တံနိ(သ၀ီတါ)
ယနူၤအါရံၤ၃၁,၂၀၀၉
လါယနူၤအါရံၤ၃၁သီ,၂၀၀၉နံၣ်,မုၢ်ဘူၣ်အနံၤအံၤမ့ၢ်၀ဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢမုၢ်နံၤပှဲၤထီၣ်အနံၣ််၆၀န့ၣ်လီၤ.လၢကီၢ်
ပယီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်စံၣ်စိၤဒီးဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤန့ၣ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤကဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်
ဒီးကဲွးတ့ၢ်က့ၤအဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ်၀ဲတၢ်ပၢၢ်ဆၢလၢအယံာ်အထၢကတၢၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး
ကရၢလၢအပၢဆှၢတီခိၣ်ရိၣ်မဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤမ့ၢ်၀ဲခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်လီၤ.စးထီၣ်လၢ
ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီ၀ံၤသီသီအဆၢကတီၢ်(၁၉၄၅)နံၣ်လံၤလံၤကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤဆၢထၢၣ်ဃ့
ထီၣ်တၢ်ဆူအဲကလံးပဒိၣ်အအိၣ်လၢတၢ်ကဟ့ၣ်လီၤကညီကီၢ်လီၤဆီဒီးအတၢ်သဘျ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်ဘူၣ်
တဂ့ၤတီၢ်တဘၣ်အပူၤအဲကလံးပဒိၣ်အိၣ်ထီၣ်က့ၤလၢအသီတဖု(LabourParty)န့ၣ်ကွၢ်ကပာ်ကံွာ်ကညီဖိအ
တၢ်မၤဘျုးမၤဖှိၣ်တ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီအခါခဲလၢာ်ဒီးဟ့ၣ်လီၤက့ၤတၢ်သဘျ့ဆူပယီၤ(ဖဆပ
လ)အူနူးပဒိၣ်အစုပူၤ ဖဲ၁၉၄၈နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤတၢ်သဘျ့န့ၢ်၀ံၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤအိၣ်က့ၤလၢ (ဖဆပလ)
ပဒိၣ်အစုပူၤအခါကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤဃ့ထီၣ်ကဒီး၀ဲလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကညီကီၢ်စဲၣ်လီၤဆီတၢ်သဘျ့
ဆူပဒိၣ်အအိၣ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးစီၢ်နီၤခိၣ်လၢဖိးသဲစးတၢ်ဘျၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်လၢဖဆပလပဒိၣ်အတၢ်ပာ်သးတ
ဘျၢဘၣ်ဒီးနုာ်လီၤခဲၣ်သူခဲၣ်ဂီၤတၢ်လၢကညီဖိကဒဲကဒဲအဘၢၣ်စၢၤအဃိကညီတၢ်ကရၢကရိဘၣ်လီၤဖးကံွာ်၀ဲခံ
ဖု(ကညီသးစၢ်ကရၢဒီးကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ)ဒီးကညီသးစၢ်ကရၢလီၤတဲာ်ကံွာ်၀ဲ(ဆူဖဆပလ)အတၢ်ကဲွန့ၢ်
လဲွန့ၢ်တၢ်အထၢၣ်ခံဒးအပူၤန့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်ကရၢမိၢ်ပှၢ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တခီဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ဒ်အတၢ်ပာ်သးခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ
လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကညီကီၢ်လီၤဆီအတၢ်သဘျ့အဂီၢ်ဒီးလီၢ်ခံကတၢၢ်လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တၢ်အိၣ်သးအတၢ်ဃ့ထီၣ်
အဖီခိၣ်ဘၣ်စးထီၣ်၀ဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ဒုးဖဲ၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤ၃၁သီအနံၤန့ၣ်လီၤ.ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်စး
