Archive for 05/01/2012 - 06/01/2012
ပယီၤပဒိၣ်အတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလၢကညီဖိအဖီခိၣ်
ဖုဂၢၢ်ကျၢၤ
အဲၣ်ဒိး၀ဲလၢကညီဖိဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖိအဂၤခဲလၢာ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအံၤကဘၣ်အိၣ်လၢအဖီလာ်ခဲလၢာ်ဒီးဒ်အ၀ဲ
သ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်၀ဲအသိး ကဘၣ်ဒိကနၣ်လူၤပိာ်ထွဲမၤထွဲ၀ဲ ဒ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်အသိးခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးဒ်သိးမၤလၢ
ပှဲၤ၀ဲအတၢ်လိၣ်ဘၣ်သးလီတဖၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ်ပာ်လီၤ၀ဲတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤကျဲ လၢကညီဖိဒီးကလုာ်ဒူၣ်အဂၤလၢထံ
လီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ကလုာ်ကလုာ်တခါ၀ံၤတခါ တပတီၢ်၀ံၤတပတီၢ်,တကမဲၤ၀ံၤတကမဲၤဒီး လၢတၢ်ဆၢ
ကတီၢ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဆီတလဲ၀ဲအတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤအကျဲတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကူၣ်တရံးကျဲခူသူၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပကကွၢ်ဖဲ ၁၉၈၉ တုၤ ၁၉၉၅ ထီၣ်ဒုးပှၤလၢတၢ်စုက၀ဲၤဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤပၢၢ်တုၤလၢ သူ၀ဲကဘီယူၤဒုးသုးအါအါဂီၢ်ဂီၢ် အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်ဖံးခိၣ် တဖၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီး သူ ၀ဲစုက၀ဲဒိၣ် တဖၣ်လၢအမ့ၢ် ၈၁/၈၂ MM /၁၀၀/၁၂၀ MM /၇၅/၇၆ ဒီး ၁၅၀MM တဖၣ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ် အမဲာ်ညါ သူဃုာ်၀ဲတၢ်ဆဲးတၢ်လၤကျိာ်လံာ်လဲၢ်,တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဃုာ်ဒီးသးသဟီၣ် သးဂ့ၢ်ပီညါတၢ်ဒုး တဖၣ်တဘျီဃီဒီးထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ်ကွံာ်၀ဲကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ် ကရၢ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢအမ့ၢ်မၤနၢၤပျီန့ၣ်လီၤ.
ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ပှၤဖးတၢ်ဖိ ဒီးပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိခဲလၢာ်သ့ၣ်သုဧၢပ၀ဲဒၣ်ကညီကလုာ်အံၤပတမ့ၢ်ပှၤလၢအဲၣ်၀ဲတၢ်သဘံၣ်
သဘုၣ်ဖ့ဃၤ, တၢ်ပိၣ်အါတဲအါတၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့,တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, တၢ်တထူၣ်ဘးတလီသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ် မ့ၢ်ပှၤ
လၢအဲၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်,မၤကစၢ်အီၣ်ကစု,မၤစုဒုၣ်အီၣ်ကိာ်ပူၤဒီးအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၢ်လီၤ. ဒီးတမ့ၢ်ပှၤလၢ အတကါဒိၣ်တလၢလၢ်ကဲၣ်ဆိးတဖၣ်ဘၣ် မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢ အဲၣ်တၢ်တီၤပတီၢ်တုၤသိးထဲသိးဒီး
တအဲၣ်တၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤလၢကဒဲကဒဲအသိးအကျါဘၣ်, ဒီးတမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤတဖၣ်လၢ အဲၣ်ဒိးမၤနၢၤမၤပဲၤပှၤ
ဂုာ်ပှၤဂၤဒီးဒိၣ်စိလၢပှၤဂၤအဖီခိၣ်ဘၣ်,ကညီဖိကဒဲဒဲအဖီခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤလၢကလုာ်ဂၤအဖီ ခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤမ့ၢ်တၢ်ဒ်သိးသိး
လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပယီၤပဒိၣ်လၢအဖီၣ်စှီၤတံၢ်ဃာ်၀ဲပယီၤကလုာ်ဒိၣ်စိသနူ တစိၤဘၣ်တစိၤတဖုဘၣ်တဖုတဖၣ်
မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢအတကါဒိၣ်၀ဲလၢတၢ်ကိးမံၤဒဲး အဲၣ်ဒိဒိၣ်စိ၀ဲဒၣ်လၢပ၀ဲဒၣ် ကညီကလုာ်အဖီခိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်
လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤတၢ်အိၣ်တၢ်ယၢၤလၢအိၣ်လၢကညီကီၢ်ပူၤဒီး
ကလုာ်ဒူၣ်အဂုာ်အဂၤကီၢ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးဂုာ်န့ၢ်ပၢ၀ဲတဂၤ ဃီ ခဲလၢာ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ပယီၤပဒိၣ်လၢအဖီၣ်စှီၤတံၢ်ဃာ်၀ဲပယီၤကလုာ်ဒိၣ်စိသနူ တစိၤဘၣ်တစိၤတဖုဘၣ်တဖုတဖၣ်
မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢအတကါဒိၣ်၀ဲလၢတၢ်ကိးမံၤဒဲး အဲၣ်ဒိဒိၣ်စိ၀ဲဒၣ်လၢပ၀ဲဒၣ် ကညီကလုာ်အဖီခိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်
လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤတၢ်အိၣ်တၢ်ယၢၤလၢအိၣ်လၢကညီကီၢ်ပူၤဒီး
ကလုာ်ဒူၣ်အဂုာ်အဂၤကီၢ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးဂုာ်န့ၢ်ပၢ၀ဲတဂၤ ဃီ ခဲလၢာ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
အဲၣ်ဒိး၀ဲလၢကညီဖိဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖိအဂၤခဲလၢာ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအံၤကဘၣ်အိၣ်လၢအဖီလာ်ခဲလၢာ်ဒီးဒ်အ၀ဲ
သ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်၀ဲအသိး ကဘၣ်ဒိကနၣ်လူၤပိာ်ထွဲမၤထွဲ၀ဲ ဒ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်အသိးခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးဒ်သိးမၤလၢ
ပှဲၤ၀ဲအတၢ်လိၣ်ဘၣ်သးလီတဖၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ်ပာ်လီၤ၀ဲတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤကျဲ လၢကညီဖိဒီးကလုာ်ဒူၣ်အဂၤလၢထံ
လီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်အဖီခိၣ်ကလုာ်ကလုာ်တခါ၀ံၤတခါ တပတီၢ်၀ံၤတပတီၢ်,တကမဲၤ၀ံၤတကမဲၤဒီး လၢတၢ်ဆၢ
ကတီၢ်တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဆီတလဲ၀ဲအတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤအကျဲတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကူၣ်တရံးကျဲခူသူၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးအကျဲတၢ်စုက၀ဲၤတၢ်ဒုးအကျဲတခီလ့ၤတက့ၤတဆီတလဲ၀ဲဘၣ်.အိၣ်ဒၣ်မၤဆူၣ်ထီၣ်
၀ဲတဘျီဘျီမၤစၢ်လီၤ၀ဲတဘျီဘျီလၢကမၤစၢၤ၀ဲတၢ်ဒုးခူသူၣ်တၢ်ကူၣ်တရံးခူသူၣ်ကျဲတဖၣ်ဂီၢ် ဒ်သိးအတၢ်ဒုးရဲၣ်
ကျဲၤအကျဲခူသူၣ်တဖၣ်မၤတၢ်ကသ့ဒီးမိၢ်လံၤမိၢ်ပှၢ်ကအိၣ်ဖျါထီၣ်လၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၀ဲတဘျီဘျီမၤစၢ်လီၤ၀ဲတဘျီဘျီလၢကမၤစၢၤ၀ဲတၢ်ဒုးခူသူၣ်တၢ်ကူၣ်တရံးခူသူၣ်ကျဲတဖၣ်ဂီၢ် ဒ်သိးအတၢ်ဒုးရဲၣ်
ကျဲၤအကျဲခူသူၣ်တဖၣ်မၤတၢ်ကသ့ဒီးမိၢ်လံၤမိၢ်ပှၢ်ကအိၣ်ဖျါထီၣ်လၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢအတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်ကူၣ်တရံးကဲျစ့ၢ်ကီး အိၣ်၀ဲတဘျုးကလုာ် လၢအမ့ၢ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ဒုးကလုာ်ဂ့ၢ်၀ီ,
တၢ်ဒုးထူသနူတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ကျိာ်လံာ်လဲၢ်တၢ်ဒုးသးသဟီၣ်,သးဂ့ၢ်ပီညါတၢ်ဒုး,မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်ဒုးဒီးအဂုာ်
အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢအတၢ်ဒုးပှၤန့ၣ် သူ၀ဲတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ကူၣ်တရံး အ ကျဲခူသူၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ် လၢအလီၢ်အကျဲဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢအတၢ်ဒုးပှၤန့ၣ် သူ၀ဲတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ကူၣ်တရံး အ ကျဲခူသူၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ် လၢအလီၢ်အကျဲဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢပ၀ဲကညီဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်၀ါ တၢ်တူၢ်ခီၣ်ပာ်သးလၢအဂ့ၤဒီးဘၣ်လိာ်ဖိးမံဒီး
ကလုာ် ဂၤတဖၣ်န့ၣ်
အ၀ဲပာ်၀ဲဒ်အမ့ၢ် ပတၢ်ဂံၢ်စၢ်တခါစုာ်စုာ်ဒီးဒုးပှၤလၢတၢ်ဒုးကူၣ်တရံးပှၤအကျဲတခါ၀ံၤတခါ လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်
တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်ဒီး တဘျီဘျီ သူ၀ဲကိးခါဒဲး လၢတၢ်လီၢ်ကိးတီၤဒဲးဒီး
တဘျီဘျီသူ၀ဲ တခါခံခါဒီးတဘျီဘျီသူ၀ဲတနီၤပာ်ဃာ်မၤလီၤကဒုဃာ်၀ဲတနီၤ ထီဘိလၢ
ပမ့ၢ်ကွၢ်ထံ ပဲာ်ထံနီၤဖး အီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး န့ၣ်လီၤ.
