ပဒိၣ်စီၤဘးသ့ၣ်စ့ၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ၁၉၂၇နံၣ် ,လါ မၤ ရှး ၁၁သီ,ဖဲ၀့ၢ်ဟီကတး,အ့ၣ်ယၣ်၀တံၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်,မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်၀ဲ စီၤဘးစ့ၣ် ဒီးနီၢ်သ့မၠး,ဒီပုၢ်၀ဲၢ်အိၣ် ၉ဂၤဒီးအ၀ဲမ့ၢ်ပှၤခံဂၤတဂၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၄၆နံၣ်န့ၣ်ဖျိထီၣ်၀ဲဒၣ်အမဲရကၤကညီဘျၢထံတီၤထီကၠိဖဲ၀့ၢ်ဟီကတးဒီး ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ် ,လါ အီကူာ်တုၤ ၁၉၄၈ နံၣ်မၤတ့ၢ်တၢ်ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်သုး၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဘၣ်ဃးစ့စရီတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ
ဖဲ၁၉၄၉နံၣ်,လါယနူၤအါရံၤ၃၁သီ,စးထီၣ်နုာ်လီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်အ့စ့ၣ်တၢ်ပၢ,ကညီကလုာ်အတၢ်ပၢၢ်
ဆၢစးထီၣ်အဆၢကတီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၄၉-၁၉၅၀နံၣ်ဒ််ထံရူၢ်ကီၢ််သဲးမူဒါခိၣ်တဂၤအသိးဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၅၁-၁၉၅၂နံၣ်ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်ထီၣ်ဖဲကီးတရံးကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤကီၢ်ရ့ၣ်သၢဘ့ၣ်အပူၤဒ်သုးဂ့ၢ်၀ီခိၣ်တဂၤအသိး
န့ၣ်လီၤ.
ဖဲဲ ၁၉၅၆နံၣ်ဒ််ကညီဒီကလုာ်စၢဖိှၣ်ကရၢတဂၤအသိးအ၀ဲဟံးမူဒါဖဲဖၣ်အၣ်ကီီၢ်ရ့ၣ်ဒ််နဲၣ်ရွဲၢ်တဂၤ အသိိးလီၤ.
ဖဲ ၁၉၅၃နံၣ်ကဲထီီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢကတီၤဆိကမံးတံာ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၆၄နံၣ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ကီၢ်သူလ့့ၤမုၢ်ထီၣ်က၀ီၤထံရုူၢ်ကီၢ်သဲးမူဒါခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၆၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးတၢ်ကရၢကရိမူူဒါခိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၇၀-၁၉၇၇နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကီၢ်ရ့ၣ်ဘျံးဒ၀ဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်တဂၤအသိးလီၤ.
ဖဲ ၁၉၇၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးကူၣ်သ့ဆူၣ်ခ့ျကိတိာ်ခိၣ်တဂၤအသိး န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၈၃နံၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးကမံးတံာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤဒ်နဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်
တဂၤအသိးဒီးစးထီၣ်ဟံးန့ၢ်မူဒါ ဖဲ၁၉၈၃-၁၉၉၉နံၣ်ဒ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်တဂၤအ
သိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၂၀၀၀နံံၣ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒီကလုာ်တၢ်အိိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်၁၂ဘျီတဘျီအခါဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီီၣ်အီီၤဒ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူူၣ်က
ရၢခိၣ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၂၀၀၄နံၣ်,ခ့့ၣ်အဲဲၣ်ယူူၣ်ဒီကလုာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်၁၃ဘျီတဘျီအခါဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒီးအီၤဒ်ခ့ၣ်အဲဲၣ်
ယူၣ်ကရၢခိၣ်အသိိးခံဘီျတဘျီ န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂၀၀၈နံၣ်အပူၤအ၀ဲဟံးမ ူဒါဒ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢခိိၣ်တဂၤအသိးတုၤဖဲ၂၀၀၈,လါမ့ၤ ၂၂သီ
တုၤအသံတစုလီၤ.
အ၀ဲအိၣ်မူတုၤလၢ၈၂နံၣ်ဒီးဖဲ၂၀၀၈,လါမ့ၤ၂၂သီဂီၤခီ၂နၣ်ရံၣ်အသးသမူဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ခီဖျိဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဆံၣ်
ဆၢတၢ်ဆါဖဲကီၢ်ကီၠၣ်တဲၣ် -ကီၢ်ပယီၤကီၢ် ဆၢ,ဖဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ.
မူဒ ါလၢကလုၣ်ဒူၣ်တဖၣ်အပူၤ
၁၉၈၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲ DAB အကမံးတံာ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၄-၂၀၀၈နံၣ်အ၀ဲကဲထီၣ် DAB ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
၁၉၉၇နံၣ် NDF ကရၢအပူၤအ၀ဲကဲထီၣ်၀ဲဒ်ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကရူၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၀-၂၀၀၈ NDFအကရၢခိၣ်တဂၤအသိးဟံးန့ၢ်မူဒါဖဲန့ၣ်.
