​ဖံ​ဖံ​အဲ​မၣ်

ပဒိၣ်မါရှၣ်လါဖါအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်၀ဲဖဲ၁၉၄၃နံၣ်,လါယူၤလံ၅သီ,လၢအ့ၣ်ယၣ်၀တံၣ်ကီၢ်ခီ,ပါတနီၣ်ကီၢ်ဆၣ်,တီကၠီသီ
၀ီန့ၣ်လီၤအပၢ်မ့ၢ်၀ဲမါဘးသီၢ်ဒီးအမိၢ်မ့ၢ်၀ဲဂါနးတ့ၣ်န့ၣ်လီၤ့အဒီပုၢ်၀ဲၢ်အိၣ်၂ဂၤ,ဒီးမ့ၢ်ဖိခွါခံဂၤတဂၤန့ၣ်လီၤ.အမံၤ
နီၢ်ကီၢ်မ့ၢ်၀ဲမါခၠံးရွ့ၣ်ဒီးအမံၤလၢတၢ်ပၢၢ်ဆၢအပူၤမ့ၢ်၀ဲမါရှၣ်လါဖါန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲစးထီၣ်မၤလိတၢ်ဖဲယ့တဲၣ်ကိတီၤ
ခၢၣ်သးကၠိပါတနီၣ်ကီၢ်ဆၣ်,စးထီၣ်လၢ၁၉၅၉၆၀နံၣ်ဒီးဖျိထီၣ်တီၤဖုၣ်ဒီးတီၤခၢၣ်သးဖဲန့ၣ်လီၤ.၀ံၤအလီၢ်ခံဆဲး
မၤလိကဒီးတၢ်ဖဲပါတနီၣ်တီၤထီကိၠတုၤ၈တီၤ၀ံၤဖျိ၀ဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်ဒီးလဲၤမၤလိက့ၤတၢ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲအ၀ဲမၤလိဒံးတၢ်လၢဖၠၣ်စိမိၤ,လၢ၀့ၢ်တကူၣ်အဆၢကတီၢ်အ၀ဲနုာ်လီၤဟူးဂၤဲစ့ၢ်ကီးလၢ ၁၉၆၂နံၣ်,ဆဲလ်ဘံ
ယူၤလံတၢ်ြပုထီၣ်အပူၤလီၤ.ဖဲ၁၉၆၆နံၣ်န့ၣ်အ၀ဲဖျိထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤဒီးမၤန့ၢ်လံာ်အုၣ်သးတၢ်လၤကပီၤလၢတၢ်စံၣ်
စိၤတဲစိၤ တကပၤ န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၉၆၃နံၣ်လၢာ်အဆၢကတီၢ်အ၀ဲဆဲးကျိးဒီးကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဒီးစးထီၣ်ဟူးဂဲၤဒီးဟံးမူဒါလၢကရၢ
အဟီၣ်လာ်တၢ်မၤတုၤလီၤလၢ၁၉၆၆နံၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲ၁၉၆၇နံၣ်အ၀ဲဟဲနုာ်လီၤလၢကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဟီၣ်က၀ီၤ
အပူၤ,လၢပကိရိမးဟီၣ်က၀ီၤဒီးစးထီၣ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ကညီဒီကလာ်စုၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးမူဒါတဖၣ်
လီၤ. ဖဲ ၁၉၇၅ နံၣ်န့ၣ်အ၀ဲကဲထီၣ်သုးက့(၃),ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်,ကီၢ်ရ့ၣ်နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤဒီးဟံးန့ၢ်မူဒါတုၤလီၤ
တီၤလီၤတုၤ လၢ ၁၉၈၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ၁၉၇၆နံၣ်အတီၢ်ပူၤအ၀ဲဒိးတ့ဒိးဖျီအသးဒီးကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအသုးမုၣ်နးကၠ့ၣ်ရွ့ၣ်ဖဲချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ, ဒီးအ၀ဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဖိမုၣ် ဖိခွါ၄ဂၤလၢအမ့ၢ်စီၤစ့စ့,နါဘွါဘွါဖါ,နါစိၤယၤဖါဒီးစလိၤဖါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၈၄နံၣ်န့ၣ်အ၀ဲနုာ်လီၤဖီၣ်ထီၣ်မူဒါဒ်ကလုာ်ဒူၣ်ဒံၢ်မိၣ်ြခဲးထ့းကရၢစိ(NDF)အလီၢ်ခၢၣ်သးပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ
ကရၢဖိတဂၤအသိးလီၤ. ဖဲ၁၉၈၄နံၣ်တၢ်လဲၤလီၤကရၢကရိတၢ်လၢကရနံၣ်ကီၢ်စဲၣ်တုၤလီၤလၢယိၤဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်
ကလံၤစိး,ယိၤဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်ကလံၤထံး,ဒီးလၢကခၠ့ၣ်ကီၢ်စဲၣ်ကလံၤထံးတကပၤလီၤ. 