ပကွၢ်က့ၤလၢပကီၢ်ရ့ၣ်မုာ်ြတီၤပူၤန့ၣ်လၢအတၢ်ထီၣ်ဒုးပှၤလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတၢ်စုက၀ဲၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးအ
ကျဲတပယူာ်ဃီအပူၤသူ၀ဲတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ကူၣ်တရံးခူသူၣ်အကျဲတဖၣ်ခဲလၢာ်ဒီးတဘျီ ဘျီမၤဆူၣ်၀ဲတခါမၤ
စၢ်၀ဲတခါတဘျီဘျီမၤလီၤကဒုဃာ်၀ဲဒီးတဘျီဘျီမၤဆူၣ်၀ဲကိးခါဒဲးအိၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပကကွၢ်ဖဲ ၁၉၈၉ တုၤ ၁၉၉၅ ထီၣ်ဒုးပှၤလၢတၢ်စုက၀ဲၤဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤပၢၢ်တုၤလၢ သူ၀ဲကဘီယူၤဒုးသုးအါအါဂီၢ်ဂီၢ် အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်ဖံးခိၣ် တဖၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီး သူ ၀ဲစုက၀ဲဒိၣ် တဖၣ်လၢအမ့ၢ် ၈၁/၈၂ MM /၁၀၀/၁၂၀ MM /၇၅/၇၆ ဒီး ၁၅၀MM တဖၣ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ် အမဲာ်ညါ သူဃုာ်၀ဲတၢ်ဆဲးတၢ်လၤကျိာ်လံာ်လဲၢ်,တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဃုာ်ဒီးသးသဟီၣ် သးဂ့ၢ်ပီညါတၢ်ဒုး တဖၣ်တဘျီဃီဒီးထီၣ်ဒုးမၤန့ၢ်ကွံာ်၀ဲကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ် ကရၢ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢအမ့ၢ်မၤနၢၤပျီန့ၣ်လီၤ.
လၢအတၢ်ဒုးရဲၣ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤ ခဲအံၤတဆိကတီၢ် ြတူၣ်ကွံာ်ဝဲဒံးဘၣ်မၤဒံးဝဲတပယူၣ်ဃီအဖၢဒံးလီၤ.ခဲအံၤ
ဆၢကတီၢ်တခီ မၤဆူၣ်ထီၣ်အါထီၣ်ကဒီးဝဲလၢမုၢ်ကျိၤ ဝဲၤကွာ်တၢ်ဖံး တၢ်မၤ တၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤ တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤတကပၤန့ၣ်လီၤ.
ပထံၣ်နၢ်ဟူသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပျဲထီၣ်ဝဲအခီပနံၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်တ့တၢ်ဘှီခီပနံၣ်တၢ်ထုးထီၣ်သ့ၣ်ပှၢတၢ်ထူး
တၢ်တီၤတၢ်အိၣ်ယၢၤအခီပနံၣ်ထုးထီၣ်ဟီၣ်လၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤ တၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ်အခီပနံၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်တၢ်
ဖျးအခီပနံၣ်
တဖၣ်အပှၤလၢအမၤလဲၢ်အီၣ်ကီၢ် ထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ထူးတၢ်တီၤ
လၢကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဒီးပဝဲကညီကလုာ် အဟီၣ်က၀ီၤပူၤတကးဘၣ် လၢတၢ်သူၣ်လီၤဘျၢလီၤတၢ်အဂီၢ် က
ဟံကွံာ်ပဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်စံာ်လီၢ်ပှဲၤလီၢ်,ကျီးကရၢၢ်လီၢ်,တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအကလုာ်ကလုာ်အလီၢ် ဃုာ်ဒီး
ပ ဟံၣ်လီၢ်ဃီလီၢ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ.
အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤမၤတ့ၢ်လံ၀ဲကယီကယီလံလၢနံၣ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်ဒီးခဲအံၤဒီးဆူညါက
မၤဆူၣ်ထီၣ်၀ဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ပှၤဖးတၢ်ဖိခဲလၢာ်သ့ၣ်သုဧၢပယီၤပဒိၣ်လၢအကူၣ်တရံး
ပှၤလၢတၢ်ကူၣ်သ့အကျဲလၢသူ၀ဲခီပနံၣ်အပှၤမ့ၢ်ဂ့ၤ အကမျၢၢ်လၢအဘုၣ်ဃာ်၀ဲဒီးနာ်အီၣ်၀ဲတဖၣ်
မ့ၢ်ဂ့ၤလၢအတၢ်မၤလဲၢ်အီၣ်ကီၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤ တမ့ၢ်ကသူ၀ဲတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်
တကးအကျဲဘၣ်
ကမၤ၀ဲလၢတၢ်ကူၣ်သ့အကျဲအိၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်တူၢ်လၢာ်ကျိၣ်စ့လၢအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်ဒ်အြကၢးဘၣ်၀ဲအသိး
တဆံးတ က့ၢ်လၢ ကကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကမၤန့ၢ်၀ဲကပံာ်ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲမ့ၢ်ဂ့ၤ,ဟီၣ်လာ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤအိၣ်အလီၢ်ဒီးဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ
ကန့ၢ်ဘၣ်၀ဲအဂီၢ်ကတူၢ်လၢာ်ကျိၣ်စ့လၢကပှ့ၤ၀ဲအဂီၢ်
ဒ်အြကၢး၀ဲအဘၣ်၀ဲအသိးဒီး
တဘျီတခီၣ်ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကတူၢ်လၢာ်၀ဲအါန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤညီနုၢ်အသးဒၣ်လဲာ်ကအိၣ်၀ဲလီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်မ်ပသု တကဒံကဒါတဂ့ၤ, ပသုတဆါန့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်တဂ့ၤ
ပမ့ၢ်ဆါန့ၢ်အီၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်က ဟံဃာ်ဟီၣ် က၀ီၤ တၢ် လီၢ် လၢပဆါန့ၢ်အီၤတဖၣ်ဒီး
ကစဲၤလီၤအဂံၢ် ကွဲနုာ်အါထီၣ်လိာ်အသး အါထီၣ်အါထီၣ် ယံာ်ထီၣ်တဘျီပ
တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်ကလၢာ်န့ၢ်ပှၤကကဲထီၣ် အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ခဲလၢာ်
ဘျီကမၤထီၣ်တၢ် သူၣ် တၢ်ဖျးအလီၢ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ်, ကမၤထီၣ်စဲးဖီကဟၣ်
ဖးဒိၣ်တဖၣ်အလီၢ်အကျဲကခူၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤတၢ်အိၣ်တၢ်ယၢၤတဖၣ် ခဲလၢာ်,ကမၤထီၣ်တၢ်ဘုၣ်
ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအလီၢ်အကျဲလဲၢ်လဲၢ်ထီထီ ဒီးပ၀ဲသ့ၣ်တခီပဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တအိၣ် လၢာ်ပနီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလီၢ် တ
အိၣ်လၢာ်ဘၣ်အဃိပကဘၣ်ကဲထီၣ်ပှၤဒိးလဲမၤငါအီၣ်တၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်မၤပူၤလၢတမၤန့ၢ်ဒံးဘၣ်အဘူး
အလဲလၢပကပှ့ၤအီၣ်တၢ်အီၣ်အဂီၢ်လၢတလါအဂီၢ်,တနွံအဂီၢ်,တနံၤအဂီၢ်,တသီအဂီၢ်ဒီးဒံးအ၀ဲသ့ၣ်ကမၢပှၤ
ပဘၣ်မၤကတဲပှၤပဘၣ်ကနၣ်ဒီး ဖဲကပာ်ပှၤပကဘၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.
တဘျီအံၤပကဲထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အကုၢ်အပှၤဒီးကမၤလီၤမၢ်ပှၤအဂီၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်လၢၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်နီ
တစဲးဘၣ်.ပထံၣ်ဘၣ်,နၢ်ဟူဘၣ်ဒီးသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢပပှၤကလုာ်ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိလၢကီၢ်ရ့ၣ်မုာ်ြတီၤဟီၣ်
က၀ီၤပူၤအိၣ်လံ၀ဲတနီၤလၢဆါလီၤန့ၢ်၀ဲခီပနံၣ်ဟဲမၤတၢ်တဖၣ်လၢအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်လၢအမ့ၢ်စံာ်,ကျီး,ကရၢၢ်
အိၣ်၀ဲဒၣ်ဒီးတနီၤအကျါတမ့ၢ်ဆါန့ၢ်၀ဲခီပနံၣ်ဒီးအပှၤဘၣ်သနာ်က့ဆါန့ၢ်၀ဲပှၤလၢတထံၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်အထံး
အလာ်ဘၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အယံာ်ခူတိာ်၀့ၢ်တိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
က၀ီၤပူၤအိၣ်လံ၀ဲတနီၤလၢဆါလီၤန့ၢ်၀ဲခီပနံၣ်ဟဲမၤတၢ်တဖၣ်လၢအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်လၢအမ့ၢ်စံာ်,ကျီး,ကရၢၢ်
အိၣ်၀ဲဒၣ်ဒီးတနီၤအကျါတမ့ၢ်ဆါန့ၢ်၀ဲခီပနံၣ်ဒီးအပှၤဘၣ်သနာ်က့ဆါန့ၢ်၀ဲပှၤလၢတထံၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲဒၣ်အထံး
အလာ်ဘၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အယံာ်ခူတိာ်၀့ၢ်တိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မးလၢပ၀ဲကညီဖိလၢအအိၣ်လၢခိခိၣ်,ကစၢၢ်ကျါတၢ်လီၢ်တဖၣ်အ
ဂီၢ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ပှၤဖးတၢ်ဖိခဲလၢာ်သ့ၣ်ဧၢပှၤလၢအဟဲနုာ်လၢပဟီၣ်က၀ီၤပူၤဒီးဃ့ပှ့ၤ၀ဲတၢ်လီၢ်တၢ်ပံာ်
ကျဲကဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်အံၤခီပနံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ,ကမျၢၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ,မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢပယီၤပဒိၣ်ဃုထၢခၢၣ်စးအ၀ဲသ့ၣ်လၢကမၤ
န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.တနီၤအကျါမ့တမ့ၢ်ခီပနံၣ်အပှၤ,ပဒိၣ်အပှၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢတပူၤဒီးပ
ယီၤပဒိၣ်ဘၣ်ဒီးမၤတၢ် လၢတၢ်ကဲဘျုးပယီၤ ပဒိၣ်လၢ ကျဲ တ ဘိဘိန့ၣ်လီၤ.