၂၀၀၁-၂၀၀၈တုၤအသံတစုမၤတ့ၢ် ENC အကရၢခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၂-၂၀၀၆ NCUB ကရၢပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကရူၢ်တဂၤအသိး.
၂၀၀၆-၂၀၀၈ NCUB ကရၢခိၣ်တၢတဂၤအသိးဟံးတ့ၢ်မူဒါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကရၢခိၣ်စီီၤဘးသၣ်စ့ၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) အတၢ်ကတိၤတဖၣ်
ကညီဖိတဖၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အံၤအပတီၢ်ဖုၣ်လီၤတ့ၢ်လၢစိၤတဖၣ်အစိၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤ
နၢၤတ့ၢ်ပှၤလီၤ.ပတအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူၣ်ထီၣ်ဘၣ်ပဘူၣ်ပတီၢ်ဒၣ်လဲာ်ဘၣ်.ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်
တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤအဂီၢ်ကညီဖိတဖၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ပဘၣ်နုာ်လီၤဒုးတၢ်လီၤ.
တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်က့ၤပဘူၣ်ပတီၢ်အံၤမ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်ခဲလၢာ်အခွဲး အယာ်လၢ အိၣ်ဖျဲၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.လါဖ့ၤ ြဘူၤ အါ ရံၤ၅သီ,၂၀၀၇ပဘၣ်ပသးလၢတၢ်ဘှါရှဲလီၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဃိလီၤ.ယနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး
ယနာ်လၢပထံၣ်လိာ်သကိးဒီးဃုထံၣ်က့ၤတၢ်အစၢအံၤကမ့ၢ်တၢ်ဘှါရှဲက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. ပထံပကီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်စ့ၢ်ကီးပတညိၣ်ဆူမတၤမးအအိၣ်ဘၣ်.မ့မ့ၢ်တခီလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီီးကလုာ်ဒူူၣ်ဒီးပှၤ
အါဂၤမ့ၢ်ဟံံးန့ၢ်ဆၢကတီီၢ်ဒီီးဃုထံၣ်က့ၤတၢ်အစၢ န့ၣ်ယနာ်လၢတၢ်ကဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးန့ၣ်လီၤ.
ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကွဲၤကလုၢ်ပှာ်ယဲၤသန့အပူၤ
ဖဲ၁၉၄၆နံၣ်န့ၣ်ဖျိထီၣ်၀ဲဒၣ်အမဲရကၤကညီဘျၢထံတီၤထီကၠိဖဲ၀့ၢ်ဟီကတးဒီး ဖဲ ၁၉၄၆ နံၣ် ,လါ အီကူာ်တုၤ ၁၉၄၈ နံၣ်မၤတ့ၢ်တၢ်ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်သုး၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဘၣ်ဃးစ့စရီတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ
ဖဲ၁၉၄၉နံၣ်,လါယနူၤအါရံၤ၃၁သီ,စးထီၣ်နုာ်လီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်အ့စ့ၣ်တၢ်ပၢ,ကညီကလုာ်အတၢ်ပၢၢ်
ဆၢစးထီၣ်အဆၢကတီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၄၉-၁၉၅၀နံၣ်ဒ််ထံရူၢ်ကီၢ််သဲးမူဒါခိၣ်တဂၤအသိးဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၅၁-၁၉၅၂နံၣ်ကီၢ်သူလ့ၤမုၢ်ထီၣ်ဖဲကီးတရံးကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤကီၢ်ရ့ၣ်သၢဘ့ၣ်အပူၤဒ်သုးဂ့ၢ်၀ီခိၣ်တဂၤအသိး
န့ၣ်လီၤ.
ဖဲဲ ၁၉၅၆နံၣ်ဒ််ကညီဒီကလုာ်စၢဖိှၣ်ကရၢတဂၤအသိးအ၀ဲဟံးမူဒါဖဲဖၣ်အၣ်ကီီၢ်ရ့ၣ်ဒ််နဲၣ်ရွဲၢ်တဂၤ အသိိးလီၤ.
ဖဲ ၁၉၅၃နံၣ်ကဲထီီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢကတီၤဆိကမံးတံာ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၆၄နံၣ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ကီၢ်သူလ့့ၤမုၢ်ထီၣ်က၀ီၤထံရုူၢ်ကီၢ်သဲးမူဒါခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၆၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးတၢ်ကရၢကရိမူူဒါခိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၉၇၀-၁၉၇၇နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကီၢ်ရ့ၣ်ဘျံးဒ၀ဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်တဂၤအသိးလီၤ.
