁၀-၂၀၁၁တၢ်မၤလိန့ၣ်အပူၤလၢဒဲကဝီၤပုၤအံၤကၠိအိၣ်အါထီၣ်
ဝဲ(၂) ဖျၢၣ်လၢ အမ့ၢ်(တီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ်) အိၣ် သူၣ်လီၤ အသးလၢ ဖဲကဝီၤဒ့(၁) ၀ၣ်ကျ့ၣ်ထၣ်တီၤဖုၣ်ကၠိ
ဒီး ကၠိဖိကအိၣ်ဝဲ(၅၀) ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤကၠိအဂၤတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်ထီၣ်မ့ၢ်ဝဲ (ကီၢ်လါဟ့ကညီသးစၢ်
ကတီၤဆိကၠိ) ကၠိအံၤမ့ၢ်ဝဲတီၤဒိၣ်တာ်ုကၠိတဖျၢၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ ကဝီၤဒ့(၁)အပူၤဒီးကၠိဖိနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်
ဝဲ (၃၁)ဂၤလီၤကၠိတဖျၢၣ်ဒီးတဖျၢၣ်ပထံၣ်လၢ ဒဲကဝီၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအိၣ်အသိးလဲၤ အစးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ် ဝီကစီဒီးလီၤအဝဲအံၤမ့ၢ်အံတာ်ူထၣ်ဒဲ ကဝီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး ကၠိကီၣ်တဖၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢ ပကွဲးပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့
လၢဒဲကဝီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့အဂီၢ် ပအိၣ်ဒီးပတၢ်ဆါဟံၣ်, ပှၤကွၢ်ထွဲဒဲကဝီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အိၣ်ဝဲ
ဖဲ အပတီၢ်အိၣ်ဝဲ အသိးလီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ဆါလၢ ပအတီၢ်ထီထီၣ် တုၤဘၣ် ပွဲး ဘၣ်ကါဒီး ပှၤလၢ နးနးတဖၣ် ပဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ မဲၢ်လးအူဒဲကဝီၤလၢ အအိၣ်ဘူးကတၢၢ် ဒီၤပှၤဒီးပဆှၢပှၤဆါတဖၣ် တသ့ဖဲအသ့
ချုးဆၢချုးကတီၢ်လီၤ. မဲၢ်လးအူးဒဲကဝီၤအံၤ ပဘၣ်လဲၤ လၢ ချံကျဲကအိၣ် ၅နၢ်ရံၣ်ကျဲလီၤ.
ဒဲကဝီၤကမံာ်တံာ်တၢ်မၤလိ
မၤသကိးတၢ်ဒီး ဒဲကဝီၤကညီပိာ်မာ်ုကရၢ, ကညီသးစၢ်ကရၢ,ဘူၣ်ဘါကရၢဒီး ကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ် တဖၣ်ဒ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဒ် အလီၢ်အိၣ်ဝဲအသိးလီၤ
ဒဲကဝီၤခိၣ်တဆီဘၣ်တဆီ
၂၀၀၆-၂၀၀၇ သရၣ်ဖံထၢၣ်
၂၀၀၇-၂၀၀၈ သးပှၢ်ဝါဂ့ၤထူ
၂၀၀၈-၂၀၀၉ သရၣ်ဆ့ပျိၢ်ဝါ
၂၀၀၉-၂၀၁၀ သးပှၢ်ဝါဘ့ၣ်ထူ
တၢ်ဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးတၢ်ဒီး ဒူသဝီခိၣ်ဃၢၤ
၂၀၁ဝနံၣ်ဒူဝသီခိၣ်ဃၢၤ ၄ ဖျၢၣ်ခီဖျိတၢ်အီၣ်မိၣ်ပှၢ်ဟုသး တၢ်လိာ်အဖီခိၣ်ဒဲကဝီၤ ကမံတံာ် ကရူၢ်ကရၢဒီး ဒဲကဝီၤ ကမျၢၢ်ပအိၣ်ဖှိၣ်ဆၢတဲာ်လၢ လါအီကာ်ူတုၤ လါအီကထိဘၢၣ်ပထၢဖှိၣ်ပှၤတဂၤ တၢ်အီၣ်ဟုးသးတဒၢ ပထၢဖှိၣ်တၢ်နုၢ်ထံလၢ ဒၢတဘၣ်လၢ (၃)လါအတီၢ်ပူၤပာ်ဖှိၣ်ဟ့ၣ်နီၤ လီၤက့ၤဒူသဝီ ၄ဖျၢၣ်လၢတ
ဒူၣ်ဟူးသး၃ဒၢဒီး အဝဲသ့ၣ်လဲၤခီဖျိဝဲ၂၀၁ဝနံၣ်ကတၢၢ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. မ့မ့ၢ်၂၀၁ဝနံၣ်ပကပာ်ဖှိၣ် ဒဲကဝီၤက
မျၢၢ် အနၢ်သးအိၣ်တသ့တ ညီလၢၤဘၣ်မ့ၢ်လၢ ကမျၢၢ်တၢ်အီၣ်စှၤလီၤအဃိအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အဂီၢ်ဒၣ်လဲာ်
ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ စ့ၢ်ကီးအဃိလီၤ.
အံတူၢ်ထၣ် ဒဲကဝီၤ
တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ တၢ်အိၣ်သးအံတူၣ်ထၣ်ဒဲကဝီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၂၀၀၆နံၣ်လါအ့ြဖ့ၣ်
(၆) သီအနံၣ်န့ၣ်လီၤ. အိၣ်သူၣ် လီၤအသး ဖဲကီၢ်ပယီၤ ကီၠၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢဃိၣ်လိာ်ကျိကၢၢ်နံၤလၢ ကီၢ်
ပယီၤတကပၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၀၆နံၣ် အပူၤ နီၣ်ဂံၢ်အိၣ် (၁၅၀၀) ဂၤဘျဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤပှၤနီၢ် ဂံၢ်အိၣ် (၄၀၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.စးထိၣ်လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ လံၤလံၤတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒီး ပာ်လီၤစ့ၢ်ကီးကၠိကီၣ်
ဒီး ကူၣ်သ့ပှၤမၤတၢ်ဖိတ ဘျီ ဃီန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၀၆ နံၣ်အပူၤဘၣ်ထွဲဒဲကဝီၤတၢ်ကူၣ် ဘၣ်ကူၣ်သ့သရၣ်
ဖုဂှါ ကၠံဟံး မူဒါဒီး ပၢဆှၢရဲၣ် ကျဲၤ ဝဲန့ၣ်လီၤ. တုၤလီၤလၢ၂ဝဝဂနံၣ်အပူၤသရၣ်ဖုရှဂှါလဲၤဆူကီၢ်ချၢ
အဃိဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤ သရၣ် လီၤလၤဒိၣ်လၢကပၢ ဆှၢရဲၣ်ကျဲၤဘၣ်ထွဲဒဲကဝီၤ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်
ကူၣ်သ့တကပၤ ဒ်ဒဲကဝီၤကူၣ်သ့မူဒါခိၣ်တဂၤအသိး တုၤလီၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲဒဲကဝီၤစးထီၣ်သီအခါကၠိအိၣ်ထဲတဖျၢၣ်လၢ အမ့ၢ်တီၤခၢၣ်သးကၠိဒီးကၠိဖိအိၣ်ထဲ (၃၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၣ်(၂၀၀၇)နံၣ်အပူၤတီၤခၢၣ်သးကၠိအံၤဘၣ်တၢ်သုးထီၣ် ဆူတီၤထီကၠိဒီးကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၈၀၀) ဘျဲၣ်အ မဲာ်ညါလၢကဝီၤဒ့(၆) တခီတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးတီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ်ဒီးကၠိဖိတီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၁၀၀)
ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢခံတနံၣ်(၂၀၀၈) အပူၤကဝီၤဒ့ (၆)တီၤဖုၣ်ကၠိအံၤဘၣ်တၢ်သုးထီၣ် ဆူတီၤခၢၣ်သးကၠိခဲ အံၤဘၣ်တၢ်
သုးထီ ထီၣ် ဆူတီၤထီကၠိအပတီၢ်ဒီးကၠိဖိကအိၣ်ဝဲ (၂၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢအံတူၣ်ထၣ် တီၤထီကၠိ
တဖျၢၣ်တနံၣ်ဒီး တနံၣ်ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ် အါထီၣ် တစဲးဘၣ်တစဲးတုၤလီၤလၢ၂၀၁၀-၂၀၁၁ တၢ်မၤလိနံၣ်အံၤ ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲ (၁၁၈၃) ဂၤန့ၣ်လီၤ.
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ်ပှာ်ယဲၤသန့ပူၤ)
ပဒဲကဝီၤအံၤန့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢတၢ်အီၣ် တၢ်အီတၢ်ကူတၢ်ကၤဒီးဆ့လုးယၣ်လုးဟံၣ်ဃီကသံၣ်က သီဒီး ကၠိဖိတၢ်လိာ်တဖၣ်ခီဖျိပှၤ တဂၤလၢ်လၢ်အတၢ်ဟဲမၤစၢၤ အတၢ်သးအိၣ်အဖီခိၣ်လီၤ
၂၀၀၇-၂ဝဝဂတၢ်အိၣ်သး
တၢ်ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အီၣ်မ့ၢ်ဝဲဟုသး, အံသၣ်,ညၣ်အုၣ်,ပဲဘီ,မိၢ်ဟဲသၣ်ဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်ပှၤသးနံၣ် (၅)နံၣ် ဖီလာ်ဒီး
(၅) နံၣ်ဖီခိၣ်ဒ်တၣ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ပာ်ပနီၣ်ဝဲအသိးလီၤ ဖဲ၂ဝဝဂနံၣ်နိၣ်ဝ့ဘၢၣ်ကျိၣ် စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢပှၤမၤစၢၤ တၢ်အတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါစှၤလီၤအဖီခိၣ်ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီတလဲသးဖီခိၣ်ဒီးစးထီၣ်၂၀၀၉-၂၀၁ဝဒဲကဝီၤပဒိးန့ၣ် ဘၣ်က့ၤထဲ ဟုးသးဒီး အံသၣ်ခံကလုာ်လီၤ
၂၀၁၁ တၢ်အိၣ်သး
ဖဲလါမးရှၤပဒိးန့ၣ်ဘၣ်က့ၤ ဟုးသးနီၢ်တဂၤ (၁၃)ကံလိနီၢ်ဒိၣ်ဖိသၣ်ဂက့လိဒီးကဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၣ်ကီလၢ က
မျၢၢ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ
ဒဲကဝီၤ တၢ်ဖံအီၣ်မၤအီၣ်
ဖဲခုးဖဲသံၣ်တသ့ခီဖျိန-အ-ဖအသုးအိၣ်ဆီလီၤအသးလၢ တၢ်လီၢ်တီၢ်စီၤစုၤလၢခီၣ်ကျဲ(၁) နၣ်ရံၣ် တခီ
ကီတပၤ ကီကပၤဒဲးအိၣ်ဒၣ် ကမျၢၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်ဒၣ်ဝဲတၢ်လၢ ဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်လၤဒီးအိၣ်မူဒၣ် တနံၤဂီၢ် တနံၤသီလၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒူသဝီတကပၤ စ့ၢ်ကီးတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတ အိၣ်နီတမံၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်လီၤမ့မ့ၢ်လၢ ဒဲကဝီၤတဖၣ်စးထီၣ်လၢလၣ်ထၢ ဒီးခဲစးထီၣ်လၢလါဖံၤြဘူၤအါရံၣ် တုၤလါအ့ြဖ့ၣ်ဒီးပှ့ၤ အီၣ်ပှ့ၤအီ
ဟံၣ်ဃီလိၣ်ကစဲက ရဲးမ့မ့ၢ်တၢ်ဖံအီၣ်မၤအီၣ်အ ဂုၤအဂၤတအိၣ်နီတမ့ၤဘၣ်.
ဒူသဝီ ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သး
၂၀၁၁နံၣ်အဂီၢ်သဝီဘူးကီးပှၤတဖၣ် ခီဖျိဘုပျိၣ်သိၣ်န့ၣ်အီၤအသိး အဝဲသ့ၣ်အတၣ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်န့ၢ်ပဒဲ
ကဝီၤဖိလၢ ကလဲၤခီဖျိဝဲ၂၀၁၁နံၣ်အဂီၢ်ကီကီခဲခဲန့ၣ်လီၤဒဲကဝီၤအိၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ်ဖဲ၂၀၀၅နံၣ်ကတၢၢ် ဃၣ်ဃၣ်န-အ-ဖဒုးဆူၣ်ထီၣ်တၢ် ကထီၣ်ဒုးသုက့(၂) ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်လၢအမၤ လီၤကလဲကွံာ်ဝဲဒ်အန့ၢ်
ဒီးတမ့ၢ်ထဲတၢ် ဖီၣ်စုကဝဲၤထံဖိကီၢ်ဖိ ပာ်ဃာ်ုစ့ၢ်ကီးထံဖိကီၢ်ဖိပာ် ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဖဲ၂၀၀၆လါဖ့ၤြဘူၤအါရံၣ် အပုၤန-အ-ဖသုးပဒိၣ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်တၢ်လဲၤ လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတဲာ်တဲာ်ပျုပျု အဃိကမျၢၢ်ဘၣ်သုးအလီၢ်တဒူၣ် ဘၣ်တဒူၣ်တသဝီဘၣ်တသဝီဒီးဟဲထီၣ်သုးအလီၢ်ဆု ကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ထံဆၢ ကီၢ်ဆၢဒီးနာ်ုလီၤအိၣ်က ဒုလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ပှၤ ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤပူၤတၢ်ဒုး အိၣ်ထီၣ်မဲၢ်ရၢ်မိၢ်သ့ၣ်ဖိ လါ၂၀၀၆ လါမးရှး ကီၢ်ကၠီၣ်တဲာ်ပဒိၣ်ပတုာ်ကွံာ် တၢ်တူာ်လိာ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢ အနာ်ုအသီအဃိလီၤ
ဒဲကဝီၤ စးထီၣ်အိၣ်ထီၣ်
ဖဲလါအ့ြဖ့ၣ်(၃)သီနံၤကမျၢၢ်လၢ အအိၣ်လၢအူဒါကျိအူဝဲၤကျိတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒ်ခိၢ်နၢ်တၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံဒဲကဝီၤ တၢ်လီၢ်မ့ၢ်ဝဲအံတူာ်ထၣ်အဃိဟဲလီၤ တစဲးဘှီတၢ်ဆါဟံၣ်ပြတီာ်ခူၣ်တၢ်ဟးလီၢ်
ဒီး သူၣ်ထီၣ်ဟံၣ်ဃီလၢဒူၣ်ဖိထၢဖိလၢ ကဟဲလီၤအိၣ်ကသ့အဂီၢ်ဒီး တၢ်တ့ထီၣ်ဘှီထီၣ်တကီးတဖျၢၣ်ဘၣ်
တဖျၢၣ် ဖဲလါအ့ြဖ့ၣ်(၁၀)သီဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ် လိာ်ထီၣ်ကမံးတံာ်ဖိတဖုလၢအသီ(၁၀) အတီၢ်ပူၤဟံၣ်
လၢတၢ်ဘှီအီၤဒီး ကဘၣ်ဘှီထီၣ်အသီ ကဘၣ်အိၣ်တကပၤတဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်ဒီး ဖဲ၂၁-၄-၂၀၀၆ အနံၤ
ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒဲကဝီၤပၢဆှၢတၢ် ကမံတံာ်ဒီးအံတူာ်ထၣ် ဒဲကဝီၤဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ အခိၣ်အနၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံ ဒဲကဝီၤအံတူာ်ထၣ်မ့ၢ်ဝဲ
ကညီကီၢ်စဲၣ်ပုၤဒဲကဝီၤခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲမာ်ုြတီၤကီၢ်ရ့ၣ်ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒီးခီပူ
ကရူၢ်ဒီးဖးဟဲကရူၢ်အဆၢတီတီ ဖဲဃိာ်လိာ်ကျိအနံၤလၢအအိၣ်စီၤစုၤဒီး ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်သီၣ်လဲထၣ်
တၢ်လီၢ်တၢ်ဒ့စၢၤချံတၢ်လဲၤတနၣ်ရံၣ်တခီဃၣ်ဃၣ်ဒီး ကဲထီၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤဝံစိာ်တီဆှၢ လၢခိၢ်နၢ်
ဒီးပှၤသူၣ်အိၣ်သး အိၣ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ကျဲကိးကပၤဒဲးညီဝဲအဃိကဲထီၣ်တၣ်ဂံၢ်ဆူၣ်လၢဒဲကဝီၤ ဝံစိာ်တီဆှၢပဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤဒီး တမှံၤတပျီၤလၢ ကီၢ်ချၢတဖၣ်ဟဲဟ့ၣ်တၢ်မၤ ဘူၣ်မၤစၢၤတၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်
ဒၣ်ဝဲတၢ်ြတီအီၤ တအိၣ်ဘၣ်ဒီးဖဲ ၂၀၁၀-၂၀၁၁တၢ်မၤလိန့ၣ်အပူၤလၢဒဲကဝီၤပုၤအံၤကၠိအိၣ်အါထီၣ်
ဝဲ(၂) ဖျၢၣ်လၢ အမ့ၢ်(တီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ်) အိၣ် သူၣ်လီၤ အသးလၢ ဖဲကဝီၤဒ့(၁) ၀ၣ်ကျ့ၣ်ထၣ်တီၤဖုၣ်ကၠိ
ဒီး ကၠိဖိကအိၣ်ဝဲ(၅၀) ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤကၠိအဂၤတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်ထီၣ်မ့ၢ်ဝဲ (ကီၢ်လါဟ့ကညီသးစၢ်
ကတီၤဆိကၠိ) ကၠိအံၤမ့ၢ်ဝဲတီၤဒိၣ်တာ်ုကၠိတဖျၢၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ ကဝီၤဒ့(၁)အပူၤဒီးကၠိဖိနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်
ဝဲ (၃၁)ဂၤလီၤကၠိတဖျၢၣ်ဒီးတဖျၢၣ်ပထံၣ်လၢ ဒဲကဝီၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအိၣ်အသိးလဲၤ အစးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ် ဝီကစီဒီးလီၤအဝဲအံၤမ့ၢ်အံတာ်ူထၣ်ဒဲ ကဝီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး ကၠိကီၣ်တဖၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢ ပကွဲးပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့
လၢဒဲကဝီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့အဂီၢ် ပအိၣ်ဒီးပတၢ်ဆါဟံၣ်, ပှၤကွၢ်ထွဲဒဲကဝီၤတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အိၣ်ဝဲ
ဖဲ အပတီၢ်အိၣ်ဝဲ အသိးလီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ဆါလၢ ပအတီၢ်ထီထီၣ် တုၤဘၣ် ပွဲး ဘၣ်ကါဒီး ပှၤလၢ နးနးတဖၣ် ပဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ မဲၢ်လးအူဒဲကဝီၤလၢ အအိၣ်ဘူးကတၢၢ် ဒီၤပှၤဒီးပဆှၢပှၤဆါတဖၣ် တသ့ဖဲအသ့
ချုးဆၢချုးကတီၢ်လီၤ. မဲၢ်လးအူးဒဲကဝီၤအံၤ ပဘၣ်လဲၤ လၢ ချံကျဲကအိၣ် ၅နၢ်ရံၣ်ကျဲလီၤ.
ဒဲကဝီၤကမံာ်တံာ်တၢ်မၤလိ
မၤသကိးတၢ်ဒီး ဒဲကဝီၤကညီပိာ်မာ်ုကရၢ, ကညီသးစၢ်ကရၢ,ဘူၣ်ဘါကရၢဒီး ကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ် တဖၣ်ဒ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဒ် အလီၢ်အိၣ်ဝဲအသိးလီၤ
ဒဲကဝီၤခိၣ်တဆီဘၣ်တဆီ
၂၀၀၆-၂၀၀၇ သရၣ်ဖံထၢၣ်
၂၀၀၇-၂၀၀၈ သးပှၢ်ဝါဂ့ၤထူ
၂၀၀၈-၂၀၀၉ သရၣ်ဆ့ပျိၢ်ဝါ
၂၀၀၉-၂၀၁၀ သးပှၢ်ဝါဘ့ၣ်ထူ
တၢ်ဖီၣ်လိာ်စုမၤသကိးတၢ်ဒီး ဒူသဝီခိၣ်ဃၢၤ
၂၀၁ဝနံၣ်ဒူဝသီခိၣ်ဃၢၤ ၄ ဖျၢၣ်ခီဖျိတၢ်အီၣ်မိၣ်ပှၢ်ဟုသး တၢ်လိာ်အဖီခိၣ်ဒဲကဝီၤ ကမံတံာ် ကရူၢ်ကရၢဒီး ဒဲကဝီၤ ကမျၢၢ်ပအိၣ်ဖှိၣ်ဆၢတဲာ်လၢ လါအီကာ်ူတုၤ လါအီကထိဘၢၣ်ပထၢဖှိၣ်ပှၤတဂၤ တၢ်အီၣ်ဟုးသးတဒၢ ပထၢဖှိၣ်တၢ်နုၢ်ထံလၢ ဒၢတဘၣ်လၢ (၃)လါအတီၢ်ပူၤပာ်ဖှိၣ်ဟ့ၣ်နီၤ လီၤက့ၤဒူသဝီ ၄ဖျၢၣ်လၢတ
ဒူၣ်ဟူးသး၃ဒၢဒီး အဝဲသ့ၣ်လဲၤခီဖျိဝဲ၂၀၁ဝနံၣ်ကတၢၢ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. မ့မ့ၢ်၂၀၁ဝနံၣ်ပကပာ်ဖှိၣ် ဒဲကဝီၤက
မျၢၢ် အနၢ်သးအိၣ်တသ့တ ညီလၢၤဘၣ်မ့ၢ်လၢ ကမျၢၢ်တၢ်အီၣ်စှၤလီၤအဃိအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အဂီၢ်ဒၣ်လဲာ်
ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ စ့ၢ်ကီးအဃိလီၤ.
အံတူၢ်ထၣ် ဒဲကဝီၤ
တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ တၢ်အိၣ်သးအံတူၣ်ထၣ်ဒဲကဝီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၂၀၀၆နံၣ်လါအ့ြဖ့ၣ်
(၆) သီအနံၣ်န့ၣ်လီၤ. အိၣ်သူၣ် လီၤအသး ဖဲကီၢ်ပယီၤ ကီၠၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢဃိၣ်လိာ်ကျိကၢၢ်နံၤလၢ ကီၢ်
ပယီၤတကပၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၀၆နံၣ် အပူၤ နီၣ်ဂံၢ်အိၣ် (၁၅၀၀) ဂၤဘျဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤပှၤနီၢ် ဂံၢ်အိၣ် (၄၀၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.စးထိၣ်လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ လံၤလံၤတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒီး ပာ်လီၤစ့ၢ်ကီးကၠိကီၣ်
ဒီး ကူၣ်သ့ပှၤမၤတၢ်ဖိတ ဘျီ ဃီန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၀၆ နံၣ်အပူၤဘၣ်ထွဲဒဲကဝီၤတၢ်ကူၣ် ဘၣ်ကူၣ်သ့သရၣ်
ဖုဂှါ ကၠံဟံး မူဒါဒီး ပၢဆှၢရဲၣ် ကျဲၤ ဝဲန့ၣ်လီၤ. တုၤလီၤလၢ၂ဝဝဂနံၣ်အပူၤသရၣ်ဖုရှဂှါလဲၤဆူကီၢ်ချၢ
အဃိဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤ သရၣ် လီၤလၤဒိၣ်လၢကပၢ ဆှၢရဲၣ်ကျဲၤဘၣ်ထွဲဒဲကဝီၤ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်
ကူၣ်သ့တကပၤ ဒ်ဒဲကဝီၤကူၣ်သ့မူဒါခိၣ်တဂၤအသိး တုၤလီၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲဒဲကဝီၤစးထီၣ်သီအခါကၠိအိၣ်ထဲတဖျၢၣ်လၢ အမ့ၢ်တီၤခၢၣ်သးကၠိဒီးကၠိဖိအိၣ်ထဲ (၃၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၣ်(၂၀၀၇)နံၣ်အပူၤတီၤခၢၣ်သးကၠိအံၤဘၣ်တၢ်သုးထီၣ် ဆူတီၤထီကၠိဒီးကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၈၀၀) ဘျဲၣ်အ မဲာ်ညါလၢကဝီၤဒ့(၆) တခီတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးတီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ်ဒီးကၠိဖိတီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၁၀၀)
ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢခံတနံၣ်(၂၀၀၈) အပူၤကဝီၤဒ့ (၆)တီၤဖုၣ်ကၠိအံၤဘၣ်တၢ်သုးထီၣ် ဆူတီၤခၢၣ်သးကၠိခဲ အံၤဘၣ်တၢ်
သုးထီ ထီၣ် ဆူတီၤထီကၠိအပတီၢ်ဒီးကၠိဖိကအိၣ်ဝဲ (၂၀၀)ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢအံတူၣ်ထၣ် တီၤထီကၠိ
တဖျၢၣ်တနံၣ်ဒီး တနံၣ်ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ် အါထီၣ် တစဲးဘၣ်တစဲးတုၤလီၤလၢ၂၀၁၀-၂၀၁၁ တၢ်မၤလိနံၣ်အံၤ ကၠိဖိနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲ (၁၁၈၃) ဂၤန့ၣ်လီၤ.
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ်ပှာ်ယဲၤသန့ပူၤ)
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး :
ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
,
ဒဲကဝီၤတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
မီကၢဒဲက၀ီၤ ဟဲကဲထီၣ်သး အဂံၢ်ခီၣ်ထံး ခီၣ်ဘိ
၀ီၤလ့ၤဟီၣ််က၀ီၤ မ့ၢ််တၢ််အီၣ််လၢတၢ််ဖံးအီၣ််မၤအီၣ်် မုၢ််ကျိၤ၀ဲၤကွာ်် တၢ််သူၣ််တၢ််ဖျးဂ့ၤဒီး ကမျၢၢ််တဖၣ်် အိၣ််
ဘၣ််မုာ််မုာ်် ခုၣ််ခုၣ်် ပှဲၤ၀ဲဒီးတၢ််သူၣ််ဖှံသးညီ မ့ၢ််လၢပှၤအါဂၤ ဒိးန့ၢ််ကဒီးကညီနံၣ််ထီၣ််သီဖဲ ၁၉၈၉လါဒံၣ််
စ့ဘၢၣ် (၂၅)သီန့ၣ််လီၤ. ပှၤမၤနံၣ််ထီၣ််သီ၀ံၤ ပှၤဘၣ််မူဘၣ််ဒါဘိးဘၣ််ဒုးသ့ၣ််ညါ၀ဲလၢ် ဒုၣ််ဒါ (န ၀ တ)
သုးမုၢ််တဖၣ််ဟဲထီၣ််တုၤ ဖလူ သ့ၣ််ဘီဘိ အဃိ ပှၤအိၣ််လၢ်၀ီၤလ့ၤဟီၣ််က၀ီၤ ကမျၢၢ််ခဲလၢာ်် ဘၣ််ဃ့ၢ််ဆူ
အူဟူၣ််ထၣ်် လၢၢ််ဃီာ််ထံကျိနံၤဖဲ ၁၉၈၉ နံၣ််လါဒံၣ််စ့ ဘၢ်ၣ််(၃၀) သီနံၤန့ၣ််လီၤ.
ဖဲပှၤဃ့ၢ််အခါတနီၤနီၤ ၀ံထီၣ််တၢ််ဘိၣ််တၢ််စှၢၤတနီၤဒၢးထီၣ််သိလ့ၣ်် တနွံပှဲၤထီၣ်် ဒုၣ််ဒါဟဲတုၤ ဖဲအူြတ့ၢ််ထၣ်် ထံသၢလဲၤ အဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ်် ခီကဒါဆူ လၢၢ််ဃီာ်် ကီၢ််ကၠီၣ််တဲၣ်် သ၀ီခိၣ််ထိးန့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််ဆၢ်ကတီၢ်် မ့ၢ််
လၢ်တၢ််စူၤဒိၣ််အဃိ ထံၣ််ဘၣ််တၢ််ကီတၢ််ခဲအါမးန့ၣ််လီၤ ဒ်သိးကမျၢၢ််တဖၣ််ကအိၣ််ဘၣ််ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ််ပှၤတ့ထီၣ််
ဒဲဖိပှၤလၢ်အတီခိၣ််ရိၣ််မဲတဖၣ်် မ့ၢ််၀ဲဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် ဖါတံၢ််အဲလၣ်် တံကၠီန့ၢ််ထူ ဖါတံၢ််ဆၢန့ၢ်် သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ သးပှၢ်် အီၣ််နဲ ဒီးသရၣ််မုၣ််အဲအဲၣ်် န့ၣ််လီၤ.
ဖဲန့ၣ််အဆၢကတီၢ်် ပှၤကမျၢၢ််လၢအဟဲအိၣ််လၢ် လၢၢ််ဃီာ််ဘၣ််ကီဘၣ််ခဲတဖၣ််အိၣ််၀ဲ ၁၅၂၈ ဂၤ တၢ််အီၣ််
တၢ််အီခဲလၢာ််ပှၤလၢ် အမၤစၢၤတၢ််မ့ၢ််၀ဲ သုးခိၣ််မါရှါၣ််အဟံၣ််ဖိဃီဖိတဖၣ််န့ၣ််လီၤ.