အဃိဒီပုၢ်၀ဲၢ်ပှၤဖးတၢ်ဖိ/ပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိခဲလၢာ်သ့ၣ်သုဧၢမ်ပသုတမ့ၢ်ပှၤတဖၣ်လၢအနာ်ညီတၢ်ဒီးဆါညီပဟီၣ်
ခိၣ်ကပံာ်,ပတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဂ့ၤမ့ၢ်ကဆါအီၤန့ၣ်ပကကွၢ်လၢ
ကလုာ် ဒၣ်၀ဲဒီး
ပကဃ့န့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢပခိၣ်ပနၢ်တက့ၢ်မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီးပဟီၣ်ခိၣ်
ကကဲပှၤအ
ဟီၣ်ခိၣ်,ကီၢ်ကကဲပှၤအကီၢ်ဒီး ပတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိး တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အလီၢ်အကျဲကကဲပှၤအတၢ်
န့ၣ်လီၤ.
ဒီးပကကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးပှၤလၢအစုဟံခီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤတအိၣ်လၢာ်ဘၣ်ဒီးကဲထီၣ်က့ၤဘၣ်ဖုးပယီၤပဒိၣ်အပှၤဒိး
လဲဖိဘၣ်ဖုး.မ်ပကအိၣ်ဒီးတၢ်စီၣ်မဲာ်စီၣ်နါဃုသ့ၣ်ညါပဒုၣ်ပဒါပယီၤပဒိၣ်
အတၢ် ကူၣ် တရံးပှၤ လၢကျဲအအၢအသီတဖၣ်ခဲလၢာ်ဒီး ဒီသဒၢပၢၢ်ဆၢ
ထီဒါသကိးဃူဃူတုၤလၢ ပပှၤက လုာ်ကညီ က
လုာ်တုၤက့ၤဆူတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢသးခွဲးယာ်အလၢအပှဲၤတစုတက့ၢ်.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ကွဲးထီရီၤတဖၣ်
ပယီၤပဒိၣ်တစိၤဘၣ်တစိၤအတၢ်လီတၢ်၀့ၤ
လၢ - ဖုဂၢၢ်ကျၢၤ
ပကွၢ်က့ၤလၢ၁၉၈၈နံၣ်ကၠိဖိဒီးထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိပှၤထူစံာ်ဖဲးခုးဖိတဖၣ်ဂဲၤပျုၢ်ထီၣ်ဒီးဃ့ထီၣ်ကိးထီၣ်
၀ဲဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦꤦၤ.ဒီးဃ့ထီၣ်ကိးထီၣ်၀ဲလၢမဆလပဒိၣ်ကဘၣ်
စံၣ်လီၤကွံာ်ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲပဒိၣ်အသီတဖုလၢကသူၣ်ထီၣ်ပၢတၢ်လၢဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်အကျဲသနူန့ၣ်လီၤ.အခီၣ်
ထံးန့ၣ်မဆလပဒိၣ်တဂၤနာ်၀ဲကၠိဖိဒီးထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်ကိးထီၣ်ဘၣ်ကျဲးစၢး၀ဲဒ်သိးကမၤဘှ့ၣ်မၤ
ဘှီၣ်၀ဲကၠိဖိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်ဒီးမၢ၀ဲသမတစ့ၣ်လွ့ၣ်ဟံထီၣ်မူဒါလၢကီၢ်ခိၣ်ဒီးမၤဘှ့ၣ်မၤဘှီၣ်က့ၤကၠိဖိတဖၣ်ဒီးက
မျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တုၤသမတစ့ၣ်လွ့ၣ်ဟံထီၣ်မူဒါလံန့ၣ်စးထီၣ်မၤသံ၀ဲကၠိဖိဒီးကမျၢၢ်တဖၣ်အဃိတၢ်တထူၣ်ထီၣ်ကြတၢထီၣ်ရး
န့ၢ်ကဒီးအလီၢ်တက့ၢ်အဃိတၢ်မၢအစံၣ်လီၤကွံာ်ဒီးမၢ၀ဲဒီၣ်ကထၢၣ်မီၣ်မီၣ်လၢအအိၣ်ဟဲလၢကမျၢၢ်တဂၤဟံ
ထီၣ်ခိၣ်နၢ်အမူအဒါဒီးမၤဘှ့ၣ်မၤဘှီၣ်က့ၤ၀ဲကၠိဖိတဖၣ်ဒီးကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကၠိဖိတဖၣ်ဒီး
ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိသီခါပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်တူၢ်လိာ်၀ဲဒီၣ်ကထၢၣ်မီၣ်မီၣ်အတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတသ့ဘၣ်ခီဖျိလၢတမၤ
၀ဲဒ်ကၠိဖိဒီးကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိအတၢ်လိၣ်ဘၣ်သးလီကဘၣ်မၤဟးဂီၤကွံာ်၀ဲ (မဆလ) အတၢ်ပၢတၢြပးကဲသနူဒီး
ဒုးအိၣ်ထီၣ်ခၢၣ်စးပဒိၣ်တဖုလၢကကတဲာ်ကတီၤတၢ်လၢတၢ်ကကွဲးက့ၤတၢ်ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲးစးခိၣ်သ့ၣ်ကသူၣ်
ထီၣ်၀ဲတၢ်ဘျၢခိၣ် သ့ၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်၀ဲဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ြပးကျဲသနူဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
အဃိတၢ်ထုးလီၤကွံာ်ဒီၣ်ကထၢၣ်မီၣ်မီၣ်လၢကီၢ်ခိၣ်အလီၢ်၀ံၤဖဲ ၁၉၈၈ နံၣ် လါစဲးပထ့ဘၢၣ် န့ၣ်သုးကရူၢ်တ
ဖုလၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤသုးခိၣ်ကျၢၢ်စီမီၣ်ဟံန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤခဲလၢာ်၀ံၤမၤသံမၤ၀ီ၀ဲက
မျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိကၠိဖိဃုာ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်ခိၣ်နၢ်သီခါတပွဲ၀ါဖံ၀ါတဖၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ပၢၢ်တုၤလၢကၠိဖိကမျၢၢ်
အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဘၣ်စံၣ်ထီၣ်ကွံာ်တုၤဆူထံဆၢကီၢ်ဆၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢခံက့ၤဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်စီမီၣ်
အံၤဒ်သိးကၠိဖိတဖၣ်ဒီးကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်ကမံသးကမံဒီးအိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်က့ၤအဂီၢ်ဘိးဘၣ်ရၤ
လီၤ၀ဲဒၣ်လၢမၤဟးဂီၤကွံာ်၀ဲမဆလတၢ်ပၢတၢ်ြပးအတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်၀ံၤကဟ့ၣ်၀ဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢတၢ်
ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်အါဖုတစိးကါ၀ဲပၣ်တံၣ်အါဖုကျဲသနူ၀ံၤ ၁၉၉၀ လါမ့ၤန့ၣ်ကမၤန့ၢ်၀ဲတၢ်
ဃုထၢအမူးန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဃုထၢအမူးအံၤပၣ်တံၣ်လၢအနၢၤတၢ်တဖုဂ့ၤတဖုဂ့ၤန့ၣ်တၢ်ကဟ့ၣ်လီၤက့ၤ၀ဲထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ြပး
တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢအစုပူၤဒ်သိးကကဲထီၣ်၀ဲကမျၢၢ်ပဒိၣ်အသီတဖုအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်စီမီၣ်လၢအဒိး
ကိးလီၤအသးလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်စိရိၤတဂၤစံး၀ဲဒၣ်လၢသါဟ့ၣ်လီၤက့ၤထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ြပးတၢ်စိတၢ်ကမီၤဆူ
ပၣ်တံၣ်လၢအနၢၤတၢ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ံၤတဘျီဃီန့ၣ်သါ၀ဲသါသုးတဖၣ်ဒ်သါမ့ၢ်သုးဖိအသိးသါကက့ၤအိၣ်က့ၤလၢ
သုးအဒဲထီအပူၤခဲလၢာ်ဒီးသါကမၤဘၣ်ဃးလၢၤသါသးဒီးထံကီၢ်အတၢ်ပၢတၢြပးတၢ်ဖံးတၢ်မၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်တုၤမ့ၢ် ၁၉၉၀ လါမ့ၤတၢ်ဃုထၢ၀ံၤ NLD ပၣ်တံၣ်လၢအဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်အီၣ်
ဆါအဖိမုၣ်ဒီၣ်အီၣ်ဆါစူၣ်ကၠံၣ်အံၤမၤနၢၤတၢ်တဘျီတဟ့ၣ်လီၤလၢၤထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢြပးတၢ်စိတၢ်ကမီၤဆူထံ
ရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ်လၢအမၤနၢၤတၢ်တဖုအစုပူၤဘၣ်အမဲာ်ညါဖီၣ်၀ဲပၣ်တံၣ်အခိၣ်အနၢ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးဒီၣ်အီၣ်ဆါစူၣ်
ကၠံၣ်ဒီးထၢနုာ်လီၤ၀ဲဆူဃိၣ်အံၤအပူၤတနီၤဃိၣ်လဲၢ်အတနီၤဒၣ်လဲာ်န့ၢ်လီၤ. ဒီးဖီၣ်တံၢ်စှီၤတံၢ်ဃာ်၀ဲထံကီၢ်အ တၢ်စိတၢ်ကမီၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.