တၢ်လဲၤတဘျီအံၤမ့ၢ်၀ဲကလုာ် ဒူၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဒ်အမ့ၢ်(KNPP)ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုၣ်စၢဖှိၣ်ကရၢALP,PPLO, 
APLSP, NMSP, KIO,SSPPအတၢ်လဲၤသကိး,ကလုာ်ဒူၣ်ခိၣ်နၢ်ဒိၣ်ထီတဖၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးဖဲန့ၣ်အ၀ဲဟံးမူဒါ ဒ်သုးဂ့ၢ်၀ီခိၣ်နၢ်ခံဂၤတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.တၢ်လဲၤတဘျီအံၤNDFအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်အမ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အ
တၢ်ထဲသိးတုၤသိးဒီးတၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤသးခွဲးယာ်,တၢ်ဟူးဂဲၤမၤတၢ်လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဖဲးဒရၢၣ်ကီၢ်
စၢ ဖှိၣ်လၢအမ့ၢ်အတီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အဂီၢ် လီၢ်က၀ီၤ ကလုာ် ဒူၣ်ခိၣ်နၢ် တဖၣ် ဒီး ထံဖိကီၢ် ဖိတ ဖၣ်အကျါအ၀ဲနုာ်လီၤမၤသကိး, တၢၣ်ပီၣ်ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ် ဟ့ၣ်ဖးသကိးတၢ်လၢတၢ် သူၣ်ဟူးသးဂဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၁၉၈၄နံၣ်,အ၀ဲကဲထီၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်ကရၢဖိဒီးဟံးန့ၢ်မူဒါဒ်သုး
ခိၣ်ကျၢၢ်ဘိၣ်မၠးအနီၢ်ကစၢ်နဲၣ်ရွဲၣ်တုၤလီၤလၢ ၁၉၈၈နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၉၈၈နံၣ်အတီၢ်ပူၤကီၢ်ပယီၤကၠိဖိလၢအဃ့ၢ်ထီၣ်တုၤဃီၤဆူကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အဂီၢ်အ
၀ဲပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤဆီၣ်ထွဲတၢ်လၢာ်သူၣ်လၢာ်သးလၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိး,တၢ်ရိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ.ဖဲ၁၉၈၉ 
နံၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်ပယီၤဒံၢ်မိၣ်ြခဲးထ့းသိၣ်မှံၤကရၢDABအဆၢကတီၢ်ဒ်ခိၣ်နၢ်တဂၤအသိးအ၀ဲပၣ်ဃုာ်၀ဲ,၀ံၤ
ဒီးဟံးဖီၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဒ်လီၢ်ခၢၣ်သးပၢဆှၢကမံးတံာ်တဂၤအသိးဒီးကျဲးစၢးဆီၣ်ထွဲမၤတၢ်လၢကလုာ်ဒူၣ်တၢ်က
ရၢကရိတဖၣ်ဒီးဒံၢ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်ကရၢတဖၣ်အတၢ်ရိၣ်ဖှိၣ်ဃူဖိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ၁၉၉၂နံၣ်,စဲးပထ့ဘၢၣ်၂၂သီအနံၤတၢ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်NCUBအခါအ၀ဲပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒီးဟံးဖီၣ်ထီၣ်မူဒါဒ်
အမ့ၢ်နဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤသၢဂၤတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.အ၀ဲဟံးမူဒါဒ်NCUBနဲၣ်ရွဲၣ်တုၤလၢအလုၢ်ထီၣ်ကွံာ်အသးတစု
 လီၤ.
 
ဖဲ၁၉၉၅နံၣ်တၢ်မၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခီကရဲး(၁၁)၀ီတ၀ီအခါတၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢအကဟံးဖီၣ်ထီၣ်
မူဒါဒ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၣ်သဃဲၤတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ၂၀၀၀နံၣ်,တၢ်မၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခီကရဲး(၁၂)၀ီတ၀ီန့ၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤဒ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်
တဂၤအသိး,ဒီးဖဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢခီကရဲး(၁၃)၀ီတ၀ီအခါစ့ၢ်ကီးတၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒါက့ၤအီၤအသီတ
ဘျီလၢကကဲထီၣ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ်မါရှၣ်လါဖါမ့ၢ်ပှၤလၢအသးစဲလၢတၢ်ကွဲးလံာ်ကွဲးလဲၢ်ဒီးတၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ်တကပၤဒီးလၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်လီၢ်
ခၢၣ်သးထုးထီၣ်သနူထူကၠၢနၢၣ်အပူၤအထိၣ်ဒံးဘိအမံၤမ့ၢ်ယ့ၣ်ဆၣ်,တၢ်ပၢၢ်ဆၢသိၣ်ဒူတဂၤ,စိၢ်ယၢ်ဖါ,ဒီးအ၀ဲ
ကွဲးတ့ၢ်တၢ်ကွဲးဒ်အမ့ၢ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢခိၣ်နၢ်ဒီးသုးဖိတဖၣ်အသးသမူအဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်,တၢ်ကွဲးထီရီၤဒီးလုၢ်ဖိထါဖိဘၣ်
ဃးတၢ်ပၢၢ်ဆၢဒီးတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၀၈နံၣ်,လါဖ့ၤြဘူၤအါရံၤ ၁၄သီအနံၤဘၣ် ဖဲ ၄း၄၆နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်အ၀ဲစူးကွံာ်အသးသမူခီဖျိလၢပှၤအၢဖိခံဂၤအတၢ်ကူၣ်အၢမၤသံကွံာ်အီၤအဃိလီၤ.