အိၣ််ဖဲလၢၢ််ဃီာ်် (၂) လါဘျဲၣ််အဆၢ်ကတီၢ်် တၢ််နဲၣ််လီၤဟဲကဒါက့ၤ ပဘၣ််သုးကဒါက့ၤဆူ မီကၢကညီ သ၀ီ
န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢတၢ််လီၢ််တၢ််ကျဲတအိၣ််ဘၣ််အဃိ ဘၣ််ဟးအိၣ််လၢ်သ့ၣ််ခီၣ််ထံး သၣ််ကရူၢ််ကပၤ ဘုဖီ ဖီလာ်် အါနံၤအါသီ ကတ့ထီၣ််ဟံၣ််စ့ၢ််ကီး ပှၤတဟ့ၣ််အခွဲး မူခိၣ််စူၤအဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ်် ထံၣ််ဘၣ််တၢ််နးတၢ််ဖှီၣ်် ဒိၣ််ဒိၣ််အါအါန့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၀ နံၣ်် လါ March (၇) သီ လၢတၢ််ကကျဲၤလီၤတံၢ််က့ၤ ပှၤဘၣ််ကီဘၣ််ခဲအဂီၢ်် တၢ််လီၢ််တၢ််ကျဲမ့ၢ််လၢ ခိၣ််နၢ််လၢထးဟဲထံၣ််လိာ််သးဒီး ပှၤကွၢ််ထွဲ ခိၣ််နၢ််တဖၣ််န့ၣ််လီၤ ပှၤလၢအဟဲတဖၣ််မ့ၢ််၀ဲ KRC ပှၤဘၣ််
မူဘၣ််ဒါ သုးခိၣ်် မါရှါၣ်် ပဒိၣ််သိမါ ပဒိၣ််ရွ့ၣ််လ့ၣ််၀ံၤ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ််လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး ယိၤဘၣ််မူဘၣ််ဒါ ဆူ Porpar ၀ဲၤဒၢးန့ၣ််လီၤ ကျဲၤသကိးတဲသကိးတၢ််၀ံၤ ယိၤခိၣ််နၢ််တဖၣ််ဟဲနဲၣ််လီၤ၀ဲလၢ မီကၢကျဲမုၢ််ခံ
ကပၤယၢ််ခီန့ၣ််လီၤ လၢတၢ််တ့ထီၣ််ဘှီထီၣ််တၢ်် အဂီၢ်် ပှၤဟ့ၣ််လီၤမူဒါ မ့ၢ််၀ဲဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ တံကီၠန့ၢ််ထူ သရၣ််ဒဲလ်မဲ ခဲၤမၠးသ့ သရၣ််မါခၠံးစ့ၣ်် ဖါတံၢ််ဆၢန့ၢ်် သရၣ််၀့ၢ််သီ သးပှၢ််အဲၣ််ကီၢ်် ပှၤမၤစၢၤ
တၢ််တဖၣ်် ဟံးထီၣ််မူဒါလၢ အသနၢၣ််ဒၣ််၀ဲစုာ််စုာ််န့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််ဆၢကတီၢ်် ပှၤဘှီထီၣ််စ့ၢ််ကီး တၢ််ဆါဟံၣ််
တီၤထီကၠိ ၀ီၤလ့ၤသီခါဖၠၣ်် အ့ၤကၠ့သီခါဖၠၣ်် မိၣ််စလ့ၤ ပလံၣ်် တၢ််ဆါတၢ််ပှ့ၤ တၢ််လီၢ််တၢ်် ကျဲ တၢ််အီၣ်် (ဂိုေဒါင် ) ၀ဲၤဒၢ်းတၢ််ဘါယွၤသရိၣ််န့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၀အတီၢ််ပူၤ KRC ခိၣ််နၢ််ဒီးကညီသးပှၢ််ခိၣ််နၢ််တဖၣ်် ဟဲလီၤဒီးဃုထၢထီၣ််မီကၢ်ဒဲက၀ီၤပၢဆှၢတၢ််ကမံး တံာ််ဒီး က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််န့ၣ််လီၤ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ််တဖၣ်် (၁) ဒဲက၀ီၤခိၣ်် သရၣ်် အီၣ််မၠးသ့ ( ဖီၣ််ဃုာ််ဒီး
ကၠိခိၣ််) (၂) ဒဲက၀ီၤခိၣ််ခံ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် (၃) နဲၢ််ရွဲၢ်် အူမၠးသ့ (၄)ဘံၣ််ဘၢ်ခိၣ််စီၤသဲနဲၣ်် (၅) တၢ််အီၣ််မူဒါခိၣ််စီၤသါ
နဲၣ်် (၆) ကူၣ််သ့မူဒါ ခိၣ်် စီၤကပီၤထူ (၇)ဆူၣ််ချ့မူဒါခိၣ်် စီတူး (၈) ၀ဲၤဒ့ခိၣ်် စီၤန့ၢ််ကီၢ််ထူပှၤလၢအကွၢ််ထွဲစၢၤ
တၢ််အီၣ််တၢ််အီစရီမ့ၢ််၀ဲ ဖါတံၢ််ြဘါသါကၠီး ဒီး သးပှၢ််အီၣ််မီန့ၣ််လီၤ က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််တဖၣ်် က၀ီၤဒ့ (၁)ဖါတံၢ််
ဆၢန့ၢ်် စီၤထိထိ က၀ီၤဒ့(၂)သးပှၢ်် စတံဘ့ၤ က၀ီၤဒ့(၃) သးပှၢ််န့ၣ််ယူး သးပှၢ််လးစီ (၄) သးပှၢ််မါကၠဲၣ််မွ့ သး
ပှၢ််ခၠ့ၣ််မ့ က၀ီၤဒ့(၅)အူန့ၢ််၀့စၣ််န့ၣ််လီၤ့ မ့ၢ််လၢ် ဟဲဃုထၢ်ထီၣ််ဆိ ဂ့ၢ််ဂီၢ််အူအဃိ ကမံးတံာ်် (၈)ဂၤဒီးက၀ီၤဒ့
ကမံးတံာ်် (၁၂) ဂၤန့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််အခါကမျၢၢ််အိၣ််၀ဲ (၂၉၅၂) ဂၤ န့ၣ််လီၤ.
သုးခိၣ််မါရှါၣ််ဟံၣ််ဖိဃီဖိ မၤစၢၤ၀ဲဒၣ်် ပှၤကမျၢၢ််ဖိတဖၣ်် တၢ််ဟးလီၢ််ခွး တဟံၣ််တဖျၢ်ၣ််စုာ််စုာ််န့ၣ််လီၤ(BBC) Mr.Vito ဟံမူဒါဒီး ကွၢ််ထွဲ၀ဲတၢ််အီၣ််တၢ််အီ ဃုာ််ဒီးတၢ််ဂုၤတၢ််ဂၤတဖၣ်် ဖဲန့ၣ််ဆၢကတီၢ်် TBBCဟ့ၣ််နီၤလီၤ
၀ဲ ဟုသး,ပဲဘီ,ညၣ််အုၣ််,အံသၣ်််,တနွံတဘျီ တၢ််နီၤလီၤ တၢ််အီၣ််အိၣ််ဃုာ််ဒီး ပှၤထုးထီၣ််တၢ််အီၣ််လဲးမး (ကုန်ထုတ်လက်မ) န့ၣ််လီၤ.
TBBC ဆှၢလီၤတၢ််အီၣ်် တဘျီလၢ််လၢ််မ့ၢ််လၢ ကါကျဲတဂ့ၤအဃိ မူခိၣ််စ့ၢ််ကီးစူၤတဘျီဘျီအဃိထံၣ််ဘၣ််တၢ်် ကီတၢ််ခဲလၢ် တၢ််ဘှီကျဲတဖၣ််န့ၣ််လီၤ ၁၉၉၁ နံၣ််အပူၤ ပယီၤကၠိဖိလၢအဟးအိၣ််လၢ ယိၤဒူသ၀ီတဖၣ်် ယိၤ
သုးဟးလူၤဖီၣ််၀ဲဒီး ဟဲပာ်လီၤ၀ဲဖဲ မီကၢ် ဒဲက၀ီၤ အိၣ််၀ဲဒၣ််နီၣ််ဂံၢ်် (၆၈)ဂၤ အ၀ဲသ့ၣ််သူၣ််ထီၣ််၀ဲ အကစၢ််ဟံၣ််
ဘီှစ့ၢ််ကိးဒီးကၠိ သီခါဖၠၣ််တဖျၢ်ၣ််ကိးန့ၢ််၀ဲအမံၤလၢ(ေဇတ၀န်ဘုန်းေတာ််ြကီးေကျာ်င်း) န့ၣ််လီၤ ဒဲက၀ီၤတၢ််
ဆဲးကျိးအဂီၢ်် ပှၤသူ၀ဲတရူးစဲးကတိၤတၢ်် က၀ီၤဒ့တဘ့ၣ််ခံ ဖျၢၣ်် မ့မ့ၢ််ကမံးတံာ်် ဟ့ၣ််လီၤ၀ဲတဂၤတဖျၢၣ််ဒ်သိး တၢ််ဆဲးကျိာ််ကလဲၤသးချူးဆၢချူးကတီၢ််န့ၣ််လီၤ ၁၉၉၂-၉၃ ၉၄ နံၣ််အဆၢကတီၢ်် ဖိးဖး ပလးဟဲနဲၣ််လီၤ
၀ဲ ပှၤကမျၢၢ််လၢအိၣ််ဒဲက၀ီၤပူၤတဖၣ်် ကဘၣ််ဒိ ( ဒုက္ခသည်ကဒ်ြပား) ဒိ၀ဲ၀ံၤကဘၣ််ဟ့ၣ််တၢ််ဂီၤပှ့ၤတဘ့ၣ််
(၃၀)ဘးန့ၣ််လီီၤ တယံာ််ဘၣ်် ပယီၤဟဲထီၣ််ဒုးထွံၣ််ဖါ၀ံကၠိ မ့ၢ််လၢတၢ််ဒုးဆူၣ််အ ဃိခိၣ််နၢ််လၢထးနဲၣ််လီၤ၀ဲ
ပ၀ဲမီကၢ်ဒဲက၀ီၤ မကဘၣ််ဆှၢပှၤလဲၤမၤစၢၤတၢ််ခဲလၢာ်် (၂၀၀)ဂၤ အဃိ ပိာ််မုၣ််ကရၢ(၅၀) ဂၤ ကမျၢၢ်် (၁၅၀) ဂၤ ဖဲပှၤလဲၤဆှၢပှၤမၤစၢၤတၢ််တဖၣ်် ထံၣ််ဘၣ််၀ဲတၢ််မၤတံာ််တာ််အီၤလၢ်ကျဲအါဘိအဃိ ဖါတံၢ််၀့ရိ ဟံးထီၣ််မူဒါဒီး ကျဲၤသကိးဒီး ((KRC) ခိၣ််နၢ််ယိၤခိၣ််နၢ််သ့သ့ဘၣ််ဘၣ််န့ၣ််လီၤ.
ပထံၣ််ဘၣ််ကမျၢၢ််တဖၣ််တၢ််အိၣ််သး မ့ၢ််လၢတၢ််ဒုးဆူၣ််အဃိ လဲၤမၤစၢၤတၢ််တဘူၣ််လဲၤမၤစၢၤတၢ််လၢဒဲ
က၀ီၤ ချၢအိၣ််စ့ၢ််ကိးပှၤသီစံၢ််ကီး ဟဲနုာ််လီၤအိၣ််၀ဲဒၣ််စ့ၢ််ကိးန့ၣ််လီၤ ထွံၣ််ဖါ၀ံကၠိလီၤ၀ံၤဒီး ဖဲ ၁၉၉၅ နံၣ််
အပူၤမၤနၢၤပျီစ့ၢ််ကီးဒုၣ််ဒါမၤန့ၢ််၀ဲဒၣ််န့ၣ််လီၤကမျၢၢ််ဒီးသုးဟံၣ််ဖိဃီဖိတဖၣ််ဟဲက့ၤသုးကဒါက့ၤဆူကနဲလ့အဃိ မီကၢဒဲက၀ီမပှၤနီၣ််ဂံၢ််အါထီၣ််၀ဲကွ့ၢ််ကွ့ၢ််န့ၣ််လီၤ.
ယိၤကီၢ််ဆၢကပၤစ့ၢ််ကိးယိၤသုးတဖၣ််ဟးဖီၣ််တၢ််လၢ််တၢ််ချၢအဃိ ယိၤတၢ််ဂီၤတအိၣ််ဘၣ််တဖၣ််ဟဲက့ၤဆှၢ
နုာ််က့ၤလၢဒဲက၀ီၤပူၤဒီး ပမၤန့ၢ််ပှၤမံၤပှၤသၣ််စရီပတီၢ််၀ံၤ ပဆှၢထီၣ််ဆူ (BBC) အအိၣ််ဒီးBBC ဆှၢလီၤ၀ဲ သ့ၣ်် ၀ၣ်် လၣ််န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢပှၤအါထီၣ််အဃိ မၤအါထီၣ််က၀ီၤဒ့ (၂)ဒ့ မ့ၢ််၀ဲ က၀ီၤဒ့(၇) ဒီး(၈)န့ၣ််လီၤ
မ့ၢ််လၢ်ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််ပှၤအါထီၣ််အိၣ််အဃိ ဘၣ််တၢ််ဃုထၢ်ထီၣ််က့ၤကဒဲက၀ီမက မံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံာ််တံာ််လၢအသီန့ၣ််လီၤ.
ဒဲက၀ီမကမံးတံာ််အသီတဖၣ်် (၁) ဒဲက၀ီၤခိၣ််သရၣ််အီၣ််မၠၣ််သ့ (၂) ဒဲက၀ီၤခိၣ််(၂) ဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် (၃) နဲၢ််ရွဲၢ််စီၤ
သဲနဲၣ်် (၄) တၢ််အီၣ််မူဒါခိၣ််စိၤထိထိ စိၤဘျဲၣ်် (၅) ဘံၣ််ဘၢ်ခိၣ််မီၣ််အ့ ကၠံၣ််လ့ (၆) ကူၣ််သ့မူဒါခိၣ််သရၣ််၀့ၢ််သီ (၇) ဆူၣ််ချ့မူဒါခိၣ််သရၣ််ခၠူၣ််ဆဲဘၢၣ်် (၈)၀ဲၤဒၢးခိၣ််ဖါတံၢ််ကျိာ််စ့ဒိၣ်် က၀ီၤဒ့ကမံး တံာ််တဖၣ်် က၀ီၤဒ့ (၁) အူဘၣ််လူၤ သရၣ််လး၀့ က၀ီၤဒ့(၂) သးပှၢ််ဘးကၠံၣ်် သးပှၢ််စတံဘ့ၤ က၀ီၤဒ့ (၃) အူန့ၢ််ယူး သးပှၢ််လးစိ က၀ီၤဒ့ (၄) စီၤဖါဘံ သးပှၢ််အဲၣ််ကီၢ်် က၀ီၤဒ့(၅) သးပှၢ််စီတူး စီၤလါကပီၤ က၀ီၤဒ့(၆) စီၤ၀့ရွှ့ၣ်် ဖါလူၤကၠီၣ်် က၀ီၤဒ့ (၇) သးပှၢ််ကၠူၤကၠူၤ စီၤရွှ့ၣ််က၀ီၤဒ့ (၈) စီၤထိနီၣ်် စီၤခ့ၣ််မီၣ််အူ သ့ၣ််တဖၣ််န့ၣ််လီၤ.
စးထီၣ််ယိၤစသုးလူးဖံးစံး ဟဲနုာ််လီၤအိၣ််သကိးဒီး ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််ဒီး နီၤဖးလီၤ၀ဲ လူးဖံးစံးသုးတဂၤဘၣ််တဂၤ ကဘၣ််ဟံမူဒါက၀ီၤဒ့တဘ့ၣ််န့ၣ််လီၤ မီကၢဒဲက၀ီၤ၀း၀းဘၣ််တၢ််တီာ််အီၤ
န့ၣ််လီၤ အီစီးယိၤပလ့းလူးဖံးစံးဟဲဟံန့ၢ််မူဒါ၀ံၤပှၤမ့ၢ််အဲဒီးလဲၤမဲဆီးဘၣ််ကွဲးန့ၣ််လံာ််ပိာ််ကျဲတဘ့ၣ််(၂၀)
ဘးဟ့ၣ််၀ဲအခွဲးတသီ န့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၆ လါအ့ြဖ့ၣ်် (၂၆)သီ မ့ၢ််လၢ်သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ဟံၣ််ဖိဃီဖိလဲၤဆူကီၢ်် ခဲနဒၢ််န့ၣ််လီၤသရၣ််အီၣ််မၠးသ့
လဲၤ၀ံၤ တနွံ (KRC) ခိၣ််နၢ်် (KNU) ပဒိၣ််ပပှၢ်် သ့ၣ််တဖၣ််ဒ်သိးမီကၢဒဲက၀ီၤကလဲၤသးလၢအဂ့ၢ််အကျိၤ အဂီၢ်် ဘၣ််တၢ််ဃုထၢထီၣ်် ဖါတံၣ််၀့ရိၣ်် ကဲထီၣ််၀ဲ ဒဲက၀ီၤခိၣ််န့ၣ််လီၤ. မ့မ့ၢ််ဒဲက၀ီၤခိၣ််(၂) တခီတဃုထၢ
ထီၣ််ဒံးဘၣ််မၤပာ်စၢၤ ၀ဲဒ်အပူၤကွံာ််ပှၤပါ််လီၤကမံးတံာ််အသိးန့ၣ််လီၤ.
(၁၉၉၆) လါနိၣ််၀့ဘၢၣ််(၁၀)သီ ယိၤပဒိၣ််ဖိးဖး (UN) ဟဲဒိကဒီး တၢ််၈ီၤတဘျီန့ၣ််လီၤ အလွဲၢ််မ့ၢ််၀ဲ အလါ တဘ့ၣ်် (၆၀)ဘးန့ၣ််လီၤ လါဒံၤစ့ဘၢ်ၣ်် (၁၂) သီ ခိၣ််နၢ််လၢထးနဲၣ််လီၤ၀ဲ ပှၤကမျၢၢ််အိၣ််၀ဲလၢ ကဲျမုၢ််၀ၢ််
မုၢ််ထီၣ််ကလံၤ ထံး ကဘၣ််သုးကဒါက့ၤ ကဘၣ််အိၣ််တကပၤဃီအဃိ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် ထံၣ််ဘၣ််ကမျၢၢ််
အတၢ််တဲအၢတဲသီအီၤ အမၠိ မိၠန့ၣ််လီၤ့ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ််လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး (KRC) ကမံး
တံာ််ရှဲပၠး၀ဲ (KRC) ကမံးတံာ််အ ခိၣ််အနၢ််တဖၣ်် ဟဲထံၣ််လိာ််သးဒီးက၀ီၤဒ့ကမံးတံာ်် ကမျၢၢ််တနီၤတဲနၢ််
ပၢၢ််က့ၤ၀ဲအဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ််ရုာ််ကျဲးစၢၤဃီလီၤ အဟံၣ်် မၤစၢၤသကိးလၢ်အဂ့ၤကတၢၢ််န့ၣ််လီၤတၢ််လီၢ််
တၢ််ကျဲလဲၢ််ထီၣ််အဃိ တၢ််ဘံၣ််တၢ််ဘၢ်အရ့ဒိၣ််ထီၣ််၀ဲစ့ၢ််ကီးန့ၣ်် လီၤ အဃိ Mr.vitor ဟဲနုာ််လီၤကဲျၤ၀ဲလၢ
အကစၢ််န့ၣ််လီၤ ပှၤဘှီထီၣ််ဟံၣ််ဃီ၀ံၤ Mr.vitor ဟးထီၣ််၀ဲ Mr.Bine ဟံထီၣ််ကဒါက့ၤမူဒါန့ၣ််လီၤ.
Mr.vitor တချူးက့ၤလၢအထံအကီၢ််အခါ တၢ််မၤလၤကပီၤအီၤဖဲ မီကၢဒဲက၀ီၤတီၤထီကၠိန့ၣ််လီၤ. မ့ၢ််
လၢဒူသ၀ီတဖၣ်် (န ၀ တ) သုးမၤအၢမၤနးသ၀ီဖိအါအါဂီၢ််ဂီၢ််အဃိ ပှၤအသီဟဲ အါထီၣ််ကွ့ၢ််ကွ့ၢ််န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢပှၤသီဟဲအါထီၣ််၀ဲအဃိ က၀ီၤဒ့အိၣ််ထီၣ််၀ဲခွံဒ့န့ၣ််လီၤ ယိၤသုးမုၢ််ဒိၣ််တဖၣ််ဟဲနုာ််လီၤ ဆူဒဲ
က၀ီၤပူၤဒီး ဟးအိၣ််ခိးတၢ််၀း၀းန့ၣ််လီၤ ပှၤတီာ််တၢ််ခူၣ််တၢ််ပူၤ မၢပှၤမၤန့ၢ််အီၤ မၢ ( ေညှာင်ဆူး) ၀ံၤ ပှၤကမျၢၢ််တဖၣ််ဟးစဲးလီၤ၀း၀းန့ၣ််လီၤ ပာ်လီၤကျိဖးဒိၣ််ထုးထီၣ််၀ဲတၢ််ကလုၢ်် ဟါ(၆) နၣ််ရံၣ်် ပှၤကမျၢၢ််
ကိးဂၤ ဟးထီၣ််လၢ်တၢ််ချၢတသ့ဘၣ့််မ့ၢ််ထံၣ််ကခး၀ဲ လၢ်ကျိန့ၣ််လီၤကမျၢၢ််တဖၣ််ဘၣ််လဲၤခူၣ်် (ဆက်သွယ်ေရးေြမာင်း) ၀ံၤပှၤဘၣ််လဲၤဖီန့ၢ််မံၤတၢ််အီၣ််တၢ််အီ ပှၤမ့ၢ််တမၤန့ၢ််အီၤတီၢ််၀ဲထူ၀ဲဒီး ခီၣ််ဖံးဖးဒိၣ််န့ၣ််လီၤ ဘၣ််ဃးဒီးတၢ််ဂ့ၢ််အံၤ ပှၤပါ််ဖျါထီၣ််လၢထးန့ၣ််လီၤ ပှၤကမျၢၢ််မ့ၢ််လဲၤမၤ (ေန့စား) ဘၣ််နဲၣ််ပၠးတၢ််ဂီၤ၀ံၤဟ့ၣ််လီၤ၀ဲစပရဲးအခိၣ််ကျးစပရဲးအခိၣ်် ကျးမ့ၢ််လီၤမၢ်် ပှၤဟဲက့ၤပၠးမ့ၢ််တအိၣ််ယိၤ
သုးထၢ်နုာ််အီၤ လၢပျံၤထးဆှုၣ််အကရၢၢ််ပူၤ ပာ်၀ဲလၢတၢ််ကိၢ််ကျါန့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢ (BBC) ဟဲဟ့ၣ််လီၤ
တၢ််အီၣ််တၢ််အီအိၣ််ဒၣ််၀ဲဟုသး ညၣ််အုၣ်် အံသၣ််သၢ်မံၤအဃိ ကမျၢၢ််ကလဲၤမၤ (ေန့စား) တန့ၢ််အဃိ ဟံၣ််ဖိဃီဖိအဂီၢ််တၢ််ကီတၢ််ခဲအိၣ််စ့ၢ််ကီးန့ၣ််လီၤ
တယံာ််ဘၣ်် ယိၤသုးသ့ၣ််တဖၣ််တၢ််ဆီတလဲက့ၤလၢ် အသီ တဖုပှၤသီလၢအဟဲတဖုမၤနးအါထီၣ််န့ၢ်််ဒ်
အလီၢ််တဖုလီၤ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ််ဒီးက၀ီၤဒ့ကမံးမာ််လိာ််၀ဲ ပှၤဟဲ မ့ၢ််စဲၤခံ မၢ်ပှၤမံနီၤထူ၀ဲဒီးခီၣ််ဖံးဖးဒိၣ်် လိ၀ဲလၢတၢ််ကိၢ််ကျါန့ၣ််လီၤ ပိာ််မုၣ််ကရၢခိၣ််သရၣ််မုၣ််စ့ကျၢၤဒီး ပိာ််မုၣ််ကရၢဖိသ့ၣ််တဖၣ််ပာ်ဖှိၣ််လိာ််သးဒီး ဟဲအိၣ််သကိးဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် ပှၤမၤအၢမၤနးဒံးန့ၢ်် တဘၣ််လၢၤဘၣ််အဃိ တၢ််ပာ်ဖျါထီၣ််ဆူထးန့ၣ််လီၤ ခိၣ််နၢ််လၢထးဟဲလီၤဒီး တဲသကိးတၢ််ဒီးယိၤခိၣ််နၢ််န့ၣ််လီၤ
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ်ပှာ်ယဲၤသန့ပူၤလီၤ)
ဘၣ််မုာ််မုာ်် ခုၣ််ခုၣ်် ပှဲၤ၀ဲဒီးတၢ််သူၣ််ဖှံသးညီ မ့ၢ််လၢပှၤအါဂၤ ဒိးန့ၢ််ကဒီးကညီနံၣ််ထီၣ််သီဖဲ ၁၉၈၉လါဒံၣ််
စ့ဘၢၣ် (၂၅)သီန့ၣ််လီၤ. ပှၤမၤနံၣ််ထီၣ််သီ၀ံၤ ပှၤဘၣ််မူဘၣ််ဒါဘိးဘၣ််ဒုးသ့ၣ််ညါ၀ဲလၢ် ဒုၣ််ဒါ (န ၀ တ)
သုးမုၢ််တဖၣ််ဟဲထီၣ််တုၤ ဖလူ သ့ၣ််ဘီဘိ အဃိ ပှၤအိၣ််လၢ်၀ီၤလ့ၤဟီၣ််က၀ီၤ ကမျၢၢ််ခဲလၢာ်် ဘၣ််ဃ့ၢ််ဆူ
အူဟူၣ််ထၣ်် လၢၢ််ဃီာ််ထံကျိနံၤဖဲ ၁၉၈၉ နံၣ််လါဒံၣ််စ့ ဘၢ်ၣ််(၃၀) သီနံၤန့ၣ််လီၤ.
ဖဲပှၤဃ့ၢ််အခါတနီၤနီၤ ၀ံထီၣ််တၢ််ဘိၣ််တၢ််စှၢၤတနီၤဒၢးထီၣ််သိလ့ၣ်် တနွံပှဲၤထီၣ်် ဒုၣ််ဒါဟဲတုၤ ဖဲအူြတ့ၢ််ထၣ်် ထံသၢလဲၤ အဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ်် ခီကဒါဆူ လၢၢ််ဃီာ်် ကီၢ််ကၠီၣ််တဲၣ်် သ၀ီခိၣ််ထိးန့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််ဆၢ်ကတီၢ်် မ့ၢ််
လၢ်တၢ််စူၤဒိၣ််အဃိ ထံၣ််ဘၣ််တၢ််ကီတၢ််ခဲအါမးန့ၣ််လီၤ ဒ်သိးကမျၢၢ််တဖၣ််ကအိၣ််ဘၣ််ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ််ပှၤတ့ထီၣ််
ဒဲဖိပှၤလၢ်အတီခိၣ််ရိၣ််မဲတဖၣ်် မ့ၢ််၀ဲဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် ဖါတံၢ််အဲလၣ်် တံကၠီန့ၢ််ထူ ဖါတံၢ််ဆၢန့ၢ်် သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ သးပှၢ်် အီၣ််နဲ ဒီးသရၣ််မုၣ််အဲအဲၣ်် န့ၣ််လီၤ.
ဖဲန့ၣ််အဆၢကတီၢ်် ပှၤကမျၢၢ််လၢအဟဲအိၣ််လၢ် လၢၢ််ဃီာ််ဘၣ််ကီဘၣ််ခဲတဖၣ််အိၣ််၀ဲ ၁၅၂၈ ဂၤ တၢ််အီၣ််
တၢ််အီခဲလၢာ််ပှၤလၢ် အမၤစၢၤတၢ််မ့ၢ််၀ဲ သုးခိၣ််မါရှါၣ််အဟံၣ််ဖိဃီဖိတဖၣ််န့ၣ််လီၤ.