လၢအတၢ်မၤတၢ်ဒ်သိးအံၤဒီးတတီဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဘၣ်အဃိန့ၣ်ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်
တံၣ်ပှၤဂဲၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဖိဃုာ်ဒီးထံဒိၣ်ကီၢ်လဲၢ်ထံဂၤကီၢ်ဂၤဃုာ်ဒီးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢခဲလၢာ်န့ၣ်ပၣ်ဒ့ၣ်ပၣ်ကမၢ်,
သီၣ်၀ံသဲကလၤ,ဒုၣ်ဒွဲၣ်ပယွဲအီၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိလၢခံထုးကွံာ်၀ဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်စိရိၤလၢထံခိၣ်ကီၢ်ခိၣ်အလီၢ်ဒုး
အိၣ်ဘှံးအိၣ်လီၤဘၢကွံာ်၀ဲဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်သါရွှ့ၣ်ဟံထီၣ်ကဒီးမူဒါန့ၣ်လီၤ.ဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်သါရွှ့ၣ်ဟံထီၣ်ကဒီး
မူဒါတကတီၢ်ဃီန့ၣ်မၤဃုာ်၀ဲတၢ်ကတိၤထံၣ်လိာ်စံးကတိၤတၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်အခိၣ်အနၢ်တဘျီဃီ
လၢစံး၀ဲလၢကမၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးမၤန့ၢ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်တဖၣ်စံးအီၤလၢကထံၣ်လိာအိၣ်သကိးအီၤလၢ NDF ကလုာ်ဒူၣ်စၢဖှိၣ်ကရၢ DAB
ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ကရၢစၢဖှိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်တတူၢ်လိာ်၀ဲဘၣ်\မၢဒၣ်၀ဲပှၤလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးအီၤတဒူၣ်လီၤဆီတဒူၣ်
လီၤဆီဒီးတုၤပှၤလဲၤထံၣ်လိာ်အီၤလံၣ်န့ၣ်လီန့ၢ် ကလ့ၤန့ၢ်၀ဲလၢကျဲအဘိဘိန့ၣ်လီၤ.အဃိကလုာ်ဒူၣ်ပၢၢ်ဆၢ
တၢ်ဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤလၢလဲၤထံၣ်လိာ်စံးကတိၤတၢ်ဒီးအီၤခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်တုၤမ့ၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်အီၤ၀ံၤဒီးလဲၤ
မၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲသ့ၣ်မၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခး၀ံၤဒီးကလုာ်ဒူၣ်လၢပတုာ်တၢ်ခးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢကမၤတၢ်အိၣ်
ဖှိၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤက့ၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအကဲထီၣ်အသးအ
နံၣ်ယံာ်အလါယံာ်လံအံၤတခါအ၀ဲသ့ၣ်တဲ၀ဲဒၣ်လၢခဲအံၤသါ၀ဲသ့ၣ်အံၤသါတမ့ၢ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ကရၢကရိတ
ဖၣ်ဘၣ်ဒီးသါတမ့ၢ်ပှၤပၢထံပၢကီၢ်နီၢ်ကီၢ်ဘၣ်,သါမ့ၢ်သုးဒီးသါမ့ၢ်ဒၣ်ပှၤတဖၣ်လၢဟံဂၢၢ်ဖီၣ်ကျၢၤဃာ်ထံကီၢ်အ
တၢ်ပၢတၢြပးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢတစိၢ်တလီၢ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
အဃိဘၣ်ဃးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤတဘၣ်စံးကတိၤဒီးသါဘၣ်သါမၤကလုာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဒီး
ကွဲးထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်မ့ၢ်၀ံၤသါကမၤတၢ်ဃုထၢလၢကဃုထၢထီၣ်က့ၤထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဃုထၢမ့ၢ်၀ံၤပဒိၣ်မ့ၢ်ထီၣ်အသီတဖုလံန့ၣ်ကဟံထီၣ်က့ၤထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ြပး,တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒီးအန့ၢ်တ
ဘျီသုကတိၤသကိးတဲသကိးက့ၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီးပဒိၣ်ထီၣ်သီတဖုန့ၣ်တက့ၢ်. မ့မ့ၢ်ခဲအံၤပကအိၣ်
ဃူအိၣ်ဖိးသကိးဒီးမၤသကိးတၢ်ဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်လၢကီၢ် စဲၣ်ဘၣ်ထွဲ စုာ်စုာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤလၢမၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်ခီးကနၣ်၀ဲပဒိၣ်ထီၣ်သီတဖုအခိၣ်လၢက
တဲသကိးဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤသကိး၀ဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအမၤတ့ၢ်အသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးပှၤလၢအရဲၣ်
ကျဲၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဒီးမၤန့ၢ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ်မ့ၢ်၀ဝဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးတၢ်
ကွဲး၀ဲထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်က၀ံၤ၀ဲဘူးထီၣ်ဘူးထီၣ်ဒီးတၢ်ကမၤတၢ်ဃုထၢအဆၢကတီၢ်ဘူးထီၣ်ဘူးထီၣ်
စ့ၢ်ကီးအဃိပှၤလၢကမၤတၢ်အၢၣ်လီၤဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အါတက့ၢ်မ့ၢ်၀ဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိၣ်အဃိဖဲကွဲးတၢ်ဘျၢ
ခိၣ်သ့ၣ်အခါပာ်လီၤ၀ဲတၢ်ဘျၢတဖၣ်ထံၣ်၀ဲလၢဘျးလိာ်အသးဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိၣ်အတၢ်မၤဃၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤ
အီလီၤဒီးကလုာ်ဒူၣ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်လၢကကဲထီၣ်န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဂီၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢမ့ၢ်ကဲထီၣ်ပဒိၣ်ထီၣ်
သီတဖၣ်န့ၣ်ကဘၣ်ဂဲၤစံးဂဲၤကတိၤတၢၣ်ပီၣ်ဃဲၣ်လီၤက့ၤလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်တၢ်စုက
၀ဲၤမၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်အခါပၣ်မၤအသးဖီၣ်ကျၢၤဃာ်ကွံာ်၀ဲသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိၣ်လၢအမၤ
တၢ်အၢၣ်လီၤဒီးကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဒ်သိးတၢ်ကမၣ်ခဲလၢာ်ကလီၤတီက့ၤ၀ဲလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်ခ့ၣ်ညိၣ်အလိၤခဲလၢာ်
ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တခီတဖျါ၀ဲလၢတၢ်တဘၣ်ဃးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
အဃိတုၤအ၀ဲသ့ၣ်ကွဲး၀ံၤထံကီၢ်တၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်၀ံၤပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ၀ဲ၀ံၤမၤ၀ဲတၢ်ဃုထၢ၀ံၤပဒိၣ်အသီတဖုထီၣ်
ပၢတၢ်တဘျီတကနၣ်ဃုာ်၀ဲတၢ်ကဂဲၤစံးဂဲၤကတိၤဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤ၀ဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကလုာ်ဒူၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အခိၣ်အနၢ်တနီၤဒ်ခ့ၣ်ညိၣ်တဲပာ်အ၀ဲသ့ၣ်အသိးမုၢ်လၢ်ဒံးတၢ်
လၢပဒိၣ်အသီတဖုအံၤအအိၣ်လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒံး၀ဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကဂဲၤစံးဂဲၤကတိၤဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤဘၣ်
ဒံးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီးပဒိၣ်ထီၣ်အသီတဖုအံၤဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်က့ၤဒၣ်တၢ်မုၢ်လၢ်တမှံတၢ်လီၤ.
လ့ၤတက့ၤပဒိၣ်ထီၣ်အသီတဖုအံၤကထံၣ်လိာ်ဂဲၤစံးဂဲၤကတိၤတၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်အသးတအိၣ်ဘၣ်.ဒ်န့ၣ်အ
သိးဖဲတချုးဒံးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအခါတဲ၀ဲလၢကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤတဖၣ်တလိၣ်ဘၣ်ပာ်လီၤ
တၢ်စုက၀ဲၤဘၣ်,တၢ်စုက၀ဲၤကအိၣ်ဒၣ်၀ဲလၢနီၢ်ကစၢ်အစုပူၤစုာ်စုာ်လီၤ. ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤတရံးလံၣ်ကဒီး၀ဲ
လၢအဂၤတခါလၢကွဲးလီၤ၀ဲလၢတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်အပူၤလၢသုးမုၢ်ဒိၣ်ဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤကဘၣ်အိၣ်ထဲတဖုဧိၤဒီးဒ်
သိးပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤခဲလၢာ်ကကဲထီၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်တဖုဧိၤအဂီၢ်ပှၤဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤခဲလၢာ်ကဘၣ်နုာ်လီၤဒိးပၢအ
သးလၢပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဖီလာ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.အဃိကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်တၢ်စုက၀ဲၤပၢၢ်ဆၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတဖၣ်
ကဘၣ်ကဲထီၣ်အကီၢ်ပယီၤ(ြပည်သူ့စစ်(BGF)နယ်ြခားေစာင့်တပ်)သုးခိးကီၢ်ဆၢဒီးကဘၣ်အိၣ်လၢပယီၤသုး
မုၢ်ဒိၣ်တၢ်ပၢဆှၢအဖီလာ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်ကဲထီၣ်BGFဂၢၤကီၢ်သုးသနာ်က့တၢ်စုက၀ဲၤကအိၣ်လၢနစုပူၤဒါခီဘၣ်ဆၣ်နတၢ်ကူၣ်တၢ်ဆးတၢ်ဆိမိၣ်
ဆိမးခဲလၢာ်တအိၣ်လၢနကစၢ်အစုပူၤဘၣ်နကစၢ်တန့ၢ်ပၢလီၤဘၣ်လၢၤနသးဘၣ်ဒီးနကစၢ်ကဲထီၣ်က့ၤပယီၤ
သုးမုၢ်အကုၢ်အပှၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲပယီၤသုးပဒိၣ်အတၢ်လံၣ်တၢ်လီကလ့ၤန့ၣ်၀ဲကလု်ာဒူၣ်ဖီၣ်တၢ်
စုက၀ဲၤတဖၣ်တဘျီဘၣ်တဘျီလၢပှၤတပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤဘၣ်ဒီးပှၤတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အီၤတဘျီ၀ံၤတဘျီလၢ
အနံၣ်ယံာ်အလါထၢလံန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
တၢ်ကွဲးထီရီၤတဖၣ်
ဒီၣ်ကထၢၣ် ထံၣ်သၣ်ပၠၣ် အဂ့ၢ်
စီၤကဆှံ
လါမ့ၤ ၂၀၁၂ နံၣ်
ဒီၣ်ကထၢၣ် ထံၣ်သၣ်ပၠၣ်
စီၤသၣ်ပၠၣ်အံၤ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲ ၁၄၈၂ နံၣ်ဖဲ ၀့ၢ်ပသံၣ်
ကၠူၣ်လၣ်သ၀ီအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအသးအိၣ် ၆ နံၣ်အဆၢကတီၢ် အပၢ်သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤဒီး အမိၢ်ကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤလီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ် အံၤ ကယဲၢ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အမိၢ်သိၣ်အီၤသီအီၤတဖၣ် ဒိကနၣ်၀ဲဒၣ်ဒီးမ့ၢ်ဖိလၢ အနၢ်လိၤတဂၤလီၤ.