ထီၣ်ဒုးထီဒါတၢ်လၢကညီဖိကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အထံကီၢ်တၢ်သဘျ့အဂီၢ်စးထီၣ်လၢန့ၣ်လံၤလံၤဒီးတုၤဃီၤဆူမုၢ်မဆါ
တနံၤအံၤတပယူာ်ဃီ,ခဲအံၤပှဲၤထီၣ်အနံၣ်၆၀တီတီလံ.ဘၣ်ဆၣ်တုၤခဲအံၤန့ၣ်ပတတုၤဃီၤဒံးဆူပတၢ်မၤနၢၤ
အဖီတၢၣ်ဒံးဘၣ်.တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤအဃိလဲၣ်.အလီၢ်အိၣ်စဲဃဲၤလၢပကဘၣ်ကွၢ်သမံသမိးကဒါက့ၤဘၣ်
မနုၤအဃိတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒံးပတၢ်မၤနၢၤဘၣ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.လၢပကကွၢ်သမံသမိးက
ဒါက့ၤကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢဘၣ်မနုၤအဃိဘၣ်လဲၤခီဖျိတၢ်ယံာ်ယံာ်ထၢထၢဒ်အံၤလဲၣ်အဂီၢ်အလီၢ်အိၣ်စဲဃဲၤလၢ
ပပှၤကလုာ်ကိးဂၤဒဲး(လီၤဆီဒၣ်တၢ်ကညီစၢၤသီဖိခဲအံၤတဖၣ်)ကဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ဆိ၀ဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစး
ထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်,တၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်အတၢ်ဂံၢ်စၢ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.ထဲန့ၣ်မးဒီးကသ့ထံၣ်
လီၤက့ၤ တၢ်ပၢၢ်ဆၢအတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်အတၢ်ဂံၢ်စၢ်တၢ်အိၣ်သးနီၢ်နီၢ်ဒီးကဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကညီသးစၢ်စၢၤသီဖိတဖၣ်ကသ့ၣ်ညါဘၣ်ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်သးအိၣ်ပာ်
ဖျါထီၣ်န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢကီၢ်ခိၣ်မါဘးစၣ်အတၢ်တဲဘၣ်က့ၤပှၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢဖိစးထီၣ်သးအဆိကတၢၢ်ဆၢကတီၢ်တၢ်
လဲၤခီဖျိအတၢ်အိၣ်သးဖဲန့ၣ်ခါအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဖီလာ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲဖုကီၢ်ခိၣ်မါဘးစၣ် (ဖဲန့ၣ်ခါခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်လၢအဘၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲနိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုး)အတၢ်ကတိၤသီွနုာ်ဃာ်၀ဲအကလုၢ်
လၢပယီၤကျိာ်လၢလီလုၤကီွၤပူၤယကဲွးကျိးထံက့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ.တချုးလၢကညီဖီၣ်စုက၀ဲၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်ဒံး
ဘၣ်အဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးပၢဆှၢတၢ်ကမံတံာ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲစီၤဘးအူကံၠ,စီၤပူး,စီၤသၣ်ထိၣ်,
မါကၠ့စ်ထိအီၣ်,မါဘးခ့ၣ်,မါဘးစၣ်,စီၤသၣ်ဒ့ၣ်,စီၤဟါထၢၣ်သၣ်မွ့,စီၤစဲခ့ၣ်,စီၤအီၣ်၀့,စကီၤမီလ့,သးပှၢ်အူစၣ်,စီၤ
ဘဲလ့ၣ်ဒီးမၢၤစံးဒနံၣ်လူၣ်နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်ကမံတံာ်တဖုအံၤဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုး
စးထီၣ်တဘျီဃီဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လီၤဖးဆူတၢ်လီၢ်တဂၤတပူၤတဂၤတပူၤလီၤ.