အိၣ််ဖဲလၢၢ််ဃီာ်် (၂) လါဘျဲၣ််အဆၢ်ကတီၢ်် တၢ််နဲၣ််လီၤဟဲကဒါက့ၤ ပဘၣ််သုးကဒါက့ၤဆူ မီကၢကညီ သ၀ီ
န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢတၢ််လီၢ််တၢ််ကျဲတအိၣ််ဘၣ််အဃိ ဘၣ််ဟးအိၣ််လၢ်သ့ၣ််ခီၣ််ထံး သၣ််ကရူၢ််ကပၤ ဘုဖီ ဖီလာ်် အါနံၤအါသီ ကတ့ထီၣ််ဟံၣ််စ့ၢ််ကီး ပှၤတဟ့ၣ််အခွဲး မူခိၣ််စူၤအဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ်် ထံၣ််ဘၣ််တၢ််နးတၢ််ဖှီၣ်် ဒိၣ််ဒိၣ််အါအါန့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၀ နံၣ်် လါ March (၇) သီ လၢတၢ််ကကျဲၤလီၤတံၢ််က့ၤ ပှၤဘၣ််ကီဘၣ််ခဲအဂီၢ်် တၢ််လီၢ််တၢ််ကျဲမ့ၢ််လၢ ခိၣ််နၢ််လၢထးဟဲထံၣ််လိာ််သးဒီး ပှၤကွၢ််ထွဲ ခိၣ််နၢ််တဖၣ််န့ၣ််လီၤ ပှၤလၢအဟဲတဖၣ််မ့ၢ််၀ဲ KRC ပှၤဘၣ််
မူဘၣ််ဒါ သုးခိၣ်် မါရှါၣ်် ပဒိၣ််သိမါ ပဒိၣ််ရွ့ၣ််လ့ၣ််၀ံၤ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ််လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး ယိၤဘၣ််မူဘၣ််ဒါ ဆူ Porpar ၀ဲၤဒၢးန့ၣ််လီၤ ကျဲၤသကိးတဲသကိးတၢ််၀ံၤ ယိၤခိၣ််နၢ််တဖၣ််ဟဲနဲၣ််လီၤ၀ဲလၢ မီကၢကျဲမုၢ််ခံ
ကပၤယၢ််ခီန့ၣ််လီၤ လၢတၢ််တ့ထီၣ််ဘှီထီၣ််တၢ်် အဂီၢ်် ပှၤဟ့ၣ််လီၤမူဒါ မ့ၢ််၀ဲဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ တံကီၠန့ၢ််ထူ သရၣ််ဒဲလ်မဲ ခဲၤမၠးသ့ သရၣ််မါခၠံးစ့ၣ်် ဖါတံၢ််ဆၢန့ၢ်် သရၣ််၀့ၢ််သီ သးပှၢ််အဲၣ််ကီၢ်် ပှၤမၤစၢၤ
တၢ််တဖၣ်် ဟံးထီၣ််မူဒါလၢ အသနၢၣ််ဒၣ််၀ဲစုာ််စုာ််န့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််ဆၢကတီၢ်် ပှၤဘှီထီၣ််စ့ၢ််ကီး တၢ််ဆါဟံၣ််
တီၤထီကၠိ ၀ီၤလ့ၤသီခါဖၠၣ်် အ့ၤကၠ့သီခါဖၠၣ်် မိၣ််စလ့ၤ ပလံၣ်် တၢ််ဆါတၢ််ပှ့ၤ တၢ််လီၢ််တၢ်် ကျဲ တၢ််အီၣ်် (ဂိုေဒါင် ) ၀ဲၤဒၢ်းတၢ််ဘါယွၤသရိၣ််န့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၀အတီၢ််ပူၤ KRC ခိၣ််နၢ််ဒီးကညီသးပှၢ််ခိၣ််နၢ််တဖၣ်် ဟဲလီၤဒီးဃုထၢထီၣ််မီကၢ်ဒဲက၀ီၤပၢဆှၢတၢ််ကမံး တံာ််ဒီး က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််န့ၣ််လီၤ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ််တဖၣ်် (၁) ဒဲက၀ီၤခိၣ်် သရၣ်် အီၣ််မၠးသ့ ( ဖီၣ််ဃုာ််ဒီး
ကၠိခိၣ််) (၂) ဒဲက၀ီၤခိၣ််ခံ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် (၃) နဲၢ််ရွဲၢ်် အူမၠးသ့ (၄)ဘံၣ််ဘၢ်ခိၣ််စီၤသဲနဲၣ်် (၅) တၢ််အီၣ််မူဒါခိၣ််စီၤသါ
နဲၣ်် (၆) ကူၣ််သ့မူဒါ ခိၣ်် စီၤကပီၤထူ (၇)ဆူၣ််ချ့မူဒါခိၣ်် စီတူး (၈) ၀ဲၤဒ့ခိၣ်် စီၤန့ၢ််ကီၢ််ထူပှၤလၢအကွၢ််ထွဲစၢၤ
တၢ််အီၣ််တၢ််အီစရီမ့ၢ််၀ဲ ဖါတံၢ််ြဘါသါကၠီး ဒီး သးပှၢ််အီၣ််မီန့ၣ််လီၤ က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််တဖၣ်် က၀ီၤဒ့ (၁)ဖါတံၢ််
ဆၢန့ၢ်် စီၤထိထိ က၀ီၤဒ့(၂)သးပှၢ်် စတံဘ့ၤ က၀ီၤဒ့(၃) သးပှၢ််န့ၣ််ယူး သးပှၢ််လးစီ (၄) သးပှၢ််မါကၠဲၣ််မွ့ သး
ပှၢ််ခၠ့ၣ််မ့ က၀ီၤဒ့(၅)အူန့ၢ််၀့စၣ််န့ၣ််လီၤ့ မ့ၢ််လၢ် ဟဲဃုထၢ်ထီၣ််ဆိ ဂ့ၢ််ဂီၢ််အူအဃိ ကမံးတံာ်် (၈)ဂၤဒီးက၀ီၤဒ့
ကမံးတံာ်် (၁၂) ဂၤန့ၣ််လီၤ ဖဲန့ၣ််အခါကမျၢၢ််အိၣ််၀ဲ (၂၉၅၂) ဂၤ န့ၣ််လီၤ.
သုးခိၣ််မါရှါၣ််ဟံၣ််ဖိဃီဖိ မၤစၢၤ၀ဲဒၣ်် ပှၤကမျၢၢ််ဖိတဖၣ်် တၢ််ဟးလီၢ််ခွး တဟံၣ််တဖျၢ်ၣ််စုာ််စုာ််န့ၣ််လီၤ(BBC) Mr.Vito ဟံမူဒါဒီး ကွၢ််ထွဲ၀ဲတၢ််အီၣ််တၢ််အီ ဃုာ််ဒီးတၢ််ဂုၤတၢ််ဂၤတဖၣ်် ဖဲန့ၣ််ဆၢကတီၢ်် TBBCဟ့ၣ််နီၤလီၤ
၀ဲ ဟုသး,ပဲဘီ,ညၣ််အုၣ််,အံသၣ်််,တနွံတဘျီ တၢ််နီၤလီၤ တၢ််အီၣ််အိၣ််ဃုာ််ဒီး ပှၤထုးထီၣ််တၢ််အီၣ််လဲးမး (ကုန်ထုတ်လက်မ) န့ၣ််လီၤ.
TBBC ဆှၢလီၤတၢ််အီၣ်် တဘျီလၢ််လၢ််မ့ၢ််လၢ ကါကျဲတဂ့ၤအဃိ မူခိၣ််စ့ၢ််ကီးစူၤတဘျီဘျီအဃိထံၣ််ဘၣ််တၢ်် ကီတၢ််ခဲလၢ် တၢ််ဘှီကျဲတဖၣ််န့ၣ််လီၤ ၁၉၉၁ နံၣ််အပူၤ ပယီၤကၠိဖိလၢအဟးအိၣ််လၢ ယိၤဒူသ၀ီတဖၣ်် ယိၤ
သုးဟးလူၤဖီၣ််၀ဲဒီး ဟဲပာ်လီၤ၀ဲဖဲ မီကၢ် ဒဲက၀ီၤ အိၣ််၀ဲဒၣ််နီၣ််ဂံၢ်် (၆၈)ဂၤ အ၀ဲသ့ၣ််သူၣ််ထီၣ််၀ဲ အကစၢ််ဟံၣ််
ဘီှစ့ၢ််ကိးဒီးကၠိ သီခါဖၠၣ််တဖျၢ်ၣ််ကိးန့ၢ််၀ဲအမံၤလၢ(ေဇတ၀န်ဘုန်းေတာ််ြကီးေကျာ်င်း) န့ၣ််လီၤ ဒဲက၀ီၤတၢ််
ဆဲးကျိးအဂီၢ်် ပှၤသူ၀ဲတရူးစဲးကတိၤတၢ်် က၀ီၤဒ့တဘ့ၣ််ခံ ဖျၢၣ်် မ့မ့ၢ််ကမံးတံာ်် ဟ့ၣ််လီၤ၀ဲတဂၤတဖျၢၣ််ဒ်သိး တၢ််ဆဲးကျိာ််ကလဲၤသးချူးဆၢချူးကတီၢ််န့ၣ််လီၤ ၁၉၉၂-၉၃ ၉၄ နံၣ််အဆၢကတီၢ်် ဖိးဖး ပလးဟဲနဲၣ််လီၤ
၀ဲ ပှၤကမျၢၢ််လၢအိၣ််ဒဲက၀ီၤပူၤတဖၣ်် ကဘၣ််ဒိ ( ဒုက္ခသည်ကဒ်ြပား) ဒိ၀ဲ၀ံၤကဘၣ််ဟ့ၣ််တၢ််ဂီၤပှ့ၤတဘ့ၣ််
(၃၀)ဘးန့ၣ််လီီၤ တယံာ််ဘၣ်် ပယီၤဟဲထီၣ််ဒုးထွံၣ််ဖါ၀ံကၠိ မ့ၢ််လၢတၢ််ဒုးဆူၣ််အ ဃိခိၣ််နၢ််လၢထးနဲၣ််လီၤ၀ဲ
ပ၀ဲမီကၢ်ဒဲက၀ီၤ မကဘၣ််ဆှၢပှၤလဲၤမၤစၢၤတၢ််ခဲလၢာ်် (၂၀၀)ဂၤ အဃိ ပိာ််မုၣ််ကရၢ(၅၀) ဂၤ ကမျၢၢ်် (၁၅၀) ဂၤ ဖဲပှၤလဲၤဆှၢပှၤမၤစၢၤတၢ််တဖၣ်် ထံၣ််ဘၣ််၀ဲတၢ််မၤတံာ််တာ််အီၤလၢ်ကျဲအါဘိအဃိ ဖါတံၢ််၀့ရိ ဟံးထီၣ််မူဒါဒီး ကျဲၤသကိးဒီး ((KRC) ခိၣ််နၢ််ယိၤခိၣ််နၢ််သ့သ့ဘၣ််ဘၣ််န့ၣ််လီၤ.
ပထံၣ််ဘၣ််ကမျၢၢ််တဖၣ််တၢ််အိၣ််သး မ့ၢ််လၢတၢ််ဒုးဆူၣ််အဃိ လဲၤမၤစၢၤတၢ််တဘူၣ််လဲၤမၤစၢၤတၢ််လၢဒဲ
က၀ီၤ ချၢအိၣ််စ့ၢ််ကိးပှၤသီစံၢ််ကီး ဟဲနုာ််လီၤအိၣ််၀ဲဒၣ််စ့ၢ််ကိးန့ၣ််လီၤ ထွံၣ််ဖါ၀ံကၠိလီၤ၀ံၤဒီး ဖဲ ၁၉၉၅ နံၣ််
အပူၤမၤနၢၤပျီစ့ၢ််ကီးဒုၣ််ဒါမၤန့ၢ််၀ဲဒၣ််န့ၣ််လီၤကမျၢၢ််ဒီးသုးဟံၣ််ဖိဃီဖိတဖၣ််ဟဲက့ၤသုးကဒါက့ၤဆူကနဲလ့အဃိ မီကၢဒဲက၀ီမပှၤနီၣ််ဂံၢ််အါထီၣ််၀ဲကွ့ၢ််ကွ့ၢ််န့ၣ််လီၤ.
ယိၤကီၢ််ဆၢကပၤစ့ၢ််ကိးယိၤသုးတဖၣ််ဟးဖီၣ််တၢ််လၢ််တၢ််ချၢအဃိ ယိၤတၢ််ဂီၤတအိၣ််ဘၣ််တဖၣ််ဟဲက့ၤဆှၢ
နုာ််က့ၤလၢဒဲက၀ီၤပူၤဒီး ပမၤန့ၢ််ပှၤမံၤပှၤသၣ််စရီပတီၢ််၀ံၤ ပဆှၢထီၣ််ဆူ (BBC) အအိၣ််ဒီးBBC ဆှၢလီၤ၀ဲ သ့ၣ်် ၀ၣ်် လၣ််န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢပှၤအါထီၣ််အဃိ မၤအါထီၣ််က၀ီၤဒ့ (၂)ဒ့ မ့ၢ််၀ဲ က၀ီၤဒ့(၇) ဒီး(၈)န့ၣ််လီၤ
မ့ၢ််လၢ်ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််ပှၤအါထီၣ််အိၣ််အဃိ ဘၣ််တၢ််ဃုထၢ်ထီၣ််က့ၤကဒဲက၀ီမက မံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံာ််တံာ််လၢအသီန့ၣ််လီၤ.
ဒဲက၀ီမကမံးတံာ််အသီတဖၣ်် (၁) ဒဲက၀ီၤခိၣ််သရၣ််အီၣ််မၠၣ််သ့ (၂) ဒဲက၀ီၤခိၣ််(၂) ဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် (၃) နဲၢ််ရွဲၢ််စီၤ
သဲနဲၣ်် (၄) တၢ််အီၣ််မူဒါခိၣ််စိၤထိထိ စိၤဘျဲၣ်် (၅) ဘံၣ််ဘၢ်ခိၣ််မီၣ််အ့ ကၠံၣ််လ့ (၆) ကူၣ််သ့မူဒါခိၣ််သရၣ််၀့ၢ််သီ (၇) ဆူၣ််ချ့မူဒါခိၣ််သရၣ််ခၠူၣ််ဆဲဘၢၣ်် (၈)၀ဲၤဒၢးခိၣ််ဖါတံၢ််ကျိာ််စ့ဒိၣ်် က၀ီၤဒ့ကမံး တံာ််တဖၣ်် က၀ီၤဒ့ (၁) အူဘၣ််လူၤ သရၣ််လး၀့ က၀ီၤဒ့(၂) သးပှၢ််ဘးကၠံၣ်် သးပှၢ််စတံဘ့ၤ က၀ီၤဒ့ (၃) အူန့ၢ််ယူး သးပှၢ််လးစိ က၀ီၤဒ့ (၄) စီၤဖါဘံ သးပှၢ််အဲၣ််ကီၢ်် က၀ီၤဒ့(၅) သးပှၢ််စီတူး စီၤလါကပီၤ က၀ီၤဒ့(၆) စီၤ၀့ရွှ့ၣ်် ဖါလူၤကၠီၣ်် က၀ီၤဒ့ (၇) သးပှၢ််ကၠူၤကၠူၤ စီၤရွှ့ၣ််က၀ီၤဒ့ (၈) စီၤထိနီၣ်် စီၤခ့ၣ််မီၣ််အူ သ့ၣ််တဖၣ််န့ၣ််လီၤ.
စးထီၣ််ယိၤစသုးလူးဖံးစံး ဟဲနုာ််လီၤအိၣ််သကိးဒီး ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် က၀ီၤဒ့ကမံးတံာ််ဒီး နီၤဖးလီၤ၀ဲ လူးဖံးစံးသုးတဂၤဘၣ််တဂၤ ကဘၣ််ဟံမူဒါက၀ီၤဒ့တဘ့ၣ််န့ၣ််လီၤ မီကၢဒဲက၀ီၤ၀း၀းဘၣ််တၢ််တီာ််အီၤ
န့ၣ််လီၤ အီစီးယိၤပလ့းလူးဖံးစံးဟဲဟံန့ၢ််မူဒါ၀ံၤပှၤမ့ၢ််အဲဒီးလဲၤမဲဆီးဘၣ််ကွဲးန့ၣ််လံာ််ပိာ််ကျဲတဘ့ၣ််(၂၀)
ဘးဟ့ၣ််၀ဲအခွဲးတသီ န့ၣ််လီၤ.
၁၉၉၆ လါအ့ြဖ့ၣ်် (၂၆)သီ မ့ၢ််လၢ်သရၣ််အီၣ််မၠးသ့ဟံၣ််ဖိဃီဖိလဲၤဆူကီၢ်် ခဲနဒၢ််န့ၣ််လီၤသရၣ််အီၣ််မၠးသ့
လဲၤ၀ံၤ တနွံ (KRC) ခိၣ််နၢ်် (KNU) ပဒိၣ််ပပှၢ်် သ့ၣ််တဖၣ််ဒ်သိးမီကၢဒဲက၀ီၤကလဲၤသးလၢအဂ့ၢ််အကျိၤ အဂီၢ်် ဘၣ််တၢ််ဃုထၢထီၣ်် ဖါတံၣ််၀့ရိၣ်် ကဲထီၣ််၀ဲ ဒဲက၀ီၤခိၣ််န့ၣ််လီၤ. မ့မ့ၢ််ဒဲက၀ီၤခိၣ််(၂) တခီတဃုထၢ
ထီၣ််ဒံးဘၣ််မၤပာ်စၢၤ ၀ဲဒ်အပူၤကွံာ််ပှၤပါ််လီၤကမံးတံာ််အသိးန့ၣ််လီၤ.
(၁၉၉၆) လါနိၣ််၀့ဘၢၣ််(၁၀)သီ ယိၤပဒိၣ််ဖိးဖး (UN) ဟဲဒိကဒီး တၢ််၈ီၤတဘျီန့ၣ််လီၤ အလွဲၢ််မ့ၢ််၀ဲ အလါ တဘ့ၣ်် (၆၀)ဘးန့ၣ််လီၤ လါဒံၤစ့ဘၢ်ၣ်် (၁၂) သီ ခိၣ််နၢ််လၢထးနဲၣ််လီၤ၀ဲ ပှၤကမျၢၢ််အိၣ််၀ဲလၢ ကဲျမုၢ််၀ၢ််
မုၢ််ထီၣ််ကလံၤ ထံး ကဘၣ််သုးကဒါက့ၤ ကဘၣ််အိၣ််တကပၤဃီအဃိ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ်် ထံၣ််ဘၣ််ကမျၢၢ််
အတၢ််တဲအၢတဲသီအီၤ အမၠိ မိၠန့ၣ််လီၤ့ ဖါတံၢ််၀့ရိၣ််လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး လဲၤထံၣ််လိာ််သးဒီး (KRC) ကမံး
တံာ််ရှဲပၠး၀ဲ (KRC) ကမံးတံာ််အ ခိၣ််အနၢ််တဖၣ်် ဟဲထံၣ််လိာ််သးဒီးက၀ီၤဒ့ကမံးတံာ်် ကမျၢၢ််တနီၤတဲနၢ််
ပၢၢ််က့ၤ၀ဲအဃိ ကမျၢၢ််တဖၣ််ရုာ််ကျဲးစၢၤဃီလီၤ အဟံၣ်် မၤစၢၤသကိးလၢ်အဂ့ၤကတၢၢ််န့ၣ််လီၤတၢ််လီၢ််
တၢ််ကျဲလဲၢ််ထီၣ််အဃိ တၢ််ဘံၣ််တၢ််ဘၢ်အရ့ဒိၣ််ထီၣ််၀ဲစ့ၢ််ကီးန့ၣ်် လီၤ အဃိ Mr.vitor ဟဲနုာ််လီၤကဲျၤ၀ဲလၢ
အကစၢ််န့ၣ််လီၤ ပှၤဘှီထီၣ််ဟံၣ််ဃီ၀ံၤ Mr.vitor ဟးထီၣ််၀ဲ Mr.Bine ဟံထီၣ််ကဒါက့ၤမူဒါန့ၣ််လီၤ.
Mr.vitor တချူးက့ၤလၢအထံအကီၢ််အခါ တၢ််မၤလၤကပီၤအီၤဖဲ မီကၢဒဲက၀ီၤတီၤထီကၠိန့ၣ််လီၤ. မ့ၢ််
လၢဒူသ၀ီတဖၣ်် (န ၀ တ) သုးမၤအၢမၤနးသ၀ီဖိအါအါဂီၢ််ဂီၢ််အဃိ ပှၤအသီဟဲ အါထီၣ််ကွ့ၢ််ကွ့ၢ််န့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢပှၤသီဟဲအါထီၣ််၀ဲအဃိ က၀ီၤဒ့အိၣ််ထီၣ််၀ဲခွံဒ့န့ၣ််လီၤ ယိၤသုးမုၢ််ဒိၣ််တဖၣ််ဟဲနုာ််လီၤ ဆူဒဲ
က၀ီၤပူၤဒီး ဟးအိၣ််ခိးတၢ််၀း၀းန့ၣ််လီၤ ပှၤတီာ််တၢ််ခူၣ််တၢ််ပူၤ မၢပှၤမၤန့ၢ််အီၤ မၢ ( ေညှာင်ဆူး) ၀ံၤ ပှၤကမျၢၢ််တဖၣ််ဟးစဲးလီၤ၀း၀းန့ၣ််လီၤ ပာ်လီၤကျိဖးဒိၣ််ထုးထီၣ််၀ဲတၢ််ကလုၢ်် ဟါ(၆) နၣ််ရံၣ်် ပှၤကမျၢၢ််
ကိးဂၤ ဟးထီၣ််လၢ်တၢ််ချၢတသ့ဘၣ့််မ့ၢ််ထံၣ််ကခး၀ဲ လၢ်ကျိန့ၣ််လီၤကမျၢၢ််တဖၣ််ဘၣ််လဲၤခူၣ်် (ဆက်သွယ်ေရးေြမာင်း) ၀ံၤပှၤဘၣ််လဲၤဖီန့ၢ််မံၤတၢ််အီၣ််တၢ််အီ ပှၤမ့ၢ််တမၤန့ၢ််အီၤတီၢ််၀ဲထူ၀ဲဒီး ခီၣ််ဖံးဖးဒိၣ််န့ၣ််လီၤ ဘၣ််ဃးဒီးတၢ််ဂ့ၢ််အံၤ ပှၤပါ််ဖျါထီၣ််လၢထးန့ၣ််လီၤ ပှၤကမျၢၢ််မ့ၢ််လဲၤမၤ (ေန့စား) ဘၣ််နဲၣ််ပၠးတၢ််ဂီၤ၀ံၤဟ့ၣ််လီၤ၀ဲစပရဲးအခိၣ််ကျးစပရဲးအခိၣ်် ကျးမ့ၢ််လီၤမၢ်် ပှၤဟဲက့ၤပၠးမ့ၢ််တအိၣ််ယိၤ
သုးထၢ်နုာ််အီၤ လၢပျံၤထးဆှုၣ််အကရၢၢ််ပူၤ ပာ်၀ဲလၢတၢ််ကိၢ််ကျါန့ၣ််လီၤ မ့ၢ််လၢ (BBC) ဟဲဟ့ၣ််လီၤ
တၢ််အီၣ််တၢ််အီအိၣ််ဒၣ််၀ဲဟုသး ညၣ််အုၣ်် အံသၣ််သၢ်မံၤအဃိ ကမျၢၢ််ကလဲၤမၤ (ေန့စား) တန့ၢ််အဃိ ဟံၣ််ဖိဃီဖိအဂီၢ််တၢ််ကီတၢ််ခဲအိၣ််စ့ၢ််ကီးန့ၣ််လီၤ
တယံာ််ဘၣ်် ယိၤသုးသ့ၣ််တဖၣ််တၢ််ဆီတလဲက့ၤလၢ် အသီ တဖုပှၤသီလၢအဟဲတဖုမၤနးအါထီၣ််န့ၢ်််ဒ်
အလီၢ််တဖုလီၤ ဒဲက၀ီၤကမံးတံာ််ဒီးက၀ီၤဒ့ကမံးမာ််လိာ််၀ဲ ပှၤဟဲ မ့ၢ််စဲၤခံ မၢ်ပှၤမံနီၤထူ၀ဲဒီးခီၣ််ဖံးဖးဒိၣ်် လိ၀ဲလၢတၢ််ကိၢ််ကျါန့ၣ််လီၤ ပိာ််မုၣ််ကရၢခိၣ််သရၣ််မုၣ််စ့ကျၢၤဒီး ပိာ််မုၣ််ကရၢဖိသ့ၣ််တဖၣ််ပာ်ဖှိၣ််လိာ််သးဒီး ဟဲအိၣ််သကိးဖါတံၢ််၀့ရိၣ်် ပှၤမၤအၢမၤနးဒံးန့ၢ်် တဘၣ််လၢၤဘၣ််အဃိ တၢ််ပာ်ဖျါထီၣ််ဆူထးန့ၣ််လီၤ ခိၣ််နၢ််လၢထးဟဲလီၤဒီး တဲသကိးတၢ််ဒီးယိၤခိၣ််နၢ််န့ၣ််လီၤ
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကညီကၠိဖိပှာ်ဘျးစဲကရူၢ်ပှာ်ယဲၤသန့ပူၤလီၤ)
ပှၤတီၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲး :
ဖံအဲမၣ်မုၣ်ရံး
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
,
ဒဲကဝီၤတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ
ယဖၠဲးအဲကလံးကျိာ်လံ
မုၢ်ဂၢ်ဖီဂ့ၤဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤတၢ်လၢအဖိခွါအတၢ်မၤလိအဂီၢ်ဒိၣ်မး,မ့ၢ်လၢအဖိခွါတသ့အဲကလံးကျိာ်နီတဖျၢၣ်ဘၣ်
အဃိလီၤ. တနံၤန့ၣ်, အဖိခွါဟဲက့ၤလၢကၠိဒီးတဲအမိလၢအ၀ဲအတၢ်မၤလိအဲကလံးကျိာ်အဂ့ၢ်လီၤ.
ဖိခွါ မိဧၢ, တဘၣ်ကိၢ်လၢယဂီၢ်လၢၤတဂ့ၤ, ခဲအံၤယနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်ကိၤလၤကျိာ်လံ
မိၢ်: နသရၣ်တဲနၤဧါ. ဖိခွါဧၢ, နကးနကိာ်ကဲာ်ဆိးတဂ့ၤ, ယတနာ်နၤဘၣ်
ဖိခွါ: တမ့ၢ်ဘၣ်မိ, တၢ်မၤအသးဒ်အံၤတခီ, တနံၤအံၤကိၤလၤ၀ါတဂၤတဲတၢ်ဒီးယၤ
မိၢ်: နနၢ်ပၢၢ်အ၀ဲတဲတၢ်အခီပညီဧါ.
ဖိခွါ: ဟၢၣ်အၢမိ, ယသ့ၣ်ညါလၢအ၀ဲတဲတၢ်အကျိာ်န့ၣ်မ့ၢ်အဲကလံးကျိာ်လီၤ. မိ...
အဃိလီၤ. တနံၤန့ၣ်, အဖိခွါဟဲက့ၤလၢကၠိဒီးတဲအမိလၢအ၀ဲအတၢ်မၤလိအဲကလံးကျိာ်အဂ့ၢ်လီၤ.
ဖိခွါ မိဧၢ, တဘၣ်ကိၢ်လၢယဂီၢ်လၢၤတဂ့ၤ, ခဲအံၤယနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်ကိၤလၤကျိာ်လံ
မိၢ်: နသရၣ်တဲနၤဧါ. ဖိခွါဧၢ, နကးနကိာ်ကဲာ်ဆိးတဂ့ၤ, ယတနာ်နၤဘၣ်
ဖိခွါ: တမ့ၢ်ဘၣ်မိ, တၢ်မၤအသးဒ်အံၤတခီ, တနံၤအံၤကိၤလၤ၀ါတဂၤတဲတၢ်ဒီးယၤ
မိၢ်: နနၢ်ပၢၢ်အ၀ဲတဲတၢ်အခီပညီဧါ.
ဖိခွါ: ဟၢၣ်အၢမိ, ယသ့ၣ်ညါလၢအ၀ဲတဲတၢ်အကျိာ်န့ၣ်မ့ၢ်အဲကလံးကျိာ်လီၤ. မိ...
ဖးလံာ်ချ့ချ့တသ့ဒံးဘၣ်
မိၢ် း ဖိခွါဧၢ နမၤမနုၤလဲၣ်.
ဖိခွါ း ယကွဲးလံာ်ပရၢဆူဒ့ဒ့ဖိအိၣ်မီၤ.
မိၢ် း အိ, ဂ့ၤဒိၣ်မးလီၤ,ဖိခွါဧၢ, သနာ်က့န့ၣ်,နကွဲးလံာ်ဃၢထဲအံၤဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
ဖိခွါ း ဒီးဒ့ဒ့ဖိဖးလံာ်ချ့ချ့တန့ၢ်ဒံးဘၣ်မိမိ
ဖိခွါ း ယကွဲးလံာ်ပရၢဆူဒ့ဒ့ဖိအိၣ်မီၤ.