ဖဲ ၁၉၇၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးကူၣ်သ့ဆူၣ်ခ့ျကိတိာ်ခိၣ်တဂၤအသိး န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၁၉၈၃နံၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၢ်ခၢၣ်သးကမံးတံာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤဒ်နဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်
တဂၤအသိးဒီးစးထီၣ်ဟံးန့ၢ်မူဒါ ဖဲ၁၉၈၃-၁၉၉၉နံၣ်ဒ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအနဲၣ်ရွဲၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်တဂၤအ
သိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၂၀၀၀နံံၣ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒီကလုာ်တၢ်အိိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်၁၂ဘျီတဘျီအခါဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီီၣ်အီီၤဒ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူူၣ်က
ရၢခိၣ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ၂၀၀၄နံၣ်,ခ့့ၣ်အဲဲၣ်ယူူၣ်ဒီကလုာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်၁၃ဘျီတဘျီအခါဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒီးအီၤဒ်ခ့ၣ်အဲဲၣ်
ယူၣ်ကရၢခိၣ်အသိိးခံဘီျတဘျီ န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂၀၀၈နံၣ်အပူၤအ၀ဲဟံးမ ူဒါဒ်ခ့့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကရၢခိိၣ်တဂၤအသိးတုၤဖဲ၂၀၀၈,လါမ့ၤ ၂၂သီ
တုၤအသံတစုလီၤ.
အ၀ဲအိၣ်မူတုၤလၢ၈၂နံၣ်ဒီးဖဲ၂၀၀၈,လါမ့ၤ၂၂သီဂီၤခီ၂နၣ်ရံၣ်အသးသမူဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ခီဖျိဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဆံၣ်
ဆၢတၢ်ဆါဖဲကီၢ်ကီၠၣ်တဲၣ် -ကီၢ်ပယီၤကီၢ် ဆၢ,ဖဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ.
မူဒ ါလၢကလုၣ်ဒူၣ်တဖၣ်အပူၤ
၁၉၈၈နံၣ်ကဲထီၣ်၀ဲ DAB အကမံးတံာ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၄-၂၀၀၈နံၣ်အ၀ဲကဲထီၣ် DAB ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
၁၉၉၇နံၣ် NDF ကရၢအပူၤအ၀ဲကဲထီၣ်၀ဲဒ်ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကရူၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၀-၂၀၀၈ NDFအကရၢခိၣ်တဂၤအသိးဟံးန့ၢ်မူဒါဖဲန့ၣ်.
၂၀၀၁-၂၀၀၈တုၤအသံတစုမၤတ့ၢ် ENC အကရၢခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
၂၀၀၂-၂၀၀၆ NCUB ကရၢပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကရူၢ်တဂၤအသိး.
၂၀၀၆-၂၀၀၈ NCUB ကရၢခိၣ်တၢတဂၤအသိးဟံးတ့ၢ်မူဒါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကရၢခိၣ်စီီၤဘးသၣ်စ့ၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) အတၢ်ကတိၤတဖၣ်
ကညီဖိတဖၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အံၤအပတီၢ်ဖုၣ်လီၤတ့ၢ်လၢစိၤတဖၣ်အစိၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤ
နၢၤတ့ၢ်ပှၤလီၤ.ပတအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူၣ်ထီၣ်ဘၣ်ပဘူၣ်ပတီၢ်ဒၣ်လဲာ်ဘၣ်.ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်
တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤအဂီၢ်ကညီဖိတဖၣ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ပဘၣ်နုာ်လီၤဒုးတၢ်လီၤ.
တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်က့ၤပဘူၣ်ပတီၢ်အံၤမ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်ခဲလၢာ်အခွဲး အယာ်လၢ အိၣ်ဖျဲၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.လါဖ့ၤ ြဘူၤ အါ ရံၤ၅သီ,၂၀၀၇ပဘၣ်ပသးလၢတၢ်ဘှါရှဲလီၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဃိလီၤ.ယနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီး
ယနာ်လၢပထံၣ်လိာ်သကိးဒီးဃုထံၣ်က့ၤတၢ်အစၢအံၤကမ့ၢ်တၢ်ဘှါရှဲက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. ပထံပကီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်စ့ၢ်ကီးပတညိၣ်ဆူမတၤမးအအိၣ်ဘၣ်.မ့မ့ၢ်တခီလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီီးကလုာ်ဒူူၣ်ဒီးပှၤ
အါဂၤမ့ၢ်ဟံံးန့ၢ်ဆၢကတီီၢ်ဒီီးဃုထံၣ်က့ၤတၢ်အစၢ န့ၣ်ယနာ်လၢတၢ်ကဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးန့ၣ်လီၤ.
ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကွဲၤကလုၢ်ပှာ်ယဲၤသန့အပူၤ