စီၤဘးအူကၠံ,မါကၠ့စ်ထိအီၣ်,မါဘးခ့ၣ်,မါဘးဇၣ်,စီၤစဲခ့ၣ်,စကီၤမီလ့,သးပၢ်ှအူစၣ်ဒီးစီၤဘဲလ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်တ့ၢ်
ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်ပူၤလီၤ.မ့မ့ၢ်သရၣ်သၣ်ထိၣ်ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤဖဲ၀့ၢ်တကူၣ်(အလံုစမ်းေချ၁င်း)န့ၣ်လီၤ.ပီၢ်ရီစီၤဖိခံၠးဒီး
စီၤသၣ်ဒ့ၣ်တခီဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤလၢမီၣ်လမၠဲၣ်၀့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဟါထၢၣ်သၣ်မွ့အိၣ်၀ဲဖဲမအူၣ်ပ့ၣ်၀့ၢ်ဒီး မ့မ့ၢ်စီၤ
ပူးတခီအိၣ်လၢ၀့ၢ်မီၠမၠးဒီးဟ့ၣ်လီၤက့ၤအသးဆူ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်အစုပူၤလီၤ.ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢစးထီၣ်(လါယနူၤ
အါရံၤ၃၁သီ,၁၉၄၉နံၣ်) တဘျီဃီ,တၢ်ဒုးအဆူၣ်ကတၢၢ်တၢ်လီၢ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ-
နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးဒီးချၢၣ်လံွၢ်ထူၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ.ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်တဖၣ်မၤန့ၢ်ပၢဘၣ်၀ဲနိၣ်တၢ်မျၢ်ဒီးချၢၣ်လံွၢ်ထူၣ်ခံခါ
လၢာ်လီၤ.ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါနိၣ်တၢ်မျၢ်ဒီးသမဲအကျဲမုၢ်ဖီခိၣ်န့ၣ(်ဖဆပလ)အသုးမုၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲအဂၤခံက
ထိဘျဲၣ်လၢကဟဲထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ်က့ၤကညီဖိတဖၣ်အတၢ်စုက၀ဲၤလၢနိၣ်တၢ်မျၢ်န့ၣ်လီၤ.လၢမူကျာ်တိၢ်(မဂင်္လ၁ဒံု) BurmaRifleကျိဖးဒိၣ်သုးဒ့တခီသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲဃာ်၀ဲကညီဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤသုးဒ့ခံဒ့လီၤ.လၢန့ၣ်
အမဲာ်ညါကညီသုးဖိမၤတၢ်လၢနီၣ်နဲၣ်ဖျါအိၣ်ဒံး၀ဲစ့ၢ်ကီးလီၤ.ဖဲ၁၉၄၉နံၣ်လါယနူၤအါရံၤ၃၁သီ,ဂီၤခီဃုနၣ်ရံၣ်
ဂီၤထၢၣ်သၢဆၢကတီၢ်ခါန့ၣ်(ဖဆပလ) သုးအိၣ်ဖဲသမဲကျဲမုၢ်ခိၣ်တဖၣ်စးထီၣ်ခး၀ဲကညီဖ ိ(အိၣ်ဖဲသမဲခ၀ဲခၠၣ်) တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်ဒီးနိၣ်တၢ်မျၢ်အတၢ်ဒုးစးထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တနံၤဃီဖဲတၢ်ဒုးစးထီၣ်တဘျီဃီခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်အိၣ်ဖဲခ၀ဲခၠၣ်တဖၣ်ြတီဆၢခး၀ဲဒုၣ်ဒါဒီး(ဖဆပလ)အသုးတဖၣ်
ဘၣ်ဂုၤက့ၤအခံခဲလၢာ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ(ဖဆပလ)သုးတဖၣ်ထီၣ်ဒုးကညီဖိလၢနိၣ်တၢ်မျၢ်
လံတဘျီသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်ဒီးအကျိဖးဒိၣ်သုးဒ့ခံဒ့အပှၤသုးဖိခဲလၢာ်ဟဲဃီၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သကိးအသးဆူခ့ၣ်
အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.တနၤဃီဖဲန့ၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်အပှၤဒီးသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်အပှၤတဖၣ်လဲၤဘၢၣ်ဖျိမၤ
န့ၢ်၀ဲတၢ်စုက၀ဲၤတဖၣ်လၢမူကျာ်တိၢ်သုးတၢ်စုက၀ဲၤတၢးပူၤဒီးဟဲက့ၤစိာ်၀ဲတၢ်စုက၀ဲၤဒီးကျိချံမျီာ်သၣ်တဖၣ်အါ
ဂီၢ်ဂီၢ်ဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်လီၤ. ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤကဒါအခါကညီသုးဖိမၤတၢ်လၢ (BurmaRifle) တဖၣ်ဟဲက့ၤပိာ်ထဲွ
အ၀ဲသ့ၣ်ခံဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်ဒီးမၤသကိးက့ၤတၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ(ဖဆပလ)ပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ခး
ကညီဖိလၢခ၀ဲခၠၣ်အဃိကညီကမျၢၢ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်ဟဲစံၣ်အိၣ်ကဒုက့ၤသးဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်န့ၣ်လီၤ.
တချုးဒံးလၢနိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်အခါကညီကိၠဖိမၤလိတၢ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်စိမိၤတဖၣ်ဟဲက့ၤထုးဖှိၣ်
အသးဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.တၢ်စုက၀ဲၤလၢသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲဟဲက့ၤစိာ်လၢမူကျာ်တိၢ်သုးတၢ်စု
က၀ဲၤတၢးပူၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤအီၤဆူတကူၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကိၠဖိ,နိၣ်တၢ်မျၢ်လံာ်စီဆှံကိၠဖိဒီးကညီဖိအိၣ်
ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢကျဲဒ်အံၤန့ၣ်နိၣ်တၢ်မျၢ်ကညီဖိဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤအဂံၢ်အဘါအိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်
တကထိဃၣ်ဃၣ်လီၤ.မ့ၢ်လၢပှၤသ၀ီဖိအိၣ်လၢသမဲဒီးခ၀ဲခၠၣ်တဖၣ်ဟဲက့ၤအိၣ်တပူၤဃီအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဆူနိၣ်တၢ်
မျၢ်အဃိတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီန့ၣ်လီၤ.လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ပှၤပှဲၤပှဲၤအံၤတဖၣ်တၢ်အီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်
ကျဲအိၣ်က့ၤဒၣ်ထဲတဘိဧိၤလၢကဘၣ်ဒုးန့ၢ်နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ပူၤန့ၣ် (ဖဆပလ) ပဒိၣ်အသးုနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၂၀၀၀)န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲၣ်အမူအဒါမ့ၢ်၀ဲကဘၣ်ဒုးလီၤပှီၢ်ကံွာ်ပှၤကညီအိၣ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်တဖၣ်
န့ၣ်လီၤ. ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်ဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤလၢကထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ်နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်လၢကမျၢၢ်တဖၣ်
အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဒီးပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခိၣ်နၢ်တဖၣ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘါထုကဖၣ်တၢ်၀ံၤလါဖ့ၤဘူၤ
အါရံၤ၁သီဂီၤခီယဲၢ်နၣ်ရံၣ်န့ၣ်သုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်အကျိဖးဒိၣ်သုးဒ့နုာ်လီၤခးတဲာ်ကံွာ်(ဖဆပလ)သုးအတီၤလိၤ
ဒီးဖဲန့ၣ်ကညီသုးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤက၀ီၤခး၀ဲဒုၣ်ဒါအဃိ(ဖဆပလ)သုးတဖၣ်ဘၣ်ဂုၤက့ၤအခံလၢတၢ်ပစုၢ်ပတ့ၤ
အပူၤ,ဖဲန့ၣ်ပှၤလၢအသံတဖၣ်သံ,ပှၤလၢဘၣ်ဒိတဖၣ်ဘၣ်ဒိ,မ့မ့ၢ်နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်အဖၠါပူၤမ့ၣ်အူအီၣ်ကံွာ်ခဲလၢာ်လီၤ.