မိၢ် း အိ, ဂ့ၤဒိၣ်မးလီၤ,ဖိခွါဧၢ, သနာ်က့န့ၣ်,နကွဲးလံာ်ဃၢထဲအံၤဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
ဖိခွါ း ဒီးဒ့ဒ့ဖိဖးလံာ်ချ့ချ့တန့ၢ်ဒံးဘၣ်မိမိ
ဖံဖံအ့ၣ်နၢ
ဖံအိၣ်တဂၤအလဲၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်အတဲဘၣ်ကသံၣ်သရၣ်လၢသရၣ်ဧၢယအ့ၣ်နၢဆူၣ်ဒိၣ်မးလီၤ,ကိညၢ်လၢ
ယအ့ၣ်နၢန့ၣ်တသီၣ်ဒိၣ်ဒီးတနၢအုၣ်ဘၣ်အဃိလီၤ. ဖဲယဟဲတုၤလၢအံၤန့ၣ်ယအ့ၣ်နၢတဘျုးထံၣ်လံ.ဖံတဲ
ဘၣ်ကသံၣ်သရၣ်လၢ တၢ်မဲာ်ဆှးလီၤ.ကသံၣ်သရၣ်တဲဘၣ်အီၤ ၱဖံဧၢ ယကဟ့ၣ်လီၤနၤကသံၣ်, အီအီၤကိး
နံၤ ၀ံၤခဲကၢာ်တနွံနဟဲလၢယအိၣ်အသီတဘျီနီၣ်ဖံတဂၤအံၤဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢကသံၣ်သရၣ်အိၣ်ဖဲအအီ
ကသံၣ်တတုၤတနွံဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတဲဘၣ်ကသံၣ်သရၣ်, သရၣ်ဧၢ နဟ့ၣ်အီယၤကသံၣ်မနုၤတခါလဲၣ် အနးန့ၢ်ဒ်အလီၢ်လီၢ်ဒ် ယအ့ၣ်နၢဆူၣ်ဒ်အလီၢ်လီၢ်ဒီးအကလုၢ်တသီၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်နၢအုၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.က
သံၣ်သရၣ်ကွၢ်အီၤလၢတၢ်နံၤကမှံဒီးတဲဘၣ်၀ဲ ပာ်သးမုာ်မုာ်နီၣ်ဖံခဲအံၤနနါဒ့တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤမၢ်လံ, ပကစး
ထီၣ်ကူစါနတၢ်နၢ်တအၢတၢ်ဆါနီၣ်.
ယအ့ၣ်နၢန့ၣ်တသီၣ်ဒိၣ်ဒီးတနၢအုၣ်ဘၣ်အဃိလီၤ. ဖဲယဟဲတုၤလၢအံၤန့ၣ်ယအ့ၣ်နၢတဘျုးထံၣ်လံ.ဖံတဲ
ဘၣ်ကသံၣ်သရၣ်လၢ တၢ်မဲာ်ဆှးလီၤ.ကသံၣ်သရၣ်တဲဘၣ်အီၤ ၱဖံဧၢ ယကဟ့ၣ်လီၤနၤကသံၣ်, အီအီၤကိး
နံၤ ၀ံၤခဲကၢာ်တနွံနဟဲလၢယအိၣ်အသီတဘျီနီၣ်ဖံတဂၤအံၤဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢကသံၣ်သရၣ်အိၣ်ဖဲအအီ
ကသံၣ်တတုၤတနွံဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတဲဘၣ်ကသံၣ်သရၣ်, သရၣ်ဧၢ နဟ့ၣ်အီယၤကသံၣ်မနုၤတခါလဲၣ် အနးန့ၢ်ဒ်အလီၢ်လီၢ်ဒ် ယအ့ၣ်နၢဆူၣ်ဒ်အလီၢ်လီၢ်ဒီးအကလုၢ်တသီၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်နၢအုၣ်ဒိၣ်မးလီၤ.က
သံၣ်သရၣ်ကွၢ်အီၤလၢတၢ်နံၤကမှံဒီးတဲဘၣ်၀ဲ ပာ်သးမုာ်မုာ်နီၣ်ဖံခဲအံၤနနါဒ့တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤမၢ်လံ, ပကစး
ထီၣ်ကူစါနတၢ်နၢ်တအၢတၢ်ဆါနီၣ်.
ထါဂံၢ်ထံး
၁. ဂ့ၢ်သူဖျဲးဒၢဃဲာ််လီၤလဲ, မိၢ်ထံးပၢ်ထံးအိၣ်ဖဲလဲၣ်
၂. မီၣ်ကၠၣ်ဖံဖုမီၣ်ကၠၣ်ဂီၤ, ဆီၣ်လီၤဃုာ်ထိးအကမီ
၃. နမ့ၢ်ဒွးလၢခီၣ်ဒုၣ်ဒၢ, ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ခဲလၢာ်ခဲလၢာ်
လၢခီၣ်ဒုၣ်ဒၢနမ့ၢ်ဒွး, ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ခဲလၢာ်ကိးဂၤ
၄. လၢပျၢၤမုၢ်ခံဘ့ၣ်ထီၣ်ဃုာ်, ဘုဒၢပိာ်ဖးဘီနီၢ်ဆူၣ်
၅. လၢပျၢၤမ့ၢ်ထံတဘိဃီ, လၢပျၢၤမ့ၢ်ဝၣ်တဘိဃီ
၆. လၢပျၢၤမ့ၢ်ဝၣ်တဘိဃီ, ခဲနံၣ်အံၤကဲဝၣ်ထိၣ်စီး
(ဂ့ၢ်သူ- ဂံၢ်သူ) မ့ၢ်ဂ့ၢ်တကလုာ်လၢညီနုၢ်ပှၤထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢကစၢၢ်ကလိ, ပှၢ်ဒိၣ်ပှၢ်ယီၣ်အပူၤလီၤအဘိဒိၣ်
မး, ထီမး, အိၣ်ဒီးအဆှုၣ်အါမးဒီးပှၤဘၣ်မၤန့ၢ်အီၤကီကီခဲခဲလီၤ. ပှၤဘၣ်ဖျဲး, ကျီန့ၢ်အီၤလၢဃဲာ်န့ၣ်လီၤ.
မိၢ်ထံးပၢ်ထံးလၢအဂံၢ်ထံးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီဒီး ခဲအံၤစ့ၢ်ကီးမ့ၢ်တၢ်တမံၤလီၤ. တၢ်အံၤအိၣ်ဖျါလၢထါ.
“ထီး” တၢ်အီၣ်မုၢ်အီၣ်ဘှး” (တၢ်အခိၣ်သ့ၣ်, အဂံၢ်ထံး)
“မုၢ်ခံဘ့ၣ်, ထံတဘိဃီ, ဝၣ်တဘိဃီ, မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီလၢအဂံၢ်ထံး.
ရ. မိၢ်ပၢ်ဖံဖုတပူၤဃီ, ဆီၣ်လီၤဃုာ်ထိးအကမီ
ထိၣ်စံၣ်ကွဲၤအမဲၢ်ဖးဒ့, မ့ၢ်ပှိၢ်တဒ့စှီၤတဒ့
ထိၣ်က့ၤတဲာ်က့ၤပၢၤဟၢခီ, အတဲာ်အတီၤမ့ၢ်ဃူဃီၤ
နွံဒူၣ်ဖိကဲတဒူၣ်ဃီ.
၈. မိၢ်တူၢ်လၢပျၢၤလီၤနွံခီ, ပၢ်ကီၤလၢပျၢၤလီၤနွံခီ
လီၤလၢနီၢ်ဘီကျီၣ်တခီ, လီၤလၢစီၤပကူတခီ
လီၤဖးယုၢ်ဟဲဝၣ်ကလီၤ, ကီၢ်တမုာ်ယွၤထီၣ်ယွၤလီၤ
၉. လၢပျၢၤမိၢ်ဖိတဒူၣ်ဃီ, လၢပျၢၤပၢ်ဖိတဒူၣ်ဃီ
လီၤလၢနီၢ်ပဒဲးတဒူၣ်, လီၤလၢမီၤန့ၣ်ပှၤတဒူၣ်
လၢပျၢၤမှံၤဒီးပှၢ်စိာ်ဖး, အိၣ်ဂုၤဂီၢ်လၢအံၤလၢဘး
၁၀. မိၢ်စၢၤလၢပျၢၤတထၢဃီ, ပၢ်စၢၤလၢပျၢၤတထၢဃီ
လီၤလၢနီၢ်ပအၣ်တထၢ, လီၤလၢခၠဲၣ်ဝ့ၤဝီၤခံထၢ
ဝၣ်ကလီၤယုၢ်ဟဲလီၤဖး, ကီၢ်ဟးဂီၤလီၤမုၢ်လီၤဖး
၁၁. မိၢ်ဖိလၢပျၢၤအိၣ်နွံဂၤ, ပၢ်ဖိလၢပျၢၤအိၣ်နွံဂၤ
ထံတမုာ်လီၤမုၢ်လီၤဖး, ကီၢ်တမုာ်လီၤမုၢ်လီၤဖး
ထိၣ်က့ၤတဲာ်က့ၤထံတၢၢ်ခီ, နွံခီပဒွးတခီခီ
၁၂. မိၢ်တူၢ်လၢပျၢၤအိၣ်နွံခီ, ပၢ်ကီၤလၢပျၢၤအိၣ်နွံခီ
လီၤလၢပှိၢ်လၢစှီၤတနီၤ, လီၤလၢစှီၤလၢပှိၢ်တနီၤ
ထိၣ်က့ၤတဲာ်က့ၤပၢၤဟၢခီ, နွံခီပဒွးတခီခီ
၁၃. လၢပျၢၤပနွံဒူၣ်နွံခီ, နွံဒူၣ်နွံခီတခိၣ်ဃီ
ထိၣ်က့ၤတဲာ်က့ၤထံတၢၢ်ခီ, ထိၣ်က့ၤတဲာ်က့ၤပၢၤဟၢခီ
ထိၣ်က့ၤအဆၢမ့ၢ်ဘၣ်လံ, ပနွံခီဒ်ချၢၣ်ထီၣ်ဘံ
၁၄. ထီၣ်လၢမီမုၢ်လိာ်အကျိ, လီၤလၢမီမုၢ်လိာ်အကျိ
ကသ့ၣ်တံၢ်ဟဲအခိၣ်လိၤ, ကဆီကွီဟဲအခိၣ်လိၤ
ကသ့ၣ်တံၢ်ဟဲအကထီ, ကဆီကွီဟဲအကထိ
ထိးမဲပၢ်ကျီလီၤဝၣ်ဘိ, ဆဲးကၢၤပှၤနွံဒူၣ်အဖိ.
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢရံၣ်မဲဘၢၣ် (ရ့ၣ်ခိၣ်အ့, ဂံၢ်ခိၣ်အ့) လၢဖုချၢၣ်ဒိၣ်ထူလံာ်ပူၤ)
တံနိမဲာ်ထံ
တံနိ(သဝီတါ)
တဘျီလဲၤတုၤဘၣ်ယဲဒၣ်, ဆူကီၢ်ကညီဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်
ဆၢတုၤဘၣ်ယုယံာ်တ့ၢ်လံ, ခဲအံၤပှဲၤယဲဒီးသးမံ
ဖၣ်အၣ်ကညီဝ့ၢ်ခိၣ်စိ, ပာ်ကဖၢသးလၢနဃိ
ဘၣ်ဆၣ်တၢ်မၤဖှီၣ်ယသး, လၢနဃိမ့ၢ်အိၣ်အါမး
တၢ်လၢမၤဖှီၣ်ယသးဖိ, နမံၤလၢပယီၤကျိာ်ဃိ
ဆူမံၤကညီမ့ၢ်ခီလဲ, ကသးခုတပျုာ်ထုးယဲ (နဲဒၣ်မီၤ)
လၢဖၠါပူၤဟးထီၣ်ဟးလီၤ, ထံၣ်ယဲပှၤကတိၤပယီၤ
ကညီဖိကဒဲကဒဲ, ကတိၤပယီၤလီၤလဲကဲ
ကညီကျိာ်ယဆၢနာ်ဟူ, စံးဆၢယၤ “ပီၠမတးဘူ”
တံနိကတိၤပှၤကညီ, ကဲထီၣ်ပှၤအီပံၢ်အီပီ
ကွဲမုာ်သုလၢသးကဆှီ, ဟဲဟးဘၣ်ဆူကီၢ်ကညီ
ဘၣ်ဆၣ်တချူးသုဟဲဟး, ပယီၤကျိာ်မၤလိဆိသး
ကညီဖိလၢဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်, တကတိၤကညီကျိာ်ဘၣ်
တချုးနဟဲ၀့ၢ်ဖၣ်အၣ်, ကတိၤလိပယီၤမ့ၢ်ဘၣ်
နကတိၤကညီကျိာ်ဃိနကအီပီဒ်တံနိ (လီၤတံၢ်ဒါခီ)
ဆိမိၣ်ဟဲတုၤကညီဝ့ၢ်, ကဖးဘၣ်လံာ်ကညီစ့ၢ် (ဆိမိၣ်ဒိၣ်ပာ်စၢၤညါ)
ဟဲတုၤကညီဝ့ၢ်တဘျီ, တၢ်ဆိမိၣ်ခိၣ်ခံအီထီ
ကျဲမုၢ်ကျဲဘိအကပၤ, ပှၤကွဲးလီၤလံာ်လဲၢ်အိၣ်ရး
အိၣ်ထဲပယီၤကျိာ်တဘျီ, ဖးတဘၣ်ယဘၣ်ကွၢ်ကီ (သးဘၣ်ဖှီၣ်)
သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တဘျီ
ယလဲၤဆူကီၢ်ပယီၤထးခီ, ထံၣ်ဘၣ်တရူးလံာ်ဝးဝး
တၢ်အီၣ်ကျးတမှံၤဟံၣ်ဒွဲ, အိၣ်ထဲတရူးလံာ်လဲလဲ
သးဒ့ဒီတစိၢ်တလီၢ်, ဆိမိၣ်လဲၤတုၤတရူးကီၢ်
ကညီဖိဧၢဆိမိၣ်ထီၣ်, ဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်မ့ၢ်ကညီကီၢ်
ဟးကွၢ်ကီကညီဝ့ၢ်ခိၣ်, ကညီလံာ်တထံၣ်နီတိၣ်
ဆိမိၣ်က့ၤတၢ်လဲၤခီဖျိ, ယမဲာ်ဆှးဒီးတရူးဖိ
နဃိဆၢပာ်ကဖၢသး, ဘၣ်ဆၣ်မဲာ်ဆှးလီၤက့ၤသး
ဘၣ်တဘျီယလဲၤဆူဖၠါ
လၢတံၤဖိသကိးဖိကျါ, တံနိဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်တခါ
“ဒ်မံၤကညီကအိၣ်ဖျါ, ကတိၤကညီကျိာ်အါအါ”
သးစၢ်တဂၤတဲဆၢယၤ, “ဖုပှၢ်တဘိခ့းနီးကၠး” (တံနိမဲာ်ထံ)
လၢတၢ်အဲၣ်ပှၤကလုာ်ဃိ, ဟ့ၣ်ကူၣ်ကဒီးသီတမၠိ
“မ့ၢ်ကတိၤကညီကျိာ်န့ၣ်, ကျီၣ်ကျဲဒီးကျိာ်ဂၤတဂ့ၤ
နမ့ၢ်ကျီၣ်ကျဲကတိၤတၢ်, ကညီအကျိာ်ကလီၤမၢ်
ဖဲန့ၣ်ပှၤတဲဆၢက့ၤယၤ, တံနိနကးကီာ်ဘၣ်ဒး
ပယီၤကျိာ်နမ့ၢ်တသ့, တအီၣ်ဘၣ်မ့ၤသူတဃ့ (တၢ်ဆိမိၣ်လၢကဆှၢပှၤဆူကုၢ်အလီၢ်)
တဘျီအံၤ
တံနိကွၢ်ပှၤလံတကံ, အပနၢ်မဲၢ်ဖုၣ်လီၤလံ
ဆၢထၢၣ်ကူဘၣ်ထီၣ်ထဲကူ, ကိးဃါထီၣ်လၢကလုၢ်ဒူ (ကမွၤတထံၣ်)
“ဟ့း, ဘၣ်မၣ်စကါမၠါမၠါပီၠ, ကဲအကုၢ်နခံတချီ
ထံၣ်ဆံးက့ၤနကလုာ်ဃိ, ကဲပှၤထံွၣ်နၢကုၢ်အစိ
တၢ်အံၤမးနထံၣ်တတုာ်, ကဲကညီနနးတချူး
လဲၤဖၣ်အၣ်ခါပှဲၤသးဖှံ, ဟဲက့ၤအ့ၣ်လီၤဘၣ်သဒံံ
ယမ့တမ့ၢ်ကညီဖိ, တမ့ၢ်ယသးကဘၣ်ဒိ
ထံၣ်ဘၣ်ကညီဖိဒ်အံၤ, အ့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဆံၣ်မဲတဃံၤ
ကညီဂ့ၢ်ဆိမိၣ်ဒံးအါ, တံနိကန့ၢ်သးတၢ်ဆါ
၅.၁၁.၂၀၀၃
(ဟံးန့ၢ််အီၤလၢထိၣ်ဃူဘၣ်က့ၤသပၢၤခီဒီးထါယီၤလဲထီရီၤတဖၣ်)
ပှၤကညီနုာ်လီၤဆူကီၢ်ကယီၤပူၤအခီၣ်ထံးတဘျီ.
ဖဲချ.န.၁၁၃၄ ဒီး ချ.န.၁၁၂၂နံၣ််အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်, တရူးအစီၤပၤအမံၤမ့ၢ် ခၠီစံၣ်-(Chaw Hsin)ပၢတၢ်လၢတရူးကီၢ်ပူၤလီၤ. စီၤပၤတဂၤမ့ၢ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီတအိၣ်ဘၣ်လၢအသးကံၢ်ပူၤအဃိ, ဖဲအပၢတၢ်အခါန့ၣ်မၤတရီတပါ, မၤနးမၤဖှီၣ်ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိနးနးကလဲာ်လီၤ. ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိလၢအအိၣ်လၢအကီၢ်ကပိာ်ကပၤဝးတရံးတဖၣ်န့ၣ်ဆီၣ်တံၢ်ဝဲ, မ့တမ့ၢ်နီၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဝဲ, မ့တမ့ၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢအထံဖိကီၢ်ဖိလီၤ. (ကွၢ်ပရိၣ်ဖဲးဆၢၣ်-တပယူၣ်-အံၣ်-ဆူတဟံ-အလံာ်တရူးကီၢ်အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ၁၉၂၉-ကဘျံးပၤ ၈ ဒီး ၉ ဒီးကွၢ်စ့ၢ်ကီးတရူးအလံာ်စံၣ်စိၤတဲစိၤကြတူၢ် ၁-၁၈၃၄-လၢအဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ သရၣ်-ခၠၣ်-ကးစလးဖးကဘျံးပၤ ၁၆၂-၁၆၆.)(History of China 1929—pages 8 and 9 by Professor W.E Soothill and also A Sketch of China History- Ancient and Modern etc. Volume 1-1934, pages 162-166 by
Rev. Charles Gutzlaff.)
မ့ၢ်လၢစီၤပၤတဂၤအံၤအတၢ်ပၢမ့ၢ်တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤနးနးကလဲာ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်အဃိ, ပှၤကညီဖိအဒူၣ်အထၢတဖၣ်လၢအအိၣ်လၢတရူးကီၢ်ဝးတရံးဒီးအအိၣ်လၢတရူးအကီၢ််ပူၤတနီၤနီၤန့ၣ်, တၢ်နာ်၀ဲလၢ,ဒ်ပှၤကလုာ်ဂၤအသိး,အိၣ်ဝဲတကဲလၢၤအဃိ,ဖဲချ.န.၁၁၂ဂနံၣ်န့ၣ်သုးလီၤအသးဆူတရူးကီၢ်အကလံၤထံးမုၢ်နုာ်တခီဒီးနုာ်လီၤဆူကီၢ်အသီတဘ့ၣ်လၢခဲအံၤပကိးလၢကီၢ်တီကံ, ကီၢ်ယူၣ်တရၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤဖဲချ.န.၁၁၂၅နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်မ့ၢ်ဝဲဒ်အဖီလာ်အံၤအသိးလီၤ.
ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်ဟးထီၣ်လၢကီၢ်စံာ်အပူၤသၢဖုလၢကျဲသၢဘိ, တဖုကျဲတဘိလၢသၢနံၣ်အတီၢ်ပူၤလီၤ. တၢတဖုန့ၣ်ပိာ်လီၤထံကျိကီၤလိာ်,(မဲၤကီ=မံကီ)ဒီးသုးလီၤအသးဆူကလံၤထံးတခီတတီၤဘၣ်တတီၤလီၤ. အဆိကတၢၢ်အဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤဒီးအိၣ်ဝဲဆိးဝဲဖဲတၢ်လီၢ်လၢခဲအံၤပကိးလၢတီကံ, ဝံၤသုးလီၤအသးဆူကီၢ်ယူတရၣ်, ဝံၤသုးလီၤကဒီးအသးဆူကီၢ်ကၣ်ဘိဒံအၣ်, တုၤလီၤဖဲပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တဖၣ်အံၤ, အခါခဲအံၤမ့ၢ် ကီၢ်တီကံ, ကီၢ်ယူတရၣ်, ကီၢ်ကဲၣ်ဘိဒံအၣ်, ဒီးကီၢ်အဲနါတဖၣ်လီၤ.
စှၤနံၣ်အလီၢ်ခံယိၤအိၣ်လၢကီၢ်စံၣ်ပူၤတဖၣ်, ဒ်ပှၤကညီအသိး, သုးလီၤစ့ၢ်ကီးအသးလၢကျဲတဘိဃီအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ.ပှၤကညီတဖၣ်န့ၣ်ယိၤဆီၣ်တနုာ်အီၤဒီးကသုးလီၤအသးဆူညါန့ၣ်အခိၣ်နီးအသးလၢပီၣ်လဲၣ်ဒီးဃၣ်တရံးအသးဒီးဟဲက့ၤထီၣ်ပိာ်ကဒီးထံကျိမဲၣ်နီ(မံနါ)ဆူထံခံတတီၤဘၣ်တတီၤဘၣ်တီၤတုၤထီၣ်ဖဲမဲၣ်ပံအကျီဒီးလူၤပိာ်ထီၣ်ကဒီးထံကိျအံၤဒီးဖဲဘူးထီၣ်ကတုၤလၢထံခံန့ၣ်ပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢခဲအံၤပကိးလၢကံၢ်မဲလီၤ. ကံၢ်မဲအံၤမ့ၢ်ပှၤကညီအဒုၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်ကၢၤဖှိာ်အသးအလီၢ်ဒီးမ့ၢ်ပှၤကညီအဝ့ၢ်ခိၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လီၤ.ပှၤကညီအိၣ်ဖဲကံၢ်မဲဒုးလိာ်အသးဒီးယိၤတဖၣ်ခဲအံၤခဲအံၤ, မၤနၢၤယိၤတဘျီဘီျ, ယိၤမၤနၢၤအီၤတဘီျဘီျ, ဒီးလၢခံကတၢၢ်ယိၤမၤဃၣ်အီၤဒီဒဘၣ်ဃ့ၢ်မှဲဟးဖျီးလီၤမုၢ်ြပံြုပါဒီးထီၣ်အိၣ်က့ၤလၢကစၢၢ်ကလိဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢခဲအံၤဖဲ မုၢ်ယူာ်, မုၢ်ြတီၤ, လူၤသီခိၣ်, လၢၢ်မုၢ်ထံး, ထံကျိဃိၣ်ဝာ်, ဃိၣ်ပၤ, ကစၢၢ်ကလိအကျါန့ၣ်, ပှၤကညီအိၣ်ဒ်တုၤခဲအံၤ, ဒီးအဂၤတနီၤ လဲၤအဒၣ်လဲာ်ဖဲ ကီးဘီနံအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်ခံဖုတဖုန့ၣ်ဟးထီၣ်လၢကီၢ်ယူနါဒီးပိာ်လီၤဝဲမအိၣ်ကျိ(ရွှ့ၣ်လံၣ်ကျိ)ဒီးနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤအပူၤဒီးမ့ၢ်လၢယိၤတဖၣ်အိၣ်ပာ်စၢၤလံလၢရ့ွှၣ်လံည်ကျိအတၢ်ပၢၤခိၣ်အဃိ,ပှၤကညီတဖၣ်ပိာ်လီၤကဒီးဃဲဝါကျိဒီးအိၣ်ဝဲဆိးဝဲဖဲဝါကျိအတၢ်ပၢၤခိၣ်လီၤ.အဆိကတၢၢ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲဖဲကီၢ်မိကူးအပူၤလၢဃဲဝါကျိထးခီဒီးတုၤမ့ၢ်အအိၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးအဒူသဝီအါထီၣ်ဝဲတဘျီန့ၣ်, သဝီလၢအဝဲသ့ၣ်အစကီၤဖုဃဲဝါအိၣ်ဝဲလၢထံကျိကၢၢ်ခိၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်အမံၤလၢ ဝ့ၢ်ဃဲဝါကျိလီၤ.ဝ့ၢ်ဃဲဝါန့ၣ်လၢခံတၢ််ကိးက့ၤအီၤလၢ“တကီ”ဒီးအိၣ်ဒ်ဝဲတုၤခဲအံၤလီၤ.မ့မ့ၢ်ဃဲဝါကျိတခီတုၤမ့ၢ်အဆၢကတီၢ်သုးအသးယံာ်ထီၣ်ဒီးတၢ်ကိးက့ၤလၢပ့ျၣ်ကျိတုၤခဲအံၤဒၣ်လဲာ်လီၤ.တၢ်ကိးက့ၤဝ့ၢ်ဃဲဝါလၢ“တကီ”အဂ့ၢ်အခၢးန့ၣ်,ကွၢ်လံာ်အံၤအဆၢ ၃ဂ တက့ၢ်.
တုၤမ့ၢ်ပှၤဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်အါအါဒီးပှၤသးပှၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါဒၣ်ဝဲတနီၤနီၤ,ရှၣ်ထံရှၣ်ကီၢ်ဝံၤလီၤမုၢ်ြပံြပါဒီးသုးလီၤအသးဆူပ့ျၣ်ကျိအဖီလာ်ဒီးအိၣ်ဝဲလၢပ့ျၣ်ကျိအတၢ်ပၢၤခိၣ်တတီၤဘၣ်တတီၤဒီးတုၤမ့ၢ်အိၣ်ယံာ်ယံာ်ဒီးဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒီးဒူသဝီအိၣ်ထီၣ်ဝဲအါန့ၣ်,ပှိၢ်အဒူၣ်အထၢတဖၣ်အခိၣ်တဂၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢပှၤကညီအဒူၣ်ခဲလၢာ်ြကၢးသူၣ်ထီၣ်အဝ့ၢ်တဖျၢၣ်,ဒီးဒ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အိၣ်ဝဲအသိး,အၢၣ်လီၤသကိးဝဲဒီးဒုးကဲထီၣ်သဝီလၢပှိၢ်အစကီၤအိၣ်ဝဲတဖျၢၣ်,လၢအအိၣ်လၢပျ့ၣ်ကျိအထၣ်န့ၣ်လၢဝ့ၢ်,ဒီးကိးဝဲဝ့ၢ်န့ၣ်အမံၤလၢ“ပှိၢ်ဝ့ၢ်”လီၤ.ဒ်န့ၣ်အသိးဝ့ၢ်တဝ့ၢ်အံၤတၢ်ကိးလီၤတဲာ်အမံၤလၢပှိၢ်“prome”လီၤ.ပှၤစ့းတကီဖိဒီးပှၤရၢၣ်ခၢၣ်ဖိတဖၣ်ကိးတၢ်ကတိၤ“ပှိၢ်”န့ၣ်တထံတဆးတပံာ်တကျါအဃိ,ကိးဝဲလၢ“ပၠ့ၣ်”လီၤ.ပှၤအဲကလံးဖိတဖၣ်ကိးထွဲဝဲပှၤစ့းတကီဒီးရၢးခၢၣ်ဖိအတၢ်ကိးလၢ“ပရိၣ်”(prome)လီၤ.