လၢအနီၢ်ဆံးခါ အ၀ဲဘၣ်ကွၢ်၀ဲဒၣ်ကျီၢ်ဒီး မၤစၢၤအမိၢ်တဖၣ်လီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ်
ဖဲအသးအိၣ် ၈ နံၣ် အဆၢကတီၢ် တမျာ်တဖၣ်တဖၣ် နုာ်လီၤဒွဲၣ်အူထီၣ်၀ဲ ကၠူလၣ်သ၀ီအဃိ သ၀ီဒီတဖျၢၣ်အူထီၣ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်လီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သ၀ီလၢ အဘံၣ်အဘၢဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကၠူလၣ်၀ီလၢအမ့ၢ် ကၠူတၣ်သ၀ီအံၤ သ၀ီဒီတဖျၢၣ်
လဲၤအိၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲအနီၢ်ဆံးခါ ထံၣ်တၢ်သ့ မၤနီၣ်တၢ်သ့ ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်သ့ဒီးနၢ်ပၢၢ်တၢ်ညီ
လၢအဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒၣ်အံၤအဃိ အဖါတံၢ် လၢကစၢၢခိၣ် အူရွှ့ၣ်ငိၣ် လၢအမ့ၢ်ကသံၣ်သရၣ်
အံၤအ၀ဲအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢကသံၣ်အံၤ ဒ်သိးက ဆဲးဟံးန့ၢ်၀ဲအဂ့ၢ်မုၢ်လၢ်၀ဲဒၣ်လီၤ. အဖါတံၢ်
အူရွှ့ၣ်ငိၣ်အံၤ ဟးဃုခူၣ်၀ဲ သ့ၣ်ဂံၢ်၀ၣ်စဲကသံၣ်ဒီးမၤနီၣ်ဃာ်၀ဲ လီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ်
အံၤ ဒ်အဖါတံၢ်မၢအီၤအသိး အိၣ်ဒီးတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ အဲကလံး ဒီးပယီၤ
တၢ်ဒုးတၢတဘျီ၀ံၤအလီၢ်ခံ ရခၢၣ်ဒီးတနီသရံးကီၢ်ခီအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲဆူ အဲးကလံးအစုပူၤလီၤ.
ကတီၢ်အံၤစ့ၢ်ကီး ကီၢ်ပယီၤလာ်ခီအံၤ တအိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ န့ၣ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ကစီၤပၤတၢ်ပၢဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်လၢကစၢၢ်ကျါဒီး သၣ်မံညီၤလၢ ကစၢၢ်ကျါတဖၣ် မၤဟူးမၤဂဲၤအစု တၢ်စံးပာ်၀ဲအသိး
ပှၤအၢပှၤသီ တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်တဖၣ် အိၣ်၀ဲအါမးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤကီၢ်ပယီၤလာ်ခီတဖၣ် ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့၀ဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ်
ဖဲအသးအိၣ် ၁၀ နံၣ်အခါ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ကဲထီၣ်၀ဲဒီး အ၀ဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီ ဖိအိၣ်လၢ
ကၠူၣ်တၣ် တကဲလၢၤဘၣ်ဒီး လဲၤအိၣ်လဲၤဆိးက့ၤ၀ဲဒၣ်လၢ ၀့ၢ်ပသံၣ်န့ၣ်လီၤ. အမဲရံကၣ် ဘျၢထံခရံာ်ဖိ
ဟဲသူၣ်ထီၣ်၀ဲ တၢ်ဘါယွၤသရိာ်ဖဲ ၀့ၢ်ပသံၣ်အံၤအဃိ အ၀ဲမၤလိဘၣ်၀ဲ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဘါယွၤသရိာ်အံၤ ကျိာ်လၢ တၢ်သိၣ်လိဒီးပာ်ဒိၣ်အီၤတခီ မ့ၢ်၀ဲ ကညီလံာ်၀ံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ
တၢ်ဒွး လံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ၀ံၤလၢကၠိအချၢတခီ တၢ်ထ့ တၢ်ကး ပှၤတ့ဟံၣ်တ့ဃီတၢ်မၤတဖၣ် (လက်သမား)
တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ (လက်ေတွ့) တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်အံၤ စ့ၢ်ကီး တၢ်သိၣ်လိ ဃုာ်အီၤလၢကၠိအပူၤလီၤ.
လၢခံကၠိအံၤ ကဲထီၣ်က့ၤလၢ (ကိုးဆူ) အခဲၣ်ဒမံၣ်ကၠိန့ၣ်လီၤ.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကညီအလံာ်လၢ အ၀ဲမၤလိဘၣ်၀ဲတခီ မ့ၢ်၀ဲ အမဲရံကၣ် ဘျၢထံခရံာ်ဖိ
တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကရၢ ဒီးကထၢၣ် ကၠီန်သၣ်၀ံၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲဖဲ ၁၈၃၀ နံၣ် ကညီစှီၤကျိာ်ဒီး
၁၈၄၀ နံၣ် သီခါ ပရ့ၣ်တၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ကညီပှိၢ်ကျိာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကညီပှိၢ် ကညီစီှၤအလံာ်ခံကလုာ်အံၤ
ဘၣ်တၢ် စးထီၣ်အီၤလၢ ပယီၤ တလၢၤအလံာ်မိၢ်ပှၢ်တဖၣ်လီၤ. ဖဲလၢ အဲကလံး ပယီၤ တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီ၀ံၤအလီၢ်
ခံ တလၢၤဒီးပယီၤအတၢ်လီၢ်တဖၣ် အဲကလံးသုးဟံးန့ၢ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်ဒီး အမဲရံကၣ်ဘျၢထံခရံာ်ဖိ တၢ်ကရၢကရိ
အံၤ ဘၣ်တၢ်က့ၤသုးကဒါက့ၤအီၤလၢ ၀့ၢ်တကူၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်န့ၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ
ကီၢ်ပယီၤလာ်ခီ ပသံၣ်,ပၠံၣ်, ပကိ ဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်မၤ၀ဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.
ပှၤလၢ အမၤ၀ဲ တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ မၤတၢ်ဘူၣ်တၢ် ဘါတၢ်မၤထဲတခါဧိၤဘၣ်ဒီး မၤဃုာ်၀ဲဒီး တၢ်သိၣ်လိလံာ်ဒီး တၢ်ကူဆါယါတဖၣ် တၢ်သိၣ်လိမၤဃုာ်အီၤ
အဃိ လီၢ်က၀ီၤဖိတဖၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ လံာ်လဲၢ်၀ံၤ တၢ်စိာ်တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်
ဟဲအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤအါထီၣ်၀ဲလီၤ.
အ၀ဲစးထီၣ်မၤ၀ဲ တၢ်သးခုကစီၣ် လၢပသံၣ်ဒီးဟီကတး ဖဲ
၁၈၅၄ န့ၣ်လီၤ. သီခါ ဒံၣ်အဲလ်ဘရ့ၣ် တၣ် အိးထီၣ်၀ဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အမူးဖဲ ဒနူၣ်၀့ၢ်န့ၣ်
စီၤသၣ်ပၠၣ်ဒီးအမိၢ်လဲၤထီၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. စီၤသၣ်ပၠၣ် ဒီးအမိၢ် ဟဲတုၤလၢ၀့ၢ်တကူၣ်အခါ ထံၣ်လိာ်အသးဒီး
ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ် သရၣ် မံးစထၢၣ်ဘ့ၤတၣ်ဒီး အမၢၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်
သရၣ် မံးစထၢၣ်ဘ့ၤတၣ်ဒီးအမၢၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ် သး၀ဲဒၣ် စီၤသၣ်ပၠၣ် လၢအမ့ၢ်ပှၤလၢအပ့ၢ်အဆှါအဃိလီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤ၀ဲဖဲ ဒနူၣ်ဖၠူၣ်အဆၢကတီၢ် က့ၤကိး၀ဲ စီၤသၣ်ပၠၣ် ဆူ၀့ၢ်တကူၣ်လီၤ.
တုၤလၢ၀့ၢ်တကူၣ်ဒီး လၢကလဲၤဖံးလိမၤ ဒိးတၢ်အဂီၢ် ဘၣ်တၢ်က့ၤကိးအီၤဆူ ကီၢ်အမဲရံကၣ် တဆီလီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မံးစထၢၣ်ဘ့ၤတၣ်အံၤ မၤတၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤ
အိၣ်ဘှံးတချုးအိၣ်သါတချုး ဒီးလီၤဘှံးလီၤတီၤအဃိ ဖဲ ၁၈၅၈ န့ၣ်သံ၀ဲဒီး လၢအက့ၤကိး၀ဲ စီၤသၣ်ပၠၣ်
လၢကမၤလိတၢ်အဂီၢ်အံၤ ပတုာ်ဃာ်၀ဲအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတစိၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. စီၤသၣ်ပၠၣ် လၢအဘၣ်မၤလိမၤဒိး
က့ၤတၢ်လၢ တၢ်ကီ တၢ်ခဲအပူၤအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး၀ံၤ မ့ၢ်ပှၤလၢ အခိၣ်နူာ်ဂ့ၤတဂၤလီၤ.