ဂီၤခီ၈နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်ဟံးန့ၢ်ပၢဘၣ်၀ဲနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ဒီတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်မၤန့ၢ်ပၢဘၣ်
နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်တဘျီဃီမၤန့ၢ်ဘၣ်ဟုသးအထၢၣ်(၅၀၀၀၀)ဘျဲၣ်,ပဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်,တၢ်အံၤကဲထီၣ်တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢ
ပှၤကမျၢၢ်ဒးီပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤဖိတဖၣ်အီၣ်ဘၣ်၀ဲတဘျုးလါညါန့ၣ်လီၤ.ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်ဒုးန့ၢ်ပၢဃာ်တ့ၢ်လံ၀ဲသ၀ီ
တူၢ်(တွံေတး)ဒီးခဲအံၤဒုးန့ၢ်ကဒီးနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်အဃိ၀့ၢ်တကူၣ်အိၣ်က့ၤလၢခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်အက၀ီၤပူၤလီၤ. ကျဲမုၢ်ကျဲဘိတၢ်ဟးထီၣ်ဟးလီၤလၢ၀့ၢ်တကူၣ်ပူၤဒီးဆူတၢ်ချၢန့ၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အသုးက၀ီၤဃာ်ဖီၣ်ပျံၤန့ၢ်ခဲလၢာ်လံ
အဃိ(ဖဆပလ)ပဒိၣ်ဒီးအသုးတဖၣ်မၤက့ၤတၢ်တသ့နီတမံၤလၢၤဘၣ်.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ
လံာ်တၢ်ပရၢဒီးတၢ်ကစီၣ်လၢထံဂုၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်ကိးအူနူး(ဖဆပလ)ပဒိၣ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်နွံမံၤလာ်ပဒိၣ်မ့ၢ်လၢ၀့ၢ်
တကူၣ်ဖဲန့ၣ်ခါအလဲၢ်အိၣ်၀ဲနွံမံၤလာ်အဃိလီၤ. ဒုၣ်ဒါတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဒုးကဒါက့ၤနိၣ်တၢ်မျၢ်ယံာ်တနွံဒီးလၢဒူသ
ထူၣ်တခီသုးခိၣ်မီၣ်ညူး(ေမ၁င်ညွန့်)ဒီးအသုးဖိတဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးမိၣ်အသုး,ခဲလၢာ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်(၂၀၀)ဟဲ
တုၤဆူနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ပူၤခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်အဂံၢ်ဘါအိၣ်ထီၣ်၀ဲပှၤ၁၅၀၀ဘျဲၣ်လီၤ. နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးအံၤစးထီၣ်အသးလၢလါယနူၤအါရံၤ၃၁သီ,တုၤလါမ့ၤ၂၁သီဒီးတၢ်ဒုးယံာ်၀ ဲ(၁၁၁)သီ
န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ကိးနံၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်လီၤ. လၢဒုၣ်ဒါတပၤအသုးတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲခီၠသုးရ့ၣ်(၁), (BurmaRifle)
သုးရ့ၣ်(၅(UMP)သုး,Levyသုး,၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကိၠဖိသုး,ထံသုးမုၢ်,ကလံၤသုးမုၢ်,ခိသုးမုၢ်,လၢခိသုးမုၢ်န့ၣ်ပၣ်
ဃုာ်ဒီးကျိဖးဒိၣ်သုး,သိလ့ၣ်ထးသုးတဖၣ်ဟဲထီၣ်ဒုး၀ဲနိၣ်တၢ်မျၢ်လၢာ်ဂံၢ်လၢာ်ဘါန့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အဃိတၢ်