လၢစှီၤအဒူၣ်အထၢအကျါတနီၤန့ၣ်အိၣ်ဖဲပျ့ၣ်ထံကိျအထၣ်, အဂၤတနီၤဃၣ်တရံးအသးဆူမုၢ်နုာ်တခီဒီးလဲၤဝဲတုၤဒၣ်လဲာ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢခဲအံၤပကိးလၢရၢၣ်ခၢၣ်အကီၢ်ဒီးဘှီထီၣ်အဒူအသဝီအခူအဝ့ၢ်တဖျၢၣ်ဒီးကိးဝ့ၢ်န့ၣ်အမံၤလၢ“စှီၤဝ့ၢ်”လီၤ.ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤခဲအံၤတၢ်ကိး-“စၣ်တွဲၤ”မ့တမ့ၢ်“သၣ်တွဲၤ”လီၤ.ပှၤစ့းတကီဒီးရၢးခၢၣ်ဖိတဖၣ်ကိဝဲ“စှီၤဝၢ်”တပံၣ်တကျါတထံတဆးအဃိ,ကိးဝဲလၢ“စၣ်တွဲၤ”လီၤ.ပှၤအဲကလံးဖိကိးထွဲပှၤစ့းတကီဒီးရၢးခၢၣ်ဖိအတၢ်ကိးဒီးကွဲးဝဲလၢ“စၣ်တွဲၤ”(Sandway)လီၤ ဒ်ပစံးတၢ်အသိး,(San)မ့တမ့ၢ်(Sand)န့ၣ်မ့ၢ်“စှီၤ”ဒီး(dway)မ့တမ့ၢ်(way)န့ၣ်မ့ၢ်“ဝ့ၢ်”လီၤ.တလၢၤ,ပယီၤ,ရၢးခၢၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကိးအတၢ်ကိးတၢ်ကတိၤ“စ”တဖျၢၣ်လၢ“သ”လီၤ ကွၢ်အဒိ“စၣ်ဟွဲၤ”န့ၣ်ကိးဝဲလၢ“သၣ်တွဲၤ” “တနံစၣ်ယံၣ်” န့ၣ်ကိးဝဲလၢ“တနံသၣ်ယံၣ်”, “စၣ်လွံၣ်”, ဒီး“စံပီ“န့ၣ်ကိးဝဲလၢ“သံၣ်ဘီ” လီၤ.ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢအဲကလံးအတၢ်ကွဲးတခီန့ၣ်ဖျါဂ့ၤတစဲးလီၤ.ဒ်ပစံးတၢ်အသိး, Tanasserim န့ၣ်ကွဲးဝဲလၢ Sandway, Taninthari န့ၣ်ကွဲးဝဲလၢ Tanasserim ,Thanlwin Myit န့ၣ်ကွဲးဝဲလၢ Salween River, ဒီးThepaw န့ၣ်ကွဲးဝဲလၢ Hsipaw လီၤ. စှီၤဝ့ၢ်အံၤ, မ့ၢ်စှီၤဒီးခၠီလၢအမ့ၢ်ပှၤစှီၤအဒူၣ်အထၢအကျါတဒူၣ်ပာ်ဖှိၣ်အသးဒီးဘှီထီၣ်သကိးဝဲဒၣ်လီၤ.အခါခဲအံၤပှၤကညီစီှၤဒီးခီၠဖိအိၣ်တ့ၢ်လၢရၢၣ်ခၢၣ်ရိမးကစၢၢ်ကျါဂီၢ်မုၢ်လီၤ.တနီၤနီၤကဲထီၣ်က့ၤလၢရၢၣ်ခၢၣ်ဒီးပယီၤဖိအဒၣ်လဲၣ်လဲာ်လီၤ.မးနါယၣ်စဝံၣ်အုၣ်စ့ၢ်ကီးအသးလၢပၠ့ၣ်ဝ့ၢ်(ပှိၢ်ဝ့ၢ်)ဒီးပျ့ၣ်ထံကျိအမုၢ်နုာ်တကပၤန့ၣ်ကယဲၢ်မ့ၢ်ပှၤအိၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ပှၤကညီ(ကါယါ)လီၤ.
ကခၠံၣ်ဒီးခၠီလၢအမ့ၢ်စှီၤအဒူၣ်အထၢတဖၣ်ဟးထီၣ်လၢကီၢ်ယူနါဒီးပိာ်လီၤဝဲထံကျိတပဲၣ်လၢအမ့ၢ်ဃဲဝါကျိအဒ့လၢမုၢ်ထီၣ်တကပၤတဒ့ဒီးနုာ်လီၤအိၣ်ဝဲဖဲတၢ်လီၢ်ခဲအံၤ, တမီၣ်, ကသၣ်, မၠံးကၠံနါ, ဒီးပူတါအိၣ်ဒံးြတံးတဖၣ်အပူၤလီၤ.ကခၠံၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်အိၣ်တ့ၢ်ဒံးဝဲဖဲတၢ်လီၢ်လၢအနုာ်လီၤဆိဝဲအလီၢ်န့ၣ်တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ.ဒီးအိၣ်စ့ၢ်ကိးလၢယိၤအကီၢ်ထးခီတဒိၣ်တဆံးဒီးလၢကီၢ်ယူနါအပူၤတဒိၣ်တဆံးလီၤ.
ပှၤခၠီဖိတဖၣ်ပိာ်လီၤဝဲခၠံတ့ွထံကျိဒီးအိၣ်ဆိးဝဲလၢခံၠတ့ွထံကျိအတၢ်ပၢၤခိၣ်ဒီးသုးလီၤအသးတီၤဘၣ်တတီၤဒီးတုၤလီၤဒၣ်လဲာ်လၢရၢၣ်ခၢၣ်ကီၢ်လီၤ.မုၢ်ကဆါတနံၤအံၤန့ၣ်ပှၤခၠီဖိတဖၣ်အိၣ်ဒံးဒၣ်လဲာ်လၢကလံၤထံးတခီ, စးထီၣ်လၢရၢၣ်ခၢၣ်ကစၢၢ်ရိမးဒီးတုၤလီၤလၢခၠံတွ့ထံကိျအတၢ်ပၢၤခိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်အကီၢ်န့ၣ်အိၣ်ဒ်တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤဒီးတၢ်ကိးအီၤလၢခၠီကစၢၢ်ကျါ-(ခၠံဟံး,Chin Hills)အိၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤဒီးကီၢ်အၣ်စၣ်အဘၢၣ်စၢၤဒီးအိၣ်လၢကီၢ်မနံးပူၣ်ရံးအကလံၤထံးတခီလီၤ.အဝ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ(ဖလၣ်,Falam)လီၤ.တၢ်အလီၢ်လၢခဲအံၤတၢ်ကိးအီၤလၢခၠံတွ့ထးခီ,ခၠံတွ့လာ်ခီု,(အထက်ြခင်းတွင်း)တဖၣ်န့ၣ်လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲခၠီဖိတဖၣ်အကီၢ်ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ်လီၤ.
ပှၤလိၤလိၤဖိအဒူၣ်အထၢအကျါနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤအပူၤစှၤကိာ်ဖိလီၤ.အခါခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်အိၣ်အလီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဖဲကီၢ်မၠံးကၠံနါဒီးကီၢ်တမီၣ်အမုၢ်ထီၣ်တခီန့ၣ်လီၤ.အိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢယိၤအကီၢ်ထးခီဒီးယိၤအကီၢ်လာ်ခီလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတအိၣ်အါအါဘၣ်.အဝဲသ့ၣ်အိၣ်တ့ၢ်လၢကီၢ်ယူနါအပူၤအါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်ဒီးကဲထီၣ်က့ၤပှၤတရူးဖိကလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်လီၤ.
ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်သၢဖုတဖုန့ၣ် ပိာ်လီၤထံကိျဃိၣ်လိာ် (နါခိၣ်) ဒီးသုးလီၤအသးတတီၤဘၣ်တတီၤဒီးပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲ ခဲအံၤပကိးလၢယိၤကီၢ်ထးခီန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးလၢခံစှၤနံၣ်,ယိၤအိၣ်လၢကီၢ်စံၣ်ပူၤတဖၣ်သုးလီၤကဒီးအသးဂီၤမုၢ်ဂီၤပၤလၢကျဲတဘိဃီဒီးဆီၣ်တနံးပှၤကညီအဃိ,ပှၤကညီဘၣ်သုးကဒီးအလီၢ်လီၤ.ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤပှၤကညီတဖၣ်တချုးအသုးဒ်ဘၣ်အလီၢ်န့ၢ်,နီၤဖးလိာ်အသးခံဖုလီၤ.လၢခံဖုအကျါ,တဖုန့ၣ်ပိာ်လီၤကဒီးထံကျိဃိာ်လိာ်(နါခိၣ်)ဒီးလၢအကျါ,ဘဲှအဒူၣ်အထီတဖၣ်န့ၣ်,ပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢခဲအံၤပကိးလၢကရံၣ်နံၣ်အကီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပဝဲပှၤကညီဖိတဖၣ်ပကိးကီၢ်အဝဲအံၤလၢဘှဲအကီၢ်,မ့တမ့ၢ်ဘှဲမုၢ်ထီၣ်အကီၢ်လီၤ.ဘှဲအစီၤပၤ(စီၣ်ပါွ)တဖၣ်န့ၣ်ပၢဒံးတၢ်တုၤခဲအံၤဒၣ်လဲၣ်,ဖဲငွ့ၣ်တီၣ်,နီၢ်ပလဲ,ကၠဲးဖိကၠံ,ကၠဲးဖိကလ့,လွဲၢ်ကီၢ်ဒီးဘီလခဲတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.ဘှဲတဖၣ်အံၤသုးလီၤအသးတုၤလၢတီအူကလံၤစိးဒီးအိၣ်ဒံးတုၤခဲအံၤလီၤပှိၢ်(တအီၣ်သူ=တီသူ)အဒူၣ်အထၢတဖၣ်အိၣ်တ့ၢ်စ့ကီးဂီၤမုၢ်ဂီၤပၤဖဲယိၤအတီၢ်တုၤခဲအံၤလီၤ.
ပှိၢ်ဒီးစှီၤအဒူၣ်အထၢတဖၣ်သုးလီၤအသးဆူအဖီလာ်တတီၤဒီးပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲဒူယီၢ်ကွဲၢ်ကဘီတနီၤ,ဒီးအဂၤတဖၣ်သုးလီၤကဒီးအသးတတီၤဘၣ်တတီၤ,တုၤလီၤဖဲကီၢ်မီၢ်လမဲၠၣ်,တဝဲၣ်ဒီဒဘျံးန့ၣ်လီၤ.ဒူယီၢ်ကွဲၢ်ကဘီအံၤတဘီျန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လီၢ်ဖဲပှၤကညီအဒူၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်တဖၣ်ကၢၤဖှိၣ်အသးဒီးမ့ၢ်ဝဲပှၤကညီအဝ့ၢ်ခိၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လီၤ.
ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢအကလုာ်ကလုာ်အဂၤတဖုန့ၣ်ဃၣ်တရံးအသးဆူစုစ့ၣ်တခီဒီးနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးဝဲတၢ်လီၢ်ဖဲခဲအံၤပကိးလၢယမဲသ့ဒံစြတံအပူၤတနီၤ,ဒီးအဂၤတဖၣ်ပိာ်လီၤထံကျိပရဲလိာ်ဒီးအိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢပရဲလိာ်အတၢ်ပၢၤခိၣ်ယၢ်ခီယၢ်ခီ,တတီၤဘၣ်တတီၤ,တုၤလီၤဒၣ်လဲာ်ဖဲပရဲလိာ်အထၣ်န့ၣ်လီၤ.စီှၤတဖၣ်ပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲကရဲလိာ်အဒ့လၢမုၢ်နုာ်တဒ့အဖီခိၣ်,ဒီးကိးဝဲတၢ်လီၢ်န့ၣ်လၢစှီၤဝ့ၢ်(ခဲအံၤတၢ်ကိးလၢဆွၣ်)လီၤ.အနီၢ်နီၢ်တခီမ့ၢ်စှီၤလီၤ.စှီၤဝ့ၢ်အံၤအိၣ်လၢတီအူကလံၤစိးတခီလီၤ.
ဘှဲတဖၣ်ပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲနီၢ်ပှဲၤကျိအဖီခိၣ်ဒီးအဝ့ၢ်န့ၣ်ကိးဝဲလၢနီၢ်ပှဲၤဝ့ၢ်လီၤ.နီၢ်ပှဲၤဝ့ၢ်န့ၣ်အိၣ်လၢတီအူအကလံၤစိးမုၢ်ထီၣ်တခီဒီးဝ့ၢ်န့ၣ်ခဲအံၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်.နာ်သက့ဘှဲအဒူၣ်အထၢတဖၣ်အိၣ်ဒံးဖဲတၢ်လီၢ်န့ၣ်အါသဝီလီၤ.နီၢ်ပှဲၢ်ဝ့ၢ်အံၤတလၢၤပယီၤကီးဝဲတထံတဆးတပံာ်တကျါအဃိကိးဝဲနီၢ်ပှဲၢ်လၢနီၢ်ပၠီ(ေနာင်ေြပာင်း)လီၤ.ခဲအံၤဘှဲအဒူၣ်အထၢလၢအအိၣ်လၢကိးအူး,ကါနံၣ်ဒီးမဲဖၠူၣ်ဒီးတီအူအဝ့ၢ်ကပိာ်ကပၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ပှၤဟးထီၣ်အနီၢ်ပှဲၢ်ဝ့ၢ်တဖၣ်လီၤ.
ပှိၢ်တဖၣ်န့ၣ်ပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲခဲအံၤဝ့ၢ်တီအူအကလံၤထံးတခီဒီးတၢ်လီၢ်န့ၣ်ခဲအံၤတၢ်ကိးလီၤတဲာ်ဒ်ဝဲလၢပှိၢ်ဝ့ၢ်(ပၠူၢ်=Pyu)တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ.ပယီၤတလၢၤတဖၣ်ကိးပှိၢ်တထံတဆးဘၣ်အဃိ,ကိးဝဲလၢဖၠူၣ်လီၤ.အနီၢ်နီၢ်တခီမ့ၢ်ပှိၢ်လီၤ.ပှိၢ်ဝ့ၢ်န့ၣ်အိၣ်ဒံးတုၤခဲအံၤနာ်သက့,ပှၤဝ့ၢ်ဖိတဖၣ်မ့ၢ်ပှၤအကလုာ်ကလုာ်လီၤ.
ပှိၢ်ဒီးစှီၤအဂၤတနီၤ,လၢအကျါန့ၣ်အါတက့ၢ်ပှိၢ်(တအီၣ်သူၣ်=တီသူ)အဒူၣ်တဒူၣ်န့ၣ်ပိာ်လီၤထံကျိပရဲလိာ်အတၢ်ပၢၤခိၣ်ဒီးပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲဆီတံၤ(ရ့ၠှၣ်ကၠ့ၣ်)တနီၤဒီးအဂၤတဖၣ်သုးလီၤကဒီးအသးဆူကလံၤထံးတခီီဒီးပာ်လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲဝ့ၢ်လၤလၤဒီးဒူသတုာ်န့ၣ်မ့ၢ်ပှိၢ်(တအီၣ်သူၣ်=တီအူ)အဝ့ၢ်ခိၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လီၤ.မုၢ်မဆါတနံၤအံၤပထံၣ်ဘၣ်စှီၤ,ပှိၢ်ဒီးပှိၢ်(တအီၣ်သူၣ်=တီသူ)အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢသထူၣ်ဒံစြတံးအပူၤလီၤ.
လၢတလၢၤအယၣ်စဝံၣ်အလီၢ်လံၤတနီၤနီၤအပူၤန့ၣ်,အုၣ်အသးလၢပှၤလၢအနုာ်လီၤဆိကတၢၢ်လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲယိၤ(ကၠီၣ်တဲၣ်)ဒီးမိၢ်ထံးတဖၣ်လီၤ.ကွၢ်စ့ၢ်ကီးအူစီကယ့ၣ်ယၣ်စဝံၣ်မဘျံးပၤ ၉၆ တက့ၢ်.စံးဝဲဒ်အံၤ,-
၎င်းြပင်အချို့ေသာစွန်ရာဇဝင်ေဟးငီးများနှင့်အေရးေတာ်ပံုများတွင်မူကား။ငါတို့ေဂါတမြမှတ်စွာဘုရားပွင့်ေတာ်မမူမီှ။နှစ်ေပါင်းများစွာုက။ငါတို့ြမန်မာနဂရ။သုနာပရန္တတိုင်း, ရိုးမေတ၁င်တန်းြကီးသံုးခုတု့ိကို“ ေစ၁တိုင်” လူမျိုးတု့ိနှုင့် မွန်တိ လူ မျိုးတု့ိ ေရှးဦးစွာေရာက်ရှိလာြက၍ ထိုလူမျိုးနှုစ်မျိုးတု့ိသည် တစတစြကီးပွား များ ြပားလာြကြပီးလျှင် ြမိ့ရွာတည် ေထာင်ေနြကေလသည်ဟုဆိုြကသည်
ရိမးကစၢၢ်သၢဘိစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ, မုၢ်နုာ် ရၢၣ်ခၢၣ် ရိမး, မုၢ်ထီၣ် ပကိ ရိမး, ဒီးတနီသရံၣ်ရိမးန့ၣ်လီၤ, ကစၢၢ်လၢကီၢ် ထူၣ်ဒီးက့ၤထီၣ်ဆူကီၢ်ရွ့ၣ်ကၠ့ၣ်, တီအူ, ဘှဲကီၢ်, ဒီးယိၤကီၢ်ကစၢၢ်တဘိန့ၣ်မ့ၢ်တနီသရံၣ်ကစၢၢ်ရိ
မးန့ၣ်လီၤ.
(ဟံးန့ၢ်အီၤလၢစိၤအီၣ်လးကွဲးကညီတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ)
ယပၣ်နုာ်လီၤသီကီၢ်ပယီၤဒီးပတၢ်ဂုၤက့ၤပခံ
မ့ၢ် ၁၉၄၁ အဖးဖီဃၣ်ဃၣ်လံ, လၢမုၢ်နုာ်ကီၢ်မိၢ်ပှၢ်ယူရပၤအပူၤ, ကီၢ်တဘျုးဘ့ၣ်ဘၣ်တၢ်ယီၢ်တံၢ်အီၤလၢကၠၢမနံၢ်လံလီၤ. ကီၢ်ြဖၣ်စ့ၣ်လၢအမ့ၢ်ကီၢ်အဲကလံးအဒီမှံၤအဆူၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်, ကိာ်ဃာ်ဃိကဒီလၢကၠၢမနံၣ်အခီၣ်ညါဖီလာ်စ့ၢ်ကီးလံ, ကီၢ်အဲကလံးအိၣ်တ့ၢ်ထဲအကလံၤဧိၤလီၤ. အဂံၢ်အဘါတလၢလၢၤဘၣ်. လၢကီၢ်မုၢ်ထီၣ်တခီ, ကီၢ်ယပၣ်ဒ်အမ့ၢ်ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်အဒီသိၣ်ဒီမှံၤအသိး, ကညီၤထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လံလီၤ.လၢတၢ်တဒီဃာ် ြတီဆၢယပၣ်အဂီၢ်, ကီၢ်အဲကလံးအတၢ်ပၢလၢကီၢ်မုၢ်ထီၣ်တဖၣ်, ဂဲၤဂီၤကတီၤထီၣ်အသး, ခီထီၣ်ခီလီၤဆူအံၤဆူဘး, ဒီးကီၢ်ဖိတဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ်, လၢအထံဆၢကီၢ်ဆၢဒၣ်ဝဲ, အိၣ်ခိးလီၤတၢ်စုာ်စုာ်လီၤ. ပကီၢ်ကယီၤဖဲန့ၣ်အခါ, ဒ်အမ့ၢ်ကီၢ်အဲကလံးအတၢ်ပၢတဘ့ၣ်အသိး, ဂဲၤဂီၤကတီၤထီၣ်အသးစ့ၢ်ကီးလီၤ. တကးဘၣ်န့ၣ်, သုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢကီၢ်အံဒယၢ်ဒီးနယူစလဲၣ်တဖၣ်ဟဲတုၤပာ်လၢကကီၢ်ပယီၤအပူၤတနီၤလံ.
ကီၢ်အဲကလံးဂဲၤလိာ်တတဲာ်ကတီၤ ထီၣ်အတၢ်ပၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤသနၣ်က့, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကတဲာ်ကတီၤပစုၢ်ပတ့ၤအဃိ, အခံဟိဒၣ်တၢ်လီၤ. မုၢ်နုာ်တထီကၠၢမနံၣ်ထၢၣ်တံၢ်အီၤန့ၣ်, ဘၣ်ဂဲၤလိာ်ဝဲလၢာ်ဂံၢ်ညါလီၤ. ပဝဲဒၣ်လၢကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ပူၤတဖၣ်, ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်လၢမ့ၢ်ပဒုးဘၣ်တၢ်ဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနၢ်ပၢၢ်လၢတၢ်တဘျီညါအံၤ, လီၤဂာ်ပတပူၤဒီးတၢ်ဒုတၢ်ယၤလၢၤဘၣ်လီၤ.
တနံၤတခီၣ်ပဝဲဒၣ်ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၄)အိၣ်အါလၢမါတလ့န့ၣ်, ပဒိးန့ၢ်တၢ်ကစီၣ်လၢပဘၣ်ထီၣ်တၢ်မၤလိ camp ဒ်ပစံးတၢ်အသိးပထီၣ်မၤလိပသးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢခိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဖျါအသိး, ပနၢ်ပၢၢ်လၢတၢ်ကဆှၢပှၤဆူထံဆၢကီၢ်ဆၢမုၢ်ထီၣ်တကပၤတပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ.
စှၤသီအလီၢ်ခံပထွးထီၣ်လီၤ. ပကထွးဆူလဲၣ်. တၢ်လီၢ်တခီတသ့ၣ်ညါဘၣ်. သနာ်က့ပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤလာ်ခီန့ၣ်လီၤ. ပဟဲက့ၤလီၤတဆီတဆီ, တုၤလၢတီအူဒီး, ယဆိကမိာ်လၢမ့ၢ်ကဆှၢပှၤဆူယူတရၣ်ကီၢ်ဆၢ, ခီဖျိတီအူ, မိၤခံကျဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်. ပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လိၤကဒီးဆူလာ်ခီလီၤ. ပတုၤလၢပကိတဘျီပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လိၤဆူမုၢ်ထီၣ်မီၢ်လမၠဲၢ်တကပၤလီၤ. တၢ်ဆှၢစဲဃဲၤပှၤဆူဝ့ၢ်မီၢ်လမၠဲၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပတအိၣ်ဘၣ်လၢဝ့ၢ်ပူၤဘၣ်. ပှၤပာ်ပှၤလၢဝ့ၢ်အချၢရီဘၢၣ်ခၠီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါ, တဘျုးညါန့ၣ်လီၤ.
တဘျီအံၤဝ့ၢ်မီၢ်လမၠဲၢ်အပူၤ သုးမုၢ်သံၣ်ဘိဟဲတုၤဖှိၣ်အါမးလီၤ. ကီၤလၤသူဒီးကီၤလၤဝါသုးဖိ, ဟဲတုၤဃုာ်ဒီးမျိာ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ပကွၢ်တၢ်အံၤပဂံၢ်ပဘါထီၣ်ကစီဒီလီၤ. ပတထံၣ်ဘူတၢ်ဒုးတၢ်ယၤနီတဘျီဘၣ်အဃိ, သုးဖိဂီၢ်မုၢ်ဂီၤပၤထဲအံၤညါ ပဆိကမိၣ်လၢမတၤကနၢၤပှၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, သုးဖိခဲလၢာ်မး, ကအိၣ်ဒံးဒၣ်လွံၢ်ကထိ, ယဲၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်လီၤ. လၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်အတၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်အပူၤ, တၢ်အဝဲအံၤမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဆံးကိာ်ဖိန့ၣ်လီၤ.
ဖဲပလဲၤအိၣ်လၢမီၢ်လမၠဲၣ်အကပိာ်ကပၤရီဘၢၣ်ခၠီအခါ, ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤတအိၣ်ကီးဘၣ်. မံအီၣ်မံအီၣ်ကီးလီၤ.
မုၢ်တနံၤပဝဲဒၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၄)ပထါလယၢၣ်, လၢအအိၣ်လၢမီၢ်လမၠဲၢ်အခိၣ်အဃၢၤ ရီဘၢၣ်ခၠီၣ်တဖၣ်,ပဘၣ်တၢ်ဆှၢပှၤဆူကီးကရ့း, မၠးဝဒံၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. ကျဲအံၤမ့ၢ်သိလ့ၣ်ကျဲလၢကစၢၢ်ခံကလိလိၤ,ြတီၤခိၣ်ြတီၤလာ်ကီကီခဲခဲ, လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်မးလီၤ. ကီးကရ့းဒီးမၠးဝဒံၣ်အဘၢၣ်စၢၤတၢ်ပာ်လီၤပှၤတဆီတဆီ, တုၤလၢကၠီးတဲၣ်ကီၢ်ဆၢလီၤ. ယနာ်လၢသုးမုၢ်လံွၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်ဟဲအိၣ်ခိးလီၤတၢ်ဖဲကျဲအံၤလီၤ. ပတအိၣ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်တပူၤဃီယံာ်ယံာ်ဘၣ်. တနွံခံနွံတဘျီပဘၣ်လဲလိာ်ပလီၢ်ကဒဲကဒဲဒီးသုးမုၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ.
လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၈ သီ ၁၉၄၁ နံၣ်အနံၤနၢဃိတဲခူသူၣ်ယၤလၢပှၤတဲသါဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၇ သီန့ၣ်ကီၢ်ယပၣ်ဘိးဘၣ်လီၤတၢ်ဒုးဒီးအဲကလံး,အမဲရကၣ်လံ, အဃိ, မုၢ်ထီၣ်တကပၤအံၤ, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လံန့ၣ်လီၤ. လၢ်ခံဒီးပသုးခိၣ်သုးနၢ်တဲဘၣ်စဲဃဲးပှၤဒ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ,ဒ်ပမ့ၢ်အဲကလံးတၢ်ပၢအသုးဖိအသိး,တဘျီအံၤပကဒုးဘၣ်တၢ်သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီအံၤ,စှထီၣ်လၢယူတရၣ်ကီၢ်ဆၢဒီးကီးတရံး,မၠးဝဒံၣ်အကျဲဒီဘိ,သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ဂဲၤအါထီၣ်,ဒီးပဂဲၤလိာ်ကတဲာ်မတီၤထီၣ်သးဂ့ၤထီၣ်ဂ့ၤထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ယပာ်အကဘီယူၤဟဲလၢယူတရၣ်တခီ,ယူၤခီလၢပဖီခိၣ်ခဲအံၤခဲအံၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တမၤအသးနီတမံၤဒံးဘၣ်. တၢ်ဒုးန့ၣ်မၤအသးဒ်လဲၣ်,ပဃဲၤတဘၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယၤတဂၤလၢအပူၤကွံာ်ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိး,ယဘၣ်ယိာ်တစဲးတစဲးလၢပဒုးတၢ်ဒီးပကသံဘၣ်ဖုးလီၤ. လီၤဂာ်လၢယသံတမုာ်ဒ်ဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤတဘျီလၢလ့လ့ၣ်တဂၤအဃိ,ယကနၣ်ယမ့ၢ်သံန့ၣ်ကမုာ်တခီလီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်ဒုးတၢ်ဒီးဒုး,မ့ၢ်ဘၣ်သံဒီးသံဆါန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢယဂီၢ်တအိၣ်လၢၤနီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်သံလၢပသံဝံၤပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမူထီၣ်က့ၤသ့တကလုာ်မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဖုးန့ၣ်,ယသံတကဲကဒီးဘၣ်. ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ယသံဝံၤယမူထီၣ်ဒီး,ယတထံၣ်ဘၣ်ကးလ့လ့ၣ်လီၣ်အသးတမဲးဒဲးလၢဂ့ၤထူအသိးန့ၣ်ယကွၢ်တမုာ်ဘၣ်. ခဲအံၤတဘျီတၢ်မိၣ်သံယသးတၢ်သံလၢပသံ,ပနၢအုၣ်,ပဃံကျၣ်ဒီးပကဲထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မုၢ်တနံၤကီၢ်ရခါသုးဖိတဖုဘၣ်တၢ်ဆှၢအီၤဆူမၠးဝဒံၣ်,လၢကလဲလိာ်ပပှၤတနီၤလၢန့ၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်တမီၢအလီၢ်ခံဘၣ်တနံၤ,ကဘီယူၤဟဲသီၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. တသီၣ်ဒ်သိးအခီထီၣ်ခီလီၤလၢပဖီခိၣ်ထီဘိအသိးဘၣ်. တနံၤအံၤသီၣ်ဒ်သိးယူၤတရံးဝ့ၤဝီၤအသိးလီၤ.
ပဂဲၤဆၢထၢၣ်ကွၢ်သကိးဒီးပထံၣ်စဲဃဲးကဘီယူၤတၢၤဝ့ၤဝီၤလၢအယံၤဒီးအပှၤအါဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီအံၤပထံၣ်လၢထိလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်လီၤလံ. ဒီးဖဲပကွၢ်ကီအီၤမုာ်မးန့ၣတၢ်ပိၢ်တြထူးထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ထိလီၤကဒီးလံ. ပိၢ်ထီၣ်ကဒီးလံလီၤ. ပသ့ၣ်ညါလၢကဘီယူၤဟဲမၤပပှၤလၢအအိၣ်လၢပမဲာ်ညါတဖၣ်န့ၣ်လံလီၤ. တဘျီအံၤခးလီၤဝဲစဲးကိျလံ. တီၤတီၤရီၤတီၤရီၤ,တီၤရီၤရီၤ,ခးလီၤစဲးကျိအဆၢတလီၤတဲာ်တူာ်လၢၤဘၣ်.