ဖဲန့ၣ်အဆၢ ပှၤစိာ်တၢ်သးခု ကစီၣ် မံးစထၢၣ် အ့ကီၢ်လ်အမါ မံးစၢၣ် က့ကီၢ် တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အဃိ
လၢကက့ၤကိး၀ဲစီၤသၣ်ပၠၣ်လၢ အမဲရံကၣ် အံၤ ဘၣ်လိာ် အသးစ့ၢ်ကီးလီၤ. မံးစထၢၣ်အ့ကီၢ်အဒီမါ၀ၤခံဂၤအံၤ
မ့ၢ်၀ဲပှၤမၤတၢ်သးခုကစီၣ် ဖဲ မီၣ်လမၠဲၣ်ဒီး ရခၢၢ် တဖၣ်ဒ်သိးသိးလီၤ. ဖဲအမၤတၢ်သးခုကစီၣ်အဆၢကတီၢ် မံးစထၢၣ် အ့ကီၢ်အံၤ
၁၈၅၆ နံၣ်န့ၣ် သံကွံာ်၀ဲဒၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၈၆၅ နံၣ်န့ၣ် မံးစထၢၣ် အ့ကီၢ်လ်အမါ မံးစၢၣ်
အ့ကီၢ် လၢကက့ၤအိၣ်ဘှံးလၢ ကီၢ်အမဲရံကၣ် အဃိ စီၤသၣ်ပၠၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကလဲၤပိာ်ဘၣ်အခံလီၤ.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် စီၤသၣ်ပၠၣ်အသးနံၣ်အိၣ်ဒံးဒၣ်ထဲ ၂၃ နံၣ်လီၤ. လၢကျဲအ၀ဲအံၤန့ၣ် လဲၤပိာ်၀ဲပှၤခံလၢ ကီၢ်အမဲရံကၣ်
ဒီး ထံၣ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆိကတၢၢ်ကဘျီလၢ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၈၆၀ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပူၤ
တၢ်ဒုးအိၣ် ထီၣ်၀ဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကရၢလၢ၀့ၢ်တကူၣ်အံၤ အ၀ဲမ့ၢ် ပှၤလၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါ တဂၤလီၤ.
တၢ်ကီတၢ်ခဲ ခံဘျီတဘျီတခီလၢ ကမၤလိမၤဒိးဘၣ်တၢ်အဂီၢ်လီၤ.
တံသၣ်ပၠၣ် လဲၤတုၤလၢ ကီၢ်အမဲရံကၣ်၀ံၤ အိၣ်ဆိး၀ဲဖဲ
နယူယီး အ၀့ၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ၀ံၤအလီၢ်ခံ ဟဲတုၤ၀ဲလၢ ဘီးစတိၣ်လီၤ. အ၀ဲမၤဘၣ်၀ဲ တၢ်မၤအဆိကတၢၢ်မ့ၢ်၀ဲ
တၢ်ဆါ၀ဲ လံာ်တၢ်ကစီၣ် တဖၣ်လီၤ. လၢကထီၣ်ဘၣ်ကၠိအဂီၢ်
အ၀ဲဆါ၀ဲလံာ်တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်ဒီး စ့လၢအန့ၢ်တဖၣ် ပာ်ကီၤဃာ်၀ဲ လီၤ. ၀ံၤဒီး လၢလ့ၣ်မ့ၣ်အူ ခီပနံၣ်တခါ
ခူၣ်၀ဲလ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲအဃိ အ၀ဲနုာ်လီၤမၤဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်ထိၣ်ဒွးဟီၣ်ခိၣ် စရီပတီၢ်တဂၤလီၤ. တုၤမ့ၢ်
လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ၀ံၤတဘျီ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကဒီး၀ဲလၢ ကျီၢ်ပနၢ်လၢ အဟးလၢ လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ အဖီခိၣ်တဖၣ်
ဘၣ်ခး၀ဲဒၣ်လီၤ.
လၢကျဲဒ်အံၤန့ၣ် စီၤသၣ်ပၠၣ်အံၤ ထီၣ်ကၠိတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂီၢ်
အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ ဃုန့ၢ်၀ဲဒီး မၤလိဘၣ်၀ဲ မါခၠဲးစထၢၣ် ဖၠၣ်စိမိၤ န့ၣ်လီၤ. မၤတၢ်ဒီးမၤလိဃုာ်ဒီးတၢ်အံၤ
ယံာ်၀ဲ ၆ နံၣ်၀ံၤ ဖဲ ၁၈၇၁ နံၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲဒၣ် ၀့ၣ်ဇၣ် ခိၣ်သလုးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ
ခံနံၣ်ဆဲးထီၣ်ဒီး၀ဲ၀ံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ မဟၣ်၀့ၣ်ဇၣ် ခိၣ်သလုးကဒီးလီၤ. တုၤမ့ၢ်အ၀ဲဒိးန့ၢ်
ခိၣ်သလုး၀ံၤအလီၢ်ခံ ပှၤအါဂၤလိၣ်ဘၣ်အီၤလၢ ကမၤတ့ၢ်တၢ်ဖဲ အံၤသနာ်က့ လၢကက့ၤမၤစၢၤက့ၤအပှၤကလုာ်အဂီၢ်
ဆၢတဲာ်လီၤဃာ်၀ဲအသိး တတူၢ်လိာ်၀ဲထံကီၢ် ဖဲလဲၣ်တဘ့ၣ်မးအတၢ်မၤဘၣ်ဒီး ဃုသ့ၣ်ညါ၀ဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလံာ်လဲၢ်တဖၣ်လီၤ.
ဖဲလၢအ၀ဲဟဲက့ၤတုၤလၢ ကီၢ်ပယီၤအဆၢကတီၢ် ခီဖျိ ြဘံၣ်တ့ၣ်ပဒိၣ်ပၢတၢ်အဃိ
ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ လီၢ်လးအကလုာ်ကလုာ်သနာ်က့ လၢအ၀ဲအကလုာ်အဂီၢ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်လီၤသးတခါလၢ
ကမၤ၀ဲ တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲလၢအဟဲက့ၤတုၤကီၢ်ပယီၤပူၤ အဆိကတၢၢ် ပကိကညီတီၤထီကၠိ ခဲအံၤ
နီၣ်ဂံၢ် ၁ အလိၣ် တီၤထီကၠိန့ၣ်နုာ်လီၤ ကဲ၀ဲကၠိသရၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢအကလုာ်အဂီၢ်
ထၢဖှိၣ်ဃာ်၀ဲ လံာ်သ့ၣ်တဖၣ် ခဲလၢာ် ၂၅ ဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်အဃိ အကလုာ်အဂီၢ် တၢ်လၢအက့ၤဟ့ၣ်က့ၤဝဲ
မၤဘျုး မၤဖှိၣ်က့ၤ၀ဲအဒိၣ်အမုၢ်တခီ လၢအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျဲအဖီခိၣ် အဆိကတၢၢ် ပှၤလၢအဆှၢအီၤန့ၣ်
မ့ၢ်၀ဲ ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ် ဘ့ၤတၣ် အဘျုးအဖိှိၣ်အံၤန့ၣ် ဒီးကထၢၣ် ထံၣ်သၣ်ပၠၣ် တသးပ့ၤနီၣ်၀ဲဘၣ်.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်ကစၢ်အဂီၢ် အ၀ဲနီၢ်ကစၢ်ပၢဆှၢ၀ဲဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်
ဘ့ၤတၣ် အဘျီၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲမၤ၀ဲ တၢ်သးကစီၣ်ဒီး လၢကျဲအဂၤတဘိန့ၣ် လၢကညီကလုာ်အဂီၢ်
ဖဲ ၁၈၈၁ နံၣ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ဒီကလုာ်ကရၢ န့ၣ်လီၤ. လၢခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒီးတၢ်ဆှၢလံာ်လဲၢ်တၢ်မၤ
တဖၣ် ဒီးကထၢၣ်ထံၣ်သၣ်ပၠၣ် မၤ၀ဲဒၣ်အံၤ ကိခၠဲးစလါ ဖၠၣ်စိမိၤ ဘၣ်ထွဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ဖျိးစိပၣ်ရကူၣ်
ဒံၣ်ဒံၣ် ခိၣ်သလုးအံၤဘၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤဒီးအီၤလီၤ. စီၤသၣ်ပၠၣ် အမံၤအလၢအပှဲၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ (Thesdine
Tha Bya) န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ ကညီတၢ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးစးထီၣ်
ဒီးကထၢၣ် ထံၣ်သၣ်ပၠၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲပှၤမံၤ လၢမဟၣ်၀ံၣ်ဇၣ် ခိၣ်သလုာ်လွံၢ်ဂၤအကျါ အဆိကတၢၢ်
မ့ၢ်အီၤဒီးလၢကညီဒီကလုာ်အကျါအ၀ဲမ့ၢ် ပှၤမံၤ ဟူသၣ်ဖျါတဂၤလီၤ.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ထံကီၢ်ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်အမဲရံကၣ်အံၤ
အဆိကတၢၢ် ပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ မဟၣ်၀ံၣ်ဇၣ် ခိၣ်သလုးအံၤ မ့ၢ်၀ဲအီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးကထၢၣ်ထံၣ်သၣ်ပၠၣ်အံၤ
အနီၢ်ထီအိၣ်၀ဲ ၆ ပျၢ်လီၤ. အမဲာ်သၣ်တခီ အိၣ်၀ဲလွံၢ်နၢၣ်လီၤ.
အ၀ဲမ့ၢ် ကၠိသရၣ်တဂၤဒီးအဂၤတကပၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ပှၤမၤတၢ်သးခုကစီၣ် တဂၤလီၤ. အ၀ဲမ့ၢ် ပှၤလၢအတီအလိၤတဂၤလီၤ.