ဒုးယံာ်၀ဲ(၁၁၁)သီအလီၢ်ခံကညီဂၢၤသးတဖၣ်ဘၣ်ဂုၤကဒါက့ၤအခံန့ၣ်လီၤ.နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးအံၤလၢဒုၣ်ဒါတပၤ
အသုးဖိသံဒီးဘၣ်ဒိခဲလၢာ်မ့ၢ်၀ဲ(၅၀၀၀)ဘျဲၣ်.လၢကညီတပၤသုးဒီးကမျၢၢ်သံ(၁၈၀)ဂၤဒီးပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအနီၣ်
ဂံၢ်အိၣ်၀ ဲ(၈၀၀)ဘျဲၣ်လီၤ. နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးအံၤဒုၣ်ဒါအဂံၢ်အဘါအါန့ၢ်ဒံးပပှၤအဂံၢ်အဘါအဘျီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒုၣ်ဒါတဖၣ်အတၢ်စုက၀ဲၤမ့ၢ်ဂ့ၤ,ကျိချံပှာ်သၣ်မၢ့်ဂၤ့သူ၀ဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢလၢပှဲၤပဲှၤလၢတၢ်ဟဲထီၣ်ဒုးကညီဖိအဂီၢ်
လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢကညီဖိတဖၣ်တခီအကျိချံပှာ်သၣ်အိၣ်ဒၣ်စှၤကိာ်ဖိလၢကဒုးထီဒါတၢ်အဂီၢ်လီၤ.တၢ်ဒုးအက့ၢ်အဂီၤ
တခီမ့ၢ်၀ဲကွၢ်လိာ်မဲာ်သကိးမဲာ်တၢ်ဒုးဘူးထိးတံၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ်အခါဒုၣ်ဒါမ့ၢ်ဒုးမၤန့ၢ်ဘၣ်ဖုးနိၣ်တၢ်မျၢ်
တဘျီဃီဒီးကညီဖိအိၣ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်ပဆိမိၣ်အဂ့ၢ်တဘူၣ်လၢၤဘၣ်.တၢ်ဒုးကဲထီၣ်တဘျီဃီ
ကိျဖးဒိၣ်အသုးဒ့တၢ်မၤစၢၤဟဲမ့ၢ်တတုၤဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးအံၤအစၢကကဲထီၣ်လၢတၢ်
လီၤသးအုးဖးဒိၣ်တမံၤသ့၀ဲလီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢကညီဖိဒုးန့ၢ်ပၢဘၣ်နိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်ကမျၢၢ်ဒီးခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်
အိၣ်ပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤတဖၣ်ကထံၣ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီတၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်လီၤ. ဒုၣ်ဒါတဖၣ်ကမၤဒၢၣ်မၤပယဲွ
ကညီဖိအဒိၣ်အမုၢ်န့ၣ်ပသမၢအလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. တၢ်ဒုးအဆၢကတီၢ်ယံာ်ထီၣ်ဒီး ကျိချံမျီာ်သၣ်တဖၣ်လီၤစှၤ
လၢာ်ကွံာ်၀ဲၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ခီဖိျကီိၤလၤသူအိၣ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ပူၤတဂၤဟဲဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်ဒီးကညီသုးလဲၤခူၣ်ထီၣ်
န့ၢ်ကျိချံမျီာ်သၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဖဲနိၣ်တၢ်မျၢ်၀့ၢ်ပူၤတၢ်လီၢ်တတီၤလီၤ.ကျိချံတဖၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲကီၤလၤ၀ါသုးတဖၣ်ခူၣ်
လီၤပာ်ခူသူၣ်ဃာ်၀ဲဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီဆၢကတီၢ်ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဂုၤက့ၤအခံဆူကီၤလၤသူကီၢ်အဆၢကတီၢ်