ယံၤဒံးဒီးပှၤသနာ်က့, တၢ်ကလုၢ်လီၤလၢပဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ကျိၤပူၤလီၤ. ပကွၢ်ကီမုၣ်ဒၣ်ကယၢာ်, ပသးကမိၣ်စံးအသးတစဲးစဲးလီၤ. ပှၤတနီၤနီၤတၢ်တမၤဒၣ်လဲာ်ပှၤဒံးမးန့ၣ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်အိၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲမးတဘၣ်ဘၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်သီၣ်တြထုးဒံးဒၣ်တၢ်လၢအယံၤဒ်အံၤအခါ, ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်ဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢပစုထွတခီ, ယူၤလိၤလိၤဆူပအိၣ်လီၤ, တဘျီအံၤပတကွၢ်လၢၤကဘီယူၤအဂၤတရၢလၢအမၤတၢ်လၢအယံၤဒီးပှၤန့ၣ်ဘၣ်. ပကွၢ်မးအဟဲဆူပအိၣ် ၉ ဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဆိမိၣ်လၢတၢ်အံၤမ့ၢ်ကဟဲမၤပှၤဧၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခိးကွၢ်ဒ်အံၤအခါ, ဟဲယူၤဘူးထီၣ်ဘူးထီၣ်, တုၤလၢပဖီခိၣ်ဒီးခီဖိျပှၤလီၤ. ပသါထီၣ်သါလီၤက့ၤမးဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတခါ, ပထံၣ်လၢကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်န့ၣ်ခီဖျိကွံာ်ပှၤသနၣ်က့, တဘျီအံၤတရံးက့ၤအခိၣ်, ယူၤတရံးပအိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. သတူၢ်ကလာ်ပထံၣ်လၢထိခိၣ်လီၤလာ်လီၤသၢဘ့ၣ်တဘျီဃီ, တၢ်ပိၢ်သြထုးဝးတရံးပှၤလီၤ. ပကွၢ်ထီၣ်တၢ်တဘူၣ်ဒီးပတထံၣ်တၢ်နီတမံၤလၢၤဘၣ်. ဟီၣ်ခိၣ်ဖှံပှၤ, သ့ၣ်ဒ့ဝၣ်ဒ့လီၤတဲာ်လၢပလိၤဒီးဖၣ်ဆါခုၣ်လံလူမးတဘီလီၤ. ကဘီယူၤအသီၣ်, သီၣ်လီၤဆီထီၣ်ကးလံ. သီၣ်စူဒိၣ်ထီၣ်ဒီးတၢ်ပိၢ်သြထုးကးလံ, တဘျီအံၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်မးလၢပှၤလီၤ. ကလံၤဆီၣ်မးပှၤဟူၣ်ကနာ်လီၤ. တၢ်တဂၤပဆိကမိၣ်တၢ်မနုၤမးတချုးဘၣ်. ပဆိကမိၣ်ဒၣ်ထဲလၢကဘၣ်ယၤဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်တရံးဝ့ၤဝီၤလာ်ပှၤယံာ်တတီၤဖိညါဝံၤမးယူၤအခိၣ်လိၤဆူယူတရၣ်ကီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢပမဲာ်ညါယံၤဒီးပှၤ,ဒီးလၢပလီၢ်ခံယံၤဒီးပှၤန့ၣ်,တၢ်ပိၢ်သြထုးဒံးဒၣ်အူၣ်,အူၣ်လီၤ.စဲးကျိအသီၣ်စ့ၢ်ကီးတကတၢၢ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါပအိၣ်အလီၢ်ကစီဒီ,မီၤတမံၤထဲလၢတ့ၢ်လီၤတၢ်တလိၤလၢပဖီခိၣ်တစဲးဧိၤလီၤ.ပကပိာ်ကပၤန့ၣ်သ့ၣ်ကၢ်ဝၣ်ဃံၤဟီၣ်ခိၣ်ဟဲထီၣ်လၢအလဲတဘီလီၤ.
လၢပဖီခိၣ်ကဘီယူၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်သနၣ်က့,ပဘၣ်ယိာ်လၢကဟဲမၤဒ်ပှၤအဃိ,ပတဟးထီၣ်လၢပလီၢ်ဘၣ်. ပအိၣ်ကိၣ်ဃးဒ်ဒၣ်တၢ်လီၤ. ပှၤတနီၤနီၤကနိးဒံးဒၣ်အဖၢန့ၣ်လီၤ. မၤမၤဒီးဟဲယူၤဖုၣ်လီၤဒီးတၢ်ပိၢ်ထီၣ်-
တီၤတီၤတီၤ-ရီၤ-တီၤတီၤတီၤ-ရီၤ-ရီၤရီၤ-ရီၤရီၤ.
စဲးကျိးနၤဧၢ,စဲးကျိ,ပှၤမၤစဲးကျိ,အါ,တခါအံၤမးလီၤပျံၤဒိၣ်တက့ၢ်ဟ့း-တရီၤ-တရီၤ-ရီၤရီၤရီၤ-ရီၤ-
ကဘီယူၤသၢဘ့ၣ်ယူၤတရံးခးပှၤသၢဝီညါလီၤ.ကိျသၣ်ဟဲဘူးယၤတဘျီကီး,ဟဲလၢနဃိယကဆူးလီၤ.ဟဲခူၣ်ဆဲတရီာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒ်ဆးစဲအသိးလီၤ.တၢ်တဂၤယမဲချံတကျိာ်ဘၣ်ယသး,ဒီယသ့ၣ်နီၣ်ယမိၢ်ချုးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.နၢဃိပာ်နံၤအသး,ဘၣ်ဆၣ်အမဲာ်အသွံၣ်တအိၣ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်.
တၢ်လီၢ်တတီၤ လၢပအိၣ်န့ၣ်, တၢ်လာ်ပှၤထဲအံၤသနာ်က့ ပတဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနီတဂၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ပှၤအိၣ်လၢ ပမဲာ်ညါပလီၢ်ခံန့ၣ်, တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲလီၤ. လၢဟါခီလီၤ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်က့ၤလံသနာ်က့, ပသးအသဟီၣ် စၢ်လီၤဘၣ်အသးလံလီၤ. ပဆိမိၣ်လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်ဒ်အံၤ လီၤဧါ, ဘၣ်ဆၣ်ပတဒုးဒံးတၢ်ဘၣ်, အိၣ်ဒၣ် တၢ်ဒုးဒံးဒၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်ကမၤအသးဒီးပှၤဒ်လဲၣ် ယဲယဆိကမိၣ်ဘၣ်ဖဲယသွံၣ်ခုၣ်အခါအဃိဧါတဲတဘၣ်ဘၣ်, ယကမိၣ် ပျံၤထီၣ်ယသးတၢ်တစဲးစဲးန့ၣ်လီၤ. တဟါအံၤ ပတမၤသီၣ်မၤသဲတၢ်လၢၤဘၣ် ပတ့ၤအီၤဖီအီၣ် ကစုဒုဝံၤ အိၣ်လၢတ၈ၤ အလီၢ် တဂၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ကတိၤတၢ်ဒီးပကတိၤတၢ်ကသွံကီးလီၤ. ယတဲဘၣ်နၢဃိလၢ ပှၤတအိၣ် တီၣ်ထီၣ်ပလီၢ်နီတဂၤဘၣ်, တဘျီအံၤပကတီၣ်ထီၣ်ဒၣ်ပသးဒၣ်ဝဲလီၤ. ပကဒုးပၠးအီၤတၢ်ဒီး, ဘၣ်တဘၣ်ပကသံကီးလီၤ, ပမ့ၢ်သံဒီး, နၤယၤဆၣ်တဖျၢၣ်အစှၤကတၢၢ်သၢၣ်နၤ, နၢဃိတဲဝဲ, “ဘၣ်တဖျၢၣ်သါမၤမနုၤလဲၣ်, ဆၣ်သၢဖျၢၣ်သၢၣ်နၤ” န့ၣ်လီၤ.
နၢဃိတဂၤ ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအသိး, လၢအလီၢ်အလီၢ်န့ၣ် ပျံၤတၢ်သနာ်က့, မ့ၢ်ပှၤအဒူတဂၤလီၤ. သ့ပာ်အသး ဂၢၢ်ဂၢၢ် ကစီဒီလီၤ, ခဲအံၤတဘျီအဝဲ တုၤမ့ၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လီၤ သကိးပှၤန့ၣ်, မၤထီၣ်ဝဲအထါဖိတဆၢလီၤ, ထါဖိတဆၢအံၤမ့ၢ်အနီၢ်ကစၢ်ကူၣ်ထီၣ်မၤဝဲလီၤ, အထါန့ၣ်ဒ်အံၤ-ပၢ်အဖိခွါတဂၤဃီ မူတဘျီဒီးသံတဘျီ
သံတဘျီ ပူၤတစိၤသး ခံဘျီတသံလၢၤဘၣ်ခွါ တသံဘၣ်မ့ၢ်မူဒံးဒီး ဆၣ်သၢဖျၢၣ်န့ၣ်ခွါကထီၣ်, န့ၣ်လီၤ.
အိၣ်ကဒီးတဟါ တၢ်ကလုာ်ဟဲလၢတၢ်ကစီၣ်အပူၤလၢပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးဒီးဆိးသီန့ၣ်လီၤ. သုးဖိကိးဂၤဒဲး ဘၣ်ဝံဃာ်အထၢၣ်, ကျိသၣ်, ထံဒၢ ဒီးဘၣ်စိာ်ဃာ် အစုကဝဲၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ. တုၤဃီၤမုၢ်နၤခီ ၁၂ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် တၢ်ကစီၣ်ဟဲလၢသုးတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်ခီၣ်ဆၢဒုးလံလီၤ.
သူမှံထံကျိမ့ၣ်ထံကျိဖိတဘိလၢအနီၤဖးလီၤ ယူတရၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်မၠးဝဒံၣ် ဝ့ၢ်ဖိအိၣ်စ့ၢ်ကီးတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပအိၣ်ခဲအံၤန့ၣ်ယံၤဒီး မၠးဝဒံၣ်အမံးလး ၃၀ ဘျဲၣ်ဘျဲၣ်ဒံးလီၤ.
ပတနၢ်ဟူတၢ်သီၣ်တၢ်သဲနီတမံၤဒံးကီးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်မၤအသးဒ်သိးတၢ်လၢပဆိကမိၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်တ့ၢ်အီၤတမံၤ, တဘျီအံၤ တုၤအိၣ်ပှၤလံန့ၣ်လီၤ, တဘျီအံၤ ယပၣ်ဟဲလံ, ဒီးဟဲလၢခိဝံၤဒီး, ဟဲဆူကျဲလၢ ပအိၣ်ခိးလီၤတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တတုၤဒံးပှၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ကတုၤလီၤ, ပကဒုးဘၣ်တၢ်လီၤ, မ့ၢ်ကမၤကီးအသးဒ်လဲၣ်,ဖးဖီမုၢ်ပူၤ ကွံာ်တၢ်ကစီၣ်ဟဲကဒီးတခါလံ, ဃဲၤဝဲသုးလၢတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်သဘံၣ်ဘုၣ်လၢာ်လံ, ခီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်, ယပၣ်ဟဲနုာ်လီၤ လၢအကထိ ကလးတခီလီၤ. မၤမၤဒီး တၢ်ကစီၣ်တဲကဒီးလၢ ပှၤကိးသုးလၢတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်တဟူလၢၤဘၣ်, တဟူလၢၤဘၣ်န့ၣ်, အခီပညီဃ့ၢ်လၢာ်လံသၢၣ်, မ့ၢ်တဲကတုၤပှၤလီၤနဲာ်, ဖဲပနၢ်ဟူတၢ်ဒီးပအိၣ်ခိးလီၤတၢ်လၢတၢ်သးကဒံဒံ ကဒါဒါအပူၤဒါအံၤအခါ, တၢ်ကစီၣ်လၢခံကတၢၢ်တခီတဲပှၤလၢပဘၣ်ဂုၤပခံလီၤ, ပတဒုးဘၣ်တၢ်ဒံးဘၣ်, ဘၣ်ဂုၤကဒီးပခံ, ဘၣ်ဂုၤဆူလဲၣ်, ပတဲတဘၣ်ဘၣ်, သနာ်က့, စံးဂုၤပခံဒီးပဂုၤဒၣ်ကျဲလၢပဟဲန့ၣ်လီၤ.
တဘျီအံၤ အိၣ်ဒၣ်ထဲပဂုၤဂုၤပခံတဆီ, တဆီ, တုၤလီၤလၢဝ့ၢ်မီၣ်လမၠဲၣ်အကပၤလံန့ၣ်လီၤ, တဘျီအံၤပဆိကမိၣ်လၢပကဘၣ်ခီၣ်ဆၢယပၣ်ဖဲမီၣ်လမၠဲၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ, ဖဲန့ၣ်အခါတၢ်ကစီၣ်ဟဲကဒီး ပှၤလၢမီၣ်လမၠဲၣ်, ရ့ၣ်အကျဲယပၣ်ဟဲစ့ၣ်ကီး ကျဲတဘိန့ၣ်လံလီၤ, အဃိမီၣ်လမၠဲၣ်ဝ့ၢ်မး, ပတက့ၤနုာ်ဘၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်ကလုၢ်လီၤတဘျီဃီလၢပကဘၣ်က့ၤဆူ၀့ၢ်သထူၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပတုၤဝ့ၢ်သထူၣ်န့ၣ်, ပဝဲဒၣ်နီၢ်ဂံၢ် ၄ ပထါလယၢၣ် ပတပှဲၤလီၢ်ပှဲၤစးလၢၤဘၣ်, ဃ့ၢ်တနီၤ, ဟါမၢ်တနီၤ ဒီးကသံတနီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဖဲပဟဲက့ၤအိၣ်သထူၣ်အခါအံၤ, သုးဖိလဲၤလီၤဆူမီၣ်လမၠဲၣ်တဖၣ်မုလဲၤဒံးဒၣ်တၢ်လီၤ. ပဆိကမိၣ် ဘၣ်တဘၣ် တၢ်ဒုးဆူၣ်ဖဲမီၣ်လမၠဲၣ်န့ၣ်လီၤ, နီၢ်နီၢ်တခီတၢ် လီၤြပံလီၤြပါကဒံကဒါလၢာ်လံ, သုးခိၣ်သုးနၢ် လၢအကျဲၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤသ့ၣ်တဖၣ်ကျဲၤပနုၤမးတဘၣ်လၢၤဘၣ်, ဆှၢကဒံကဒါဒၣ်ပှၤဒ်န့ၣ်လီၤ.
တယံာ်တမီၢ်အလီၢ်ခံတၢ်ကလုၢ်လီၤကဒီးလၢပဘၣ်က့ၤဆူမိးပလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃဲၤဝဲလၢမီၣ်လမၠဲၣ်လီၤကဒီးဆူယပၣ်အစုပူၤလံ. ပဘၣ်က့ၤစူးဖိှၣ်ပသးလၢမိးပလ့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ပက့ၤတုၤလၢမိးပလ့ၣ်, ပကွၢ်သုးမုၢ်သံၣ်ဘိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, ပဂံၢ်ပဘါအိၣ်ထီၣ်က့ၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်နီၣ်ဂံၢ်(၂)ဟဲလီၤတုၤအိၣ်သကိး
ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. မိးပလ့ၣ်ဒီဝ့ၢ်ပှဲၤဒီးသုးဖိလီၤ.
ယပၣ်သုးမုၢ်ဟဲဘူးထီၣ်ဒီးမိပလ့ၣ်လံ, တၢ်ကလုၢ်လီၤစ့ၢ်ကီးလၢပဘၣ်ခီၣ်ဆၢနီၢ် နီၢ ်လၢမိးပလ့ၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. သုးမုၢ်တတုၤဒံး သနာ်က့ကဘီယူၤဟဲမၤဒၢၣ်ပှၤတခီလံန့ၣ်လီၤ. တနံၤကဘီယူၤဟဲမၤပှၤအခါ, ပဝဲဝ့ၢ်ဒီဝ့ၢ်ညါ ပညိၣ်ခးသကိး လီၤတဲာ်ဘၣ်အသးတဘ့ၣ်လီၤ ပှၤခးသကိး ကိးဂၤဒဲးအဃိ, ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်, ဒီလီၤအသးလၢသါခးလီၤတဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နၢဃိတဲဝဲတခီဒ်အံၤ, “ပှၤခးအခါဘၣ်ဒိ, မ့မ့ၢ်သါခးအခါလီၤတဲာ်” န့ၣ်လီၤ.
ယပၣ်အသုးမုၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဟဲထီၣ်ဒ်သိး, အကကဝီၤမိးပလ့ၣ်လံ လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်, အမျီာ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် လာ်ပှၤဆါမးလီၤ. ပမျီာ်တဖၣ် အကလုၢ်တလီၤပံာ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်လီၤ တဘျီအံၤ မျီာ်သကိးမျီာ်လာ်လိာ်အသးယၢ်ခီယၢ်ခီလံ.
လၢညါ အိၣ်ဒၣ်ထဲပဂုၤပလီၢ်ခံလီၤ, မ့မ့ၢ်တဘျီညါအံၤ ပကိးအီၤလၢတၢ်ဒုးသ့လံလီၤ, ဒုၣ်ဒါသုးမုၢ် တုၤဝးတရံး မိးပလ့ၣ်စ့ၢ်ကီးလံ, စဲးကျိသီၣ်တကတၢၢ်ထီၣ်ဘၣ် မီထၣ်သၣ်လီၤပံးပူး လၢပသိးပကျါ တနီၤနီၤ, ပအိၣ်တၢ်လီၢ်မးတဘၣ်ဘၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယၤဒီးနၢဃိ ပသကိးတဖု ပှၤပာ်လီၤပှၤလၢဝ့ၢ်ပူၤတၢ်လီၢ်တတီၤ, အိၣ်ဒၣ်ထဲ တၢ်လာ်ဒၣ်ပှၤ လၢမျီာ်ဒီး မီထၣ်သၣ်လီၤ. ပစိာ်ဃာ်ကျိ သနာ်က့, ပတခးဘၣ်တၢ် နီတဘီဘၣ်လီၤ. ပသါလဲၤခးကီးမနုၤလဲၣ်, မးပတထံၣ်ယပၣ်နီတဂၤနဲာ် ဘၣ်ဒိဆါကတၢၢ်လီၤ.
မိးပလ့ၣ် ခီၣ်တဘျုးသီ သနာ်က့, ခီၣ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်, ယပၣ်ဝီၤအီၤဘံၣ်ဃၣ်ဃၣ်လံ, ပှၤတဖုအံၤ ဒုးတၢ်သ့တကးဘၣ်, စုချ့ခီၣ်ချ့ဒီး ဟဲမးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. တဘျီအံၤ ပဘၣ်ဂုၤမးပလီၢ်ခံ ပစုၢ်ပတ့ၤလီၤ, တၢ်လီၤမုၢ်ြပံြပါအဒိၣ်ကတၢၢ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး တဘျီအံၤလီၤ. ယပၣ်ဟဲချုးထီၣ်ပခံတကးဘၣ်, ဟဲနုာ်ဖျိ ဆူပကဆူး ကတ့ၤ ဒၣ်လဲၣ်လီၤ. ပနီၤဖးပဲာ်ဖးဒုၣ်ဒါဒီး ပပှၤအဆၢတဘၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ် တုၤဒၣ်လဲာ်, ပသး အသဟီၣ်စၢ်ဒိၣ်မးဒီးပဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒၣ်လၢ ဒုၣ်ဒါအကဆူးကတ့ၤန့ၣ်လီၤ.
မိးပလ့ၣ် ဆူမုၢ်နုာ်ဘးခီ, ခီၣ်ကဒီးအသး လၢကီၤလိာ်ကျိအဃိ, ပှၤတယးဘျိၣ်ဒၣ်ဆူ တိၤအိၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ခီဖျိတနီၤဒီးဖျိကီးလီၤ, ခီကီးဒၣ်လၢစဲးကျိခးခံၣ်ခူၣ်တၢ်အကျါအဃိ, တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးတၢ်သံတၢ်ဆါဒု ပတဲအလီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်, ယပၣ်သ့ၣ်ညါလၢပှၤကက့ၤ ဆူတိၤအံၤ အဃိ, နုာ်လီၤလၢပကဆူးကတ့ၤ မၤထီၣ်တဲာ်ကွံာ် ပကျဲပကျိၤလၢာ်ကီးလံ, ပှၤလၢအဂုာ်ကျဲးစၢးက့ၤဒီး က့ၤတသ့အိၣ်တ့ၢ်ဒံး ဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ, စဲးကျိသီၣ်ဒၣ်တနဲးနဲးအဃိ, မ့ၢ်ပပှၤ ခးတၢ်ဧါ, ယပၣ်ခးပှၤဧါ, ပတဲတဘၣ်ကီးဘၣ်, မၤမၤဒီး, ပပှၤလၢအခိးလီၤတိၤတဖၣ်ဒ်တၢ်ကလုၢ်အသိး, မၤကၢ်ကဒီး တိၤလံဧၣ် တဘျီအံၤဝံၤလံသၢၣ်, ပကမၤဒ်လဲၣ်.
ပသကိးတဖုအိၣ်အဂၤ၁၀ ပၣ်ဃုာ်ဒီးနၢဃိ, ထဲဒၣ်ပဃ့ၢ်ကဒံဒံကဒါဒါ,တိၤကၢ်န့ၢ်ပှၤစ့ၢ်ကီးလံ, ပမၤမနုၤမးတသ့လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသးအပူၤ,ပက့ၤဆၢထၢၣ်လၢထံကျိနံၤ, ဘၣ်ဆၣ်ပမၤမနုၤမးတသ့စ့ၢ်ကီးဘၣ်. အိၣ်အါတက့ၢ်ပှၤပှီၢ်ထံသ့နာ်က့, ကီၤလိာ်ကျိအထၣ်ဃၣ်ဃၣ်အံၤ, အတီၤလဲၢ်ကစီဒီ ဒီးပကပီၢ်လိၤလိၤထဲနီၢ်ကစၢ်, ပကနၣ်ပပီၢ်တဖျိဘၣ်လီၤ. ပတထံၣ်၀ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်အဂၤမ့ၢ်ဂ့ၤလၢ, ပကပီၢ်ခီဃုာ်အီၤဘၣ်. မ့ၢ်ပဘၣ်က့ၤဆူတိာ်ကၢ်အလီၢ်, ဒီးပီၢ်ခီသန့ၤပသးဒီးတိၤအတၢၣ်တဖၣ်ဧါ. တိၤမ့ၢ်တကၢ်ဒီဘိဘၣ်, ဒီးခီတိၤတ၀ာ်ဒီးပီၢ်တ၀ာ်ဧါ.
ဖဲပဆိမိၣ်တၢ်ဒ်အံၤအခါ, လၢတိာ်အိၣ်အလီၢ်န့ၣ်, ကျိ, စဲးဒီးမီထၣ်သီၣ်သြထုးထီၣ်အါန့ၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤတဘၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးပနါစိၤဃ့ၢ်မှံဆူထံထၣ်တခီလီၤ. ပဃ့ၢ်လီၤတစဲးဖိဒီး စဲးကျိသီၣ်တြထုးဒီးလၢအမဲာ်ညါလီၤ. တမ့ၢ်ပှၤပျာ်လဲၣ်, ယပၣ်တရၢအိၣ်သကုၤတၢ်လီၢ်တပူၤလံနာ်လလဲၣ်. ပဃၣ်ပခိၣ်ဃ့ၢ်ကဒါက့ၤကဒီးဆူးထံခံ, ဒီးစဲးကျိသီၣ်ထီၣ်ကဒီးလၢပမဲာ်ညါတယံၤတဘူးဒီးပှၤန့ၢ်လီၤ. ပအိၣ်ကတီၢ်ကွၢ်လီၤပမဲာဒီးပဒွးတဘၣ်လၢၤဘၣ်. လၢလီၢ်ခံကျိသီၣ်လၢမဲာ်ညါကျိသီၣ်အဃိ, ပဃ့ၢ်ယံၤဒီးကၢၢ်နံၤ, လဲၤအိၣ်ခူသူၣ်ကိာ်ဃာ်လၢတၢ်လီၢ်တပူၤ, မ့ၢ်ကဒီးလၢတကွံကျီးန့ၢ်လီၤ.
ပအိၣ်ကိာ်ဃာ်လၢသကွံကျီးအပူၤဒီနံၤညါ, တအီၣ်ဘၣ်မ့ၤအီၣ်ဘၣ်ထံဘၣ်လၢကျိသီၣ်တဘှ့ၣ်အဃိလီၤ. တဘျီဘျီကျိသီၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ပှၤဝံၤဒီး,ယံၤထီၣ်ယံၤထီၣ်ပှၤလီၤ. ပဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မးလၢယပၣ်ကဖီၣ်န့ၢ်မူးဒံးပှၤဒီးကဒီၣ်ပကိာ်န့ၢ်လီၤ . အဃိပပာ်လီၤပသးလၢယပၣ်မ့ၢ်ချုးန့ၢ်ပှၤဒီး, ပတပာ်လီၤစုကဝဲၤဘၣ်. လၢအကကျီပကိာ်ဒ်သိးသိးန့ၣ်, ပကဒုးသံလီၤပသးလၢတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.ပဘူၣ်ဂ့ၤတီၢ်ဘၣ်ဒိၣ်မးလၢဒီနံၤညါ, ယပၣ်တဟဲထံၣ်ချူးန့ၢ်ပှၤအဃိန့ၣ်လီၤ .
တုၤတၢ်ခံးလီၤဒီး, ပကနၣ်တၢ်ယၢ်ခီယၢ်ခီယံာ်ဖးယံာ်ညါဝံၤမး, ပတကျီသကွံဒုၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်ပကူာ်ကၢ်ကွံာ်အီၤကယီကယီဝံၤ ယိးထီၣ်လဲၤကွၢ်တၢ်ဆူထံကျိန့ၣ်လီၤ. ပပိာ်လိာ်ပခံဒ်အံၤအခါ, ပသကိးဖိလၢအလဲၤလၢညါတုၤဆိလၢကၢၢ်နံၤတဂၤ, ကိးထီၣ်ဖုး လၢအကလုၢ်တဘီအဃိ, ပကွံာ်လီၤပသကွံဒုၣ်တဖၣ်ဒီးဃ့ၢ်ကဒံကဒါဘၣ်သကိးဝဲလီၤ . တၢ်တဂၤပသးတအိၣ်လၢပလိၤလၢၤဘၣ် . ပဆိ ကမိၣ်လၢကျိကပိၢ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ . ပတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တခီမ့ၢ်လၢအဝဲတိနိၣ်ယပၣ် မ့တမ့ၢ်အဝဲကိးဖုးနါစိၤအဃိ, ယပၣ်ကနၢ်ဟူန့ၢ်ပှၤန့ၣ်လီၤ.
ပသကိးပှၤအဂၤ ၁၀, ပှၤပီၢ်ထံတသ့အိၣ်ထဲတဂၤ အဃိ, ပပီၢ်ခီမၤစၢၤလိာ်ပသးဒီးပဖျိဆူဘးခီလီၤ . တၢ်ဂုၤတၢ်ဂၤပစိာ်မ့ၢ်တသ့နာ်သက့, ပစုကဝဲၤဒီးအသၣ်န့ၣ်ဖဲပစိာ်န့ၢ်န့ၤ ပစိာ်ဃုာ်ပဝဲလီၤ. လၢဘးခီန့ၢ်ပထံၣ်လိာ်က့ၤပသးဒီးပသကိးအဂၤတဖု, အဝဲသ့ၣ်အိၣ် ၂၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ . အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး, ပီၢ်ခီထံ လၢအဂၤတတီၤဒ်ပဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပဝဲအဂၤ ၁၀ န့ၣ်သုးသရၣ်တပ့ျခံပ့ျဒၣ်လဲာ်မးတအိၣ်ဘၣ် .
တဘျီအံၤ ပပာ်ဖှိၣ်လိာ်ပသး ဒီးပအိၣ်ခဲလၢာ် ၃၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ, ပှၤ ၃၇ ဂၤန့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်, နီၢ်ဂံၢ် ၂ ပၣ်, နီၢ်ဂံၢ် ၃ ပၣ်, နီၢ်ဂံၣ် ၇ ပၣ်ဒီးပဝဲနီၢ်ဂံၢ် ၄ ပၣ် အါတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပစုကဝဲၤအိၣ်ဒံးကိးဂၤဒဲးလီၤ, မ့မ့ၢၠပမီထၣ်ဖိ ခံစုမုၢ် တအိၣ်ဘၣ်လီၤ .
စးထီၣ်လၢမိးပလ့ၣ် ပဟဲက့ၤမးကီကီခဲခဲတဆီတဆီလီၤ. ပတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ပကလူၤချုးထီၣ်က့ၤ, ပသုၢ်မုၢ်လၢအဂုၤတ့ၢ်လံအခံတဖၣ်, အခံန့ၣ်လီၤ . ပနာ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကက့ၤအိၣ်, ဒီးကခီၣ်ဝဲဖဲပကိန့ၣ်လီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အလီၢ်ခံလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်န့ၣ်, ယပၣ်သုးမုၢ်ထီၣ်ကီးဒၣ်ရုၢ်ရုၢ်န့ၣ်လီၤ .
ပဝဲတခီ, ယပၣ်သုးမုၢ်ထီၣ်လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်အဃိ, ပဘၣ်ပဒ့ၣ်ဟးဒၣ်လၢစံာ်ခိၣ်ဖျီပူၤဒီး, ပဟးအါတက့ၢ် မုၢ်နၤခီလီၤ. ပစံးဘျုးဘၣ်ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်လၢအဒုးအီၣ်ဒုးအီဒံးပှၤန့ၣ်လီၤ . ပဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ်, ပဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒီးပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အဃိ, ပသးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးကဲၣ်ဆိးဘၣ်, ပသးအသဟီၣ်စၢ်ဒိၣ်မးလီၤ . ပပာ်ဆူၣ်သကိးပသး သနာ်က့, အါတက့ၢ်ပသးဟးဂီၤ, ဒီးပှၤအါတက့ၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်န့ၣ်လီၤ .