အ၀ဲဒိးန့ၢ်၀ဲ ကီၢ်အမဲရံကၣ် မဟၣ်၀ံၣ်ဇၣ် ခိၣ်သလုး၀ံၤ ဖဲန့ၣ်အကတီၢ် ြဘံၣ်ထံၣ် ပဒိၣ်ပၢတၢ်ဒီးလၢ
၀ဲၤလီၢ်တဖၣ် တၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤလၢ လီၤလၤသနာ်က့ အ၀ဲ ကဲ၀ဲကၠိသရၣ်ဖဲ ပကိကညီအကၠိဒီးကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်
ခရံာ်တၢ်ကရၢကရိ အနဲၣ်ရွဲၢ်တဂၤလီၤ. အ၀ဲ ဟံးမူဒါလၢ ကၠိခိၣ် တကပၤစ့ၢ်ကီး မၤဘျုး၀ဲ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲခီဖျိ ထၢဖှိၣ်ဃာ်၀ဲ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလံာ်အဂီၢ်
ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ ခရံာ်ဖိဒီးကထၢၣ်ခိၣ်သလုးဒီးအ၀ဲ ခိၣ်သလုးအလၢအပှဲၤတခီ မ့ၢ်၀ဲ (MADD) န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲမ့မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤတၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး
ခရံာ်ဖိတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါသနာ်က့ လၢကလုာ်အဂီၢ် တသးပ့ၤနီၣ်၀ဲဘၣ်ဒီး ဖဲ ၁၈၈၁ နံၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ
ဒီကလုာ် ကိးလၢ ကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ အံၤ မ့ၢ်၀ဲပှၤအဆိကတၢၢ်တဂၤလီၤ. ဒီကလုာ် လၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ
ကညီကျိာ်အံၤ အခီပညီမ့ၢ်၀ဲ လၢတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတခါဃီ ဃူဖိးတခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ထွဲဒီး ဖၠၣ်စိမိၤတဖၣ်
တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤလၢ ခီလနံၣ်အစိၤန့ၣ် လၢကီၢ်ပယီၤ
တၢ်စံၣ်စိၤအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဖျါဒ်လၢလာ်အံၤအသိးလီၤ.
ခ့ၣ်အဲးအ့ၣ်လၢ ၁၈၈၁ အံၤ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ
လၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ အဖုၣ်တခီလီၤ. ခ့ၣ်အဲးအ့ၣ်အံၤ ကညီဖိတဖၣ် ကိး၀ဲလၢ ဒီကလုာ်လီၤ. ခ့ၣ်အဲးအ့ၣ်အံၤ
ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၈၈၁ နံၣ် လီၤ. ကရၢခိၣ်အဆိကတၢၢ်မ့ၢ်၀ဲ ဒီးကထၢၣ်ထံၣ်သၣ်ပၠၣ်လီၤ.
ဒီကလုာ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤ အိၣ်ဆိန့ၢ်ဒံး အ့ဒယၣ်ကီၢ် ခီကရဲးတၢ်ကရၢကရိ ၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်အ့ဒယၢ်ဒီကလုာ် ခီကရဲးအံၤ ဘၣ်တၣ်ဒုး အိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၁၈၈၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကမဲအဖိခွါ
ပှၤကွၢ်ကျီၢ်ဖိ ဒီကထၢၣ် ထံၣ်သၣ်ပၠၣ်အံၤ တၢ်အိၣ်မူလၢ အနီၢ်ဆံးခါဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တဖၣ်
အံၤမ့ၢ်၀ဲတၢ်မံမီၢ်ဖိတခါလီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ် အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲ ၀့ၢ်ပသံၣ် ကၠူၣ်သ၀ီန့ၣ်လီၤ.
မိၢ်ပၢ်ခံဂၤလၢာ်မ့ၢ်၀ဲ ကညီစှီၤ တဖၣ်လီၤ. အပၢ်သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤဖဲ အသးအိၣ် ၆ နံၣ်အခါလီၤ.
အမိၢ်ဘၣ်အိၣ်မုၣ်ကမဲဒီး ကွၢ်က့ၤအဖိ အံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ သၣ်ပၠၣ် အမိၢ်အံၤ လၢတၢ်တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ
အ၀ဲအိၣ်ဒီးတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ လၢအဘၣ်တဖၣ်လီၤ. သၣ်ပၠၣ် မ့မ့ၢ် မုၣ်ကမဲအဖိသနာ်က့ လၢတၢ်ကိးကပၤဒဲး
အိၣ်ဘၣ်၀ဲဒၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးအပူၤခဲလၢာ်လီၤ. သၣ်ပၠၣ်ဖဲလၢ အညါ အိၣ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ် အဖါတံၢ်
ကသံၣ်သရၣ် လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်တဂၤ မုၢ်တနံၤ အဖိဒိၣ်တဂၤဒ်သိးကကဲထီၣ်ဒ်သိးအီၤန့ၣ် သ့ၣ်ထူၣ်၀ၣ်ဘိလၢ
အဂ့ၤ ကသံၣ်တဖၣ် မၤနီၣ်ဃာ်၀ဲဒၣ်တနံၤတခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤသၣ်ပၠၣ် ဖဲအသးအိၣ် ၈ နံၣ် အဆၢကတီၢ် တမျာ်တဖၣ်တဖၣ်
နုာ်လီၤကးတံာ်၀ဲ ကၠူလၣ်သ၀ီဒီးထီၣ်ဒုး၀ဲဒၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤသၣ်ပၠၣ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ
အိၣ်လၢ ကၠူလၣ်သ၀ီအံၤ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ဘိၣ်ထီၣ်၀ဲအတၢ်ဘိၣ်တၢ်စှၢၤဒီးလဲၤအိၣ်က့ၤ၀ဲလၢ ကၠူၣ်တၣ်သ၀ီန့ၣ်လီၤ.
ကၠူၣ်တၣ် သ၀ီအံၤ သ၀ီဖိတဖၣ်အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးအဃိ တၢ်နာ်အိၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကၠူၣ်လၣ်သ၀ီလီၤ.
ဖဲ ၁၈၅၂ နံၣ် စီၤသၣ် ပၠၣ်အသးအိၣ် အနံၣ် ၁၀ အဆၢကတီၢ် ပယီၤဒီး အဲးကလံး တၢ်ဒုးခံဘျီဘျီးဟဲအိၣ်ထီၣ်အဃိ
တမျာ် တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်တဖၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်အဃိ သၣ်ပၠၣ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအိၣ်တဘူၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး
လဲၤအိၣ် လဲၤဆိးက့ၤ၀ဲလၢ ပသံၣ်တုၤလၢအ၀ံၤန့ၣ်လီၤ.
ပကစံးတ့ၢ်မးလၢ အ၀ဲမ့ၢ်ပှၤလၢ အဘူၣ်ဂ့ၤတီၢ်ဂ့ၤတဂၤလီၤ.ကိးနံၤဒဲး
ဟးဃု၀ဲဒၣ်သ့ၣ်လၢ အဂ့ၤကသံၣ်တဖၣ်ဒီးကွၢ်ကျီၢ်အံၤန့ၣ် ခဲအံၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ
ကထီၣ်ကၠိလီၤ. ကၠိလၢ သၣ်ပၠၣ် အိၣ်ဘၣ်၀ဲတခီအမံၤမ့ၢ်၀ဲ ကီၢ်အမဲရံကၣ် ခရံာ်ဖိကၠိလၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဃာ်၀ဲအံၤလီၤ.
ကၠိအံၤအမံၤ မ့ၢ်၀ဲ ကိၣ်ဆူၣ်အခဲဒမံၣ် ကၠိန့ၣ်လီၤ. စီၤသၣ်ပၠၣ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဟဲအိၣ်လၢ
ပသံၣ်တယံာ်ဘၣ်ဒီး ပယီၤ အဲကလံးတၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီ၀ံၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ၀့ၢ်မီၣ်လမၠဲၣ်အံၤ
ကီၢ်အမဲရံကၣ်ခရံာ်ဖိကရၢလၢ အအိၣ်သူၣ် လီၤသးတဖၣ် ြဘံၣ်တံၣ်ဟံးန့ၢ်၀ဲ လၢအမ့ၢ် ၀့ၢ်တကူၣ်
ပသံၣ် ပၠံၣ်ဒီးပကိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်အမဲရံကၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကရၢအံၤ မ့ၢ်၀ဲဂံၢ်ခီၣ်ထံးခရံာ်ဖိတၢ်ရၤလီၤလံာ်
တၢ်ဟးတဲ ဖျါထီၣ်အီၤ လဲၤဟ့ၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤတဖၣ်အံၤ ၀ံၤဒီး ခဲအံၤ တၢ်သိၣ်လိလံာ်လဲၢ်
တၢ်ကူဆါယါဘျါ တၢ်မၤတဖၣ် ဒီးတၢ်မၤလၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတဖၣ်အံၤ တၢ်မၤအါထီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အဆိကတၢၢ်လၢ
သၣ်ပၠၣ်ထီၣ်၀ဲ ကိၣ်ဆူၣ်အခဲဒမံၣ်ကၠိအံၤ ထီၣ်၀ဲဒၣ်ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤတရံးသးအသိးလီၤ. ပှၤကစၢၢ်ခိၣ်ဖိ
တဖၣ်ဖဲလၢ တၢ်ကိၢ်ခါအကတီၢ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီး အိးထီၣ်၀ဲကၠိဒ်န့ၣ်လီၤ. လၢကၠိန့ၣ်
တၢ်ဒွး ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤတဖၣ် တၢ်သိၣ်လိအီၤအမဲာ်ညါ တၢ်တ့တၢ်ပိာ်တဖၣ် ဒီး ဃၤဖိဒီးဖ့ဃုၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်
ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိဃုာ်အီၤလီၤ.
ကညီအလံာ်စ့ၢ်ကီး တၢ်တသိၣ်လိအီၤတသ့အဃိ ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤလီၤ.