ခါန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်လၢကျိချံတဖၣ်အိၣ်အဃိဆဲးဒုးကဒီးတၢ်န့ၢ်၀ဲခံလါဃၣ်ဃၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်ဒုးန့ၢ်ပၢဘၣ်နိၣ်တၢ်မျၢ်အဃိတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီးကသံၣ်ကသီတဖၣ်အိၣ်အလၢအပှဲၤ,ကညီက
သံၣ်သရၣ်ဒိၣ်တဖၣ်ဒီးကညီပှၤထီၣ်ကသံၣ်တၢ်မၤလိကိၠဖိတဖၣ်အိၣ်အလၢအပှဲၤလၢကညီဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢခ့ၣ်အဲၣ်ဒံၢ်အိၣ်မၤန့ၢ် တၢ်စုက၀ဲၤတနီၤအဃိဂီၤကၢ်န့ၢ်ကမျၢၢ်တဖၣ်ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤအ
တၢ်ကရၢကရိသ့၀ဲန့ၣ်လီၤ. သုးဖီၣ်စုက၀ဲၤ,သုးကသံၣ်သရၣ်,သုးနီၣ်
နဲၣ်ဖျါ,သုးတၢ်အီၣ်၀ဲၤလီၢ်,သုး၀ံစိာ်တီဆှၢ,တဂၤလၢအသနၢၣ်ဒၣ်၀ဲတၢ်ဆီလီၤအီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.ဘၣ်ဆၣ်
တၢ်ဒုးဆၢကတီၢ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤတဖၣ်အသးသဟီၣ်လီၤစၢ်၀ဲလီၤ. နိၣ်တၢ်မျၢ်တၢ်ဒုးအံၤပှၤဟ့ၣ်
လီၤသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်လၢဒုးယၤခိၣ်အမူအဒါဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်ထီၣ်၀ဲအဃိမါဘးစၣ်ဘၣ်ဟံးထီၣ်က့ၤဒုးယၤခိၣ်
အမူအဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်လၢသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိအီၣ်စ့ၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤကဒဲကဒဲအကျါတၢ်
သးလီၤပလိာ်တအိၣ်, ဒီးတၢ်သးသဟီၣ်ဆံးလီၤစၢ်လီၤအဖီခိၣ်ပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤမၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤတၢ်တ
ဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ-
စီၤဘးအူကံၠ,မါဘးစၣ်ဒီးသုးခိၣ်ဒိၣ်ဖိမီၣ်ကလ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢပှၤသ၀ီဖိကဒဲကဒဲတဖၣ်အကျါစ့ၢ်ကီးတၢ်
သကဲာ်ပ၀းဟးဂီၤ,လုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ,လၢကဒဲကဒဲအကျါတၢ်ဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့တအိၣ်ဘၣ်.လၢတၢ်ဂ့ၢ်
တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ အဃိတၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးအိၣ်ထီၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်ဘၣ်ကျဲၤဘၣ်ကဒါက့ၤကဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. သုးအိၣ်လၢတၢ်မဲာ်ညါဒီး သုးအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီးထံၣ်လိာ်သးတၢ်ကမၣ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်လိာ်အသး
တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဆံးလီၤစှၤလီၤ၀ဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.လၢပကဒဲကဒဲအကျါတၢ်ဂံၢ်ဆံးဘါစၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒ်အံၤအခါ,ဒုၣ်ဒါတ
ဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီးဟဲထီၣ်ဒုးပှၤတဘျီဘၣ်တဘျီအဃိလီၢ်ခံကတၢၢ်ကညီဖိလၢနိၣ်တၢ်မျၢ်တဖၣ် (ဒ်ပှၤသးပှၢ်တၢ်ကတိၤဒိအိၣ်၀ဲကျီၢ်မ့ၢ်လီၤဖးခ့အီၣ်အီၤအသိး)လီၤမုၢ်ြပံပါ,ဘၣ်ဂုၤက့ၤအခံဒီးလီၢ်ခံကတၢၢ်ဘၣ်
ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်က့ၤနိၣ်တၢ်မျၢ်န့ၣ်လီၤ.ကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢအံၤမ့တမ့ၢ်လၢအပှၤကလုာ်တဖၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထဲွအိၣ်ပှိၤအီၤ
ဘၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်လၢကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ၀ဲယံာ်ယံာ်ထၢထၢလၢအနံၣ် ၆၀အတီၢ်ပူၤဒ်အံၤန့ၣ်ဘၣ်.ကလီၤမၢ်ကံွာ်၀ဲ
ဒ်ပယီၤတၢ်ကရၢကရိလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါကတၢၢ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ(တို့ဗမာအစည်းအရံုးပါတီ၊ဗမာြပည်ကွန်ြမူ
နစ်ပါတီ၊ ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ေရးြပည်သူ့လွတ်လပ်ေရး၊ ဖဆပလပါတီ၊ ြမန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဥ်၊ မဆလပါတီ) သ့ၣ်တဖၣ်လီၤမၢ်ကံွာ်၀ဲလၢဆံဖှိၣ်နံၣ်အပူၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢပှဲၤထီၣ်အနံၣ်၆၀
ဒီးခီြကဲးဘျီၣ်ဒိၣ်၁၄၀ီတ၀ီဆၢကတီၢ်လီၤဆီအံၤ,ြကၢးလၢပကဘၣ်သမံသမိးကွၢ်ထံကဒါက့ၤပတၢ်ပၢၢ်ဆၢအ
တၢ်ဂံၢ်စၢ်အတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်,ဒီးြကၢးလၢပကဘၣ်ကျဲးစၢးဘှါဘၣ်က့ၤတၢ်ဂံၢ်စၢ်အိၣ်လၢပ
ကဒဲကဒဲအကျါဒ်သိးပကတုၤဆူပတၢ်မၤနၢၤဖီတၢၣ်ထံးလၢအဆိအချ့ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဂ့ၢ်လၢအတၤ
တၢ်ဒီးပပှၤကလုာ်လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤတဖၣ်အကျါတနီၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ-
• ကဒဲကဒဲအကျါတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂံၢ်ဘါစၢ်
• ပတနၢၤကညီအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤဘၣ်
• ထံံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်နၢ်ပၢၢ်တထီၣ်ဘးဒံးခဲလ ၢာ်ဘၣ်
• တၢ်နာ်န့ၢ်ဒုၣ်ဒါအတၢ်ကဲွန့ၢ်လဲွန့ၢ်တၢ်ညီကဒၣ်
ထီၣ်ဒၣ်ဒ်ပူၤကွံာ်အနံၣ် ၆၀ခါပမၤနၢၤတၢ်သ့ထဲ(၁၁၁)သီဒီးလီၢ်ခံကတၢၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤကဒါက့ၤနိၣ်တၢ်မျၢ်ဆူ
ဒုၣ်ဒါစုပူၤအသီတဘျီကဒီးအသိးန့ၣ်လီၤ. ကယဲၢ်မ့ၢ်ကညီတၢ်ကရၢကရိဒိၣ်ဆံးြပံသွါခဲလၢာ်အိၣ်လၢကီၢ်ပူၤ, ကီၢ်ဆၢ,ကီၢ်ချၢတဖၣ်,မ်ပကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ပသးလၢတၢ်သးတဖျၢၣ်ဃီလၢကရၢမိၢ်ပှၢ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကညီဒီကလုာ်စၢ
ဖှိၣ်ကရၢအဖီလာ်ဒီးဖီၣ်လိာ်စုခါထီၣ်သကိးခီၣ်ဃူဃူဆူပတၢ်မၤနၢၤဖီတၢၣ်ကညီကီၢ်သဘျ့အပူၤတက့ၢ်န့ၣ်,
မ့ၢ်တၢ်ဆီၣ်တခူထီၣ်လိာ်ပသးအခံဖဲကညီတၢ်ပၢၢ်ဆၢပှဲၤထီၣ်၆၀ နံၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤဆီအခါအံၤန့ၣ်လီၤ.