နၢဃိတဂၤ ဒ်ယစံးတ့ၢ်အသး, မ့ၢ်ပှၤအဒူတဂၤ သနာ်က့, မ့ၢ်ပှၤအဒူလၢအတပလီၢ်အသးတကလုာ်န့ၣ်လီၤ . ယဘၣ်ယိၣ်ထဲလၢ ကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဘၣ်ဖုး တနံၤနံၤလီၤ. တုၤမ့ၢ်ပလီၤဘှံးလီၤတီၤ သူၣ်ဟးဂီၤ သးဟးဂီၤ န့ၣ်မၤထီၣ်ဒၣ်ဝဲအထါ, ပၢ်အဖိခွါတဂၤဃီန့ၣ်ထီဘိလီၤ .
ဘၣ်ဃး တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ယတဲလီၤယဂ့ၢ်အလီၢ်တအိၣ်ကီးပျာ်လဲၣ်, ယဒူမ့ၢ်ဂ့ၤယသုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်တမိၣ်တဲယသးဘၣ်, ယမ့ၢ်တဲလၢယသုၣ်ဒီးပှၤကနာ်ယၤဒံး, မ့မ့ၢ်ယမ့ၢ်ဒူဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ယမ့ၢ်တဲလီၤယသးလၢယဒူဒီးပှၤကစံးဒါခီလၢယပြတၢၤလီၤယသးန့ၣ်လီၤ . ယတတဲလီၤယဂ့ၢ်တနာ်က့, ယနၢ်ဟူထီဘိနၢဃိ, ကၢၣ်ကီၣ်ယဂ့ၢ်တဲဝဲ, “အါဖျိတဂၤ ပှၤဒူဃးဃ့နၤဧၢ, အဝဲဒူလၢတၢ်ကူၣ်သ့တကလုာ်, တမ့ၢ်အဘံၣ်မဲာ်ဒူတကလုာ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ . အဝဲအံၤ မ့ၢ်ဒၣ် နၢဃိအတၢ်တဲလီၤ, တၢ်လၢနၢဃိန့ၣ် ဒ်သုသ့ၣ်ညါအသိး, တမူာ်တနီၢ်တၢ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်, အဃိသုမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးနာ်ဒီးနာ်, သုမ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးနာ်ဒီးဆိလီၤ .
မုၢ်တနၤ, ပဟးဒီနၤညါ ဒီးဖဲ မုၢ်ဘူး ကဆ့ၣ်န့ၣ် ပတုၤဃီၤ လၢဝ့ၢ်တကူၣ်မါတလ့အလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ ဒီးပအိၣ်ကတီၢ်လီၤ . ကျဲမုၢ်အဝဲအံၤ ယပၣ်လ့ၢ်ထီၣ်လ့ၢ်လိၤတခီလံ, ကလဲၤဝီၤ ဝ့ၢ်တကူၣ် စ့ၢ်ကီးဧၣ်သၢၣ်, ဝံၤဒီး လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ, ပှၤတဲကဒီးပှၤလၢ ဝ့ၢ်ပကိလီၤဆူ ယပၣ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီဘၣ်ကဒီးပှၤလံ, ပစံးပသါလူၤချုးထီၣ်ပသကိးအခံ ဒီး ခဲအံၤပကိလီၤကဒီးလံ, မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကက့ၤခီၣ်ဒီးဝဲဖဲလဲၣ် .
ပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ လၢမုၢ်ဆါခီတဘူၣ်အဃိ, ပကွၢ်အိၣ်ခူသူၣ်တယံၤတဘူးဖဲမုၢ်ဆါခီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ .ဖဲန့ၣ်အခါ မျီာ်သီၣ်သြထုးလၢကလံၤစိးတခီကမ့ၢ်ပကိဒီးတီအူအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တချုးပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲဒံးဘၣ်အံၤ, ဟီၣ်ပဒၢ်စီၤဒူ ဒီးအသကိးအဂၤခွံ ဂၤ, ပှၤလၢထံထၣ်စွ့တခီခဲလၢာ်, တဲပှၤလၢသါကက့ၤက့ၤ ဆူသါဒူသါသဝီန့ၣ်လီၤ. တဲဝဲ, တၢ်ဘျူးတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ကီၤလၤဃ့ၢ်လံ န့ၣ်လီၤ . ယၤဒီးနၢဃိခံဂၤပမ့ၢ်ပှၤလၢထံထၣ်စွ့သနာ်က့, ပတအဲၣ်ဒိးက့ၤဘၣ်, မ့မ့ၢ်ပကဂုာ်ကျဲးစၢးလူၤချုးထီၣ်ဒၣ်ပသကိးအခံန့ၣ်လီၤ. အဃိပအိၣ်တ့ၢ် ၂၇ ဂၤ လီၤ.
ယၤတဂၤ စးထီၣ် လၢပဃ့ၢ် မိးပလ့ၣ်န့ၣ်, ယအိၣ်တဆူၣ်အါအါဘၣ်, ယဘၣ်ဟဲက့ၤမးနးနး ကျံၤကျံၤလီၤ . နၢဃိကွၢ်ယၤဂ့ၤမး, ဒီးတဘျီဘျီဝံစၢၤဒၣ်လဲာ်ယကျိန့ၣ်လီၤ . ပက့ၤလူၤပိာ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲလိၤလိၤတဘူၣ်ဘၣ်အဃိ ပပာ်သကိးပသးလၢပကလဲၤလိၤလိၤဆူမုၢ်နုာ်တကပၤ ယံၤဒီးယပၣ်ဝံၤက့ၤကဒုသန့ၤပသး လၢမုၢ်နုာ်ကစၢၢ် ပကိရိမးကစၢၢ် တဆီတဆီ တုၤလၢပသုးမုၢ် အအိၣ်အလီၢ်တပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ .
ဟါခီတၢ်ခံးလီၤဖဲယပၣ်အတၢ်လ့ၢ်ထီၣ်လ့ၢ်လိၤလီၤတဲာ်တူာ်အခါပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲဆူဘးခီ ဒီးပလဲၤထီၣ်သီတနၤကျၢၤလိၤလိၤဆူမုၢ်နုာ် တခီလီၤ . မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤ ပတုၤလၢပကိရိမးကစၢၢ်ခီၣ်ထံးသဝီဖိတဖျၢၣ်လီၤ . ပတမံဘၣ်ဂဲၤဘၣ်လီၤဘှံးလီၤတီၤအဃိ အိၣ်ဘှံးလၢသဝီဖိန့ၣ်လီၤ .
သဝီဖိအံၤတအိၣ်လၢတၢ်ဒုးအကျိၤအကျဲအဃိ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်တဃ့ၢ်တဟးနီတဂၤဘၣ် တကးဘၣ်, ဒူသဝီအဂုၤအဂၤလၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်တနီၤနီၤဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒု သန့ၤအသးဒၣ်လဲၣ်လီၤ . ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်တဲပှၤလၢ ယပၣ်တဟဲဟး နီတဘျီဘၣ်, မ့မ့ၢ် လၢလာ်တခီန့ၣ်, ပူၤကွံာ်တသီခံသီအံၤ, ယပၣ်သုးမုၢ်ဟဲခိးလီၤတၢ် တုၤလၢရိမး စၢၢ်ခီၣ်ထံးလီၤ . ဘၣ်တဘၣ်မ့ၢ်လၢအကခိးလီၤကီၤလၤသုးဖိလၢဝ့ၢ်တကူၣ်တဖၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ .
ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်, တူၢ်လိာ်ခီၣ်ဆၢ ဒုးအီၣ်ဒုးအီပှၤ ဂ့ၤဂ့ၤ ဘၣ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤ . ပမံဖဲသဝီဖိန့ၣ်တနၤလီၤ. ဒီနၤညါ မျီာ်သီၣ် လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်, ကမ့ၢ်ဖဲတီအူအဖီလာ် တပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ . မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ပှၤသဝီဖိတဲပှၤ လၢသါနၢ်ဟူကီၤလၤ မၢ တရူးသုးမုၢ်ဟဲလီၤခီၣ်ဆၢယပၣ်ဖဲတီအူအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ . တရူးကခီၣ်သံခီၣ်ဟါမၢ်အသးဖဲတီအူန့ၣ်လီၤတဲဝဲ .
ပနၢ်ဟူတၢ်ကစီၣ်အံၤ ဒီးပသးဟဲခုထီၣ်မးလီၤ . ပသ့ၣ်ညါလံလၢ ပသကိးတဖၣ်အိၣ်ဖဲတီအူန့ၣ်လီၤ. အဃိပကက့ၤလူၤပိာ်ကစၢၢ်သရ့ၤထံးအံၤ တဆီတဆီ, ဒီးပကနုာ်လီၤလၢတီအူန့ၣ်လီၤ.
(ထုးထီၣ် ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ စီၤကၠၢဘီနၢ် (ချၢၣ်လၣ်သဝီ, တီအူ) အတၢ်ကွဲး “ဆၣ်သၢဖျၢၣ်ဒီးဆၣ်ကဆီ” လံာ်တၢ်တဲအပူၤ)
ကီၢ်အဲကလံးဂဲၤလိာ်တတဲာ်ကတီၤ ထီၣ်အတၢ်ပၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤသနၣ်က့, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကတဲာ်ကတီၤပစုၢ်ပတ့ၤအဃိ, အခံဟိဒၣ်တၢ်လီၤ. မုၢ်နုာ်တထီကၠၢမနံၣ်ထၢၣ်တံၢ်အီၤန့ၣ်, ဘၣ်ဂဲၤလိာ်ဝဲလၢာ်ဂံၢ်ညါလီၤ. ပဝဲဒၣ်လၢကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ပူၤတဖၣ်, ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်လၢမ့ၢ်ပဒုးဘၣ်တၢ်ဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနၢ်ပၢၢ်လၢတၢ်တဘျီညါအံၤ, လီၤဂာ်ပတပူၤဒီးတၢ်ဒုတၢ်ယၤလၢၤဘၣ်လီၤ.
တနံၤတခီၣ်ပဝဲဒၣ်ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၄)အိၣ်အါလၢမါတလ့န့ၣ်, ပဒိးန့ၢ်တၢ်ကစီၣ်လၢပဘၣ်ထီၣ်တၢ်မၤလိ camp ဒ်ပစံးတၢ်အသိးပထီၣ်မၤလိပသးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢခိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဖျါအသိး, ပနၢ်ပၢၢ်လၢတၢ်ကဆှၢပှၤဆူထံဆၢကီၢ်ဆၢမုၢ်ထီၣ်တကပၤတပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ.
စှၤသီအလီၢ်ခံပထွးထီၣ်လီၤ. ပကထွးဆူလဲၣ်. တၢ်လီၢ်တခီတသ့ၣ်ညါဘၣ်. သနာ်က့ပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤလာ်ခီန့ၣ်လီၤ. ပဟဲက့ၤလီၤတဆီတဆီ, တုၤလၢတီအူဒီး, ယဆိကမိာ်လၢမ့ၢ်ကဆှၢပှၤဆူယူတရၣ်ကီၢ်ဆၢ, ခီဖျိတီအူ, မိၤခံကျဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်. ပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လိၤကဒီးဆူလာ်ခီလီၤ. ပတုၤလၢပကိတဘျီပလ့ၣ်မ့ၣ်အူအခိၣ်လိၤဆူမုၢ်ထီၣ်မီၢ်လမၠဲၢ်တကပၤလီၤ. တၢ်ဆှၢစဲဃဲၤပှၤဆူဝ့ၢ်မီၢ်လမၠဲၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပတအိၣ်ဘၣ်လၢဝ့ၢ်ပူၤဘၣ်. ပှၤပာ်ပှၤလၢဝ့ၢ်အချၢရီဘၢၣ်ခၠီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါ, တဘျုးညါန့ၣ်လီၤ.
တဘျီအံၤဝ့ၢ်မီၢ်လမၠဲၢ်အပူၤ သုးမုၢ်သံၣ်ဘိဟဲတုၤဖှိၣ်အါမးလီၤ. ကီၤလၤသူဒီးကီၤလၤဝါသုးဖိ, ဟဲတုၤဃုာ်ဒီးမျိာ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ပကွၢ်တၢ်အံၤပဂံၢ်ပဘါထီၣ်ကစီဒီလီၤ. ပတထံၣ်ဘူတၢ်ဒုးတၢ်ယၤနီတဘျီဘၣ်အဃိ, သုးဖိဂီၢ်မုၢ်ဂီၤပၤထဲအံၤညါ ပဆိကမိၣ်လၢမတၤကနၢၤပှၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, သုးဖိခဲလၢာ်မး, ကအိၣ်ဒံးဒၣ်လွံၢ်ကထိ, ယဲၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်လီၤ. လၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်အတၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်အပူၤ, တၢ်အဝဲအံၤမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဆံးကိာ်ဖိန့ၣ်လီၤ.
ဖဲပလဲၤအိၣ်လၢမီၢ်လမၠဲၣ်အကပိာ်ကပၤရီဘၢၣ်ခၠီအခါ, ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤတအိၣ်ကီးဘၣ်. မံအီၣ်မံအီၣ်ကီးလီၤ.
မုၢ်တနံၤပဝဲဒၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၄)ပထါလယၢၣ်, လၢအအိၣ်လၢမီၢ်လမၠဲၢ်အခိၣ်အဃၢၤ ရီဘၢၣ်ခၠီၣ်တဖၣ်,ပဘၣ်တၢ်ဆှၢပှၤဆူကီးကရ့း, မၠးဝဒံၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. ကျဲအံၤမ့ၢ်သိလ့ၣ်ကျဲလၢကစၢၢ်ခံကလိလိၤ,ြတီၤခိၣ်ြတီၤလာ်ကီကီခဲခဲ, လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်မးလီၤ. ကီးကရ့းဒီးမၠးဝဒံၣ်အဘၢၣ်စၢၤတၢ်ပာ်လီၤပှၤတဆီတဆီ, တုၤလၢကၠီးတဲၣ်ကီၢ်ဆၢလီၤ. ယနာ်လၢသုးမုၢ်လံွၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်ဟဲအိၣ်ခိးလီၤတၢ်ဖဲကျဲအံၤလီၤ. ပတအိၣ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်တပူၤဃီယံာ်ယံာ်ဘၣ်. တနွံခံနွံတဘျီပဘၣ်လဲလိာ်ပလီၢ်ကဒဲကဒဲဒီးသုးမုၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ.
လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၈ သီ ၁၉၄၁ နံၣ်အနံၤနၢဃိတဲခူသူၣ်ယၤလၢပှၤတဲသါဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၇ သီန့ၣ်ကီၢ်ယပၣ်ဘိးဘၣ်လီၤတၢ်ဒုးဒီးအဲကလံး,အမဲရကၣ်လံ, အဃိ, မုၢ်ထီၣ်တကပၤအံၤ, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လံန့ၣ်လီၤ. လၢ်ခံဒီးပသုးခိၣ်သုးနၢ်တဲဘၣ်စဲဃဲးပှၤဒ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ,ဒ်ပမ့ၢ်အဲကလံးတၢ်ပၢအသုးဖိအသိး,တဘျီအံၤပကဒုးဘၣ်တၢ်သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီအံၤ,စှထီၣ်လၢယူတရၣ်ကီၢ်ဆၢဒီးကီးတရံး,မၠးဝဒံၣ်အကျဲဒီဘိ,သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ဂဲၤအါထီၣ်,ဒီးပဂဲၤလိာ်ကတဲာ်မတီၤထီၣ်သးဂ့ၤထီၣ်ဂ့ၤထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ယပာ်အကဘီယူၤဟဲလၢယူတရၣ်တခီ,ယူၤခီလၢပဖီခိၣ်ခဲအံၤခဲအံၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တမၤအသးနီတမံၤဒံးဘၣ်. တၢ်ဒုးန့ၣ်မၤအသးဒ်လဲၣ်,ပဃဲၤတဘၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယၤတဂၤလၢအပူၤကွံာ်ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိး,ယဘၣ်ယိာ်တစဲးတစဲးလၢပဒုးတၢ်ဒီးပကသံဘၣ်ဖုးလီၤ. လီၤဂာ်လၢယသံတမုာ်ဒ်ဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤတဘျီလၢလ့လ့ၣ်တဂၤအဃိ,ယကနၣ်ယမ့ၢ်သံန့ၣ်ကမုာ်တခီလီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်ဒုးတၢ်ဒီးဒုး,မ့ၢ်ဘၣ်သံဒီးသံဆါန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢယဂီၢ်တအိၣ်လၢၤနီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်သံလၢပသံဝံၤပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမူထီၣ်က့ၤသ့တကလုာ်မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဖုးန့ၣ်,ယသံတကဲကဒီးဘၣ်. ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ယသံဝံၤယမူထီၣ်ဒီး,ယတထံၣ်ဘၣ်ကးလ့လ့ၣ်လီၣ်အသးတမဲးဒဲးလၢဂ့ၤထူအသိးန့ၣ်ယကွၢ်တမုာ်ဘၣ်. ခဲအံၤတဘျီတၢ်မိၣ်သံယသးတၢ်သံလၢပသံ,ပနၢအုၣ်,ပဃံကျၣ်ဒီးပကဲထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မုၢ်တနံၤကီၢ်ရခါသုးဖိတဖုဘၣ်တၢ်ဆှၢအီၤဆူမၠးဝဒံၣ်,လၢကလဲလိာ်ပပှၤတနီၤလၢန့ၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်တမီၢအလီၢ်ခံဘၣ်တနံၤ,ကဘီယူၤဟဲသီၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. တသီၣ်ဒ်သိးအခီထီၣ်ခီလီၤလၢပဖီခိၣ်ထီဘိအသိးဘၣ်. တနံၤအံၤသီၣ်ဒ်သိးယူၤတရံးဝ့ၤဝီၤအသိးလီၤ.
ပဂဲၤဆၢထၢၣ်ကွၢ်သကိးဒီးပထံၣ်စဲဃဲးကဘီယူၤတၢၤဝ့ၤဝီၤလၢအယံၤဒီးအပှၤအါဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီအံၤပထံၣ်လၢထိလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်လီၤလံ. ဒီးဖဲပကွၢ်ကီအီၤမုာ်မးန့ၣတၢ်ပိၢ်တြထူးထီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ထိလီၤကဒီးလံ. ပိၢ်ထီၣ်ကဒီးလံလီၤ. ပသ့ၣ်ညါလၢကဘီယူၤဟဲမၤပပှၤလၢအအိၣ်လၢပမဲာ်ညါတဖၣ်န့ၣ်လံလီၤ. တဘျီအံၤခးလီၤဝဲစဲးကိျလံ. တီၤတီၤရီၤတီၤရီၤ,တီၤရီၤရီၤ,ခးလီၤစဲးကျိအဆၢတလီၤတဲာ်တူာ်လၢၤဘၣ်.
ယံၤဒံးဒီးပှၤသနာ်က့, တၢ်ကလုၢ်လီၤလၢပဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ကျိၤပူၤလီၤ. ပကွၢ်ကီမုၣ်ဒၣ်ကယၢာ်, ပသးကမိၣ်စံးအသးတစဲးစဲးလီၤ. ပှၤတနီၤနီၤတၢ်တမၤဒၣ်လဲာ်ပှၤဒံးမးန့ၣ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်အိၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲမးတဘၣ်ဘၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်သီၣ်တြထုးဒံးဒၣ်တၢ်လၢအယံၤဒ်အံၤအခါ, ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်ဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢပစုထွတခီ, ယူၤလိၤလိၤဆူပအိၣ်လီၤ, တဘျီအံၤပတကွၢ်လၢၤကဘီယူၤအဂၤတရၢလၢအမၤတၢ်လၢအယံၤဒီးပှၤန့ၣ်ဘၣ်. ပကွၢ်မးအဟဲဆူပအိၣ် ၉ ဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဆိမိၣ်လၢတၢ်အံၤမ့ၢ်ကဟဲမၤပှၤဧၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခိးကွၢ်ဒ်အံၤအခါ, ဟဲယူၤဘူးထီၣ်ဘူးထီၣ်, တုၤလၢပဖီခိၣ်ဒီးခီဖိျပှၤလီၤ. ပသါထီၣ်သါလီၤက့ၤမးဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတခါ, ပထံၣ်လၢကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်န့ၣ်ခီဖျိကွံာ်ပှၤသနၣ်က့, တဘျီအံၤတရံးက့ၤအခိၣ်, ယူၤတရံးပအိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. သတူၢ်ကလာ်ပထံၣ်လၢထိခိၣ်လီၤလာ်လီၤသၢဘ့ၣ်တဘျီဃီ, တၢ်ပိၢ်သြထုးဝးတရံးပှၤလီၤ. ပကွၢ်ထီၣ်တၢ်တဘူၣ်ဒီးပတထံၣ်တၢ်နီတမံၤလၢၤဘၣ်. ဟီၣ်ခိၣ်ဖှံပှၤ, သ့ၣ်ဒ့ဝၣ်ဒ့လီၤတဲာ်လၢပလိၤဒီးဖၣ်ဆါခုၣ်လံလူမးတဘီလီၤ. ကဘီယူၤအသီၣ်, သီၣ်လီၤဆီထီၣ်ကးလံ. သီၣ်စူဒိၣ်ထီၣ်ဒီးတၢ်ပိၢ်သြထုးကးလံ, တဘျီအံၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်မးလၢပှၤလီၤ. ကလံၤဆီၣ်မးပှၤဟူၣ်ကနာ်လီၤ. တၢ်တဂၤပဆိကမိၣ်တၢ်မနုၤမးတချုးဘၣ်. ပဆိကမိၣ်ဒၣ်ထဲလၢကဘၣ်ယၤဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်တရံးဝ့ၤဝီၤလာ်ပှၤယံာ်တတီၤဖိညါဝံၤမးယူၤအခိၣ်လိၤဆူယူတရၣ်ကီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢပမဲာ်ညါယံၤဒီးပှၤ,ဒီးလၢပလီၢ်ခံယံၤဒီးပှၤန့ၣ်,တၢ်ပိၢ်သြထုးဒံးဒၣ်အူၣ်,အူၣ်လီၤ.စဲးကျိအသီၣ်စ့ၢ်ကီးတကတၢၢ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကဘီယူၤ ၉ ဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါပအိၣ်အလီၢ်ကစီဒီ,မီၤတမံၤထဲလၢတ့ၢ်လီၤတၢ်တလိၤလၢပဖီခိၣ်တစဲးဧိၤလီၤ.ပကပိာ်ကပၤန့ၣ်သ့ၣ်ကၢ်ဝၣ်ဃံၤဟီၣ်ခိၣ်ဟဲထီၣ်လၢအလဲတဘီလီၤ.
လၢပဖီခိၣ်ကဘီယူၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်သနၣ်က့,ပဘၣ်ယိာ်လၢကဟဲမၤဒ်ပှၤအဃိ,ပတဟးထီၣ်လၢပလီၢ်ဘၣ်. ပအိၣ်ကိၣ်ဃးဒ်ဒၣ်တၢ်လီၤ. ပှၤတနီၤနီၤကနိးဒံးဒၣ်အဖၢန့ၣ်လီၤ. မၤမၤဒီးဟဲယူၤဖုၣ်လီၤဒီးတၢ်ပိၢ်ထီၣ်-
တီၤတီၤတီၤ-ရီၤ-တီၤတီၤတီၤ-ရီၤ-ရီၤရီၤ-ရီၤရီၤ.
စဲးကျိးနၤဧၢ,စဲးကျိ,ပှၤမၤစဲးကျိ,အါ,တခါအံၤမးလီၤပျံၤဒိၣ်တက့ၢ်ဟ့း-တရီၤ-တရီၤ-ရီၤရီၤရီၤ-ရီၤ-
ကဘီယူၤသၢဘ့ၣ်ယူၤတရံးခးပှၤသၢဝီညါလီၤ.ကိျသၣ်ဟဲဘူးယၤတဘျီကီး,ဟဲလၢနဃိယကဆူးလီၤ.ဟဲခူၣ်ဆဲတရီာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒ်ဆးစဲအသိးလီၤ.တၢ်တဂၤယမဲချံတကျိာ်ဘၣ်ယသး,ဒီယသ့ၣ်နီၣ်ယမိၢ်ချုးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.နၢဃိပာ်နံၤအသး,ဘၣ်ဆၣ်အမဲာ်အသွံၣ်တအိၣ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်.
တၢ်လီၢ်တတီၤ လၢပအိၣ်န့ၣ်, တၢ်လာ်ပှၤထဲအံၤသနာ်က့ ပတဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနီတဂၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ပှၤအိၣ်လၢ ပမဲာ်ညါပလီၢ်ခံန့ၣ်, တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲလီၤ. လၢဟါခီလီၤ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်က့ၤလံသနာ်က့, ပသးအသဟီၣ် စၢ်လီၤဘၣ်အသးလံလီၤ. ပဆိမိၣ်လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်ဒ်အံၤ လီၤဧါ, ဘၣ်ဆၣ်ပတဒုးဒံးတၢ်ဘၣ်, အိၣ်ဒၣ် တၢ်ဒုးဒံးဒၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်ကမၤအသးဒီးပှၤဒ်လဲၣ် ယဲယဆိကမိၣ်ဘၣ်ဖဲယသွံၣ်ခုၣ်အခါအဃိဧါတဲတဘၣ်ဘၣ်, ယကမိၣ် ပျံၤထီၣ်ယသးတၢ်တစဲးစဲးန့ၣ်လီၤ. တဟါအံၤ ပတမၤသီၣ်မၤသဲတၢ်လၢၤဘၣ် ပတ့ၤအီၤဖီအီၣ် ကစုဒုဝံၤ အိၣ်လၢတ၈ၤ အလီၢ် တဂၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ကတိၤတၢ်ဒီးပကတိၤတၢ်ကသွံကီးလီၤ. ယတဲဘၣ်နၢဃိလၢ ပှၤတအိၣ် တီၣ်ထီၣ်ပလီၢ်နီတဂၤဘၣ်, တဘျီအံၤပကတီၣ်ထီၣ်ဒၣ်ပသးဒၣ်ဝဲလီၤ. ပကဒုးပၠးအီၤတၢ်ဒီး, ဘၣ်တဘၣ်ပကသံကီးလီၤ, ပမ့ၢ်သံဒီး, နၤယၤဆၣ်တဖျၢၣ်အစှၤကတၢၢ်သၢၣ်နၤ, နၢဃိတဲဝဲ, “ဘၣ်တဖျၢၣ်သါမၤမနုၤလဲၣ်, ဆၣ်သၢဖျၢၣ်သၢၣ်နၤ” န့ၣ်လီၤ.
နၢဃိတဂၤ ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအသိး, လၢအလီၢ်အလီၢ်န့ၣ် ပျံၤတၢ်သနာ်က့, မ့ၢ်ပှၤအဒူတဂၤလီၤ. သ့ပာ်အသး ဂၢၢ်ဂၢၢ် ကစီဒီလီၤ, ခဲအံၤတဘျီအဝဲ တုၤမ့ၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လီၤ သကိးပှၤန့ၣ်, မၤထီၣ်ဝဲအထါဖိတဆၢလီၤ, ထါဖိတဆၢအံၤမ့ၢ်အနီၢ်ကစၢ်ကူၣ်ထီၣ်မၤဝဲလီၤ, အထါန့ၣ်ဒ်အံၤ-ပၢ်အဖိခွါတဂၤဃီ မူတဘျီဒီးသံတဘျီ
သံတဘျီ ပူၤတစိၤသး ခံဘျီတသံလၢၤဘၣ်ခွါ တသံဘၣ်မ့ၢ်မူဒံးဒီး ဆၣ်သၢဖျၢၣ်န့ၣ်ခွါကထီၣ်, န့ၣ်လီၤ.
အိၣ်ကဒီးတဟါ တၢ်ကလုာ်ဟဲလၢတၢ်ကစီၣ်အပူၤလၢပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးဒီးဆိးသီန့ၣ်လီၤ. သုးဖိကိးဂၤဒဲး ဘၣ်ဝံဃာ်အထၢၣ်, ကျိသၣ်, ထံဒၢ ဒီးဘၣ်စိာ်ဃာ် အစုကဝဲၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ. တုၤဃီၤမုၢ်နၤခီ ၁၂ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် တၢ်ကစီၣ်ဟဲလၢသုးတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်ခီၣ်ဆၢဒုးလံလီၤ.
သူမှံထံကျိမ့ၣ်ထံကျိဖိတဘိလၢအနီၤဖးလီၤ ယူတရၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်မၠးဝဒံၣ် ဝ့ၢ်ဖိအိၣ်စ့ၢ်ကီးတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပအိၣ်ခဲအံၤန့ၣ်ယံၤဒီး မၠးဝဒံၣ်အမံးလး ၃၀ ဘျဲၣ်ဘျဲၣ်ဒံးလီၤ.