ဒ်တၢ်အိၣ်မူတၢ်ဆီတ လဲအိၣ်အသိး ဖဲ ၁၈၅၅ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်အမဲရံကၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အ့ရၣ်၀ၣ်တံၣ်အံၤ
ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလီၤ. အပူၤကွံာ် တၢ်မၤ၀ဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ တၢ်မၤန့ၢ်ဒၣ်ထဲ ပသံၣ်တခါဒီး
အခဲအံၤ ဟီကတးဒီးဒနူၣ်ဖၠူၣ် တဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအါထီၣ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၢ်ကျဲဒီး ကညီဖိလၢ ဒနူၣ်ဖၠူၣ်တဖၣ်
အဂီၢ် တၢ်မၤအါထီၣ်တၢ် ဘူၣ်တၢ်ဘါပှၤဟံးမူဒါဖဲန့ၣ်တခီ မံးစထၢၣ် ဘရ့ၣ်တၣ် “အလိၣ် ဘရ့ၣ်တၣ်
တၢ်ဘါယွၤသရိာ်န့ၣ်လီၤ” “အလံုရပ်ရှိဘေရတန်ဘုရားေကျာင်း”.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်စးထီၣ်၀ဲ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ တၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်အံၤ
တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးဒီးကွၢ်က ဒါက့ၤအီၤလၢ လီၢ်က၀ီၤတတီၤဘၣ်တီၤန့ၣ် တၢ်မၤ၀ဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တနံၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. တနံၣ်အံၤလီၤ ဘၣ်၀ဲဖဲ ဒနူၣ်ဖၠူၣ်၀့ၢ်လီၤ. ဖဲဒနူၣ်ဖၠူၣ်
ခရံာ်ဖိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒိၣ်တဘျီအံၤ လီၤဘၣ်၀ဲဒၣ်လၢ စီၤသၣ်ပၠၣ် အထၢလၢတၢ်ကဘၣ်ဆီတလဲလီၤန့ၢ်အီၤလီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီဒီကလုာ်ခိၣ်နၢ်သးသမူဂ့ၢ်ကျိၤ
တၢ်ပာ်လီၤကညီတၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် သုးရိၣ်မဲခိၣ်-၂ သုးခိၣ်ဒိၣ် စိ စီၤ မိဖၠူၣ်
ကွဲၤကလုၢ်
လါမ့ၤ ၁၄, ၂၀၁၂
က ညီ ဒီ က လုာ်
တၢ် ထူၣ် ဖျဲး သုး မုၢ် ဒိၣ် သုး ရိၣ် မဲ ခိၣ် -၂ သုးခိၣ် ဒိၣ် စိ စီၤ မိ ဖၠူ ၣ် ,
၆၂ နံၣ်, လဲၤ ပူၤကွံာ် ၀ဲဒၣ် ဖဲ လါ မ့ၤ ၁၁ သီ , ဖဲ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်- ကီၢ် ပယီၤကီၢ် ဆၢ,
ခီ ဖျိ ဆံၣ်ဆၢ တၢ် ဆါ အ ဃိ န့ၣ် လီၤ.
တနံၤ အံၤ လါ မ့ၤ
၁၄ သီ အနံၤ, အ၀ဲ ဘၣ် တၢ် ပာ်လီၤ အီၤ ဖဲ ကညီဒီကလုာ်
တၢ်ထူၣ်ဖျဲး သုးမုၢ်ဒိၣ် အတၢ်လီၢ် တတီၤ ဖဲ သ့ၣ်ဘ့ၣ်ထၣ်, ဖဲ သုးက့၇, ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ န့ၣ် လီၤ.
သုး ခိၣ်ဒိၣ်
စိ မိ ဖၠူၣ်, စိ ကမီၤ နီၣ်ဂံၢ် (၀၇၅၉) မ့ၢ်
ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ခိၣ်နၢ် တဂၤ လၢ အပၣ်ဃုာ် လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် အတၢ်ထံၣ် လိာ် ကတိၤ သကိးတၢ်
မုာ် တၢ် ခုၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်လၢကီၢ်စၢ ဖှိၣ် အပတီၢ် ဖဲ လါ အ့ြဖ့ၤ ၄ သီ တုၤ ၁၁ သီ အနံၤ
န့ၣ်လီၤ.
သုးခိၣ် ဒိၣ်စိ
မိ ဖၠူၣ် အဂ့ၢ် ဖုၣ် ကိာ်
သုး ခိၣ် ဒိၣ်
စိ စီၤ မိ ဖၠူၣ် အိၣ် ဖျဲၣ် ထီၣ် ၀ဲဒၣ် ဖဲ
၁၉၅၀ နံၣ်, အမိၢ် မ့ၢ်၀ဲ နီၢ် ပဲး ပဲး
မူ ဒီး အပၢ်မ့ၢ်၀ဲ စီၤ ယ့ၣ် လး, အ၀ဲ အဒီ ပုၢ်၀ဲ အိၣ် ၃ ဂၤ အကျါ အ၀ဲ မ့ၢ်ပှၤ ဘၢၣ် စၢၤ ဒီး အ၀ဲၢ် မုၣ်
အ မံၤ မ့ၢ်၀ဲနီၢ် သ့ယ့ၣ် (ကိး)နီၢ်ဃံ လၤ ဒီး အပုၢ် ဒ့ မုၣ် အမံၤ မ့ၢ်၀ဲ နီၢ် အ့ မံၣ်
န့ၣ် လီၤ.
ဖဲ ၁၉၈၉ နံၣ် လါ အီး က ထိ ဘၢၣ် ၃ သီ အနံၤ အ၀ဲ ဆီ ဟံၣ်ဆီ
ဃီ ဒီး နီၢ် ချံ မူ ဒီး ထီၣ် ဖိ ၀ဲ ၇ ဂၤ ဒီး အဖိ တဖၣ် မ့ၢ်၀ဲ-နီၢ်ရှံမ့ၣ်, စီၤ ၀ါ ဒိၣ်
စိ, စီၤ ၀ါ ဆဲးထံ, နီၢ် ဘၠူလၣ် ၀ါ, စီၤ ထူ လီၤ လး , နီၢ် ထံ မူ ရှံ
ဒီး နီၢ် ကညီ ဒိၣ် သ့ၣ် တဖၣ် န့ၣ် လီၤ.
သုး ခိၣ် ဒိၣ်
စိ စီၤ မိ ဖၠူၣ် အံၤ ဖဲ အသးစၢ် ဒံး အဆၢ ကတီၢ် အ၀ဲ မ့ၢ်ပှၤ တဂၤ လၢ အအိၣ် ဒီးတၢ် သးစဲ
လၢတၢ်ဂဲၤ လိာ် ခိၣ် လိာ် ကွဲ န့ၣ် လီၤ. အ၀ဲ ဖျိ ထီၣ် ၀ဲ ဖၠၣ် စိ မိၤ ကၠိ ဘၣ်ဃး မုၢ်ကျိၤ
၀ဲၤ ကွာ် တ က ပၤ န့ၣ်လီၤ. တုၤ အ၀ဲ ဖိျ ထီၣ်
ကၠိ တ ဘျီ အ၀ဲ ဟဲ နုာ် လီၤ မၤ တၢ် ဖဲ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် သုးက့ ၁ ဟီၣ် က၀ီၤ ပူၤ န့ၣ် လီၤ.
သုးခိၣ်ဒိၣ် စိ
မိ ဖၠူၣ် အ၀ဲ နုာ်လီၤ သုးဖဲ ၁၉၇၅ နံၣ်လါ မၤရှး ၁ သီ ဒ် သုးဖိ တဂၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၈၁
နံၣ် အီကူး ၁၄ သီ အ၀ဲ ဘၣ် တၢ် သုးထီၣ် အလီၢ် အလၤ ဆူ သုး ခိၣ် ဖိ ပတီၢ် န့ၣ် လီၤ. ဖဲ
၁၉၈၄ နံၣ် လါ ဖ့ၤ ြဘူၤ အါရံၤ ၂၈ သီ အနံၤ အ၀ဲ
ဘၣ် တၢ် သုးထီၣ် အလီၢ် အလၤ ဆူ သုး ခိၣ် ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် န့ၣ် လီၤ.
၁၉၉၀
နံၣ်လါ ယူၤ
လံ ၂၀ သီ အ၀ဲဘၣ်တၢ်သုး ထီၣ် အလီၢ်အ လၤ ဆူ သုး ခိၣ် စိ န့ၣ်လီၤ. ၁၉၉၇ နံၣ်
လါ မၤ ရှး ၁ သီ အ၀ဲဘၣ် တၢ်သုးထီၣ် အလီၢ် အလၤ ဆူ သုးခိၣ် ဒိၣ်
ဖိ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၀၁ နံၣ်လါ ယူၤ လံ ၁၄ သီ အ၀ဲဘၣ်တၢ်သုးထီၣ် အလီၢ်
လၤ ဆူ သုးခိၣ် ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် ပတီၢ် န့ၣ်လီၤ. ၂၀၀၆ နံၣ် လါ နိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၀ သီ
အ၀ဲ ဘၣ် တၢ်သုးထီၣ်
အလီၢ် အလၤ ဆူ သုးခိၣ်ဒိၣ် စိ ဒီး ဟံးန့ၢ်မူဒါ တုၤ အသးသမူ ဟးထီၣ်
တစုန့ၣ်လီၤ.
သုးခိၣ် ဒိၣ်စိ
မိ ဖၠူၣ် အံၤ အမိၢ်အပၢ် မ့မ့ၢ်ပှၤ တၢ်အိၣ်တၢ်ယၢၤ ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲကွၢ် ကပာ်ကွံာ် ၀ဲ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်
အံၤ ဒီး ဟ့ၣ် လီၤ အသး လၢ အပှၤကလုာ် အဂီၢ် ဒီး တူၢ် ဆါ ခီၣ် ဆါ အသး ဒီး ဒုးနဲၣ် ဖျါ
ထီၣ် အတၢ် သးအိၣ်ဘၣ်အပှၤ ကလုာ် ဒ်အံၤ အဃိ မ့ၢ် ခိၣ် နၢ် တဂၤလၢ အကဲထီၣ် ဒိဂ့ၤ တဲာ် ဘၣ်လၢ ပ၀ဲ ခိၣ်နၢ် သိၣ်ဒူ ပှၤ မၤသကိးတၢ် ဖိ လၢ
အအိၣ်လီၤ တဲာ် တဖၣ်အ ဂီၢ် န့ၣ် လီၤ. အဂ့ၢ် ခ့ၣ် အဲၣ် ယူၣ်ဒီးကညီ ဒီကလုာ် တၢ်ထူၣ် ဖျဲး
သုး မုၢ်ဒိၣ် ကွဲး ဖျါ ထီၣ် ၀ဲန့ၣ် လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ :
ကညီဒီကလုာ်ခိၣ်နၢ်သးသမူဂ့ၢ်ကျိၤ