ပတနၢ်ဟူတၢ်သီၣ်တၢ်သဲနီတမံၤဒံးကီးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်မၤအသးဒ်သိးတၢ်လၢပဆိကမိၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်တ့ၢ်အီၤတမံၤ, တဘျီအံၤ တုၤအိၣ်ပှၤလံန့ၣ်လီၤ, တဘျီအံၤ ယပၣ်ဟဲလံ, ဒီးဟဲလၢခိဝံၤဒီး, ဟဲဆူကျဲလၢ ပအိၣ်ခိးလီၤတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တတုၤဒံးပှၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ကတုၤလီၤ, ပကဒုးဘၣ်တၢ်လီၤ, မ့ၢ်ကမၤကီးအသးဒ်လဲၣ်,ဖးဖီမုၢ်ပူၤ ကွံာ်တၢ်ကစီၣ်ဟဲကဒီးတခါလံ, ဃဲၤဝဲသုးလၢတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်သဘံၣ်ဘုၣ်လၢာ်လံ, ခီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်, ယပၣ်ဟဲနုာ်လီၤ လၢအကထိ ကလးတခီလီၤ. မၤမၤဒီး တၢ်ကစီၣ်တဲကဒီးလၢ ပှၤကိးသုးလၢတၢ်မဲာ်ညါတဖၣ်တဟူလၢၤဘၣ်, တဟူလၢၤဘၣ်န့ၣ်, အခီပညီဃ့ၢ်လၢာ်လံသၢၣ်, မ့ၢ်တဲကတုၤပှၤလီၤနဲာ်, ဖဲပနၢ်ဟူတၢ်ဒီးပအိၣ်ခိးလီၤတၢ်လၢတၢ်သးကဒံဒံ ကဒါဒါအပူၤဒါအံၤအခါ, တၢ်ကစီၣ်လၢခံကတၢၢ်တခီတဲပှၤလၢပဘၣ်ဂုၤပခံလီၤ, ပတဒုးဘၣ်တၢ်ဒံးဘၣ်, ဘၣ်ဂုၤကဒီးပခံ, ဘၣ်ဂုၤဆူလဲၣ်, ပတဲတဘၣ်ဘၣ်, သနာ်က့, စံးဂုၤပခံဒီးပဂုၤဒၣ်ကျဲလၢပဟဲန့ၣ်လီၤ.
တဘျီအံၤ အိၣ်ဒၣ်ထဲပဂုၤဂုၤပခံတဆီ, တဆီ, တုၤလီၤလၢဝ့ၢ်မီၣ်လမၠဲၣ်အကပၤလံန့ၣ်လီၤ, တဘျီအံၤပဆိကမိၣ်လၢပကဘၣ်ခီၣ်ဆၢယပၣ်ဖဲမီၣ်လမၠဲၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ, ဖဲန့ၣ်အခါတၢ်ကစီၣ်ဟဲကဒီး ပှၤလၢမီၣ်လမၠဲၣ်, ရ့ၣ်အကျဲယပၣ်ဟဲစ့ၣ်ကီး ကျဲတဘိန့ၣ်လံလီၤ, အဃိမီၣ်လမၠဲၣ်ဝ့ၢ်မး, ပတက့ၤနုာ်ဘၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်ကလုၢ်လီၤတဘျီဃီလၢပကဘၣ်က့ၤဆူ၀့ၢ်သထူၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပတုၤဝ့ၢ်သထူၣ်န့ၣ်, ပဝဲဒၣ်နီၢ်ဂံၢ် ၄ ပထါလယၢၣ် ပတပှဲၤလီၢ်ပှဲၤစးလၢၤဘၣ်, ဃ့ၢ်တနီၤ, ဟါမၢ်တနီၤ ဒီးကသံတနီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဖဲပဟဲက့ၤအိၣ်သထူၣ်အခါအံၤ, သုးဖိလဲၤလီၤဆူမီၣ်လမၠဲၣ်တဖၣ်မုလဲၤဒံးဒၣ်တၢ်လီၤ. ပဆိကမိၣ် ဘၣ်တဘၣ် တၢ်ဒုးဆူၣ်ဖဲမီၣ်လမၠဲၣ်န့ၣ်လီၤ, နီၢ်နီၢ်တခီတၢ် လီၤြပံလီၤြပါကဒံကဒါလၢာ်လံ, သုးခိၣ်သုးနၢ် လၢအကျဲၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤသ့ၣ်တဖၣ်ကျဲၤပနုၤမးတဘၣ်လၢၤဘၣ်, ဆှၢကဒံကဒါဒၣ်ပှၤဒ်န့ၣ်လီၤ.
တယံာ်တမီၢ်အလီၢ်ခံတၢ်ကလုၢ်လီၤကဒီးလၢပဘၣ်က့ၤဆူမိးပလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃဲၤဝဲလၢမီၣ်လမၠဲၣ်လီၤကဒီးဆူယပၣ်အစုပူၤလံ. ပဘၣ်က့ၤစူးဖိှၣ်ပသးလၢမိးပလ့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ပက့ၤတုၤလၢမိးပလ့ၣ်, ပကွၢ်သုးမုၢ်သံၣ်ဘိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, ပဂံၢ်ပဘါအိၣ်ထီၣ်က့ၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်နီၣ်ဂံၢ်(၂)ဟဲလီၤတုၤအိၣ်သကိး
ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. မိးပလ့ၣ်ဒီဝ့ၢ်ပှဲၤဒီးသုးဖိလီၤ.
ယပၣ်သုးမုၢ်ဟဲဘူးထီၣ်ဒီးမိပလ့ၣ်လံ, တၢ်ကလုၢ်လီၤစ့ၢ်ကီးလၢပဘၣ်ခီၣ်ဆၢနီၢ် နီၢ ်လၢမိးပလ့ၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. သုးမုၢ်တတုၤဒံး သနာ်က့ကဘီယူၤဟဲမၤဒၢၣ်ပှၤတခီလံန့ၣ်လီၤ. တနံၤကဘီယူၤဟဲမၤပှၤအခါ, ပဝဲဝ့ၢ်ဒီဝ့ၢ်ညါ ပညိၣ်ခးသကိး လီၤတဲာ်ဘၣ်အသးတဘ့ၣ်လီၤ ပှၤခးသကိး ကိးဂၤဒဲးအဃိ, ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်, ဒီလီၤအသးလၢသါခးလီၤတဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နၢဃိတဲဝဲတခီဒ်အံၤ, “ပှၤခးအခါဘၣ်ဒိ, မ့မ့ၢ်သါခးအခါလီၤတဲာ်” န့ၣ်လီၤ.
ယပၣ်အသုးမုၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဟဲထီၣ်ဒ်သိး, အကကဝီၤမိးပလ့ၣ်လံ လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်, အမျီာ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် လာ်ပှၤဆါမးလီၤ. ပမျီာ်တဖၣ် အကလုၢ်တလီၤပံာ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်လီၤ တဘျီအံၤ မျီာ်သကိးမျီာ်လာ်လိာ်အသးယၢ်ခီယၢ်ခီလံ.
လၢညါ အိၣ်ဒၣ်ထဲပဂုၤပလီၢ်ခံလီၤ, မ့မ့ၢ်တဘျီညါအံၤ ပကိးအီၤလၢတၢ်ဒုးသ့လံလီၤ, ဒုၣ်ဒါသုးမုၢ် တုၤဝးတရံး မိးပလ့ၣ်စ့ၢ်ကီးလံ, စဲးကျိသီၣ်တကတၢၢ်ထီၣ်ဘၣ် မီထၣ်သၣ်လီၤပံးပူး လၢပသိးပကျါ တနီၤနီၤ, ပအိၣ်တၢ်လီၢ်မးတဘၣ်ဘၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယၤဒီးနၢဃိ ပသကိးတဖု ပှၤပာ်လီၤပှၤလၢဝ့ၢ်ပူၤတၢ်လီၢ်တတီၤ, အိၣ်ဒၣ်ထဲ တၢ်လာ်ဒၣ်ပှၤ လၢမျီာ်ဒီး မီထၣ်သၣ်လီၤ. ပစိာ်ဃာ်ကျိ သနာ်က့, ပတခးဘၣ်တၢ် နီတဘီဘၣ်လီၤ. ပသါလဲၤခးကီးမနုၤလဲၣ်, မးပတထံၣ်ယပၣ်နီတဂၤနဲာ် ဘၣ်ဒိဆါကတၢၢ်လီၤ.
မိးပလ့ၣ် ခီၣ်တဘျုးသီ သနာ်က့, ခီၣ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်, ယပၣ်ဝီၤအီၤဘံၣ်ဃၣ်ဃၣ်လံ, ပှၤတဖုအံၤ ဒုးတၢ်သ့တကးဘၣ်, စုချ့ခီၣ်ချ့ဒီး ဟဲမးအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. တဘျီအံၤ ပဘၣ်ဂုၤမးပလီၢ်ခံ ပစုၢ်ပတ့ၤလီၤ, တၢ်လီၤမုၢ်ြပံြပါအဒိၣ်ကတၢၢ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး တဘျီအံၤလီၤ. ယပၣ်ဟဲချုးထီၣ်ပခံတကးဘၣ်, ဟဲနုာ်ဖျိ ဆူပကဆူး ကတ့ၤ ဒၣ်လဲၣ်လီၤ. ပနီၤဖးပဲာ်ဖးဒုၣ်ဒါဒီး ပပှၤအဆၢတဘၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ် တုၤဒၣ်လဲာ်, ပသး အသဟီၣ်စၢ်ဒိၣ်မးဒီးပဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒၣ်လၢ ဒုၣ်ဒါအကဆူးကတ့ၤန့ၣ်လီၤ.
မိးပလ့ၣ် ဆူမုၢ်နုာ်ဘးခီ, ခီၣ်ကဒီးအသး လၢကီၤလိာ်ကျိအဃိ, ပှၤတယးဘျိၣ်ဒၣ်ဆူ တိၤအိၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ခီဖျိတနီၤဒီးဖျိကီးလီၤ, ခီကီးဒၣ်လၢစဲးကျိခးခံၣ်ခူၣ်တၢ်အကျါအဃိ, တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးတၢ်သံတၢ်ဆါဒု ပတဲအလီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်, ယပၣ်သ့ၣ်ညါလၢပှၤကက့ၤ ဆူတိၤအံၤ အဃိ, နုာ်လီၤလၢပကဆူးကတ့ၤ မၤထီၣ်တဲာ်ကွံာ် ပကျဲပကျိၤလၢာ်ကီးလံ, ပှၤလၢအဂုာ်ကျဲးစၢးက့ၤဒီး က့ၤတသ့အိၣ်တ့ၢ်ဒံး ဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ, စဲးကျိသီၣ်ဒၣ်တနဲးနဲးအဃိ, မ့ၢ်ပပှၤ ခးတၢ်ဧါ, ယပၣ်ခးပှၤဧါ, ပတဲတဘၣ်ကီးဘၣ်, မၤမၤဒီး, ပပှၤလၢအခိးလီၤတိၤတဖၣ်ဒ်တၢ်ကလုၢ်အသိး, မၤကၢ်ကဒီး တိၤလံဧၣ် တဘျီအံၤဝံၤလံသၢၣ်, ပကမၤဒ်လဲၣ်.
ပသကိးတဖုအိၣ်အဂၤ၁၀ ပၣ်ဃုာ်ဒီးနၢဃိ, ထဲဒၣ်ပဃ့ၢ်ကဒံဒံကဒါဒါ,တိၤကၢ်န့ၢ်ပှၤစ့ၢ်ကီးလံ, ပမၤမနုၤမးတသ့လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသးအပူၤ,ပက့ၤဆၢထၢၣ်လၢထံကျိနံၤ, ဘၣ်ဆၣ်ပမၤမနုၤမးတသ့စ့ၢ်ကီးဘၣ်. အိၣ်အါတက့ၢ်ပှၤပှီၢ်ထံသ့နာ်က့, ကီၤလိာ်ကျိအထၣ်ဃၣ်ဃၣ်အံၤ, အတီၤလဲၢ်ကစီဒီ ဒီးပကပီၢ်လိၤလိၤထဲနီၢ်ကစၢ်, ပကနၣ်ပပီၢ်တဖျိဘၣ်လီၤ. ပတထံၣ်၀ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်အဂၤမ့ၢ်ဂ့ၤလၢ, ပကပီၢ်ခီဃုာ်အီၤဘၣ်. မ့ၢ်ပဘၣ်က့ၤဆူတိာ်ကၢ်အလီၢ်, ဒီးပီၢ်ခီသန့ၤပသးဒီးတိၤအတၢၣ်တဖၣ်ဧါ. တိၤမ့ၢ်တကၢ်ဒီဘိဘၣ်, ဒီးခီတိၤတ၀ာ်ဒီးပီၢ်တ၀ာ်ဧါ.
ဖဲပဆိမိၣ်တၢ်ဒ်အံၤအခါ, လၢတိာ်အိၣ်အလီၢ်န့ၣ်, ကျိ, စဲးဒီးမီထၣ်သီၣ်သြထုးထီၣ်အါန့ၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤတဘၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးပနါစိၤဃ့ၢ်မှံဆူထံထၣ်တခီလီၤ. ပဃ့ၢ်လီၤတစဲးဖိဒီး စဲးကျိသီၣ်တြထုးဒီးလၢအမဲာ်ညါလီၤ. တမ့ၢ်ပှၤပျာ်လဲၣ်, ယပၣ်တရၢအိၣ်သကုၤတၢ်လီၢ်တပူၤလံနာ်လလဲၣ်. ပဃၣ်ပခိၣ်ဃ့ၢ်ကဒါက့ၤကဒီးဆူးထံခံ, ဒီးစဲးကျိသီၣ်ထီၣ်ကဒီးလၢပမဲာ်ညါတယံၤတဘူးဒီးပှၤန့ၢ်လီၤ. ပအိၣ်ကတီၢ်ကွၢ်လီၤပမဲာဒီးပဒွးတဘၣ်လၢၤဘၣ်. လၢလီၢ်ခံကျိသီၣ်လၢမဲာ်ညါကျိသီၣ်အဃိ, ပဃ့ၢ်ယံၤဒီးကၢၢ်နံၤ, လဲၤအိၣ်ခူသူၣ်ကိာ်ဃာ်လၢတၢ်လီၢ်တပူၤ, မ့ၢ်ကဒီးလၢတကွံကျီးန့ၢ်လီၤ.
ပအိၣ်ကိာ်ဃာ်လၢသကွံကျီးအပူၤဒီနံၤညါ, တအီၣ်ဘၣ်မ့ၤအီၣ်ဘၣ်ထံဘၣ်လၢကျိသီၣ်တဘှ့ၣ်အဃိလီၤ. တဘျီဘျီကျိသီၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ပှၤဝံၤဒီး,ယံၤထီၣ်ယံၤထီၣ်ပှၤလီၤ. ပဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မးလၢယပၣ်ကဖီၣ်န့ၢ်မူးဒံးပှၤဒီးကဒီၣ်ပကိာ်န့ၢ်လီၤ . အဃိပပာ်လီၤပသးလၢယပၣ်မ့ၢ်ချုးန့ၢ်ပှၤဒီး, ပတပာ်လီၤစုကဝဲၤဘၣ်. လၢအကကျီပကိာ်ဒ်သိးသိးန့ၣ်, ပကဒုးသံလီၤပသးလၢတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.ပဘူၣ်ဂ့ၤတီၢ်ဘၣ်ဒိၣ်မးလၢဒီနံၤညါ, ယပၣ်တဟဲထံၣ်ချူးန့ၢ်ပှၤအဃိန့ၣ်လီၤ .
တုၤတၢ်ခံးလီၤဒီး, ပကနၣ်တၢ်ယၢ်ခီယၢ်ခီယံာ်ဖးယံာ်ညါဝံၤမး, ပတကျီသကွံဒုၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်ပကူာ်ကၢ်ကွံာ်အီၤကယီကယီဝံၤ ယိးထီၣ်လဲၤကွၢ်တၢ်ဆူထံကျိန့ၣ်လီၤ. ပပိာ်လိာ်ပခံဒ်အံၤအခါ, ပသကိးဖိလၢအလဲၤလၢညါတုၤဆိလၢကၢၢ်နံၤတဂၤ, ကိးထီၣ်ဖုး လၢအကလုၢ်တဘီအဃိ, ပကွံာ်လီၤပသကွံဒုၣ်တဖၣ်ဒီးဃ့ၢ်ကဒံကဒါဘၣ်သကိးဝဲလီၤ . တၢ်တဂၤပသးတအိၣ်လၢပလိၤလၢၤဘၣ် . ပဆိ ကမိၣ်လၢကျိကပိၢ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ . ပတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တခီမ့ၢ်လၢအဝဲတိနိၣ်ယပၣ် မ့တမ့ၢ်အဝဲကိးဖုးနါစိၤအဃိ, ယပၣ်ကနၢ်ဟူန့ၢ်ပှၤန့ၣ်လီၤ.
ပသကိးပှၤအဂၤ ၁၀, ပှၤပီၢ်ထံတသ့အိၣ်ထဲတဂၤ အဃိ, ပပီၢ်ခီမၤစၢၤလိာ်ပသးဒီးပဖျိဆူဘးခီလီၤ . တၢ်ဂုၤတၢ်ဂၤပစိာ်မ့ၢ်တသ့နာ်သက့, ပစုကဝဲၤဒီးအသၣ်န့ၣ်ဖဲပစိာ်န့ၢ်န့ၤ ပစိာ်ဃုာ်ပဝဲလီၤ. လၢဘးခီန့ၢ်ပထံၣ်လိာ်က့ၤပသးဒီးပသကိးအဂၤတဖု, အဝဲသ့ၣ်အိၣ် ၂၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ . အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး, ပီၢ်ခီထံ လၢအဂၤတတီၤဒ်ပဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပဝဲအဂၤ ၁၀ န့ၣ်သုးသရၣ်တပ့ျခံပ့ျဒၣ်လဲာ်မးတအိၣ်ဘၣ် .
တဘျီအံၤ ပပာ်ဖှိၣ်လိာ်ပသး ဒီးပအိၣ်ခဲလၢာ် ၃၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ, ပှၤ ၃၇ ဂၤန့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်, နီၢ်ဂံၢ် ၂ ပၣ်, နီၢ်ဂံၢ် ၃ ပၣ်, နီၢ်ဂံၣ် ၇ ပၣ်ဒီးပဝဲနီၢ်ဂံၢ် ၄ ပၣ် အါတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပစုကဝဲၤအိၣ်ဒံးကိးဂၤဒဲးလီၤ, မ့မ့ၢၠပမီထၣ်ဖိ ခံစုမုၢ် တအိၣ်ဘၣ်လီၤ .
စးထီၣ်လၢမိးပလ့ၣ် ပဟဲက့ၤမးကီကီခဲခဲတဆီတဆီလီၤ. ပတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ပကလူၤချုးထီၣ်က့ၤ, ပသုၢ်မုၢ်လၢအဂုၤတ့ၢ်လံအခံတဖၣ်, အခံန့ၣ်လီၤ . ပနာ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကက့ၤအိၣ်, ဒီးကခီၣ်ဝဲဖဲပကိန့ၣ်လီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အလီၢ်ခံလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်န့ၣ်, ယပၣ်သုးမုၢ်ထီၣ်ကီးဒၣ်ရုၢ်ရုၢ်န့ၣ်လီၤ .
ပဝဲတခီ, ယပၣ်သုးမုၢ်ထီၣ်လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်အဃိ, ပဘၣ်ပဒ့ၣ်ဟးဒၣ်လၢစံာ်ခိၣ်ဖျီပူၤဒီး, ပဟးအါတက့ၢ် မုၢ်နၤခီလီၤ. ပစံးဘျုးဘၣ်ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်လၢအဒုးအီၣ်ဒုးအီဒံးပှၤန့ၣ်လီၤ . ပဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ်, ပဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒီးပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အဃိ, ပသးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးကဲၣ်ဆိးဘၣ်, ပသးအသဟီၣ်စၢ်ဒိၣ်မးလီၤ . ပပာ်ဆူၣ်သကိးပသး သနာ်က့, အါတက့ၢ်ပသးဟးဂီၤ, ဒီးပှၤအါတက့ၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်န့ၣ်လီၤ .
နၢဃိတဂၤ ဒ်ယစံးတ့ၢ်အသး, မ့ၢ်ပှၤအဒူတဂၤ သနာ်က့, မ့ၢ်ပှၤအဒူလၢအတပလီၢ်အသးတကလုာ်န့ၣ်လီၤ . ယဘၣ်ယိၣ်ထဲလၢ ကဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဘၣ်ဖုး တနံၤနံၤလီၤ. တုၤမ့ၢ်ပလီၤဘှံးလီၤတီၤ သူၣ်ဟးဂီၤ သးဟးဂီၤ န့ၣ်မၤထီၣ်ဒၣ်ဝဲအထါ, ပၢ်အဖိခွါတဂၤဃီန့ၣ်ထီဘိလီၤ .
ဘၣ်ဃး တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ယတဲလီၤယဂ့ၢ်အလီၢ်တအိၣ်ကီးပျာ်လဲၣ်, ယဒူမ့ၢ်ဂ့ၤယသုၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်တမိၣ်တဲယသးဘၣ်, ယမ့ၢ်တဲလၢယသုၣ်ဒီးပှၤကနာ်ယၤဒံး, မ့မ့ၢ်ယမ့ၢ်ဒူဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ယမ့ၢ်တဲလီၤယသးလၢယဒူဒီးပှၤကစံးဒါခီလၢယပြတၢၤလီၤယသးန့ၣ်လီၤ . ယတတဲလီၤယဂ့ၢ်တနာ်က့, ယနၢ်ဟူထီဘိနၢဃိ, ကၢၣ်ကီၣ်ယဂ့ၢ်တဲဝဲ, “အါဖျိတဂၤ ပှၤဒူဃးဃ့နၤဧၢ, အဝဲဒူလၢတၢ်ကူၣ်သ့တကလုာ်, တမ့ၢ်အဘံၣ်မဲာ်ဒူတကလုာ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ . အဝဲအံၤ မ့ၢ်ဒၣ် နၢဃိအတၢ်တဲလီၤ, တၢ်လၢနၢဃိန့ၣ် ဒ်သုသ့ၣ်ညါအသိး, တမူာ်တနီၢ်တၢ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်, အဃိသုမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးနာ်ဒီးနာ်, သုမ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးနာ်ဒီးဆိလီၤ .
မုၢ်တနၤ, ပဟးဒီနၤညါ ဒီးဖဲ မုၢ်ဘူး ကဆ့ၣ်န့ၣ် ပတုၤဃီၤ လၢဝ့ၢ်တကူၣ်မါတလ့အလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ ဒီးပအိၣ်ကတီၢ်လီၤ . ကျဲမုၢ်အဝဲအံၤ ယပၣ်လ့ၢ်ထီၣ်လ့ၢ်လိၤတခီလံ, ကလဲၤဝီၤ ဝ့ၢ်တကူၣ် စ့ၢ်ကီးဧၣ်သၢၣ်, ဝံၤဒီး လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ, ပှၤတဲကဒီးပှၤလၢ ဝ့ၢ်ပကိလီၤဆူ ယပၣ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကီဘၣ်ကဒီးပှၤလံ, ပစံးပသါလူၤချုးထီၣ်ပသကိးအခံ ဒီး ခဲအံၤပကိလီၤကဒီးလံ, မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကက့ၤခီၣ်ဒီးဝဲဖဲလဲၣ် .
ပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ လၢမုၢ်ဆါခီတဘူၣ်အဃိ, ပကွၢ်အိၣ်ခူသူၣ်တယံၤတဘူးဖဲမုၢ်ဆါခီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ .ဖဲန့ၣ်အခါ မျီာ်သီၣ်သြထုးလၢကလံၤစိးတခီကမ့ၢ်ပကိဒီးတီအူအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တချုးပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲဒံးဘၣ်အံၤ, ဟီၣ်ပဒၢ်စီၤဒူ ဒီးအသကိးအဂၤခွံ ဂၤ, ပှၤလၢထံထၣ်စွ့တခီခဲလၢာ်, တဲပှၤလၢသါကက့ၤက့ၤ ဆူသါဒူသါသဝီန့ၣ်လီၤ. တဲဝဲ, တၢ်ဘျူးတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ကီၤလၤဃ့ၢ်လံ န့ၣ်လီၤ . ယၤဒီးနၢဃိခံဂၤပမ့ၢ်ပှၤလၢထံထၣ်စွ့သနာ်က့, ပတအဲၣ်ဒိးက့ၤဘၣ်, မ့မ့ၢ်ပကဂုာ်ကျဲးစၢးလူၤချုးထီၣ်ဒၣ်ပသကိးအခံန့ၣ်လီၤ. အဃိပအိၣ်တ့ၢ် ၂၇ ဂၤ လီၤ.
ယၤတဂၤ စးထီၣ် လၢပဃ့ၢ် မိးပလ့ၣ်န့ၣ်, ယအိၣ်တဆူၣ်အါအါဘၣ်, ယဘၣ်ဟဲက့ၤမးနးနး ကျံၤကျံၤလီၤ . နၢဃိကွၢ်ယၤဂ့ၤမး, ဒီးတဘျီဘျီဝံစၢၤဒၣ်လဲာ်ယကျိန့ၣ်လီၤ . ပက့ၤလူၤပိာ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲလိၤလိၤတဘူၣ်ဘၣ်အဃိ ပပာ်သကိးပသးလၢပကလဲၤလိၤလိၤဆူမုၢ်နုာ်တကပၤ ယံၤဒီးယပၣ်ဝံၤက့ၤကဒုသန့ၤပသး လၢမုၢ်နုာ်ကစၢၢ် ပကိရိမးကစၢၢ် တဆီတဆီ တုၤလၢပသုးမုၢ် အအိၣ်အလီၢ်တပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ .
ဟါခီတၢ်ခံးလီၤဖဲယပၣ်အတၢ်လ့ၢ်ထီၣ်လ့ၢ်လိၤလီၤတဲာ်တူာ်အခါပခီလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲဆူဘးခီ ဒီးပလဲၤထီၣ်သီတနၤကျၢၤလိၤလိၤဆူမုၢ်နုာ် တခီလီၤ . မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤ ပတုၤလၢပကိရိမးကစၢၢ်ခီၣ်ထံးသဝီဖိတဖျၢၣ်လီၤ . ပတမံဘၣ်ဂဲၤဘၣ်လီၤဘှံးလီၤတီၤအဃိ အိၣ်ဘှံးလၢသဝီဖိန့ၣ်လီၤ .
သဝီဖိအံၤတအိၣ်လၢတၢ်ဒုးအကျိၤအကျဲအဃိ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်တဃ့ၢ်တဟးနီတဂၤဘၣ် တကးဘၣ်, ဒူသဝီအဂုၤအဂၤလၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်တနီၤနီၤဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒု သန့ၤအသးဒၣ်လဲၣ်လီၤ . ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်တဲပှၤလၢ ယပၣ်တဟဲဟး နီတဘျီဘၣ်, မ့မ့ၢ် လၢလာ်တခီန့ၣ်, ပူၤကွံာ်တသီခံသီအံၤ, ယပၣ်သုးမုၢ်ဟဲခိးလီၤတၢ် တုၤလၢရိမး စၢၢ်ခီၣ်ထံးလီၤ . ဘၣ်တဘၣ်မ့ၢ်လၢအကခိးလီၤကီၤလၤသုးဖိလၢဝ့ၢ်တကူၣ်တဖၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ .
ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်, တူၢ်လိာ်ခီၣ်ဆၢ ဒုးအီၣ်ဒုးအီပှၤ ဂ့ၤဂ့ၤ ဘၣ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤ . ပမံဖဲသဝီဖိန့ၣ်တနၤလီၤ. ဒီနၤညါ မျီာ်သီၣ် လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲခိၣ်, ကမ့ၢ်ဖဲတီအူအဖီလာ် တပူၤပူၤန့ၣ်လီၤ . မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်ပှၤသဝီဖိတဲပှၤ လၢသါနၢ်ဟူကီၤလၤ မၢ တရူးသုးမုၢ်ဟဲလီၤခီၣ်ဆၢယပၣ်ဖဲတီအူအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ . တရူးကခီၣ်သံခီၣ်ဟါမၢ်အသးဖဲတီအူန့ၣ်လီၤတဲဝဲ .
ပနၢ်ဟူတၢ်ကစီၣ်အံၤ ဒီးပသးဟဲခုထီၣ်မးလီၤ . ပသ့ၣ်ညါလံလၢ ပသကိးတဖၣ်အိၣ်ဖဲတီအူန့ၣ်လီၤ. အဃိပကက့ၤလူၤပိာ်ကစၢၢ်သရ့ၤထံးအံၤ တဆီတဆီ, ဒီးပကနုာ်လီၤလၢတီအူန့ၣ်လီၤ.
(ထုးထီၣ် ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ စီၤကၠၢဘီနၢ် (ချၢၣ်လၣ်သဝီ, တီအူ) အတၢ်ကွဲး “ဆၣ်သၢဖျၢၣ်ဒီးဆၣ်ကဆီ” လံာ်တၢ်တဲအပူၤ)
